E Yiavùnlọna Omẹ Jiwheyẹwhe Tọn Lẹ

1-3. (a) Naegbọn Ẹsteli sọgan ko to budi to whenue e jei asu etọn dè? (b) Kanbiọ tẹlẹ wẹ mí na gbadopọnna gando Ẹsteli go?

ẸSTELI tẹnpọn nado dù to obu ji dile e to dindọnsẹpọ awánu họ̀nmẹ lọ tọn to Ṣuṣani. Ninọmẹ lọ ma bọawu. Họ̀nmẹ lọ yin gbigbá to aliho de mẹ nado hẹn awujimẹ. Yẹdide sinmẹ voovo oyìnsú awànọ lẹ, ogáyintọ lẹ po kinnikinni lẹ po tọn wẹ tin to adó etọn lẹ go. E tindo dòtin dahodaho he yè yí malble do basi po boṣiọ blibata lẹ po. Họ̀nmẹ lọ tlẹ sọ tin to fihe yiaga de sẹpọ osó Zagros he ji osin-agó nọ ja do, podọ mẹhe tin to finẹ sọgan mọ tọ̀sisa Choaspès hlan. Ehe lẹpo yin awuwlena nado flinnu jonọ depope dọ dawe he dè Ẹsteli jei lọ yin gbẹtọ huhlọnnọ tlala de, yèdọ mẹhe ylọ ede dọ “ahọlu huhlọnnọ lọ.” Ewọ sọ wẹ asu Ẹsteli tọn.

² Ẹsteli ma na ko jlo nado wlealọ hẹ dawe mọnkọtọn de. Na Ahasuelusi ma yin mẹhe viyọnnu Ju nugbonọ de sọgan jlo nado dà wutu.a E ma taidi Ablaham, yèdọ dawe de he gbọn whiwhẹ dali kẹalọyi anademẹ Jiwheyẹwhe tọn bo dotoaina asi etọn Sala. (Gẹn. 21:12) Vlavo Ahọlu lọ ma yọ́n nudepope gando Jehovah, Jiwheyẹwhe he Ẹsteli nọ sẹ̀n, po Osẹ́n etọn lẹ po go. Ṣigba, Ahasuelusi yọ́n osẹ́n Pẹlsianu lẹ tọn, ehe bẹ osẹ́n de he jẹagọdo nuhe Ẹsteli jlo na wà lọ hẹn. Etẹwẹ yin nulọ? Osẹ́n lọ dọ dọ mẹdepope he sọawuhia to ahọlu nukọn matin oylọ-basinamẹ etọn dona yin hùhù. Ẹsteli ma yin oylọ-basina, ṣigba e jei ahọlu lọ dè. Dile e to dindọnsẹpọ awánu họ̀nmẹ lọ tọn, fie ahọlu lọ sọgan mọ ẹn hlan te, e sọgan to linlẹn dọ kúzán emitọn ko pé.—Hia Ẹsteli 4:11; 5:1.

³ Naegbọn e do ze ede do owù mọnkọtọn mẹ? Podọ etẹwẹ mí sọgan plọn sọn yise yọnnu ayidego tọn ehe tọn mẹ? Jẹnukọn whẹ́, mì gbọ mí ni pọ́n lehe Ẹsteli wá jẹ otẹn vonọtaun ahọsi tọn mẹ to Pẹlsia do.

 4. Etẹwẹ jọ to ovu whenu Ẹsteli tọn, podọ naegbọn e do wá nọ tavẹ-vi etọn Mọldekai dè?

⁴ Ẹsteli gbẹ́ pò to ovu to whenue mẹjitọ etọn lẹ kú. Onú vude poun wẹ mí yọnẹn gando mẹjitọ etọn lẹ he do Hadasa na ẹn lẹ go, yèdọ yinkọ Heblugbe tọn de he zẹẹmẹdo atin pẹvi de he nọ wú vounvoun whanpẹnọ wewe lẹ. To whenue mẹjitọ Ẹsteli tọn lẹ kú, dopo to hẹnnumẹ etọn lẹ mẹ, yèdọ dawe mẹtọnhopọntọ de he nọ yin Mọldekai wẹ penukundo Ẹsteli go. Tavẹ etọn sin ovi wẹ Mọldekai yin, ṣigba Mọldekai yin mẹho na ẹn taun. E hẹn ẹn wá owhé etọn gbè bo penukundego taidi viyọnnu etọn titi.—Ẹst. 2:5-7, 15.

