“Osẹ́n Nuyọnẹntọ Tọn”—Asisa Ogbẹ̀ Tọn De
“ṢÓ! Na adọkun, nuyọnẹn po zinzin Jiwheyẹwhe tọn po siso sọ! Nawẹ whẹdida etọn lẹ yin dinmamọdona sọ, podọ aliho etọn lẹ sọ hugan dindinmọ!” wẹ apọsteli Paulu lá. (Lomunu lẹ 11:33) Podọ Job tọgbo nugbonọ lọ dọmọ: “Nuyọnẹnnọ wẹ [Jehovah Jiwheyẹwhe] to ayiha mẹ.” (Job 9:4) Mọwẹ, Mẹdatọ olọn po aigba po tọn tindo nuyọnẹn he yiaga hugan. Etẹwẹ sọgan yin didọ gando osẹ́n, kavi Ohó kinkàn, Mẹdatọ mọnkọtọn tọn go?
Psalm-kàntọ jihàn dọmọ: “Osẹ́n OKLUNỌ tọn pé, e nọ hẹn awuya ayiha: [nuflinmẹ] OKLUNỌ tọn wẹ nugbo: bo nọ diọ mayọndenọ zun nuyọnẹntọ. Ogbedai OKLUNỌ tọn lẹ jlọ, yé nọ hẹn ayiha jaya: wiwe wẹ gbedide OKLUNỌ tọn, e sọ nọ basi hinhọ́n nukun tọn.” (Psalm 19:7, 8) Lehe Ahọlu Sọlọmọni Islaeli hohowhenu tọn dona ko mọnukunnujẹ nugbo-yinyin ohó enẹlẹ tọn mẹ do sọ! E dọmọ: “Osẹ́n nuyọnẹntọ tọn wẹ asisa ogbẹ̀ tọn, nado fọnyi sọn [omọ̀] okú tọn mẹ.” (Howhinwhẹn lẹ 13:14) To wefọ 13 he jẹnukọn to Howhinwhẹn lẹ weta 13 mẹ, Sọlọmọni do lehe ayinamẹ heyin mimọ to Ohó Jiwheyẹwhe tọn mẹ sọgan gọalọna mí nado hẹn gbẹzan mítọn pọnte bo ma na ze e do owù mẹ do hia.
Kẹalọyi Oplọn
‘Ovi nuyọnẹntọ yí mẹplọnlọ otọ́ etọn tọn: ṣigba mẹvlẹtọ ma se wọhẹ,’ wẹ Howhinwhẹn lẹ 13:1 dọ. Mẹplọnlọ otọ́ tọn sọgan bọawu kavi sinyẹn. E sọgan yin nina jẹnukọn taidi nuplọnmẹ, podọ eyin enẹ yin gbigbẹdai, mẹhiho sọgan bọdego. Ovi de nọ yọnnuin to whenuena e kẹalọyi mẹplọnlọ otọ́ etọn tọn.
“Ewọ he Oklunọ yiwanna wẹ e nọ wọhẹ,” wẹ Biblu dọ, “bosọ nọ hò ovi dopodopo he e yí.” (Heblu lẹ 12:6) Aliho dopo he mẹ Otọ́ olọn mẹ tọn mítọn nọ domẹplọnlọ mí go te wẹ gbọn Ohó kinkàn etọn, Biblu gblamẹ. To whenuena mí hia Biblu po osi po bo yí nuhe mí plọn to e mẹ lẹ do yizan mẹ, na taun tọn Ohó etọn to mẹplọnlọ do mí go niyẹn. Ehe yin na ale mítọn, na nuhe Jehovah dọ lẹpo wẹ nọ hẹn ale wá na mí.—Isaia 48:17.
Mí sọgan sọ mọ mẹplọnlọ yí taidi nugbẹnamẹ sọn yisenọ hatọ he tindo ojlo to dagbemẹ-ninọ gbigbọmẹ tọn mítọn mẹ de dè. Ayinamẹ alọgọnamẹ tọn depope he sọgbe hẹ Ohó Jiwheyẹwhe tọn sọgan yin pinpọnhlan taidi nuhe wá sọn Asisa daho hugan nugbo tọn dè, e mayin sọn ayinamẹtọ enẹ dè gba. Nuyọnẹnnu wẹ e na yin nado kẹalọyi i taidi nuhe wá sọn Jehovah dè. Eyin mí nọ wàmọ bo dike e ni yinuwado nulẹnpọn mítọn ji, bo hẹn nukunnumọjẹnumẹ Owe-wiwe tọn mítọn pọnte, bosọ jla aliho mítọn lẹ do, mí na to alemọyi sọn mẹplọnlọ lọ mẹ. Onú dopolọ yin nugbo gando ayinamẹ he mí nọ mọyi to opli Klistiani tọn lẹ ji podọ to owe sinai do Biblu ji lẹ mẹ go. Alọkikẹyi nuhe mí plọn to ohó kinkàn kavi hodidọ mọnkọtọn lẹ mẹ yin aliho dagbe de nado domẹplọnlọ míde go.
