Zinzọnlin to ‘Aliho Dodo Ji’

‘E NA yọ́n na dodonọ,’ wẹ yẹwhegán Isaia lá dọ, “na yé na dù sinsẹ́n azọ́n yetọn tọn.” Isaia zindonukọn dọmọ: “Aliho nugbonọ lẹ tọn wẹ dodo.” (Isaia 3:10; 26:7) E họnwun dọ, eyin nuyiwa mítọn lẹ na de sinsẹ́n dagbe tọ́n, mí dona wà nuhe yin dodo to nukun Jiwheyẹwhe tọn mẹ lẹ.

Nalete, nawẹ mí sọgan zinzọnlin to aliho dodo tọn ji gbọn? Dona tẹlẹ wẹ mí sọgan donukun sọn mọwiwà mẹ? Podọ nawẹ mẹdevo lẹ sọgan mọaleyi sọn nujinọtedo dodowiwa Jiwheyẹwhe tọn kọ̀n jijẹ mítọn mẹ gbọn? To weta 10 owe Biblu tọn Howhinwhẹn lẹ tọn mẹ, Ahọlu Sọlọmọni Islaeli hohowhenu tọn wleawuna gblọndo lẹ na kanbiọ ehelẹ to whenuena e do vogbingbọn he to dodonọ po mẹylankan po ṣẹnṣẹn hia. To mọwiwà mẹ, e yí hodidọ lọ “dodonọ” zan whla 11 [to Biblu Gun mẹ]. E sọawuhia whlá 8 to wefọ 15 jẹ 32 mẹ. Dogbigbapọnna Howhinwhẹn lẹ 10:15-32 na sọawuhia nado yin tulinamẹnu.a

Tẹdo Mẹplọnlọ Go Gligli

Sọlọmọni dlẹnalọdo nujọnu-yinyin dodowiwa tọn. E dọmọ: ‘Adọkunnu adọkunnọ tọn wẹ otò gángán etọn: Matindo wamọnọ lẹ tọn wẹ husudo yetọn. Azọ́n dodonọ tọn dẹ́ hlan ogbẹ̀, sinsẹ́n ylandonọ lẹ tọn hlan ylando.’—Howhinwhẹn lẹ 10:15, 16.

Adọkunnu lẹ sọgan yinuwa taidi hihọ́ de sọn nuhahun gbẹ̀mẹ tọn delẹ mẹ, kẹdẹdile otò huhlọnnọ de nọ wleawuna hihọ́ jẹ obá de mẹ na mẹhe nọ nọ̀ e mẹ lẹ do. Podọ ohẹ́n sọgan hẹn nugbajẹmẹji wá to whenuena nujijọ ajiji lẹ jọ. (Yẹwhehodọtọ 7:12) Etomọṣo, ahọlu nuyọnẹntọ lọ sọgan to alọdlẹndonu he mayin tlọlọ de basi do owù he gando adọkun po ohẹ́n po go ji. Adọkunnọ de sọgan yin whinwhàn nado ze jidide mlẹnmlẹn etọn do adọkunnu etọn lẹ ji, bo lẹndọ nutindo họakuẹ etọn lẹ “taidi dòkọ́ he yiji” de. (Howhinwhẹn lẹ 18:11) Podọ wamọnọ de sọgan gbọn nuṣiwa dali lẹndọ hẹ́njijẹ na hẹn ẹn ma nado tindo sọgodo dagbe de. Enẹwutu, yé omẹ awe lẹ gboawupo nado wleawuna oyín dagbe de hẹ Jiwheyẹwhe.

