‘Nùflo Nugbonọ Tọn Na Nọte Kakadoi’
DI MIYỌ́N pẹvi he sọgan fiọ zungbo de sẹ gbidigbidi de, e penugo nado hẹn gbẹzan mẹde tọn blebu gble. E sọgan gọ́ na adí, ṣigba e sọ sọgan yin “atin ogbẹ̀ tọn.” (Howhinwhẹn lẹ 15:4) E tindo huhlọn ogbẹ̀ po okú po tọn. (Howhinwhẹn lẹ 18:21) Agbasagonu pẹvi ehe, yèdọ odẹ́ mítọn, tindo huhlọn he sọgan hẹn agbasa blebu hoapa. (Jakobu 3:5-9) Nuyọnẹntọ wẹ mí na yin eyin mí nọ dogàn odẹ́ mítọn.
To adà awetọ weta 12tọ owe Biblu tọn Howhinwhẹn lẹ tọn mẹ, Ahọlu Sọlọmọni Islaeli hohowhenu tọn na mí ayinamẹ họakuẹ he sọgan gọalọna mí nado deanana hodidọ mítọn lẹ ganji. Gbọn howhinwhẹn he whègli ṣigba he gọ́ na zẹẹmẹ lẹ gblamẹ, ahọlu nuyọnẹntọ lọ dohia dọ ohó heyin didọtọn lẹ nọ yinuwadomẹji bo nọ do jẹhẹnu hodọtọ lọ tọn lẹ hia taun. Ayinamẹ gbọdo Sọlọmọni tọn lẹ yin nujọnu taun na mẹdepope he jlo na ‘họ́ ohọ̀n nùflo ede tọn lẹ.’—Psalm 141:3.
‘Ylanwa He Nọ Dó Omọ̀ Namẹ’
“Ylanwa nùflo lẹ tọn mẹ wẹ omọ̀ de te hlan mẹylankan: ṣigba dodonọ na tọ́nsọn tukla mẹ,” wẹ Sọlọmọni dọ. (Howhinwhẹn lẹ 12:13) Lalodido yin ylanwa nùflo tọn de he nọ lẹzun omọ̀ okú tọn na lalonọ lọ. (Osọhia 21:8) Lalodido sọgan taidi aliho he bọawu de nado họ̀n na yasanamẹ kavi nado dapana ninọmẹ ylankan de. Ṣigba be e mayin lalo dopo wẹ nọ saba dekọtọn do lalo devo lẹ mẹ? Kẹdẹdile mẹhe jẹ akọho ji po akuẹ vude po nọ yin dindọn biọ núgbigbo daho lẹ mẹ dile e to tintẹnpọn nado vọ́ akuẹ he e ko hẹnbu lẹ mọyi do, mọwẹ lalonọ de nọ wá mọ ede to omọ̀ lalo ylankan debọdo-dego lẹ tọn mẹ do niyẹn.
Ylanwa nùflo tọn nọ hẹnmẹ biọ omọ̀ mẹ dogọ to enẹ mẹ dọ mẹhe to lalodo na mẹdevo lẹ sọgan jẹ lalodo na ede ji. Di apajlẹ, lalonọ de sọgan dù to ede ji po awubibọ po dọ emi yọnnuin bo bikan taun, to whenuena nuyọnẹn etọn ma sọtẹ́n na taun tọn. Gbọnmọ dali, e nọ jẹ gbẹzan lalo tọn zan ji. Na nugbo tọn, “e to ede ké to ede nukunmẹ, dọ yè ma na mọ ylanwiwa etọn bo gbẹwanna.” (Psalm 36:2) Lehe lalodido nọ yin omọ̀ de do sọ! To alọ devo mẹ, dodonọ de ma na ze ede do ninọmẹ ylankan mọnkọtọn mẹ gba. Yèdọ eyin e tlẹ tin to kọgbidinamẹ glọ, e ma na dolalo gba.
‘Sinsẹ́n He Nọ Hẹn Pekọwa’
Apọsteli Paulu na avase dọmọ: “Yè klọ mì blo; Jiwheyẹwhe mayin mẹvivlẹ gba; na nudepope gbẹtọ dó, enẹ wẹ e na gbẹ̀n ga.” (Galatianu lẹ 6:7) Nunọwhinnusẹ́n ehe sọ gando hodidọ po nuyiwa mítọn lẹ po go. Sọlọmọni dọmọ: “Gbọn [sinsẹ́n] onù gbẹtọ tọn mẹ tọn dali wẹ yè na yí onú dagbe do pekọna ẹn: ale alọnuzọn gbẹtọ tọn wẹ yè na yí na ẹn.”—Howhinwhẹn lẹ 12:14.