To alọ devo mẹ, mẹvlẹtọ ma nọ kẹalọyi mẹplọnlọ. Owe alọdlẹndonu tọn de dọmọ: “E ma nọ kẹalọyi oplọn na e nọ lẹndọ emi wẹ yọnnuin hugan wutu.” E ma tlẹ nọ se wọhẹ—yèdọ aliho mẹplọnlọdomẹgo he sinyẹn hugan de. Ṣigba be e sọgan mọ nuṣiwa to mẹplọnlọ Jiwheyẹwhe tọn mẹ gbede ya? Jehovah ma ṣinuwa pọ́n, podọ e ma nasọ ṣinuwa gbede. Gbọn mẹplọnlọ etọn gbigbẹdai dali, mẹvlẹtọ lọ to ede vlẹ poun wẹ. Lehe Sọlọmọni do nuhọakuẹ-yinyin alọkikẹyi oplọn tọn hia do sọ po hogbe vude heyin ṣinṣinyan ganji lẹ po!
Họ́ Odẹ́ Towe!
Nado do lehe e yin nujọnu do dọ Ohó Jiwheyẹwhe tọn ni deanana hodidọ mítọn hia, ahọlu Islaeli tọn lọ yí onù jlẹdo atin he nọ sẹ́n de go. E dọmọ: ‘Gbẹtọ na dù dagbe sọn sinsẹ́n onù etọn tọn mẹ: ṣigba ayiha ylanwatọ lẹ tọn wẹ jijọ danuwiwa tọn.’ (Howhinwhẹn lẹ 13:2) Ohó heyin didọ lẹ wẹ sinsẹ́n onù tọn. Podọ gbẹtọ nọ gbẹ̀n nuhe e ko dó po ohó etọn lẹ po. “Eyin ohó etọn lẹ tindo lẹndai dagbe bo yin didọ nado hẹn haṣinṣan họntọnjiji tọn lodo hẹ kọmẹnu etọn lẹ,” wẹ wesetọ de dọ, “e na dù dagbe, bo duvivi gbẹzan ayajẹnọ po jijọho po tọn.” Ninọmẹ lọ nọ gbọnvo na ylanwatọ. E nọ jlo nado wà danú bo gbleawuna mẹdevo lẹ. E dewe danuwiwa tọn bosọ gbẹ̀n kọdetọn etọn lẹ. Omọ̀ okú tọn lẹ tin to ohọ̀n etọn nù.
“Ewọ he bọ̀ onù etọn do, e whla ogbẹ̀ etọn,” wẹ Sọlọmọni zindonukọn dọ. “Ṣigba ewọ he hùn nùflo etọn gblo na tindo husudo.” (Howhinwhẹn lẹ 13:3) Hodidọ nululu tọn lẹ sọgan hẹn oyín dagbe mẹtọn gble, gbleawuna numọtolanmẹ, hẹn haṣinṣan lẹ gble, bo tlẹ sọgan hẹn awugblena agbasa. Hodidọ he mayin anadena sọgan sọ hẹn whẹgbledomẹ Jiwheyẹwhe tọn wá, na mẹdopodopo wẹ na dogbè ohó etọn lẹ tọn na Jiwheyẹwhe. (Matiu 12:36, 37) Na nugbo tọn, anadidena onù mítọn ganji na whlẹn mí sọn gbakija si. Ṣigba, nawẹ mí sọgan plọn nado họ́ onù mítọn gbọn?