To alọ devo mẹ, vlavo dodonọ de tindo nutindo agbasa tọn susu kavi vude, dodowiwa etọn na dekọtọn do ogbẹ̀ mẹ. Gbọnna? Mọwẹ, na e tindo pekọ to nuhe e tindo mẹ. E ma nọ dike ninọmẹ akuẹzinzan tọn etọn ni glọnalina teninọ dagbe he e tindo hẹ Jiwheyẹwhe. Vlavo e yin adọkunnọ kavi wamọnọ, aliho gbẹzan dodonọ de tọn nọ hẹn ẹn tindo ayajẹ todin podọ todido ogbẹ̀ madopodo tọn to sọgodo. (Job 42:10-13) Mẹylankan ma nọ mọaleyi eyin etlẹ yin adọkunnọ. Kakati nado yin pinpẹn-nutọn-yọnẹntọ na nujọnu-yinyin hihọ́ basinamẹ tọn etọn bo na nọgbẹ̀ sọgbe hẹ ojlo Jiwheyẹwhe tọn, e nọ yí adọkunnu etọn lẹ zan nado nọgodona gbẹzan ylando tọn.

‘Ewọ he yí oplọn whlá, e tin to aliho ogbẹ̀ tọn ji, ṣigba ewọ he gbẹ́ wọhẹ e buali,’ wẹ ahọlu Islaeli tọn zindonukọn dọ. (Howhinwhẹn lẹ 10:17) Weyọnẹntọ Biblu tọn dopo dọ dọ wefọ ehe sọgan yin nukunnumọjẹemẹ to aliho awe mẹ. Yọnbasi dopo wẹ yindọ mẹhe jo ede na mẹplọnlọ bo doafọna dodowiwa tin to aliho ogbẹ̀ tọn ji, ṣigba ewọ he gbẹ́ wọhẹ dai buali sọn aliho enẹ ji. Wefọ lọ sọgan sọ zẹẹmẹdo dọ “ewọ he dotoaina mẹplọnlọ do aliho ogbẹ̀ tọn hia [mẹdevo lẹ na apajlẹ dagbe etọn nọ hẹn ale wá na yé], ṣigba mẹdepope he gbẹ́ vọjlado nọ hẹnmẹ danbú.” (Howhinwhẹn lẹ 10:17, New International Version) Depope he e na yin to whẹho lọ lẹ mẹ, lehe e yin onú titengbe dọ mí ni tẹdo mẹplọnlọ go bo ma gbẹ́ wọhẹ dai do sọ!

Mì Yí Owanyi Do Diọ Wangbẹna

Sọlọmọni dọhodo howhinwhẹn awe-to-pọ́ de ji bọdego, he bẹ linlẹn dopolọ lẹ hẹn, adà awetọ lọ zinnudo adà tintan lọ ji. E dọmọ: ‘Ewọ he yí wangbẹnamẹ whlá to nùflo lalo tọn mẹ.’ Eyin mẹde tindo wangbẹnamẹ to ahun etọn mẹ bo yí i whlá gbọn ohó vivi kavi hogbe oklọ tọn lẹ dali, e to ede klọ wẹ—e tindo “nùflo lalo tọn.” Ahọlu nuyọnẹntọ lọ yidogọna ehe dọmọ: ‘Mẹhe to kunnuhu . . . , wẹ nulunọ.’ (Howhinwhẹn lẹ 10:18) Kakati nado yí wangbẹnamẹ yetọn whlá, mẹdelẹ nọ sawhẹdokọnamẹ kavi dọho mẹdèpo tọn lẹ gando mẹhe yé gbẹwanna go. Nululu wẹ ehe na linlin mẹhẹngbletọ lọ tọn ma nọ diọ nuhe mẹlọ yin na taun tọn gba. Podọ todoaitọ zinzintọ de na jẹ ayido wangbẹna lọ go ji bo ma nasọ tindo sisi na mẹhẹngbletọ lọ ba. Gbọnmọ dali mẹhe to linlin ylankan hẹn gbayipe lọ nọ gbleawuna ede.

