Hiẹ Sọgan Gbọṣi Wiwejininọ mẹ to Aihọn Mawé Tọn de Mẹ

SUNNU lọ diyuu bosọ yọnwhanpẹ. Yọnnu lọ yọnnu in bosọ diwhẹn. Yé nọ wazọ́n na azọ́nwhé dopolọ. Yọnnu lọ nọ ze ayidonugo mẹdetiti tọn do sunnu lọ ji zẹjlẹgo. Sunnu lọ nọ doyẹyigona ẹn taun. Yé nọ họ̀ nunina lẹ na ode awetọ. To madẹnmẹ yé yiwanna yedelẹ. Sunnu lọ jo asi etọn do na yọnnu lọ tọn wutu. To godo mẹ, yọnnu lọ basi dide nado nọ hẹ asu etọn bosọ doalọtena haṣinṣan lọ. Po awuwhiwhle po sunnu lọ tẹnpọn nado lẹkọ do asi etọn dè. Ṣigba, na e ma tindo numọtolanmẹ nuvẹnamẹ nugbonugbo tọn wutu, e ma tindo kọdetọn dagbe gba. Mẹhe e bẹhẹn lẹpo to gbẹnọ zọnmii, ṣigba po awugble po.

Wiwejininọ to zanhẹmẹ-liho ma gbẹsọ nọ yin pinpọnhlan taidi jijọ dagbe de to aihọn ehe mẹ ba. Afọdidona gbẹdudu po pekọ po matin aliglọnnamẹnu sọawuhia nado yin nuhe gbayipe to egbehe. The New Encyclopædia Britannica dọmọ: “E taidi dọ ayọdide ko gbayipe lẹdo aihọn lọ blebu podọ, to nujijọ delẹ mẹ, gbayipe taidi alọwle nkọtọn.”

Ṣogan, Jehovah Jiwheyẹwhe jlo dọ alọwle ni tin to “gbégbigbò mẹ to omẹ popo mẹ” podọ yè hẹn adọ́zan alọwle tọn “flu blo.” (Heblu lẹ 13:4) Owe-wiwe lẹ lá dọmọ: “Yè klọ mì blo; ogalọtọ lẹ, kavi boṣiọ-sẹntọ lẹ, kavi ayọdetọ lẹ, kavi yọnnujọmẹ lẹ, kavi yé he nọ yí sunnu do hẹn yede gble lẹ . . . ma na dugu ahọludu Jiwheyẹwhe tọn.” (1 Kọlintinu lẹ 6:9, 10) Enẹwutu, nado sọgan duvivi nukundagbe sọn olọn mẹ tọn, mí dona yin madodihonọ to walọyizan-liho to aihọn mawé tọn ehe mẹ.

Nawẹ mí sọgan basi hihọ́na mídelẹ sọn nuyiwadomẹji mẹhẹngblezọn tọn he lẹdo mí pé lẹ mẹ gbọn? To weta 5tọ owe Biblu tọn Howhinwhẹn lẹ tọn mẹ, Ahọlu Sọlọmọni Islaeli hohowhenu tọn wleawuna gblọndo lẹ. Mì gbọ mí ni gbadopọnna nuhe e tindo nado dọ.

Nugopipe Nulẹnpọn Tọn Nado Basi Hihọ́na We

“Ovi ṣie, doayi nuyọnẹn ṣie go,” wẹ ahọlu Islaeli tọn bẹjẹeji dọ. E yidogọ dọmọ: “Na a ni sọ tùn otó towe ai do [wuntuntun, NW] ṣie go. Na hiẹ nido [basi hihọ́na nugopipe nulẹnpọn tọn lẹ, NW], podọ na nùflo towe nido yí oyọnẹn whlá.”—Howhinwhẹn lẹ 5:1, 2.