Aliho he bọawu dopo nado wà ehe wẹ nado nọ dọho do jlẹkaji. “To ohó susu mẹ yè ma sọgan ba ylanwa pò,” wẹ Biblu dọ. (Howhinwhẹn lẹ 10:19) Aliho devo wẹ nado lẹnnupọn whẹpo do dọho. Wekantọ heyin gbigbọdo lọ dọmọ: “Omẹ delẹ tin bo nọ yawu dọho di sisọ́ ohí de tọn.” (Howhinwhẹn lẹ 12:18) To whenuena hodọtọ ma lẹnnupọn jẹnukọn whẹpo do dọho, ewọ po hosetọ etọn lẹ po sọgan yin awugblena. Enẹwutu, Biblu na mí ayinamẹ yọn-na-yizan ehe dọmọ: ‘Ahun dodonọ tọn nọ lẹnayihamẹpọn nado gblọn.’—Howhinwhẹn lẹ 15:28.
Yin Vivẹnunọ
“Ayiha adidọnọ tọn jlo,” wẹ Sọlọmọni dọ, ‘e masọ tindo nude: ṣigba ayiha vivẹnunọ lẹ tọn wẹ yè na hẹn mọawu.’ (Howhinwhẹn lẹ 13:4) Owe alọdlẹndonu tọn de dọmọ: “Nuhe dọ [howhinwhẹn ehe te] wẹ yindọ ovọ́ mlẹnmlẹn wẹ ojlo poun yin, azọ́n sinsinyẹn wiwà wẹ yin nujọnu hugan. Adidọnọ lẹ nọ joawuna ojlo . . . he nọ hù yé sudo lẹ, podọ ojlo yetọn ma nọ de nudepope tọ́n gba.” Ṣigba, ayiha kavi ojlo vivẹnunọ lẹ tọn nọ mọ pekọ—yèdọ nọ mọawu.
Etẹwẹ sọgan yin didọ gando mẹhe nọ whleawu nado klan yede do wiwe hlan Jehovah na yé jlo na dapana azọngban wutu lẹ go? Yé sọgan do ojlo hia nado nọgbẹ̀ to aihọn yọyọ Jiwheyẹwhe tọn mẹ, ṣigba be yé jlo nado wà nude dogbọn dali etọn ya? Nubiọtomẹsi de na mẹhe “tọ́n sọn nukunbibia daho mẹ” lẹ wẹ yindọ yé ko yí yise zan to avọ́sinsan ofligọ Jesu tọn mẹ, klan yede do wiwe hlan Jehovah, bo do klandowiwe yetọn hia gbọn baptẹm osin tọn dali.—Osọhia 7:14, 15.
Lẹnnupọndo nuhe e bẹhẹn nado pegan na otẹn azọngban tọn to agun mẹ ji ga. Ojlo lọ nado pegan na azọ́n dagbe ehe jẹna pipà na nugbo tọn podọ Owe-wiwe na tulimẹ nado wàmọ. (1 Timoti 3:1) Ṣigba, ojlo tintindo na otẹn de poun ma ko pé gba. Jẹhẹnu po nugopipe he jẹ lẹ po dona yin awuwlena nado lẹzun mẹhe pegan na otẹn de. Enẹ nọ biọ vivẹnudido mẹdetiti tọn.
Dodowiwa—Hihọ́ De
Dodonọ de nọ wleawuna jẹhẹnu dagbe lẹ bo nọ dọ nugbo. E yọnẹn dọ lalodido jẹagọdo osẹ́n Jehovah tọn. (Howhinwhẹn lẹ 6:16-19; Kọlọsinu lẹ 3:9) Sọlọmọni dọ gando ehe go dọmọ: ‘Gbẹtọ dodonọ gbẹwanna lalo, ṣigba gbẹtọ ylankan lẹ nọ yinuwa to aliho winyandomẹ tọn mẹ bosọ nọ dowinyan yedelẹ.’ (Howhinwhẹn lẹ 13:5) E mayin dọ dodonọ ma nọ dolalo kẹdẹ wẹ gba, ṣigba e nọ gbẹwanna ẹn na taun tọn. E yọnẹn dọ mahopọnna lehe lalo lẹ sọgan yin whẹsuna do, yé nọ hẹn haṣinṣan dagbe he tin to gbẹtọ lẹ ṣẹnṣẹn gble. Humọ, mẹhe nọ dolalo ma sọgan yin jide-dego. Mẹylankan nọ yinuwa to aliho winyandomẹ tọn mẹ vlavo gbọn lalodido kavi to aliho devo lẹ mẹ dali, bo nọ gbọnmọ dali dowinyan ede.