Enẹwutu aliho dodonọ tọn wẹ nado dapana mẹkiklọ kavi mẹnudidọ. Jiwheyẹwhe dọna Islaelivi lẹ dọmọ: “Hiẹ ma na gbẹwanna nọvisunnu towe to ayiha towe mẹ gba.” (Levitiku 19:17) Podọ Jesu na ayinamẹ todoaitọ etọn lẹ dọmọ: “Mì yiwanna kẹntọ mìtọn lẹ, bosọ hodẹ̀ na mẹhe to vivlẹ mì kò, bosọ to homẹkẹn do mì lẹ; na mì nido yín ovi Otọ́ mìtọn he tin to olọn mẹ tọn.” (Matiu 5:44, 45) Lehe e pọnte do sọ nado hẹn ahun mítọn gọ́ na owanyi kakati nado hẹn ẹn gọ́ po wangbẹna po!

‘Hẹn Nùflo Towe Dote’

To nuzinzindo nuhudo lọ ji nado deanana odẹ́ mẹ, ahọlu nuyọnẹntọ lọ dọmọ: ‘To ohó susu mẹ yè ma sọgan ba ylanwa pò: ṣigba ewọ he hẹn nùflo etọn dote wẹ yọnnuin.’—Howhinwhẹn lẹ 10:19.

“Nulunọ . . . gọ́ na ohó susu.” (Yẹwhehodọtọ 10:14) Onù etọn “họ̀ nululu jẹgbonu.” (Howhinwhẹn lẹ 15:2) Ehe ma zẹẹmẹdo dọ ohó susu dọtọ lẹpo wẹ yin nulunọ gba. Ṣigba e bọawu na ohó susu dọtọ de nado hẹn mẹnudidọ awugblenamẹ tọn kavi ohó yèdọ-yèdọ tọn lẹ gbayipe! Hodidọ nululu tọn lẹ sọgan hẹn oyín dagbe mẹtọn gble, gbleawuna numọtolanmẹ, hẹn haṣinṣan lẹ gble, bo sọgan hẹn awugblenamẹ to agbasa. “To ohó susu mẹ yè ma sọgan ba ylanwa pò.” (Howhinwhẹn lẹ 10:19) Humọ, e nọ hẹn homẹgblenamẹ nado tin hẹ mẹde he nọ mọ nudepope dọ do whẹho lẹpo ji. Mì gbọ míwlẹ ni dapana ohó susu didọ.

Hugan nado dapana hodidọ lalo tọn, mẹhe hẹn nùflo etọn dote to nuyiwa po nuyọnẹn po. E nọ lẹnnupọn whẹpo do dọho. Na e yin whinwhàn na nujinọtedo Jehovah tọn lẹ bo tindo ojlo nujọnu tọn nado gọalọna gbẹtọ hatọ lẹ wutu, e nọ ze lehe hodidọ etọn na gando mẹdevo lẹ go do dó lẹnpọnmẹ. Hodidọ etọn lẹ nọ tindo owanyi bo nọ jọmẹ. E nọ lẹnnupọn do lehe nuhe e nọ dọ na hẹn homẹhun mẹ bo gọalọnamẹ gbọn ji. Ohó etọn lẹ nọ taidi “agọ̀n sika tọn to ohà fataka tọn mẹ”—nọ jẹaṣọ́ bosọ nọ do yẹyi to whepoponu.—Howhinwhẹn lẹ 25:11.

‘Nọ na Núdùdù Mẹsusu’

‘Odẹ́ [dodonọ] tọn taidi fataka dagbedagbe: ayiha ylandonọ tọn ma họakuẹ de,’ wẹ Sọlọmọni zindonukọn dọ. (Howhinwhẹn lẹ 10:20) Nuhe dodonọ dọ yin dagbe—taidi fataka dagbedagbe, kinkọ̀n, he ma tindo oblọ. Ehe yin nugbo na taun tọn gando devizọnwatọ Jehovah tọn lẹ go dile yé to oyọnẹn ogbẹ̀-namẹ tọn heyin Ohó Jiwheyẹwhe tọn má hẹ mẹdevo lẹ. Nuplọnmẹtọ Daho hugan yetọn, Jehovah Jiwheyẹwhe, ko plọn yé bo ‘yí odẹ́ nuyọnẹntọ tọn na yé, na yé nido yọ́n le yè nọ dọho do to jlẹmẹ hlan mẹhe nuṣikọna.’ (Isaia 30:20; 50:4) Na nugbo tọn, odẹ́ yetọn taidi fataka dagbedagbe dile e to nugbo Biblu tọn dọ jẹgbonu. Lehe hodidọ yetọn yin nuhọakuẹ hlan ahundoponọ lẹ do sọ hugan ayilinlẹn mẹylankan lẹ tọn! Mì gbọ mí ni to jejeji nado dọho gando Ahọluduta Jiwheyẹwhe tọn po azọ́njiawu Jiwheyẹwhe tọn lẹ po go.

