Hiẹ Sọgan Basi Nukọnyiyi Gbigbọmẹ Tọn — WESẸDOTẸN INTẸNẸT JI TỌN Watchtower Tọn

Hiẹ Sọgan Basi Nukọnyiyi Gbigbọmẹ Tọn

NUHE họakuẹ nugbonugbo sọgan vẹawu nado yọnẹn. Enẹ wẹ whẹho lọ po diamọndi lẹ po. Dile etlẹ yindọ diamọndi he ko yin kiklọwe nọ to sisẹ́, diamọndi-mú de nọ to fitì poun. Etomọṣo, to diamọndi-mú de glọ wẹ nukundido aṣọ́ whanpẹ tọn de tin te.

Klistiani lẹ tin taidi diamọndi-mú lẹ to aliho susu mẹ. Dile mí tlẹ dẹn do pipe-yinyin sọ, mí tindo nuhọakuẹ titengbe de ehe Jehovah nọ yí nukun nujọnu tọn do pọ́n. Taidi diamọndi lẹ, mímẹpo tindo jẹhẹnu ayidego tọn mítọn titi lẹ. Podọ dopodopo mítọn lẹ sọgan basi nukọnyiyi gbigbọmẹ tọn dogọ́ eyin enẹ yin ojlo mítọn sọn ahun mẹ wá. Gbẹtọ-yinyin mítọn sọgan yin kiklọwe, na yé nido sẹ́ dogọ hlan gigo Jehovah tọn.—1 Kọlintinu lẹ 10:31.

To sinsán po kiklọwe po godo, diamọndi de nọ yin zizedo nude he nọ do jẹhẹnu sisẹ́ etọn lẹ hia mẹ. Mọdopolọ, Jehovah sọgan zan mí to aliho, kavi azọ́ndenamẹ voovo lẹ mẹ eyin mí “ze gbẹtọ yọyọ lọ dogo, mẹhe yè dá to dodo mẹ di apajlẹ Jiwheyẹwhe tọn, podọ to jijọ wiwe nugbo tọn mẹ.”—Efesunu lẹ 4:20-24.

Nukọnyiyi gbigbọmẹ tọn mọnkọtọn sọgan gọ̀n ma wá to jọwamọ-liho, kẹdẹdile diamọndi jọun de ma sọgan sẹ́ taidi nuhọakuẹ de do. Mí sọgan tindo nuhudo nado de madogán delẹ sẹ̀ sọn mídelẹ mẹ, bo basi vọjlado na walọ mítọn dohlan alọkikẹyi azọngban, kavi tlẹ dovivẹnu nado tọ́n sọn madogán gbigbọmẹ tọn de mẹ. Ṣigba mí sọgan basi nukọnyiyi eyin mí jlo nugbonugbo, to whenuena Jehovah Jiwheyẹwhe sọgan na mí ‘huhlọn he hugan jọwamọ tọn.’—2 Kọlintinu lẹ 4:7; Filippinu lẹ 4:13.

Jehovah Nọ Na Huhlọn Devizọnwatọ Etọn Lẹ

Diamọndi lẹ mimlin nọ biọ jidide he nọ dekọtọn sọn oyọnẹn he jẹ mẹ, to whenuena e yindọ tlolo he apadewhe diamọndi-mú tọn yin sinsánsẹ, e nọ saba yin zize dlan. Núzinzan he vẹahi—to whedelẹnu taidi ehe sọ 50 to kanweko ji zannu he ma ko yin mimlin lọ tọn—dona yin sinsánsẹ nado sọgan wleawuna onú he jlomẹ. Mílọsu tindo nuhudo jidide he nọ dekọtọn sọn oyọnẹn he pegan mẹ nado sọgan diọ gbẹtọ-yinyin mítọn podọ nado yinukọn to gbigbọliho. Na titengbe tọn mí dona tindo jidide dọ Jehovah na na mí huhlọn.