Nado dohia dọ nuhe sọgbe to nukun Jiwheyẹwhe tọn lẹ mẹ wiwà nọ hẹn ale wá, ahọlu nuyọnẹntọ lọ dọmọ: “Dodo nọ họ́ dodonọ to aliho ji: ṣigba jijọ ylankan wẹ nọ hẹn omẹ jai do ylando mẹ.” (Howhinwhẹn lẹ 13:6) Taidi atọ̀họ̀ de, dodowiwa nọ basi hihọ́na mẹde, to whenuena jijọ ylankan nọ và ẹ sudo.
Ma Doyẹklọmẹ Blo
Nado dohia dọ emi mọnukunnujẹ jijọ gbẹtọvi tọn mẹ, ahọlu Islaeli tọn dọmọ: “Mẹde tin bo nọ yí ede do basi adọkunnọ, ṣigba e ma tindo nude: mẹde tin bo nọ yí ede do basi wamọnọ, ṣigba e tindo adọkun susu.” (Howhinwhẹn lẹ 13:7) Mẹde sọgan nọma yin nuhe e do ede hia nado yin. Wamọnọ delẹ sọgan do yede hia taidi adọkunnọ—vlavo nado jlá glòlò, nado do kọdetọn dagbe tintindo hia, kavi nado doyẹyigona yedelẹ poun. Adọkunnọ sọgan do ede hia di wamọnọ, kiki nado whla adọkun etọn.
Awusọhia lalo tọn kavi nuhe yè yin zizewhla ma yin onú dagbe gba. Eyin mí ma tindo adọkunnu susu, akuẹ zinzan do gbẹ̀dunú lẹ ji nado jlá adọkunnọ-yinyin poun sọgan glọnalina mí po whẹndo mítọn po sọn dandannu gbẹ̀mẹ tọn lẹ mimọ mẹ. Podọ mẹhe to ede dohia taidi wamọnọ dile etlẹ yindọ e tindo adọkunnu lẹ sọgan lẹzun ṣejannabinọ, bo ma na tindo yẹyi po ayajẹ po he nọ wá sọn alọtlutọ-yinyin mẹ. (Owalọ lẹ 20:35) Gbẹzan nugbodidọ tọn nọ dekọtọn do gbẹzan dagbe hugan mẹ.
Hẹn Nujlomẹ lẹ Do Jlẹkaji
“Ofligọ ogbẹ̀ gbẹtọ tọn tọn wẹ adọkun etọn,” wẹ Sọlọmọni dọ, “ṣigba wamọnọ ma doayi wọhẹ go.” (Howhinwhẹn lẹ 13:8) Etẹwẹ mí sọgan plọn sọn hodidọ nuyọnẹn tọn ehe mẹ?
Ale susu tin to adọkun tintindo mẹ, ṣigba ehe ma nọ hẹn ayajẹ wá to whepoponu gba. To ojlẹ awusinyẹn tọn he mẹ mí tin te ehelẹ mẹ, mẹgbeyantọ lẹ nọ saba wle adọkunnọ lẹ po whẹndo yetọn lẹ po bo nọ ṣinyọ́n alọ yé ji kakajẹ whenue nude na yin zizejo nado fli yé. To whedelẹnu, adọkunnọ de sọgan sú akuẹ nado fli ogbẹ̀ ede tọn kavi hagbẹ whẹndo etọn tọn de. Ṣigba nuhe nọ saba jọ wẹ yindọ mẹhe yin wiwle lọ nọ yin hùhù. Podọ adọkunnọ lẹ wẹ nọ saba tin to owù mọnkọtọn mẹ.
Wamọnọ ma tindo nuhiha mọnkọtọn gba. Dile etlẹ yindọ e sọgan nọma tindo gbẹ̀dunú po nutindo agbasa tọn susu he adọkunnọ nọ duvivi etọn lẹ po, vlavo wẹ mẹgbeyantọ lẹ na do lẹnnupọndo ewọ ji. Ehe yin dopo to ale he nọ wá sọn nujlomẹ mítọn lẹ hinhẹn do jlẹkaji mẹ bo ma hẹn whenu po huhlọn mítọn po gú to adọkun díndín mẹ.—2 Timoti 2:4.