Dona de wẹ dodonọ yin na mẹhe to lẹdo etọn mẹ lẹ. Sọlọmọni zindonukọn dọmọ: ‘Nùflo dodonọ tọn to núdùdù na mẹsusu: ṣigba nulunọ lẹ kú mado nuyọnẹn.’—Howhinwhẹn lẹ 10:21.

Nawẹ “dodonọ . . . to núdùdù na mẹsusu” gbọn? Hogbe Heblu tọn heyin yiyizan tofi tindo linlẹn “lẹngbọ-yinyin” tọn. (Howhinwhẹn lẹ 10:21, NW; nudọnamẹ odò tọn) E bẹ linlẹn anadenanu po núdùdù ninamẹ po tọn hẹn, kẹdẹdile lẹngbọhọtọ hohowhenu tọn de nọ penukundo lẹngbọ etọn lẹ go do. (1 Samuẹli 16:11; Psalm 23:1-3; Ohàn Sọlọmọni Tọn 1:7) Dodonọ lẹ nọ deananamẹ jẹ aliho dodowiwa tọn ji, hogbe etọn lẹ nọ na núdùdù mẹhe nọ dotoai na ẹn lẹ. Taidi kọdetọn de, yé nọ zan gbẹzan ayajẹnọ po pekọ tọn po, bo tlẹ sọgan mọ ogbẹ̀ madopodo yí.

Nalete, etẹwẹ dogbọn nulunọ dali? Na e ma tindo zinzin wutu, e ma nọ do mẹwhinwhàn kavi ahunmẹdunamẹnu dagbe de hia gando kọdetọn aliho etọn lẹ tọn go. Omẹ mọnkọtọn nọ wà nuhe yin ojlo etọn, bo ma nọ lẹn kọdetọn lẹ pọ́n. Enẹwutu, e nọ jiya nuyiwa etọn lẹ tọn. To whenuena dodonọ nọ gọalọ nado hẹn mẹdevo lẹ dogbẹ̀, mẹhe zinzin pò na ma tlẹ sọgan hẹn ede dogbẹ̀.

Gbẹ́ Walọ Mawé Dai Mlẹnmlẹn

Nuhe mẹde yiwanna po nuhe e gbẹwanna po nọ sọawuhia to gbẹtọ-yinyin mẹdopodopo tọn mẹ. To hodidọ do nugbo ehe ji mẹ, ahọlu Islaeli tọn dọmọ: ‘Aihun wẹ e di na mẹylankan de nado jọ jijọ okà tọn: ṣigba zinzintọ de wẹ gbẹtọ nuyọnẹn tọn.’—Howhinwhẹn lẹ 10:23.

Mẹdelẹ nọ pọ́n walọ mawé hlan taidi aihun, kavi aihundida lanmẹyiya tọn de, bosọ nọ tindo mahẹ to e mẹ taidi “awuvivinu” de poun. Omẹ mọnkọtọn lẹ nọ yí nukunpẹvi do pọ́n Jiwheyẹwhe taidi mẹhe gbẹtọ lẹpo na dogbè na, podọ yé nọ miọn-nukundo ylankan yinyin gbẹzan yetọn tọn. (Lomunu lẹ 14:12) Yé ko gblezọn to lẹnpọn yetọn lẹ mẹ sọmọ bo nọ lẹndọ Jiwheyẹwhe ma mọ ylanwiwa yetọn lẹ. To alọ devo mẹ, yé dọ to nuyiwa yetọn lẹ mẹ dọmọ: “Jiwheyẹwhe de ma tin.” (Psalm 14:1-3; Isaia 29:15, 16) Lehe eyin nulunọ nuwiwa de do sọ!