5, 6. (a) Nawẹ Mọldekai penukundo Ẹsteli go gbọn? (b) Gbẹzan nankọ wẹ Ẹsteli po Mọldekai po zan to Ṣuṣani?

⁵ Mọldekai po Ẹsteli po yin Juvi he tin to kanlinmọgbenu to tatọ́-tònọ Pẹlsia tọn mẹ, fie yé sọgan pehẹ wangbẹna jẹ obá de mẹ te, na sinsẹ̀n yetọn po Osẹ́n he yé nọ yìn lẹ po wutu. Ṣigba, ayihaawe ma tin dọ Ẹsteli dọnsẹpọ Mọldekai dogọ dile ewọ to nuplọn ẹn gando Jehovah go, yèdọ Jiwheyẹwhe lẹblanunọ he whlẹn omẹ etọn lẹ sọn nuhahun mẹ whlasusu, bo na gbẹsọ wàmọ. (Lev. 26:44, 45) E họnwun dọ kanṣiṣa owanyi tọn he tin to Mọldekai po Ẹsteli po ṣẹnṣẹn sinyẹn dogọ podọ yé yin nugbonọ na ode awetọ.

⁶ E taidi dọ Mọldekai nọ wazọ́n taidi ahọluzọnwatọ de to họ̀nmẹ Ṣuṣani tọn, na ewọ po mẹmẹsi ahọlu lọ tọn devo lẹ po nọ saba sinai to họngbo ahọlu tọn ji. (Ẹst. 2:19, 21; 3:3) Biblu ma dọ lehe Ẹsteli zan jọja whenu etọn do, ṣigba e yọnbasi dọ ewọ ni nọ penukundo tavẹ-vi etọn he ko whẹ́n mẹho lọ po owhé etọn po go, fihe tin to lẹdo wamọnọ lẹ tọn mẹ to adà awetọ ji na tọ̀sisa he gbọn họ̀nmẹ ahọlu tọn nukọn. Vlavo homẹ etọn nọ hùn nado yì ahi Ṣuṣani tọn mẹ, fie ayátọ he nọ yí sika gọna fataka zan lẹ po ajọwatọ devo lẹ po nọ tẹ́ agbàn yetọn lẹ do. Ẹsteli ma na ko lẹn pọ́n gbede dọ emi lọsu na wá tindo núzinzan akuẹgegenu tọn enẹlẹ; e ma yọ́n obá he mẹ gbẹzan etọn na wá diọ jẹ to nukọn mẹ.

 7. Naegbọn Vaṣti do yin didesọn otẹn ahọsi tọn mẹ, podọ etẹwẹ yin kọdetọn lọ?

⁷ To gbèdopo, nude jọ to họ̀nmẹ, ehe mẹhe nọ nọ̀ Ṣuṣani lẹpo to hodọ gandego. To hùnwhẹ de whenu, Ahasuelusi yí núdùdù dojó po ovẹn po do to jonọ omẹ gboogbo etọn lẹ tọn yí. To whenẹnu, ahọlu dowẹn hlan ahọsi whanpẹnọ etọn Vaṣti he to hùnwhẹ basi to fidevo hẹ yọnnu lẹ nado wá ewọ dè. Ṣigba, Vaṣti gbẹ́ dọ emi ma ja. Na ahọlu lọ mọdọ e de emi pò wutu, e gblehomẹ bo kàn nuhe dona yin wiwà nado sayana Vaṣti sè ayinamẹtọ etọn lẹ. Tadona tẹ kọ̀n wẹ yé wá? Vaṣti na yin didesọn otẹn ahọsi tọn mẹ bọ mẹdevo na jẹ otẹn etọn mẹ. Devizọnwatọ ahọlu tọn lẹ jẹ jọja yọnnu whanpẹnọ he to alọji lẹ dín ji to ahọluigba lọ blebu mẹ, na ahọlu nido de ahọsi yọyọ de sọn awhli ehelẹ mẹ.—Ẹst. 1:1–2:4.