Jaya to “Hinhọ́n” Mẹ
Sọlọmọni zindonukọn nado dohia dọ onú lẹ wiwà to aliho Jehovah tọn mẹ nọ hẹn ale daho wá na mí. “Hinhọ́n dodonọ tọn to ayajẹ:” wẹ e dọ, “ṣigba zogbán mẹylankan tọn wẹ yè na ṣí.”—Howhinwhẹn lẹ 13:9.
Zogbán yin yẹhiadonu nuhe go mí ganjẹ nado tá hinhọ́n do aliho gbẹzan mítọn tọn ji. ‘Ohó Jiwheyẹwhe tọn wẹ zogbán de hlan afọ dodonọ tọn podọ hinhọ́n hlan omọ́-liho etọn.’ (Psalm 119:105) E bẹ oyọnẹn po nuyọnẹn mado-dogbó Mẹdatọ lọ tọn po hẹn. Dile nukunnumọjẹnumẹ mítọn gando ojlo po lẹndai Jiwheyẹwhe tọn po go siso dogọ do, mọwẹ hinhọ́n gbigbọmẹ tọn he nọ deanana mí na sẹ́ dogọ do niyẹn. Asisa ayajẹ tọn nankọtọn die enẹ yin! To whelọnu lo, naegbọn mí nado yin ayihafẹsẹna gbọn nuyọnẹn aihọn tọn kavi enẹ he yè yí ‘lalo do ylọ dọ oyọnẹn’ dali?—1 Timoti 6:20; 1 Kọlintinu lẹ 1:20; Kọlọsinu lẹ 2:8.
Ṣigba mahopọnna lehe zogbán mẹylankan tọn sọgan taidi nuhe họ́n sọ podọ lehe e sọgan taidi mẹhe tindo kọdetọn dagbe do sọ, zogbán etọn na yin ṣíṣí. E na wá tin to zinvlu mẹ, fie e na klẹnafọ te. Humọ, “ale ma na tin” na ẹn.—Howhinwhẹn lẹ 24:20.
Enẹwutu, etẹwẹ mí dona wà eyin mí tindo ayihaawe gando afọdide he mí dona ze to ninọmẹ tangan de mẹ go? Etẹwẹ dona yin wiwà eyin mí ma tindo nujikudo vlavo eyin mí tindo jlọjẹ nado yinuwa? Howhinwhẹn lẹ 13:10 na avase dọmọ: “Gbọn sakla kẹdẹ dali wẹ avùn nọ sọn wá.” Nuyiwa to wunvi mẹ kavi matin jlọjẹ yin sakla bo nasọ hẹn nuhahun wá janwẹ. Be e ma na yọ́n hugan nado dọnsẹpọ mẹdevo lẹ he tindo oyọnẹn po wuntuntun po ya? ‘Nuyọnẹn tin to mẹhe nọ dewe dopọ lẹ dè,’ wẹ ahọlu nuyọnẹntọ lọ dọ.
Họ́ Dewe Sọta Todido Lalo Lẹ
Akuẹ sọgan yí lẹndai dagbe de wà. E pọnte nado tindo akuẹ he pemẹnu hugan nado tin to ninọmẹ sinsinyẹn mẹ kavi nado jẹhẹ́n. (Yẹwhehodọtọ 7:11, 12) Ṣigba nuhe mí pọnhlan taidi ale adọkun heyin mimọ to aliho he ma sọgbe mẹ lẹ tọn sọgan yin oklọ. Sọlọmọni na avase dọmọ: “Adọkun he yè yí jijọ vọ́nu do tindo na dùnpò: ṣigba ewọ he yí alọnuzọ́n do bẹpli na sudeji.”—Howhinwhẹn lẹ 13:11.
Di apajlẹ, lẹnnupọndo omọ̀ akọhiho tọn ji. Akọhotọ de sọgan zan akuẹ he e jẹtukla nado mọ lẹ po todido lọ po nado dù akuẹ daho. Ṣigba dagbemẹ-ninọ whẹndo etọn tọn wẹ e nọ saba yí do sanvọ́ nado wà ehe. Podọ etẹwẹ nọ jọ eyin akọhotọ lọ dudeji? Na e ko mọ akuẹ lọ matin tuklajijẹ depope wutu, e sọgan nọma yọ́n pinpẹn etọn. Humọ, e sọgan nọma tindo nugopipe lọ nado zan akuẹ he e ṣẹṣẹ mọ lọ ganji. Be adọkun etọn lẹ ma na busẹ sọn aimẹ to niyaniya mẹ kẹdẹdile yé yin bibẹpli do ya? To alọ devo mẹ, adọkun heyin bibẹpli vudevude—gbọn azọ́n dagbe wiwà dali—nọ to jijideji tẹgbẹ bo sọgan yin yiyizan to aliho dagbe mẹ.