To alọ devo mẹ, zinzintọ yọnẹn dọ walọ mawé mayin aihun de gba. E yọnẹn dọ e nọ hẹn homẹgblena Jiwheyẹwhe bo sọgan hẹn haṣinṣan mẹtọn hẹ ẹ gble. Walọyizan mọnkọtọn yin nululu na e nọ hẹn osi-mẹdetiti tọn gble, gbà alọwle kija, nọ gbleawuna ayiha po agbasa po, bo nọ planmẹ jẹ pinpẹn-nutọn-mayọnẹn na onú gbigbọmẹ tọn lẹ kọ̀n. Nuyọnẹnnu wẹ e na yin nado gbẹ́ walọ mawé dai bosọ wleawuna owanyi sisosiso na nuyọnẹn taidi na mẹmẹyọnnu vivẹ́ tlala de.—Howhinwhẹn lẹ 7:4.

Gbá do Dodonu Dagbe Ji

To alọdindlẹndo nuhọakuẹ gbẹzan mẹtọn didó do dodonu dagbe de ji mẹ, Sọlọmọni zindonukọn dọmọ: ‘Sisọsisọ mẹylankan tọn ja e ji: ṣigba ojlo dodonọ tọn wẹ yè na yí na ẹn. Dile oyú nọ yìn wayi, mọwẹ mẹylankan ma na tin ba: ṣigba dodonọ tindo [dodonu] madopodo.’—Howhinwhẹn lẹ 10:24, 25.

Mẹylankan sọgan hẹn obu susu wá na mẹdevo lẹ. Ṣigba, nuhe e nọ dibuna na wá e ji to godo mẹ. Na e ma doadọ̀do to nunọwhinnusẹ́n dodo tọn lẹ mẹ wutu, e taidi ohọ̀ he ma lodo de he gbakija to oyú jẹhọn sinsinyẹn de mẹ. E jogbe to kọgbidinamẹnu glọ. To alọ devo mẹ, dodonọ taidi dawe lọ he yinuwa to kọndopọmẹ hẹ hodidọ Jesu tọn lẹ. E yin “gbẹtọ nuyọnẹntọ de . . . , he gbá ohọ̀ etọn do ose ji. Whenuena jikun ja, bọ asisa lẹ fọ́n, bọ jẹhọn lẹ yìn, bo hò jẹ ohọ̀ lọ ji: e ma jai: na yè do e do ose ji wutu,” wẹ Jesu dọ. (Matiu 7:24, 25) Omẹ mọnkọtọn lodo—nulẹnpọn etọn po nuyiwa etọn lẹ po sinai do nunọwhinnusẹ́n Jiwheyẹwhe tọn lẹ ji gligli.

Whẹpo e do zindonukọn nado do vogbingbọn he tin to mẹylankan po dodonọ po ṣẹnṣẹn hia, ahọlu nuyọnẹntọ lọ na avase he whègli de ṣigba yin nujọnu taun. E dọmọ: ‘Di ahàn vẹsin na adú, podọ di azọ̀ na nukun, mọwẹ adidọnọ te hlan yé he zọnnú in lẹ.’ (Howhinwhẹn lẹ 10:26) Ahàn vẹsin ma nọ wà dagbe na adú. Osin adínọ he tin to e mẹ nọ hẹn ẹn vẹ́ to onù mẹ bo sọgan hẹn adú kọ́yì. Azọ̀ nọ fiẹ nukun. Enẹwutu, mẹdepope he zọ́n azọ́n adidọnọ kavi yí i zan taidi nukunmọnu de na yin homẹ hẹngblena bo nasọ jiya hẹnbu tọn dandan.