 8. (a) Naegbọn Mọldekai sọgan ko nọ tindo ayimajai jẹ obá de mẹ gando Ẹsteli go dile e to whinwhẹ́n? (b) Nawẹ hiẹ lẹndọ mí sọgan wleawuna pọndohlan Biblu tọn gando whanpẹ go gbọn? (Sọ pọ́n Howhinwhẹn lẹ 31:30.)

⁸ Sọn ojlẹ de mẹ jẹ devo mẹ, homẹ Mọldekai tọn na ko nọ hùn dile e to mimọ bọ tavẹ-vi etọn to whinwhẹ́n bosọ yọnwhanpẹ taun, etomọṣo enẹ sọ nọ hẹn ayimajai wá na ẹn. Mí hia dọmọ: “Yọnnuvu lọ sọ yin mẹdisán whanpẹnọ.” (Ẹst. 2:7) Biblu dohia dọ mẹhe yọnwhanpẹ dona sọ tindo nuyọnẹn po whiwhẹ po. Eyin e ma yinmọ, mẹlọ sọgan do awugbopo susu lẹ hia taidi goyiyi po sakla po. (Hia Howhinwhẹn lẹ 11:22.) Be hiẹ ma doayi nugbo enẹ go ya? Ṣigba, be whanpẹ Ẹsteli tọn na wà dagbe na ẹn ya kavi e na zọ́n bọ e na lẹzun goyitọ? Mí na mọ to nukọn mẹ.

 9. (a) Etẹwẹ jọ to whenue devizọnwatọ ahọlu tọn lẹ doayi Ẹsteli go, podọ naegbọn kinklan etọn sọn Mọldekai go ma na ko bọawu? (b) Naegbọn Mọldekai do dike bọ Ẹsteli wlealọ hẹ mayisenọ de? (Pọ́n apotin lọ.)

⁹ Devizọnwatọ ahọlu tọn lẹ doayi Ẹsteli go. Yé plan ẹn sọn Mọldekai dè yì họ̀nmẹ to tọ̀sisa lọ godo. (Ẹst. 2:8) E ma na ko bọawuna yé omẹ awe lẹ nado jo yede do, na yé taidi otọ́ de po viyọnnu etọn po wutu. Mọldekai ma na ko jlo dọ viyọnnu he go e penukundo ni wlealọ hẹ mayisenọ de, etlẹ yin ahọlu, ṣigba nujijọ ehelẹ zẹ̀ nuhe e sọgan deanana go.b Ẹsteli na ko yí sọwhiwhe do dotoaina Mọldekai dile e to ayinamẹ na ẹn whẹpo yé nido plan ẹn sọn e dè. Dile yé plan ẹn jei họ̀nmẹ to Ṣuṣani, kanbiọ delẹ sọgan ko jẹ ahunmẹduna ẹn ji. Gbẹzan nankọ wẹ e na zan to dọ́n?

10, 11. (a) Naegbọn e bọawu dọ ninọmẹ yọyọ Ẹsteli tọn ni yinuwadeji? (b) Nawẹ Mọldekai dohia dọ dagbemẹninọ Ẹsteli tọn nọ duahunmẹna emi gbọn?

¹⁰ Gbẹzan Ẹsteli tọn diọ pete. E tin to “yọnnuvu susu” he yin bibẹpli sọn Ahọluigba Pẹlsia tọn blebu mẹ lẹ mẹ. Aṣa yetọn lẹ, ogbè he yé nọ do po pọndohlan yetọn gando whẹho lẹ go po gbọnvo taun. Yọnnu lọ lẹ tin to anademẹ ahọluzọnwatọ de tọn glọ he nọ yin Hegai, podọ núzinzan he nọ hẹnmẹ yọnwhanpẹ wẹ yé na yizan nado penukundo yé go na owhe dopo, ehe bẹ amì owán gblingblinnọ lẹ sisá na yé hẹn. (Ẹst. 2:8, 12) Ninọmẹ mọnkọtọn sọgan zọ́n bọ whanpẹ jọja yọnnu lọ lẹ tọn na jẹ ahunmẹduna yé ji zẹjlẹgo bọ yé sọgan gbọnmọ dali wleawuna sakla po gbigbọ agbàwhinwhlẹn tọn po. Nawẹ ninọmẹ enẹ yinuwado Ẹsteli ji gbọn?