Nado nọavunte sọta whlepọn fẹnnuwiwa tọn lẹ, mí tindo nuhudo nuyọnẹn tọn—yèdọ nugopipe lọ nado ze oyọnẹn Owe-wiwe tọn do yizan mẹ—podọ wuntuntun, kavi huhlọn lọ nado yọ́n vogbingbọn he tin to dagbe po oylan po mẹ podọ nado de aliho nuyiwa tọn he sọgbe lọ. Mí yin tudohomẹna nado doayi nuyọnẹn po wuntuntun po go nado sọgan whlá nugopipe nulẹnpọn tọn. Nawẹ mí sọgan wàmọ gbọn? To whenuena mí plọn Ohó Jiwheyẹwhe tọn, yèdọ Biblu, mí dona doayi aliho he mẹ Jehovah nọ wà onú lẹ te go bosọ tùn otó mítọn ai na ojlo po lẹndai etọn lẹ po. Gbọn ehe wiwà dali, mí na to anadena nuyiwa nulẹnpọn tọn mítọn do aliho he sọgbe lẹ ji. Nugopipe nulẹnpọn tọn heyin bibẹpli to aliho enẹ mẹ nọ tin to kọndopọmẹ hẹ nuyọnẹn po oyọnẹn jijọ-di-Jiwheyẹwhe tọn po. To whenuena e yin yiyizan ganji, nugopipe ehe nọ basi hihọ́na mí sọn yinyin yẹdoklọ gbọn mẹdindọn mawé tọn lẹ dali mẹ.

Họ́ Dewe Sọta Nùflo Vivi

Whẹwhinwhẹ́n he wutu nugopipe nulẹnpọn tọn yin dandannu to wiwejininọ walọyizan tọn go hinhẹn to aihọn mawé tọn de mẹ wẹ yindọ aliho gbẹtọ mawé de tọn lẹ yin oklọ tọn. Sọlọmọni na avase dọmọ: “Na nùflo yọnnu jonọ tọn nọ kùn di owín, onù etọn sọ vivi hú amì. Ṣigba opodo etọn vẹ́ di vivẹ́, e sọ dá di ohí nùawenọ.”—Howhinwhẹn lẹ 5:3, 4.

To howhinwhẹn ehe mẹ, gbẹtọ walọ gblezọnnọ lọ yin didohia taidi “yọnnu jonọ”—yèdọ ayọdetọ de.a Hogbe he e nọ yí do doyẹklọ mẹhe nọ jai jẹ omọ̀ etọn mẹ lẹ nọ vivi taidi owín bosọ nọ vivi hugan amì olivieli tọn. Be suhugan nuzedonukọnnamẹ mawé zanhẹmẹ tọn lẹ ma nọ bẹjẹeji to aliho enẹ mẹ ya? Di apajlẹ, lẹnnupọndo numimọ wekantọ he dọnmẹdogo owhe-27-mẹvi de he yinkọ etọn yin Amy tọn ji. E dọmọ: “Dawe ehe to azọ́n mẹ nọ na ayidonugo susu mi bosọ nọ na pipà mi to dotẹnmẹ hundote lẹpo mẹ. Onú dagbe de wẹ e nọ yin nado yin ayidego. Ṣigba yẹn sọgan mọ hezeheze dọ ojlo etọn to yẹn mẹ yin zanhẹmẹ tọn tlọlọ. Yẹn ma na yin kiklọ gbọn nuzedonukọnnamẹ etọn lẹ dali gba.” Hogbe oklọ tọn yẹdoklọmẹtọ de tọn lẹ nọ saba dọnmẹdogo adavo mí yọ́n asisa taun yetọn. Na ehe mí dona yí nugopipe nulẹnpọn tọn mítọn zan.

Kọdetọn fẹnnuwiwa tọn lẹ nọ vẹ́ taidi vivẹ́ bosọ nọ dá taidi ohí nùawenọ—yèdọ nọ hẹn awufiẹsa po okú po wá. Ayihadawhẹnamẹnu heyin tuklado de, hòmimọ he yè ma jlo, kavi azọ̀n bẹplamẹ zanhẹmẹ tọn de wẹ nọ saba yin kọdetọn vivẹ́ walọyizan mọnkọtọn tọn. Podọ lẹnnupọndo awufiẹsa sinsinyẹn numọtolanmẹ tọn lẹ he nọ yin numimọ etọn tindo gbọn alọwlemẹ omẹ he mayin nugbonọ de tọn dali lẹ ji. Nuyiwa nugbonọ-mayin tọn dopo sọgan hẹn awugble he siso taun he na dẹn na tedidi gbẹzan tọn de wá. Mọwẹ, fẹnnuwiwa nọ gbleawunamẹ.