Onù he ‘dọho nuyọnẹn tọn’ nọ de sinsẹ́n he nọ hẹn pekọwa lẹ tọ́n. (Psalm 37:30) Mí dona tindo oyọnẹn nado yin nuyọnẹntọ, podọ gbẹtọvi depope mayin asisa oyọnẹn lẹpo tọn. Mẹlẹpo wẹ dona nọ dotoaina ayinamẹ dagbe bo setonuna ẹn. “Aliho nulunọ tọn jlọ to nukun ede tọn mẹ,” wẹ ahọlu Islaeli tọn dọ, “ṣigba ewọ he dotó [ayinamẹ] go wẹ nuyọnẹntọ.”—Howhinwhẹn lẹ 12:15.
Jehovah nọ na mí ayinamẹ he pegan lẹ gbọn Ohó po titobasinanu etọn po gblamẹ, to owe he “afanumẹ nugbonọ, nuyọnẹntọ” lọ wleawuna lẹ yiyizan mẹ. (Matiu 24:45; 2 Timoti 3:16) Lehe e yin nululu do sọ nado gbẹ́ ayinamẹ dagbe lẹ dai bo tẹdo onú lẹ wiwà to aliho míde tọn mẹ go! Mí “ni nọ yawu nado se” to whenuena Jehovah, “he to nuyọnẹn plọn gbẹtọ,” na ayinamẹ mí gbọn asisa hodọnamẹ tọn etọn gblamẹ.—Jakobu 1:19; Psalm 94:10.
Nawẹ nuyọnẹntọ po nulunọ lẹ po nọ yinuwa hlan winyandomẹ kavi homọdọdomẹgo agọ̀ lẹ gbọn? Sọlọmọni gblọn dọmọ: ‘Nulunọ wẹ nọ hẹn homẹgble etọn zun yinyọnẹn to gbèdopo lọ, ṣigba mẹzìnzìn ṣinyọnnudo winyan.’—Howhinwhẹn lẹ 12:16.
Eyin nulunọ gblehomẹ, e nọ do e hia to afọdopolọji, yèdọ “to gbèdopo lọ.” Ṣigba zinzintọ nọ biọ gbigbọ Jiwheyẹwhe tọn to odẹ̀ mẹ na e nido sọgan deanana ede. E nọ yí sọwhiwhe do lẹnayihamẹpọn do ayinamẹ Ohó Jiwheyẹwhe tọn ji bo nọ lẹnnupọndo hodidọ Jesu tọn ji dọ: “Mẹdepope he hò alaka adusi tọn na we, lẹ́ amiyọn tọn hlan ẹn ga.” (Matiu 5:39) Na zinzintọ ma nọ jlo nado ‘yí oylan do sú oylan họ́’ wutu, e nọ glọnalina nùflo etọn sọn hodidọ lẹnpọn-matindo tọn lẹ mẹ. (Lomunu lẹ 12:17) Eyin mílọsu ṣinyọnnudo winyan depope he mí sọgan pehẹ do mọ, mí na dapana avùn.
‘Odẹ́ He Nọ Hẹnmẹ Jẹ Gángán’
Ylanwa nùflo tọn sọgan hẹn nuhahun susu wá to whẹdatẹn. Ahọlu Islaeli tọn dọmọ: “Ewọ he dọho nugbo sọ dodo hia: ṣigba kunnudetọ lalonọ de, oklọ.” (Howhinwhẹn lẹ 12:17) Kunnudetọ nugbo tọn nọ sọ dodo hia na kunnudenu etọn yin nuhe go yè sọgan ganjẹ wutu. Hodidọ etọn nọ hẹn whẹdida dodo yọnbasi. To alọ devo mẹ, kunnudetọ lalo tọn gọ́ na oklọ bo nọ yidogọna whẹdida mawadodo tọn to whẹdatẹn.
“Omẹ delẹ tin bo nọ yawu dọho di sisọ́ ohí de tọn: ṣigba odẹ́ nuyọnẹntọ lẹ tọn, wẹ núgángán,” wẹ Sọlọmọni dọ bọdego. (Howhinwhẹn lẹ 12:18) Hodidọ lẹ sọgan sọ́ mẹ di ohí, bo hẹn họntọnjiji lẹ gble bosọ fọ́n nuhahun dote. Kavi yé sọgan hẹn awuvivi po homẹhunhun po wá, bo whlá họntọnjiji lẹ. Podọ be yinkọ mẹzunzun tọn lẹ, awhádido, homọdọdomẹgo gbọzangbọzan, po mẹzunzun winyandomẹ tọn lẹ po ma nọ sọ́ mẹ bo nọ gbleawuna numọtolanmẹ lẹ sisosiso ya? Lehe e na yọ́n do sọ nado yí hogbe vẹvivẹ tọn he wá sọn ahun mẹ lẹ do jla nuṣiwa depope he mí sọgan basi to ninọmẹ ehe mẹ do!