¹¹ Onú Ẹsteli tọn ma na ko nọ duahunmẹna mẹdevo depope sọ Mọldekai. Mí hia dọ e nọ zinzọnlin sẹpọ owhé yọnnu lọ lẹ tọn egbesọegbesọ nado yọ́n lehe nulẹ to yìyì do na Ẹsteli. (Ẹst. 2:11) Homẹ etọn na ko nọ hùn nado sè nudọnamẹ depope gando Ẹsteli go, vlavo gbọn alọgọ devizọnwatọ he kọngbedopọ hẹ ẹ de tọn dali. Etẹwutu mí do dọ mọ?

12, 13. (a) Nawẹ jẹhẹnu Ẹsteli tọn lẹ yinuwado mẹdevo lẹ ji gbọn? (b) Naegbọn homẹ Mọldekai tọn na ko hùn nado yọnẹn dọ Ẹsteli ma dọna mẹdepope dọ emi yin Juvi?

¹² Jẹhẹnu Ẹsteli tọn lẹ yinuwado Hegai ji sọmọ bọ e do dagbewanyi hia ẹ, bo de deviyọnnu ṣinawe na ẹn bosọ na ẹn ofi dagbe hugan to owhé yọnnu lẹ tọn gbè. Kandai lọ tlẹ dọmọ: “Ẹsteli sọ mọ nukundagbe to nukun yé he to pinpọn ẹn lẹpo tọn mẹ.” (Ẹst. 2:9, 15) Be whanpẹ kẹdẹ sọgan yinuwado mẹlẹpo ji sọmọ ya? Lala, Ẹsteli sọ tindo nudevo lẹ.

¹³ Di apajlẹ, mí hia dọmọ: “Ẹsteli ma ko do omẹ etọn lẹ po hẹnnumẹ etọn lẹ po hia gba: na Mọldekai ko na aṣẹ ẹ na e ma nado do e hia.” (Ẹst. 2:10) Mọldekai dọna Ẹsteli ma nado dọna mẹdepope dọ emi yin Juvi de, na e yọnẹn dọ mẹsusu gbẹwanna akọta emitọn to whédo ahọlu tọn mẹ wutu. Homẹ etọn hùn taun dọ Ẹsteli gbẹ́ yin nuyọnẹntọ bo nọ setonuna ẹn dile etlẹ yindọ e masọ tin to e dè ba!

14. Nawẹ jọja lẹ sọgan hodo apajlẹ Ẹsteli tọn to egbehe gbọn?

¹⁴ Mọdopolọ to egbehe, jọja lẹ sọgan hẹn homẹ mẹjitọ po mẹgopọntọ yetọn lẹ po tọn hùn. Eyin mẹjitọ yetọn lẹ ma tin to fie yé te, kavi eyin yé tlẹ tin to mẹhe ma nọ hodo nujinọtedo walọ dagbe tọn lẹ, walọ mawénọ lẹ kavi danuwatọ lẹ ṣẹnṣẹn, yé sọgan nọavùnte sọta nuyiwadomẹji ylankan lẹ bo tẹdo nujinọtedo he yé yọnẹn dọ e sọgbe lẹ go. Eyin yé wàmọ, yé na hẹn homẹ Otọ́ yetọn olọn mẹ tọn hùn taidi Ẹsteli.—Hia Howhinwhẹn lẹ 27:11.

15, 16. (a) Naegbọn ahọlu lọ do yiwanna Ẹsteli? (b) Naegbọn e ma na ko bọawuna Ẹsteli nado diọada sọgbe hẹ gbẹzan yọyọ etọn?