To zẹẹmẹ bibasi do aliho gbẹzan yọnnu he gblezọn de tọn ji mẹ, ahọlu nuyọnẹntọ lọ zindonukọn dọmọ: “Afọ etọn to tejẹ jei okú; afọdide etọn jẹ [Ṣeol, NW]. Na [ewọ] nikaa lẹn aliho ogbẹ̀ tọn pọ́n, aliho etọn nọ lẹ́ do ofi lẹ́ do odọ́n, na [ewọ] nikaa yọ́n yé.” (Howhinwhẹn lẹ 5:5, 6) Aliho yọnnu mawenọ lọ tọn lẹ nọ plan ẹn jẹ okú—afọdide etọn lẹ jẹ Ṣeol, yèdọ yọdo paa gbẹtọvi tọn mẹ. Po azọ̀n bẹplamẹ zanhẹmẹ tọn lẹ po, na titengbe tọn SIDA, he to gbigbayipe, nawẹ hogbe ehelẹ yin nugbo sọ! Kọdetọn ewọ tọn nọ yin nudopolọ po enẹ heyin mẹhe kọnawudopọ hẹ ẹ to aliho ylankan etọn lẹ ji lẹ tọn po.

Po ahunmẹdunamẹ sisosiso po, ahọlu lọ dotuhomẹnamẹ dọmọ: “Sè ṣie dinvie, mì ovi emi, mì fọ́n yì sọn ohó onù ṣie tọn mẹ blo. Dè aliho towe do olá sọn e dè, a sọ sẹpọ họntonu owhé etọn tọn blo.”—Howhinwhẹn lẹ 5:7, 8.

Mí dona nọla dẹn dile e sọgan yọnbasi do sọn nuyiwadomẹji gbẹtọ mawenọ lẹ tọn kọ̀n. Naegbọn mí dona hùn mídelẹ do nùvo na aliho yetọn lẹ gbọn todidoai na húnhiho mẹdèpo tọn lẹ, ayidedai gblezọn lẹ pinpọn, kavi hùnhùn mídelẹ do nùvo na wema yẹdide fẹnnuwiwa tọn lẹ dali? (Howhinwhẹn lẹ 6:27; 1 Kọlintinu lẹ 15:33; Efesunu lẹ 5:3-5) Podọ lehe e na yin nululu sọ nado dọ̀n ayidonugo yetọn gbọn nuyiwa gblewa tọn lẹ kavi nado yin jlẹkaji-manọtọ to aṣọdido po nusísọ́ mítọn po mẹ dali do!—1 Timoti 4:8; 1 Pita 3:3, 4.

Ahọ́ He Yiaga Tlala De

Whẹwhinwhẹ́n devo tẹ wutu wẹ mí dona hẹn aliho mítọn dolá na mẹhe gblezọn de tọn? Sọlọmọni gblọn dọmọ: “Na hiẹ nikaa yí yẹyi towe na mẹdevo, podọ owhe towe na okanọ. Na yè nikaa yí adọkun towe do gọ́ jonọ lẹ; na azọ́n towe nikaa tin to owhé jonọ tọn gbè. Hiẹ nasọ blawu to godo, whenuena awutu towe po agbasa towe po súdo.”—Howhinwhẹn lẹ 5:9-11.

Sọlọmọni gbọnmọ dali zinnudo ahọ́ yiaga tlala awujijona fẹnnuwiwa tọn ji. Ayọdide po hẹnbu yẹyi, kavi sisi-mẹdetiti tọn po, nọ zọ̀n afọsu-afọsi. Be e mayin winyandomẹnu wẹ e yin nugbonugbo nado yinuwa taidi nuyizan de na pekọ nina ojlo mawé mídetiti tọn kavi enẹ heyin mẹdevo de tọn poun ya? Be e ma nọ do sisi-mẹdetiti tọn ma tindo hia nado tindo mahẹ to kọndopọ pẹkipẹki zanhẹmẹ tọn mẹ hẹ mẹde he mayin alọwlemẹ mítọn ya?