“Todido susu hẹn ayiha jẹazọ̀n:” wẹ Sọlọmọni dọ, “ṣigba whenuena ojlo wá, atin ogbẹ̀ tọn de wẹ.” (Howhinwhẹn lẹ 13:12) Todido he ma yin hinhẹndi lẹ na dekọtọn do flumẹjijẹ he nọ hẹn ayiha jẹazọ̀n mẹ. Ehe nọ jọ to gbẹninọ egbesọ tọn mẹ. Ṣigba, whẹho lọ gbọnvo po todido he sinai gligli do Ohó Jiwheyẹwhe tọn ji lẹ po. Mí sọgan tindo jide mlẹnmlẹn dọ yé na yin hinhẹndi. Nuhe tlẹ taidi gbàndindọn lẹ ma nọ hẹnmẹ jẹflumẹ sọmọ.
Di apajlẹ, mí yọnẹn dọ aihọn yọyọ Jiwheyẹwhe tọn ko sẹpọ. (2 Pita 3:13) Po jejejininọ po, mí yí ayajẹ do to tenọpọn hẹndi opagbe Jiwheyẹwhe tọn lẹ tọn. Etẹwẹ nọ jọ to whenuena mí yí ojlẹ teninọ tọn lọ zan nado hẹn alọnu ján “to azọ́n Oklunọ tọn mẹ,” nado na tuli yisenọ hatọ lẹ, bo wleawuna haṣinṣan pẹkipẹki de hẹ Jehovah? Kakati ‘ayiha mítọn ni jẹazọ̀n,’ e nọ gọ́ na ayajẹ. (1 Kọlintinu lẹ 15:58; Heblu lẹ 10:24, 25; Jakobu 4:8) To whenuena ojlo whenu dindẹn tọn de yin hinhẹndi, atin ogbẹ̀ tọn de wẹ e yin—he nọ hẹnmẹ lodo bo nọ fakọnamẹ.
Osẹ́n Jiwheyẹwhe Tọn—Asisa Ogbẹ̀ Tọn De
To nuhudo lọ nado setonuna Jiwheyẹwhe didohia mẹ, Howhinwhẹn lẹ 13:13 dọmọ: ‘Mẹhe vlẹ ohó lọ, afànú ahọ́tọnọ tọn na yin hihòyí sọn e si: ṣigba mẹhe dibuna osẹ́n lọ wẹ yè na suahọ.’ Eyin ahọ́tọnọ de vlẹ opagbe de gbọn awugbopo nado sú akuẹ-yinyan de dali, e na hẹn nuhe e do súafà bu. Mọdopolọ, mí na hẹn nude bu eyin mí gboawupo nado setonuna gbedide Jiwheyẹwhe tọn lẹ. Etẹwẹ mí na hẹnbu?
“Osẹ́n nuyọnẹntọ tọn wẹ asisa ogbẹ̀ tọn, nado fọnyi sọn [omọ̀] okú tọn mẹ.” (Howhinwhẹn lẹ 13:14) Mí ma na tindo anademẹ he na gọalọna mí nado zan gbẹzan dagbe he dite eyin mí gbẹkọ osẹ́n Jiwheyẹwhe nuyọnẹntọ hugan lọ, Jehovah tọn go. Nuhẹnbu he sẹhundaga nankọtọn die enẹ na yin! Enẹwutu, nuyọnẹnnu wẹ e na yin na mí nado na ayidonugo sọwhiwhe tọn hlan Ohó Jiwheyẹwhe tọn bo dike e ni yinuwado linlẹn, hodidọ, po nuyiwa mítọn po ji.—2 Kọlintinu lẹ 10:5; Kọlọsinu lẹ 1:10.
[Yẹdide to weda 23]
Alọkikẹyi ayinamẹ Owe-wiwe tọn yin aliho dagbe de nado domẹplọnlọ míde go
[Yẹdide to weda 24]
‘Ahun dodonọ tọn nọ lẹnayihamẹpọn nado gblọn’
[Yẹdide to weda 24]
Alọnu hinhẹn ján “to azọ́n Oklunọ tọn mẹ” nọ hẹn ayiha mítọn gọ́ na ayajẹ