Etomọṣo, mí sọgan tindo numọtolanmẹ dọ mí ma pegan, kavi lẹndọ mí ma penugo nado basi hugan mọ gba. To ojlẹ he wayi lẹ mẹ, devizọnwatọ nugbonọ Jiwheyẹwhe tọn lẹ nọ tindo numọtolanmẹ mọnkọtọn to whedelẹnu. (Eksọdusi 3:11, 12; 1 Ahọlu lẹ 19:1-4) To whenuena e yin dide gbọn Jiwheyẹwhe dali nado yin “yẹwhegan de hlan akọta lẹ lọ,” Jẹlemia dawhá dọmọ: “Doayi e go, yẹn ma sọgan dọho: na yẹn yin yọpọvu wutu.” (Jẹlemia 1:5, 6) Nalete, mahopọnna nugomape etọn nado dọho, Jẹlemia lẹzun yẹwhegan adọgbotọ de mẹhe dowẹn madoadu-dẹji na gbẹtọ kanylantọ lẹ. Nawẹ ehe yọnbasi gbọn? E plọn nado nọ dejido Jehovah go. Jẹlemia wlan to godo mẹ dọmọ: “Donanọ wẹ omẹ lọ he dotudo OKLUNỌ go, podọ tudonu mẹhe tọn OKLUNỌ yin.”—Jẹlemia 17:7; 20:11.

To egbehe, Jehovah nọ na huhlọn mẹhe ze jidide yetọn do ewọ mẹ lẹ ga. Edward,a otọ́ ovi ẹnẹ tọn mẹhe dọngban nado basi nukọnyiyi gbigbọmẹ tọn, mọ ehe nado yin nugbo. E basi zẹẹmẹ dọmọ: “Yẹn ko yin dopo to Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ mẹ na owhe ṣinẹnẹ, ṣigba e taidi dọ yẹn ma basi nukọnyiyi depope to gbigbọliho gba. Nuhahun lọ wẹ yindọ yẹn tindo mẹwhinwhan vude bo ma tindo jidide. To Espagne yìyì godo, yẹn mọ dee to agun pẹvi de mẹ ehe tindo mẹho dopo po devizọnwatọ lizọnyizọnwiwa tọn dopo gee po. To pọndohlanmẹ na nuhudo lọ, mẹho lọ dọna mi nado penukundo azọ́ndenamẹ susu go. Yẹn sisọ dile yẹn to hodidọ ṣie tintan dọ po adà opli tọn lẹ po. Ṣogan, yẹn plọn nado ganjẹ Jehovah go. Mẹho lọ nọ saba na pipà mi bo nọ na ayinamẹ zinzin tọn lẹ na nukọnyiyi.

“To ojlẹ dopolọ mẹ, yẹn hẹn nuwiwa ṣie to sinsẹ̀nzọn kunnudegbe tọn mẹ jideji bo ze apajlẹ dagbe gbigbọmẹ tọn de dai to whẹndo ṣie mẹ. Taidi kọdetọn de, nugbo lọ tindo zẹẹmẹ daho na whẹndo lọ pete, podọ yẹn tindo pekọ tlala. Yẹn ko yin devizọnwatọ lizọnyizọnwiwa tọn de todin, podọ yẹn to azọ́nwa sinsinyẹn nado wleawuna jẹhẹnu Klistiani nugopọntọ de tọn lẹ.”

‘Klọ́n Gbẹtọ Hoho lọ Dai’

Dile Edward doayi e go do, nukọnyiyi gbigbọmẹ tọn biọ jidide to Jehovah mẹ. Awuwiwlena “gbẹtọ yọyọ” jijọ-di-Klisti tọn sọ yin dandan ga. Nawẹ ehe sọgan yin wiwà gbọn? Afọdide tintan lọ wẹ nado ‘klọ́n dai’ zinzan nẹlẹ he yin apadewhe gbẹtọ hoho lọ tọn. (Kọlọsinu lẹ 3:9, 10) Kẹdẹdile oblọ lẹ, taidi nuhe ma yọn-na-yizan lẹ, dona yin didesẹ sọn diamọndi-mú de mẹ nado hẹn ẹn yin nuhọakuẹ he to sisẹ́ de, mọjanwẹ walọ lẹ heyin “ojọgbe aihọn tọn” dona yin zizedlan do na gbẹtọ yọyọ mítọn nido sọgan sẹ́ jẹgbonu.—Galatianu lẹ 4:3.