Nalete, etẹwẹ ‘owhe mítọn lẹ, huhlọn mítọn, po sinsẹ́n tuklajẹ mítọn lẹ nina jonọ lẹ po’ bẹhẹn? Azọ́n alọdlẹndonu tọn dopo dọmọ: “Nuagokun wefọ ehelẹ tọn họnwun: Ahọ́ nugbonọ-mayin tọn sọgan yiaga; na nulẹpo he mẹde wazọ́n na—otẹn, huhlọn, kọdetọn dagbe tintindo—sọgan yin hinhẹnbú vlavo gbọn nubibiọ nukunkẹn tọn yọnnu lọ tọn gblamẹ kavi awhágbe ahọsuyíyí tọn gbọn lẹdo lọ dali.” Kọndopọ mawé tọn lẹ sọgan yí nuhe sù tlala sọn mẹsi!

To whenuena e ko hẹn yẹyi etọn bu bo ko vúnvún adọkun etọn lẹ pé godo, omẹ nulunọ lọ nọ wule, dọmọ: “Nawẹ yẹn gbẹwanna oplọn sọ, bọ ayiha ṣie sọ vlẹ wọhẹ: bọ yẹn ma yí ogbè mẹplọntọ ṣie tọn sè, kavi tùn otó ṣie ai na yé he to pinplọn mi lẹ. Yẹn ko bla tin to oylan mẹ patapata to agun ṣẹnṣẹn, podọ to opli tò.”—Howhinwhẹn lẹ 5:12-14.

To madẹnmẹ, ylandonọ lọ nọ dọ nuhe weyọnẹntọ dopo ylọ dọ “dọvọdọ gblẹlẹ ‘eyin yẹn ko yọnẹn lẹ tọn’: eyin yẹn ko dotoaina otọ́ ṣie poun wẹ; eyin yẹn ma ko zan gbẹzan jlòkòkò tọn de poun wẹ; eyin yẹn ko yí ayinamẹ mẹdevo lẹ tọn poun wẹ.” Ṣigba, whenu ko nọ fẹ́ gbau na oyọnẹn ehe. Gbẹzan mẹhe ma gbẹsọ tin to wiweji todin lọ tọn ko yin hinhẹngble bọ yinkọ dagbe etọn ko yin masin-kọ̀ndego. Lehe e yin onú titengbe na mí do sọ nado lẹnnupọndo ahọ́ yiaga tlala mahẹ tintindo to fẹnnuwiwa mẹ tọn ji whẹpo mí nido tlọ biọ e mẹ!

“Nù Osin sọn Avundoe Towe Lọsu Mẹ”

Be Biblu nabọẹ gando kọndopọ zanhẹmẹ tọn lẹ go wẹ ya? Paali. Numọtolanmẹ owanyi zògbè tọn po numọtolanmẹ awuvivi tọn he nọ yin vivi etọn dù to sunnu de po yọnnu de po ṣẹnṣẹn yin nunina lẹ sọn Jiwheyẹwhe dè. Ṣigba, kọndopọ pẹkipẹki ehe dona yin vivi etọn dù gbọn alọwlemẹ lẹ kẹdẹ dali. Enẹwutu hlan sunnu he wlealọ de, Sọlọmọni na tudohomẹnamẹ ehe dọmọ: “Nù osin sọn avundoe towe lọsu mẹ, podọ osin he to sisà sọn odòtọ hiẹ lọsu tọn mẹ. Be asisa towe ni sà pé, podọ otọ̀ osin tọn to aligbó ji wẹ? Gbọ̀ yé ni yin hiẹ lọsu tọn kẹdẹ, na e yin jonọ tọn hẹ we blo.”—Howhinwhẹn lẹ 5:15-17.

“Avundoe towe lọsu” po “odòtọ hiẹ lọsu tọn” po yin hogbe ohó milomilo tọn lẹ na asi yiwanna de. Numimọ ayajẹ zanhẹmẹ tọn tintindo hẹ ẹ yin yiyijlẹdo osin kọfanamẹ tọn nùnù go. To ma taidi asisa osin tọn he tin to toplitẹn lẹ, avundoe de kavi odòtọ de nọ yin pinpọnhlan taidi nutindo mẹdetiti tọn. Podọ dawe lọ yin ayinamẹna nado ji ovi lẹ do whégbè gbọn asi etọn dali kakati nado vúnvún okún etọn pé to gbonu, enẹ wẹ yin, to yọnnu devo lẹ ṣẹnṣẹn. E họnwun dọ, ayinamẹ lọ na sunnu de wẹ nado yin nugbonọ hlan asi etọn.