¹⁵ To whenue ojlẹ sọ̀ na Ẹsteli nado sọawuhia to ahọlu nukọn, dotẹnmẹ yin nina ẹn nado yí núzinzan depope he e lẹndọ emi na tindo nuhudo etọn, vlavo dehe na yidogọna whanpẹ etọn. Ṣigba, e gbọn whiwhẹ dali bo ma biọ nudevo hugan núzinzan he Hegai na ẹn lẹ. (Ẹst. 2:15) Vlavo e mọdọ whanpẹ kẹdẹ ma ko pé nado mọ nukundagbe ahọlu lọ tọn, na mẹsusu ma nọ do whiwhẹ po jlẹkajininọ po hia to họ̀nmẹ ahọlu lọ tọn. Be linlẹn etọn sọgbe ya?

¹⁶ Kandai lọ na gblọndo dọmọ: “Ahọlu sọ yiwanna Ẹsteli hugan yọnnu lẹpo, e sọ mọ ojọmiọn po nukundagbe po to nukun etọn mẹ hú awhlivu lẹpo: sọmọ bọ ewọ yí jẹgbakun ahọlu tọn lọ do ota na ẹn, bo yí i do basi ahọsi daho to otẹn Vaṣti tọn mẹ.” (Ẹst. 2:17) E ma na ko bọawuna yọnnu Juvi whiwhẹnọ ehe nado diọada sọgbe hẹ gbẹzan yọyọ etọn, na ewọ wẹ yin ahọsi todin, yèdọ asi ahọlu he yin huhlọnnọ hugan to aigba ji to ojlẹ lọ mẹ tọn! Be otẹn yọyọ he mẹ Ẹsteli jẹ ehe na zọ́n bọ e na lẹzun goyitọ wẹ ya? Paali!

17. (a) Aliho tẹlẹ mẹ wẹ Ẹsteli zindonukọn nado setonuna otọ́ mẹgopọntọ etọn te? (b) Naegbọn e do yin nujọnu dọ mí ni hodo apajlẹ Ẹsteli tọn to egbehe?

¹⁷ Ẹsteli zindonukọn nado to tonusena Mọldekai, otọ́ mẹgopọntọ etọn. E ma dọna mẹdepope dọ emi yin Juvi de. Humọ, to whenue Mọldekai sè dọ mẹdelẹ blasé nado hù Ahasuelusi, e dọna Ẹsteli podọ ewọ gbọn tonusise dali na avase ahọlu lọ, bọ séblatọ lọ lẹ yin didegbà. (Ẹst. 2:20-23) E gbẹ́ nọ do yise hia to Jiwheyẹwhe etọn mẹ gbọn whiwhẹ po tonusise po dali. To egbehe, nujọnu wẹ e yin dọ mí ni hodo apajlẹ Ẹsteli tọn, na mẹsusu ma nọ yí nukun nujọnu tọn do pọ́n tonusise, kakatimọ, yé nọ vẹtoli bosọ nọ ṣiatẹ. Ṣigba, mẹhe tindo yise nujọnu tọn lẹ nọ setonu dile Ẹsteli wà do.

18. (a) Naegbọn Mọldekai gbẹ́ nado dẹ́ do odò na Hamani? (Sọ pọ́n nudọnamẹ odò tọn.) (b) Nawẹ sunnu po yọnnu po he do yise hia lẹ nọ hodo apajlẹ Mọldekai tọn to egbehe gbọn?