Walọ mọnkọtọn dopo wẹ yin ojlo matindo nado kẹalọyi azọngban na obu lọ dọ nususu hugan na yin bibiọ to mí si. Nugbo wẹ dọ, azọngban zẹẹmẹdo azọ́n, ṣigba e yin azọ́n pekọhẹnwanamẹ tọn de. (Yijlẹdo Owalọ lẹ 20:35 go.) Paulu yigbe dọ mẹdezejo jijọ-di-Jiwheyẹwhe tọn nọ biọ dọ mí ni ‘wazọ́n sinsinyẹn bo dovivẹnu.’ Mí wàmọ po homẹhunhun po, wẹ e dọ, “na mí ko ze todido mítọn do Jiwheyẹwhe ogbẹ̀nọ ji,” ewọ mẹhe ma nọ wọnji azọ́n he mí wà do ota Klistiani hatọ mítọn lẹ po mẹdevo lẹ po tọn mẹ.—1 Timoti 4:9, 10; Heblu lẹ 6:10.

Diamọndi delẹ nọ jiya “oblọ” heyin hinhẹnwa to bibasi yetọn whenu tọn bo dona yin hinhẹn po sọwhiwhe po. Etomọṣo, po alọgọ azọ́nwanu heyin yiylọ dọ polariscope po, nuklọtọ lọ sọgan dín oblọ lọ mọ bo wazọ́n do zannu lọ ji po kọdetọn dagbe po. Vlavo mí tindo nuhahun ayimajai homẹ tọn de, kavi madogán gbẹtọ-yinyin tọn, na dodonu mítọn kavi numimọ nuhahun numọtolanmẹ tọn de wutu. Etẹwẹ mí sọgan wà? Tintan, mí tindo nuhudo nado yigbena nuhahun mítọn na mídelẹ podọ magbe nado dù to yé ji jẹ obá he yọnbasi mẹ. Mí dona deagban sọn mídelẹ ji to Jehovah nukọn to odẹ̀ mẹ, vlavo nado dín alọgọ gbigbọmẹ tọn sọn mẹho Klistiani de dè ga.—Psalm 55:22; Jakobu 5:14, 15.

Ayimajai homẹ tọn mọnkọtọn yinuwa do Nicholas ji. “Otọ́ ṣie yin ahànnumunọ, bo hẹn yajiji susu wá yẹn po nọviyọnnu ṣie po ji,” wẹ e basi zẹẹmẹ etọn. “To whenuena yẹn doalọtena wehọmẹ, yẹn biọ awhànfunfun-zọ́n mẹ, ṣigba ojlo atẹṣiṣi tọn ṣie hẹn mi biọ tukla mẹ to madẹnmẹ. Aṣẹpatọ awhànfuntọ tọn lẹ ze mi do ganpamẹ na amasin-adínọ lẹ sisà wutu, podọ to nujijọ devo whenu yẹn jo azọ́n do. To godo mẹ, yẹn jo awhànfunfun-zọ́n lọ do, ṣigba yẹn gbẹ́ tindo nuhahun. Dile etlẹ yindọ gbẹzan ṣie ma tindo lẹndai de na amasin-adínọ ṣiṣizan po ahànnunu-zẹjlẹgo po wutu, yẹn tindo ojlo to Biblu mẹ bo nọ jlo nado tindo lẹndai de to gbẹzan mẹ. To agọgbọnẹnmẹ, yẹn dukosọ hẹ Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ, bo diọ aliho-gbẹninọ tọn ṣie, bo kẹalọyi nugbo lọ.