Dawe nuyọnẹntọ lọ zindonukọn dọmọ: “Na asisa [osin tọn] towe ni tindo dona, na hiẹ ni jaya hẹ asi ovuwhenu towe tọn. Di agbanlin asi de, podọ di olùwa asi whanpẹnọ de; gbọ̀ anọ́ etọn ni pekọna we whepoponu; na hiẹ ni sọ jaya whepoponu to owanyi etọn mẹ.”—Howhinwhẹn lẹ 5:18, 19.

“Asisa osin tọn,” kavi odòtọ, tindo alọdlẹndonu hlan asisa pekọ zanhẹmẹ tọn. Awuvivi zanhẹmẹ tọn tintindo hẹ alọwlemẹ mẹtọn yin “dona”—yèdọ nunina Jiwheyẹwhe tọn. Enẹwutu, sunnu de yin tudohomẹna nado jaya hẹ asi jọja whenu etọn tọn. Hlan ewọ, e yin omẹ yiwanna podọ omẹ whanpẹnọ de taidi agbanlin asi, podọ whanpẹnọ po mẹdọndogotọ po taidi olùwa de.

Enẹgodo Sọlọmọni fọ́n kanbiọ mẹwhantọ awe dote dọmọ: “Ovi ṣie, etẹwutu wẹ hiẹ na nọ jaya to owanyi jonọ tọn mẹ, bọ hiẹ na do dọ̀n akọ́nnu jonọ tọn dogo?” (Howhinwhẹn lẹ 5:20) Mọwẹ, etẹwutu wẹ mẹhe ko wlealọ de na yin dindọ̀n biọ kọndopọ pẹkipẹki zanhẹmẹ tọn mẹ to gbonu alọwle tọn gbọn kosọdudu to azọ́nwatẹn, to wehọmẹ, kavi to fidevo de dali?

Hlan Klistiani he ko wlealọ lẹ, apọsteli Paulu na ayinamẹ ehe dọmọ: “Yẹn dọ ehe, mẹmẹsunnu emi, ogli wẹ ojlẹ lọ: e pò, bọ mẹhe tindo asi lẹ ni taidi yé ma tindo de.” (1 Kọlintinu lẹ 7:29) Etẹwẹ ehe bẹhẹn? Eyọn, hodotọ Jesu Klisti tọn lẹ dona ‘to ahọluduta lọ dín jẹnukọn whẹ́.’ (Matiu 6:33) Enẹwutu, asu po asi po he ko wlealọ lẹ ma dona yin wiwle do awujijona ode awetọ mẹ sọmọ bọ yé nado nọ ze dagbenu Ahọluduta lọ tọn lẹ do otẹn awetọ mẹ to gbẹzan yetọn lẹ mẹ gba.

Nuhudo na Mawazẹjlẹgo

Ojlo zanhẹmẹ tọn lẹ sọgan yin didava. Yé dona yinmọ na mẹhe jlo alọkẹyi Jehovah tọn lẹ. “Ehe wẹ ojlo Jiwheyẹwhe tọn, yèdọ jijọwiwe mìtọn, dọ mì ni dapana ogalilọ: na dopodopo to mì mẹ nido yọ́n le e do nọ zan onú zinzan etọn [agbasa edetiti tọn] do to jijọwiwe po yẹyi po mẹ,” wẹ apọsteli Paulu dotuhomẹnamẹ dọ.—1 Tẹsalonikanu lẹ 4:3, 4.