¹⁸ Dawe de he nọ yin Hamani wá jẹ otẹn daho de mẹ to họ̀nmẹ Ahasuelusi tọn. Ahọlu lọ de e taidi mẹhe bọdo ewọ go, ehe zọ́n bọ Hamani lẹzun ayinamẹtọ titengbe etọn podọ omẹ awetọ he tindo aṣẹpipa hugan to ahọluigba lọ mẹ. Ahọlu lọ tlẹ degbe dọ mẹdepope he mọ ahọluzọnwatọ ehe dona dẹ́ do odò na ẹn. (Ẹst. 3:1-4) Ṣigba, gbedide ehe hẹn nuhahun de wá na Mọldekai. E yọnẹn dọ emi dona setonuna ahọlu lọ, ṣigba emi ma dona vẹtolina Jiwheyẹwhe. Nuhahun lọ wẹ yindọ, Hamani yin Agaginu de. Enẹ dohia dọ ewọ yin kúnkan Agagi tọn, yèdọ ahọlu Amalẹki tọn he yẹwhegán Jiwheyẹwhe tọn Samuẹli hù lọ. (1 Sam. 15:33) Amalẹkinu lẹ yin kanylantọ sọmọ bọ yé lẹzun kẹntọ Jehovah po Islaelivi lẹ po tọn. Jiwheyẹwhe ko dawhẹna akọta Amalẹki tọn nado yin vivasudo.c (Deut. 25:19) Nawẹ Juvi nugbonọ de na dẹ́ do odò na Amalẹkinu de gbọn? Mọldekai ma sọgan wàmọ. E tẹdo gbemima etọn go. Kakajẹ egbehe, sunnu po yọnnu po he do yise hia lẹ ko ze ogbẹ̀ yetọn do owù mẹ nado setonuna nunọwhinnusẹ́n ehe dọmọ: “Míwlẹ dona setonuna Jiwheyẹwhe taidi ogán kakati nido yin gbẹtọ lẹ.”—Owalọ 5:29.

19. Etẹwẹ Hamani jlo na wà, podọ etẹwẹ e dọ nado diọlinlẹnna ahọlu lọ?

¹⁹ Hamani gblehomẹ sinsinyẹn. E ma yin Mọldekai kẹdẹ wẹ e to ayiha kàn nado hù. Ṣigba, e sọ jlo na sukúndona omẹ Mọldekai tọn lẹpo! Hamani diọlinlẹnna ahọlu lọ bo tẹnpọn nado do Juvi lẹ hia taidi kẹntọ ahọlu tọn lẹ. E ma tlẹ dọ yinkọ yetọn, ṣigba e dohia dọ yé ma to dagbe de wà na ahọlu lọ, yèdọ gbẹtọ delẹ he “vúnvún pé bosọ gbà biọ gbẹtọ akọta lẹ ṣẹnṣẹn.” Nuhe tlẹ ylan hugan wẹ yindọ, e dọ dọ yé ma nọ setonuna osẹ́n ahọlu tọn lẹ, podọ atẹṣitọ ylankan wẹ yé yin. E dọ emi na na akuẹ susu do apotin ahọlu tọn mẹ nado nọgodona mẹhe na sukúndona Juvi lẹ to ahọluigba lọ mẹ.d Ahasuelusi ze alọkẹ hiadonu tọn etọn na Hamani nado dohia dọ emi kọngbedopọ hẹ nudide depope he e basi nado hẹn ojlo etọn di.—Ẹst. 3:5-10.

20, 21. (a) Nawẹ nulila Hamani tọn yinuwado Juvi lẹ ji to Ahọluigba Pẹlsia tọn blebu mẹ, kakajẹ Mọldekai ji gbọn? (b) Etẹwẹ Mọldekai vẹ̀ Ẹsteli nado wà?

²⁰ To ojlẹ kleun de godo, wẹnsagun lẹ yí osọ́ lẹ zan nado yì lá gbedide lọ dọ Juvi lẹ dona yin hùhù to awà voovo ahọluigba lọ tọn lẹ ji. Pọ́n nuyiwadomẹji he enẹ na ko tindo do pipotọ Juvi lẹ tọn he ko lẹkọ sọn kanlinmọgbenu to Babilọni lẹ ji to whenue yé sè gbedide lọ to Jelusalẹm, fihe yé to vivẹnudo te nado vọ́ tòdaho he ma tindo adó he na basi hihọ́na ẹn lọ gbá. Mọldekai sọgan ko lẹnnupọndo yé ji, podọ do họntọn etọn po hagbẹ whẹndo etọn tọn he tin to Ṣuṣani lẹ po ji to whenue e sè owẹ̀n ylankan enẹ. Ahun etọn gbàdo sọmọ bọ e vún awù etọn lẹ, do odẹ́vọ̀ bo ba afín do ota bosọ yí ogbè lélé do dawhá to tòdaho lọ mẹ. Ṣigba, Hamani sinai bo to ahànnu po ahọlu po bo ma tlẹ hò awubla he e hẹnwa Juvi lẹ po họntọn yetọn he tin to Ṣuṣani lẹ po ji pọ́n.—Hia Ẹsteli 3:12–4:1.