“Ṣigba, e yí owhe lẹ, whẹpo yẹn do yigbe bo hoavun hẹ madogán he tin to gbẹtọ-yinyin ṣie mẹ. Yẹn tindo wangbẹna sisosiso na aṣẹpipa bo nọ fọngu to whenuena ayinamẹ depope yin nina mi. Dile etlẹ yindọ yẹn jlo nado yin yiyizan to gigọ́mẹ gbọn Jehovah dali, madogán ehe nọ glọnalina mi. To godo mẹ, po alọgọ mẹho nukunnumọjẹnumẹtọ awe tọn po, yẹn yigbena nuhahun ṣie bo jẹ ayinamẹ owanyinọ yetọn he wá sọn Owe-wiwe mẹ yí do yizan mẹ ji. Dile etlẹ yindọ mẹhẹndohomẹ kleun de nọ fọ́n to whedelẹnu, yẹn ko dava jijọ atẹṣiṣi tọn ṣie. Yẹn dopẹ́ tlala na aliho homẹfa tọn he Jehovah yí do yinuwa hẹ mi podọ na alọgọ owanyinọ mẹho lẹ tọn. Na nukọnyiyi gbigbọmẹ tọn ṣie wutu, yẹn ko yin pipà to agọe taidi devizọnwatọ lizọnyizọnwiwa tọn de.”

Dile Nicholas doayi e go do, didiọ walọ he ko peve taun de ma nọ bọawu gba. Mí sọgan pehẹ avùnnukundiọsọmẹ he taidi enẹ. Vlavo mí nọ yawu yin homẹhẹngblena. Mí sọgan nọ to nulẹnpọn do yajiji de ji, kavi mí sọgan nọ zinnudo mẹdekannujijẹ ji zẹjlẹgo. Gbọnmọ dali, nukọnyiyi Klistiani tọn mítọn sọgan do dogbo. Diamọndi klọ́tọ lẹ nọ mọ nude he nọ taidi nudopolọ po zannu he yé nọ ylọ dọ naats po. Na nugbo tọn ehelẹ yin zannu awe he yin yíyọ́ dopọ do dopo to diamọndi de bibasi whenu. Taidi kọdetọn de, naats tindo awusọhia voovo awe he nọ hẹn sinsán he sọgbehẹ zannu lọ yin nuhe vẹawu taun. To whẹho mítọn mẹ, mí sọgan mọdọ ninọmẹ jọwamọ ojlo gbigbọ tọn nọ hoavun sọta ojlo agbasa mape tọn. (Matiu 26:41; Galatianu lẹ 5:17) To ojlẹ delẹ mẹ, mí sọgan tindo numọtolanmẹ ojlofọndote tọn nado gbọjọ sọn vivẹnudido lọ mẹ pete, bo na dín whẹjijọ dọ mapenọ-yinyin to gbẹtọ-yinyin mítọn mẹ ma tlẹ yin nujọnu gba. ‘To popolẹpo mẹ,’ mí sọgan dọ, ‘whẹndo ṣie po họntọn lẹ po gbẹ́ yiwanna mí be.’

Ṣigba, eyin mí na wadevizọn na mẹmẹsunnu mítọn lẹ bo pagigona Otọ́ olọn mẹ tọn mítọn, mí tindo nuhudo nado ‘yin hinhẹnzun yọyọ to gbigbọ ayiha mítọn tọn mẹ’ gbọn zize gbẹtọ yọyọ lọ dogo dali. Vivẹnu lọ yin nuhọakuẹ, dile Nicholas po mẹsusu devo lẹ po sọgan dekunnu do. Diamọndi klọ́tọ de nọ yọnẹn dọ oblọ dopo sọgan hẹn diamọndi lọ pete gble. Mọdopolọ, gbọn ovọ́didona adà madogán gbẹtọ-yinyin mítọn tọn dali, mí sọgan hẹn awusọhia gbigbọmẹ tọn mítọn gble. Ehe sọ ylan taun wẹ yindọ, madogán sinsinyẹn de sọgan planmẹ jẹ aijijẹ gbigbọmẹ tọn mítọn kọ̀n.—Howhinwhẹn lẹ 8:33.

Taidi “Miyọ́n” de to Mí Mẹ

Diamọndi klọ́tọ nọ dín nado de sisẹ́ he tin to diamọndi de ṣẹnṣẹn tọ́n. Ehe nọ yin bibasi gbọn adà lọ lẹ tito dali na yé nido de nugandomẹgo sinmẹ susu tọn tọ́n. To diamọndi lọ mẹ hinhọ́n sinmẹ susu tọn lọ nọ sẹ́ yì godo po nukọn po, bo nọ wleawuna miyọ́n he nọ hẹn diamọndi lẹ nado to sisẹ́. Mọdopolọ, gbigbọ Jiwheyẹwhe tọn sọgan tin taidi “miyọ́n” de to mí mẹ.—1 Tẹsalonikanu lẹ 5:19; Owalọ lẹ 18:25; Lomunu lẹ 12:11.