To whelọnu lo, jọja lẹ ma dona whlẹndo biọ alọwle mẹ to whenuena yé tindo numimọ numọtolanmẹ zanhẹmẹ tọn heyin finfọndote to tintan whenu gba. Alọwle biọ gbemima de, podọ nado nọgbẹ̀ sọgbe hẹ azọngban mọnkọtọn de nọ biọ whinwhẹ́n. (Gẹnẹsisi 2:24) Onú dagbe wẹ e yin nado nọte bo ‘zẹ̀ owhe jọja tọn go’—yèdọ ojlẹ lọ to whenuena numọtolanmẹ zanhẹmẹ tọn lẹ nọ sinyẹn taun bo sọgan glọnalina nudide he whèwhín mẹde tọn lẹ. (1 Kọlintinu lẹ 7:36) Podọ lehe e na yin nululu po ylando po do sọ na mẹhomẹ he to jijlo nado wlealọ de nado tindo mahẹ to kọndopọ zanhẹmẹ tọn mẹ na alọwlemẹ sọgodo tọn de ma tin-to-aimẹ poun wutu!

“Ylando Omẹ Ylankan Tọn Wẹ na Wle Ewlọsu”

Whẹwhinwhẹ́n titengbe he wutu fẹnnuwiwa zanhẹmẹ tọn yin nuhe ma sọgbe wẹ yindọ Jehovah—ogbẹ̀ Namẹtọ po Mẹhe na nugopipe zanhẹmẹ tọn gbẹtọvi lẹ po—gblewhẹdo e wutu. Enẹwutu to alọgọnamẹnu he lodo hugan na wiwejininọ walọyizan tọn ninamẹ mẹ, Ahọlu Sọlọmọni dọmọ: “Na aliho gbẹtọ tọn tin to nukọn OKLUNỌ tọn, e sọ to wiwà etọn lẹpo lẹnpọn.” (Howhinwhẹn lẹ 5:21) Mọwẹ, nudepope ma whlá to nukun Jiwheyẹwhe tọn lẹ mẹ gba, “mẹhe míwlẹ do onú nado wà hẹ.” (Heblu lẹ 4:13) Nuyiwa mawé zanhẹmẹ tọn depope, mahopọnna lehe e whlá sọ podọ nudepope he kọdetọn agbasa tọn gọna ogbẹ́ tọn etọn lẹ sọgan yin, e na hẹn haṣinṣan mítọn hẹ Jehovah gble dandan. Lehe e yin nululu do sọ nado hẹn jijọho hẹ Jiwheyẹwhe bú na ojlẹ gli awuvivi tọn de he ma sọgbe hẹ osẹ́n!

E sọgan taidi dọ mẹhe nọ gbọn winyan matindo dali tindo mahẹ to aliho mawé tọn mẹ delẹ nọ wàmọ mayin yasana—ṣigba e mayin na ojlẹ dindẹn gba. Sọlọmọni lá dọmọ: “Ylando omẹ ylankan tọn wẹ na wle ewlọsu, okàn ylando ede tọn na sọ hẹn ẹn dote. E na kú ma yí oplọn; podọ oklọ́ nululu etọn tọn mẹ e na to alibu doi.”—Howhinwhẹn lẹ 5:22, 23.

Naegbọn depope to mí mẹ tlẹ dona buali pọ́n? To popolẹpo mẹ, owe Howhinwhẹn lẹ tọn ko na avase mí jẹnukọn gando aliho yẹdoklọmẹ aihọn tọn lẹ go. Podọ e ze ahọ́ he fẹnnuwiwa zanhẹmẹ tọn nọ saba biọ donukọnna mí—agbasalilo mítọn, nutindo agbasa tọn mítọn lẹ, huhlọn mítọn, po yẹyi mítọn po. Po oyọnẹn jẹnukọn he họnwun mọnkọtọn po, mí ma tindo nuhudo nado tin to otẹn “eyin yẹn ko yọnẹn poun” gblẹlẹ lẹ tọn de didọ mẹ gba. Mọwẹ, gbọn yíyí ayinamẹ he Jehovah ko na to Ohó gbọdo etọn mẹ lẹ do yizan mẹ dali, mí sọgan gbọṣi wiwejininọ mẹ to aihọn mawé tọn de mẹ.

[Nudọnamẹ Odò Tọn]

[Yẹdide to weda 30]

Kọdetọn fẹnnuwiwa tọn lẹ nọ vẹ́ taidi vivẹ́

[Yẹdide to weda 31]

“Jaya hẹ asi ovuwhenu towe tọn”