²¹ Mọldekai yọnẹn dọ emi dona yinuwa nado whlẹn Juvi lẹ. Ṣigba, etẹwẹ ewọ sọgan wà? Ẹsteli sèhó gando ayimajai etọn go bo do avọ̀ lẹ hlan ẹn, ṣigba Mọldekai gbẹ́ nado yin homẹmiọnna. Vlavo ewọ ko to kinkanse ede sọn ojlẹ dindẹn die nuhewutu Jehovah, Jiwheyẹwhe etọn do dike bọ mẹvivẹ etọn Ẹsteli do yin yíyí sọn e si nado lẹzun ahọsi de na ahọlu kosi de. Ṣigba, e taidi dọ whẹho lọ wá họnwun na ẹn todin. Mọldekai dowẹn hlan Ẹsteli, bo biọ to ahọsi lọ si nado vẹvẹna ahọlu lọ do “hẹnnumẹ etọn lẹ” tamẹ.—Ẹst. 4:4-8.

22. Naegbọn Ẹsteli dibu nado yì asu etọn he yin ahọlu lọ dè? (Sọ pọ́n nudọnamẹ odò tọn.)

²² Ẹsteli na ko jẹflumẹ taun to whenue e sè owẹ̀n enẹ. Ehe wẹ yin whlepọn yise tọn daho hugan he e pehẹ. Obu di i taun, na ehe sọawuhia to gblọndo he e na Mọldekai mẹ. E na gblọndo hlan Mọldekai bo flinnu in gando osẹ́n ahọlu lọ tọn go. Eyin mẹde sọawuhia to ahọlu nukọn matin oylọ-basinamẹ etọn, e nọ yin hùhù. Adavo ahọlu lọ dlẹn ogánpò sika tọn etọn do mẹlọ wẹ e ma nado yin hùhù. Ṣigba, e na vẹawu dọ Ẹsteli ni donukun nado mọ homẹdagbe ahọlu tọn, titengbe na nuhe Vaṣti wà wayi bo gbẹ́ nado wá ahọlu dè. Ẹsteli dọna Mọldekai dọ e ko yì azán 30 he ahọlu basi oylọna emi gbọngodo! Enẹwutu, Ẹsteli to nuhà dọ vlavo emi ko hẹn nukundagbe ahọlu he nọ yawu diọlinlẹn ehe tọn bu.e—Ẹst. 4:9-11.

23. (a) Etẹwẹ Mọldekai dọ hlan Ẹsteli nado hẹn yise etọn lodo? (b) Naegbọn e jẹ dọ mí ni hodo apajlẹ Mọldekai tọn?

²³ Mọldekai dọho hlan Ẹsteli po nujikudo po nado hẹn yise etọn lodo. E dọna Ẹsteli dọ eyin e gboawupo nado yinuwa, whlẹngán Juvi lẹ tọn na wá sọn fidevo. Ṣigba, ewọ lọsu ma sọgan họ̀ngán eyin homẹkẹn lọ wá sinyẹn pete. Gbọnmọ dali, Mọldekai do yise dolido etọn hia to Jehovah mẹ, yèdọ mẹhe ma na dike gbede na omẹ Etọn lẹ ni yin kúnsúdona kavi opagbe Etọn lẹ ni nọma mọ hẹndi. (Jọṣ. 23:14) Enẹgodo Mọldekai kanse Ẹsteli dọmọ: “Mẹnu wẹ yọnẹn eyin yè ma hẹn we wá jẹ ahọludu lọ mẹ na ojlẹ mọnkọ de di ehe?” (Ẹst. 4:12-14) Be e ma jẹ dọ mí ni hodo apajlẹ Mọldekai tọn ya? E deji mlẹnmlẹn do Jehovah, Jiwheyẹwhe etọn go. Be mílọsu nọ wàmọ ya?—Howh. 3:5, 6.