Ṣigba etẹwẹ eyin mí doayi nuhudo lọ go nado yin whinwhan to gbigbọliho? Nawẹ ehe sọgan yin wiwà gbọn? Mí tindo nuhudo nado ‘lẹn aliho mítọn lẹ pọ́n.’ (Psalm 119:59, 60) Ehe na bẹ yinyọ́n onú nẹlẹ he nọ dekanpona mí to gbigbọliho hẹn podọ enẹgodo magbe nuyiwa yẹwhehọluduta tọn lẹ ehe mí tindo nuhudo nado yanwle po vivẹnudido sinsinyẹn po. Mí sọgan hẹn pinpẹn-nutọn-yinyọnẹn gbigbọmẹ tọn mítọn siso gbọn oplọn mẹdetiti gbesisọ tọn po odẹ̀ vẹkuvẹku po dali. (Psalm 119:18, 32; 143:1, 5, 8, 10) Humọ, gbọn awukọndopọ hẹ enẹnọ lẹ he nọ wazọ́n sinsinyẹn to yise mẹ dali, mí na hẹn gbemima mítọn nado sẹ̀n Jehovah po zohunhun po yin huhlọnnọ dogọ.—Titu 2:14.

Louise, yọnnu Klistiani jọja de, yigbe dọmọ: “Yẹn lẹnnupọndo gbehosọnalitọ whepoponu tọn bibasi ji na owhe awe whẹpo yẹn do doalọwemẹ taidi gbehosọnalitọ, kavi lilatọ whenu-gigọ́ Ahọluduta tọn de. Nudepope matin he to alọhẹndotena mi gba, ṣigba yẹn tin to ninọmẹ he bọawu de mẹ, podọ yẹn ma dovivẹnu nado tọ́n sọn e mẹ gba. To whenẹnu otọ́ ṣie kú to ajiji mẹ. Yẹn wá mọnukunnujẹemẹ lehe ogbẹ̀ gọna owù do podọ dọ yẹn ma to ṣie yizan to aliho he yọ́n hugan de mẹ gba. Enẹwutu yẹn diọ pọndohlan gbigbọmẹ tọn ṣie, hẹn sinsẹ̀nzọn ṣie jideji, bo lẹzun gbehosọnalitọ whepoponu tọn de. Nuhe gọalọ titengbe to ninọmẹ ehe mẹ wẹ enẹnọ lẹ he yin mẹmẹsunnu po mẹmẹyọnnu gbigbọmẹ tọn ṣie lẹ po mẹhe nọ saba nọgodona tito sinsẹ̀nzọn kunnudegbe tọn lẹ podọ mẹhe nọ tọ́n to gbesisọmẹ hẹ mi to lizọnyizọn lọ mẹ. Yẹn ko plọn dọ vlavo e yọ́n wẹ o kavi e ylan, mí nọ má nuhọakuẹ po yanwle gbẹdohẹmẹtọ mítọn lẹ tọn po.”