To ojlẹ awusinyẹn tọn he mẹ mí to gbẹ̀nọ te ehelẹ mẹ, e ma paṣamẹ gba dọ mẹsusu yin “ayiha gbigbànọ” po “ayiha finfinọnnọ” po. (Psalm 34:18) To whenuena mí “miọnhomẹna ayi mawhiwhẹnọ lẹ” bo “gọalọna madogánnọ lẹ,” be e mayin huhlọn hodidọ tọn he nọ hẹnmẹ jẹ gángán wẹ mí to yiyizan ya? (1 Tẹsalonikanu lẹ 5:14) Mọwẹ, hogbe awuvẹmẹ tọn lẹ sọgan na tuli jọja aflanmẹ he to pipehẹ kọgbidinamẹ ylankan hagbẹ tọn lẹ. Odẹ́ yiyizan ganji sọgan vọ́ jide na mẹhomẹ lẹ dọ mí tindo nuhudo yetọn bo yiwanna yé. Hogbe he jọmẹ lẹ sọgan hẹn gbẹzan awutunọ lẹ tọn vivi taun. Yèdọ etlẹ nọ bọawu nado kẹalọyi wọhẹ eyin e yin nina “to gbigbọ walọmimiọn tọn mẹ.” (Galatianu lẹ 6:1) Podọ lehe mẹhe yí odẹ́ yetọn do má wẹndagbe Ahọluduta Jiwheyẹwhe tọn tọn lẹ nọ jẹ gángán do sọ, gọna mẹhe dotoaina yé lẹ!
‘Nùflo He Na Nọte Kakadoi’
To hogbe lọ “nùflo” yiyizan taidi nudopolọ hẹ “odẹ́” mẹ, Sọlọmọni dọmọ: “Nùflo nugbonọ tọn wẹ yè na hẹn dote kakadoi, ṣigba odẹ́ lalo tọn, whenu vude wẹ.” (Howhinwhẹn lẹ 12:19) To Heblu-gbè mẹ, hodidọ lọ “nùflo nugbonọ tọn” yin hodidọ omẹ dopo tọn bosọ tindo zẹẹmẹ he siso taun hugan ohó nugbo tọn didọ poun. “E bẹ jẹhẹnu lẹ hẹn taidi nuhe dẹn-to-aimẹ, he tin tẹgbẹ̀ bo sọgan yin jidedego,” wẹ owe dopo dọ. “Hodidọ he tindo jẹhẹnu ehelẹ na nọ aimẹ . . . kakadoi na yè sọgan dejidego, podọ e gbọnvona odẹ́ he nọ dolalo . . . he sọgan klọmẹ na ojlẹ de ṣigba he ma sọgan gbawhàn to whenuena e yin whiwhlepọn.”
“Oklọ tin to ayiha yé he to oylan lẹn lẹ tọn mẹ,” wẹ ahọlu nuyọnẹntọ lọ dọ, “ṣigba na lẹnhẹtọ jijọho tọn lẹ, ayajijẹ wẹ.” E yidogọ dọ: “Oylan depope ma na jọ do dodonọ go: ṣigba mẹylankan lẹ wẹ na gọ́ na oylan.”—Howhinwhẹn lẹ 12:20, 21.
Awufiẹsa po yajiji po kẹdẹ wẹ mẹhe nọ dewe oylan tọn dopọ lẹ sọgan hẹnwa. To alọ devo mẹ, mẹhe nọ lẹn jijọho dopọ lẹ na mọ pekọ to nuhe sọgbe wiwà mẹ. Yé sọ nọ tindo ayajẹ kọdetọn dagbe lẹ tintindo tọn. Podọ dehe yin titengbe hugan lọ wẹ yindọ, yé nọ tindo nukundagbe Jiwheyẹwhe tọn, na “osùnú de to OKLUNỌ nukunmẹ wẹ nùflo lalo tọn: ṣigba yé he to dagbe wà lẹ wẹ homẹhun etọn.”—Howhinwhẹn lẹ 12:22.