‘Aliho Jehovah Tọn Wẹ Figángán’

Ahọlu Islaeli tọn zindonukọn dọmọ: ‘Osi OKLUNỌ tọn hẹn azán dite: ṣigba owhe mẹylankan lẹ tọn wẹ yè na sán pò. Ojlo dodonọ lẹ tọn ayajijẹ wẹ e na yin: ṣigba todido mẹylankan tọn wẹ na dọ̀n.’—Howhinwhẹn lẹ 10:27, 28.

Obu Jiwheyẹwhe tọn nọ deanana dodonọ podọ e nọ tẹnpọn nado hẹn homẹ Jehovah tọn hùn gbọn linlẹn, hodidọ, po nuyiwa etọn lẹ po dali. Jiwheyẹwhe nọ penukundo ewọ go bosọ nọ hẹn todido etọn lẹ di. Ṣigba, mẹylankan nọ zan gbẹzan ylankan. Todido etọn sọgan nọ mọ hẹndi to whedelẹnu ṣigba na ojlẹ gli de poun wẹ, na azán etọn lẹ nọ saba yin sinsán dogli gbọn danuwiwa kavi awutuzọ̀n de he nọ dekọtọn sọn aliho gbẹzan tọn etọn mẹ dali. Todido etọn lẹpo wẹ nọ sudo to azán he gbè e kú.—Howhinwhẹn lẹ 11:7.

‘Aliho Jehovah tọn huhlọn wẹ na dodonọ,’ wẹ Sọlọmọni dọ, ‘ṣigba dindọ̀n tin na azọ́n ylankan watọ.’ (Howhinwhẹn lẹ 10:29) Hogbe lọ aliho Jehovah tọn, ma dlẹnalọdo aliho gbẹzan tọn he mẹ mí dona zinzọnlin te lọ gba, ṣigba yin aliho he mẹ Jiwheyẹwhe nọ yinuwa hẹ gbẹtọvi lẹ te. “Ose lọ, pipé wẹ azọ́n etọn, na whẹdida [dodo] wẹ ali etọn lẹpo.” (Deutelonomi 32:4) Aliho dodowiwa Jiwheyẹwhe tọn yin hihọ́na dodonọ lẹ bo yin vasudo na mẹylankan lẹ.

Lehe Jehovah sọawuhia nado yin figángán na omẹ etọn lẹ do sọ! ‘Yè ma na diọtẹnna dodonọ gbede: ṣigba mẹylankan ma na nọ̀ aihọn mẹ gba. Onù nugbonọ tọn de nuyọnẹn jẹgbonu: ṣigba odẹ́ yẹwiwa tọn wẹ yè na sán sẹ̀. Nùflo dodonọ tọn yọ́n onú he yin alọkẹyi: ṣigba onù ylandonọ lẹ tọn to ohó yẹwiwa tọn dọ.’—Howhinwhẹn lẹ 10:30-32.

E họnwun dọ dodonọ nọ tindo kọdetọn dagbe bosọ nọ yin didona na e zinzọnlin to aliho dodo tọn ji wutu. Na nugbo tọn, ‘dona OKLUNỌ tọn, e nọ hẹn omẹ wàdọkun, e ma nọ yí awubla dogọ́ ẹ gba.’ (Howhinwhẹn lẹ 10:22) Nalete, mì gbọ mí ni hẹn ẹn diun nado yinuwa to kọndopọmẹ hẹ nunọwhinnusẹ́n he sọgbe Jiwheyẹwhe tọn lẹ to whepoponu. Mì gbọ mí ni sọ hẹn nùflo mítọn lẹ dote bo nọ yí odẹ́ mítọn zan nado jlọ mẹdevo lẹ dote to nugbo ogbẹ̀-whinwhlẹngán Ohó Jiwheyẹwhe tọn tọn mẹ bosọ deanana yé hlan aliho dodowiwa tọn lọ ji.

[Nudọnamẹ Odò Tọn]

[Yẹdide to weda 26]

Odẹ́ sọgan taidi ‘fataka dagbedagbe’