24. Nawẹ Ẹsteli do yise po adọgbigbo po hia gbọn?

²⁴ Todin, ojlẹ sọ̀ na Ẹsteli nado basi nudide. E dọna Mọldekai nado biọ to Juvi hatọ emitọn lẹ si nado blanù hẹ emi na azán atọ̀n, bo yí hogbe adọgbigbo po yise po tọn he mí gbẹ́ nọ flin kakajẹ egbehe lẹ do dotana dọmọ: “Eyin yẹn [na] sudo, yẹn [ni bo] sudo.” (Ẹst. 4:15-17) Ewọ dona ko hodẹ̀ vẹkuvẹku to azán atọ̀n enẹlẹ gblamẹ hugan gbede pọ́n to gbẹzan etọn mẹ. Todin, ojlẹ sọ̀ na ẹn nado yinuwa. Enẹwutu, e do aṣọ́vọ̀ dagbe hugan ahọsi tọn etọn, bo wà nuhe go e pé lẹpo nado yọnwhanpẹ to nukun ahọlu tọn mẹ. Enẹgodo, e dedo.

25. Basi zẹẹmẹ lehe nulẹ yì do to whenue Ẹsteli yì asu etọn dè tọn.

²⁵ Dile bẹjẹeji weta ehe tọn dohia do, Ẹsteli dedo awánu họ̀nmẹ ahọlu tọn. Mí sọgan yí nukun homẹ tọn do mọdọ e na ko to budi bo to dẹ̀ho vẹkuvẹku. E biọ awánu lọ, fie e sọgan mọ Ahasuelusi hlan te to ofìn etọn ji. Vlavo e na ko tẹnpọn nado yọ́n nuhe nukunmẹ ahọlu lọ tọn to didohia. Eyin ewọ na nọte wẹ, teninọ enẹ sọgan ko taidi nuhe dẹn na owhe susu. Ṣigba ojlẹ lọ yawu juwayi, bọ asu etọn mọ ẹn hlan. E na ko paṣa ahọlu lọ, ṣigba hodidọ etọn dọnmẹdogo. E dlẹn ogánpò sika tọn etọn do e!—Ẹst. 5:1, 2.

26. Naegbọn Klistiani nugbo lẹ do tindo nuhudo adọgbigbo tọn di Ẹsteli, podọ naegbọn azọ́n etọn ma ko wá vivọnu?

²⁶ Ahọlu lọ jlo na sè nuhe Ẹsteli na dọ. Ewọ ko ze ogbẹ̀ etọn do owù mẹ nado yin nugbonọ na Jiwheyẹwhe etọn bo basi hihọ́na akọta etọn. Gbọnmọ dali, e ze apajlẹ yise tọn dagbe de dai na devizọnwatọ Jiwheyẹwhe tọn lẹ sọn whenẹnu kakajẹ egbehe. Klistiani nugbo lẹ yọ́n pinpẹn apajlẹ mọnkọtọn lẹ tọn to egbehe taun. Jesu dọ dọ hodotọ nugbonọ emitọn lẹ na yin yinyọnẹn gbọn owanyi mẹde-yido-sanvọ́ tọn he yé na nọ dohia dali. (Hia Johanu 13:34, 35.) E biọ adọgbigbo nado do owanyi mọnkọtọn hia kẹdẹdile Ẹsteli wà do. Ṣigba, dile etlẹ yindọ Ẹsteli ze afọdide nado yiavùnlọna omẹ Jiwheyẹwhe tọn lẹ to gbenẹgbe, bẹjẹeji poun wẹ enẹ yin. Nawẹ e na diọlinlẹnna ahọlu lọ nado mọdọ séblatọ ylankan de wẹ ayinamẹtọ yiwanna etọn, Hamani yin gbọn? Nawẹ e sọgan gọalọ nado whlẹn omẹ etọn lẹ gbọn? Mí na gbadopọnna kanbiọ enẹlẹ to weta he bọdego mẹ.