‘Hodidọ He Nọ Whlá Oyọnẹn’
To vogbingbọn devo didohia to mẹhe nọ yí odẹ́ zan ganji po mẹhe ma nọ wàmọ lẹ po ṣẹnṣẹn mẹ, ahọlu Islaeli tọn dọmọ: “Omẹ zìnzìn yí nuyọnẹn whlá: ṣigba ayiha nulunọ lẹ tọn to nululu hodo.”—Howhinwhẹn lẹ 12:23.
Zìnzìntọ, kavi nuyọnẹntọ nọ yọ́n whenue e dona dọho po whenue e dona nabọẹ po. E to oyọnẹn whlá gbọn aliginglọnna ede nado jlá glòlò nuyọnẹn ede tọn dali. Ehe ma zẹẹmẹdo dọ e nọ whlá nuyọnẹn ede tọn to whepoponu gba. Kakatimọ, e nọ yí zìnzìn zan to nuyọnẹn etọn didohia mẹ. To vogbingbọn mẹ, nulunọ nọ yawu dọho bo nọ hẹn nululu ede tọn zun yinyọnẹn. Enẹwutu, mì gbọ mí ni ma nọ dọho susu blo, podọ na mí ni de odẹ́ mítọn sọn goyiyi mẹ.
To vogbingbọn didohia yinukọn dogọ mẹ, Sọlọmọni donù nuagokun titengbe de go gando azọ́n sinsinyẹn wiwà po adidọ po go. E dọmọ: “Alọ vivẹnunọ tọn na dugán: ṣigba adidọnọ na [lẹzun kanlinmọ].” (Howhinwhẹn lẹ 12:24) Azọ́n sinsinyẹn wiwà sọgan hẹn nukọnyiyi po mẹdekannujẹ akuẹzinzan tọn po wá, bọ adidọ nọ hẹnmẹ lẹzun kanlinmọ. Weyọnẹntọ dopo dọmọ: “Yigodo-yinukọn, adidọnọ na lẹzun afanumẹ na mẹhe nọ wazọ́n sinsinyẹn.”
‘Ohó He Nọ Hẹn Ayajẹ Wá’
Ahọlu Sọlọmọni lẹkọ do whẹho hodidọ tọn ji bo na ayidonugo hlan jijọ gbẹtọvi tọn. “Awubla to ayiha gbẹtọ tọn mẹ wẹ nọ hẹn ẹn dokọdo,” wẹ e dọ “ṣigba ohó dagbe wẹ nọ hẹn ẹn jaya.”—Howhinwhẹn lẹ 12:25.
Nuhiha po nuhahun he sọgan hẹn ahun blawu lẹ po sù taun. Hogbe dagbe tulinamẹ tọn sọn awuvẹmẹtọ de dè wẹ nuhudo tin na nado hẹn agbàn lọ fua bo hẹn ahun jaya. Ṣigba eyin mí ma do numọtolanmẹ mítọn lẹ hia bo dọ yé jẹgbonu, nawẹ mẹdevo lẹ na yọ́n lehe yé sinyẹn sọ gbọn? Mọwẹ, eyin mí to numimọ awubla kavi flumẹjijẹ tọn tindo, mí dona dọho hẹ awuvẹmẹtọ he sọgan gọalọna mí de. Dogọ, numọtolanmẹ lẹ didọtọn nọ de awubla ahun mẹ tọn delẹ pò. Enẹwutu, onú dagbe wẹ e yin nado dọho na alọwlemẹ, mẹjitọ, kavi họntọn awuvẹmẹtọ he pegan to gbigbọ-liho de.
Fie wẹ mí nasọ mọ hodidọ dagbe tulinamẹ tọn lẹ te zẹ̀ dehe tin to Biblu mẹ lẹ go? Enẹwutu mí dona dọnsẹpọ Jiwheyẹwhe gbọn sọwhiwhe yíyí do lẹnayihamẹpọn do Ohó gbọdo etọn ji dali. Nulẹnpọn mọnkọtọn nọ hẹn ayajẹ wá ayiha he to awubla de mẹ bo nọ hẹn nukunmẹ he kúṣiọ lẹ họ́n. Psalm-kàntọ lọ dekunnu na ehe, dọmọ: “Osẹ́n OKLUNỌ tọn pé, e nọ hẹn awuya ayiha: aṣẹdai OKLUNỌ tọn wẹ nugbo: bo nọ diọ mayọndenọ zun nuyọnẹntọ. Gbedai OKLUNỌ tọn lẹ jlọ, yé nọ hẹn ayiha jaya: wiwe wẹ gbedide OKLUNỌ tọn, e sọ nọ basi hinhọ́n nukun tọn.”—Psalm 19:7, 8.
Aliho He Nọ Hẹn Ale Wá
To aliho dodonọ lẹ tọn yiyijlẹdo mẹylankan lẹ tọn go mẹ, ahọlu Islaeli tọn dọmọ: ‘Dodonọ nọ ṣọ́ yìndugbo ede tọn, ṣigba aliho mẹylankan lẹ tọn nọ hẹn yé nado to fuflupé.’ (Howhinwhẹn lẹ 12:26) Dodonọ nọ payi yìndugbo ede tọn go—enẹ wẹ mẹhe e de nado nọ dogbẹ́ hẹ bo jihọntọn hẹ lẹ. E nọ yí nuyọnẹn do ṣinyan yé, bo nọ tẹnpọn nado dapana kọndopọ owùnọ lẹ. Ṣigba mẹylankan lẹ ma nọ wàmọ gba, na yé nọ gbẹ́ ayinamẹ dai bo nọ tẹkudo onú lẹ wiwà to aliho yede tọn mẹ go wutu. Yé nọ yin hinhẹn buali, bo nọ to fuflupé.
Ahọlu Sọlọmọni do vogbingbọn he tin to adidọnọ po azọ́n sinsinyẹn watọ po ṣẹnṣẹn hia dogọ sọn pọndohlan devo mẹ. “Gbẹtọ adidọnọ ma wle nuyànwẹnna etọn gba,” wẹ e dọ, “ṣigba na . . . vivẹnunọ adọkun he họakuẹ wẹ.” (Howhinwhẹn lẹ 12:27) “Adidọnọ” ma nọ “yangbé,” kavi “mẹ̀,” nuyànwẹnna etọn gba. (New International Version) Na nugbo tọn, e ma sọgan dotana nuhe e bẹjẹeji lọ gba. To alọ devo mẹ, vivẹnudido nọ hẹn adọkun wá.
Adidọ ylan sọmọ bọ apọsteli Paulu mọdọ e yin dandan dọ emi ni wlanwe hlan Klistiani hatọ he tin to Tẹsalonika lẹ bo kọhona mẹhe tin to finẹ ‘he to zọnlin gbíngbán zin’ lẹ—yèdọ mẹhe ma nọ wazọ́n ṣigba bo nọ to didado nuhe ma dù yé mẹ lẹ. Omẹ mọnkọtọn lẹ nọ lẹzun agbàn pinpẹn to okọ̀ na mẹdevo lẹ. Enẹwutu Paulu na ayinamẹ yé tlọlọ, bo dotuhomẹna yé nado ‘nọ yí abọẹ-abọẹ do wazọ́n, na yé nido sọgan dù núdùdù he yelọsu wazọ́n na.’ Podọ eyin yé ma yinuwa sọgbe hẹ ayinamẹ ehe, Paulu na tuli mẹhe pò to agun lọ mẹ lẹ nado “klan” sọn yé go—yèdọ nado dapana yé, to whẹho pọmẹ tọn lẹ mẹ.—2 Tẹsalonikanu lẹ 3:6-12.
E mayin ayinamẹ Sọlọmọni tọn do azọ́n sinsinyẹn wiwà ji kẹdẹ wẹ mí na hẹn do ayiha mẹ gba ṣigba ayinamẹ etọn do odẹ́ yiyizan ganji ji ga. Mì gbọ mí ni tẹnpọn bo nọ yí agbasagonu pẹvi enẹ zan nado hẹnmẹ jẹ gángán bo hẹn ayajẹ wá bo dapana nùflo mítọn yiyido waylan bo doafọna nuhe sọgbe lẹ wiwà. “To aliho dodonọ tọn ji wẹ ogbẹ̀ te,” wẹ yin jide he Sọlọmọni na, “okú matin to omọ́ nugbo tọn ji gba.”—Howhinwhẹn lẹ 12:28.
[Yẹdide lẹ to weda 27]
‘Ewọ he dotoaina ayinamẹ wẹ nuyọnẹntọ’
[Yẹdide to weda 28]
‘Odẹ́ nuyọnẹntọ tọn nọ hẹnmẹ jẹ gángán’
[Yẹdide to weda 29]
Numọtolanmẹ lẹ didọna họntọn he go mí dejido de sọgan miọnhomẹnamẹ
[Yẹdide to weda 30]
Ayihamẹlinlẹnpọn do Ohó Jiwheyẹwhe tọn ji po sọwhiwhe po nọ hẹn ahun jaya