Yin Gingàn Taidi Gbọn Ogàn Dali

Diamọndi yin nugonu jọwamọ tọn he sinyẹn hugan to aigba ji. Gbọnmọ dali, diamọndi de wẹ nọ yin yiyizan nado sán devo. Ehe sọgan flin Biblu plọntọ lẹ howhinwhẹn lọ he dọmọ: “Ogàn na gàn ogàn: Mọwẹ sunnu nọ gàn nukunmẹ họntọn etọn tọn.” (Howhinwhẹn lẹ 27:17) Nawẹ nukunmẹ gbẹtọ tọn nọ yin ‘gingàn’ gbọn? Mẹdopodopo sọgan tindo kọdetọn dagbe to gingàn nuyọnẹn po ninọmẹ gbigbọmẹ mẹdevo tọn po mẹ, kẹdẹdile ogàn de sọgan yin yiyizan nado gàn nudidá de he yin bibasi sọn ogàn dopolọ mẹ do. Di apajlẹ, eyin mí dona gbọjọ na flumẹjijẹ delẹ wutu, tudohomẹnamẹ mẹdevo tọn sọgan yin tulinamẹnu de taun. Ninọmẹ awubla tọn mítọn sọgan gbọnmọ dali diọ zun ehe pọnte, bọ mí sọgan yin jijlọdote na hinhẹn nuyiwa zohunhun tọn jẹ yọyọ. (Howhinwhẹn lẹ 13:12) Titengbe mẹho agun tọn lẹ sọgan gọalọ nado gàn mí gbọn tudohomẹnamẹ Owe-wiwe tọn nina dali gọna ayinamẹ na nukọnyiyi. Yé nọ hodo nunọwhinnusẹ́n he yin didọ gbọn Sọlọmọni dali dọmọ: “Na oplọn gbẹtọ nuyọnẹntọ, e nasọ to nuyọnẹntọ yin do nukọn: plọn gbẹtọ nugbonọ, e nasọ sudeji to oplọn mẹ.”—Howhinwhẹn lẹ 9:9.

Na nugbo tọn, azọ́nplọnmẹ gbigbọmẹ tọn nọ yí whenu. Na nuhe hugan owhe ao, apọsteli Paulu má numimọ po aliho mẹpinplọn tọn etọn lẹ po hẹ Timoti. (1 Kọlintinu lẹ 4:17; 1 Timoti 4:6, 16) Azọ́nplọnmẹ whenu dindẹn tọn he Mose na Jọṣua na nuhe hugan ojlẹ owhe-40 tọn yin alenu na akọta Islaeli tọn na ojlẹ gaa. (Jọṣua 1:1, 2; 24:29, 31) Eliṣa dogbẹ́ hẹ yẹwhegan Elija vlavo na owhe 6, bo to dodonu dagbe de mọyi na lizọnyizọn ewọ lọsu tọn he na dẹn to aimẹ na nudi owhe 60. (1 Ahọlu lẹ 19:21; 2 Ahọlu lẹ 3:11) Gbọn sọwhiwhe yido to mẹplọn zọnmii dali, mẹho lẹ to apajlẹ Paulu, Mose, po Elija po tọn hodo.

Pipà ninamẹ yin adà titengbe azọ́nplọnmẹ tọn. Hogbe pinpẹn-nutọn-yinyọnẹn sọn ahun mẹ wá tọn na azọ́ndenamẹ he yin nukunpedego ganji de kavi na walọ he jẹ na pipà lẹ sọgan whàn mẹdevo lẹ nado jlo nado sẹ̀n Jiwheyẹwhe to gigọ́mẹ dogọ. Mẹpipa nọ wleawuna jidide ehe, to godo mẹ, nọ wleawuna vivẹnu nado duto madogán mẹtọn lẹ ji. (Yijlẹdo 1 Kọlintinu lẹ 11:2 go.) Tudohomẹnamẹ nado zindonukọn to nugbo lọ mẹ sọ nọ wá sọn alọnu hinhẹnján po azọ́n yẹwhehodidọ Ahọluduta lọ tọn po mẹ gọna azọngban agun tọn devo lẹ. (Owalọ lẹ 18:5) To whenuena mẹho lẹ ze azọngban na mẹmẹsunnu lẹ to gbesisọmẹ hẹ nukọnyiyi gbigbọmẹ tọn yetọn, ehe nọ na sunnu ehelẹ numimọ họakuẹ podọ e sọgan na huhlọn ojlo yetọn nado to nukọnzindo to gbigbọmẹ.—Filippinu lẹ 1:8, 9.

Whẹwhinwhẹ́n Dagbe na Nukọnyiyi Gbigbọmẹ Tọn Bibasi

Diamọndi nọ yin pinpọn taidi nuhọakuẹ taun. Ehe yin nudopolọ na mẹhe to awukọndopọ hẹ whẹndo lẹdo aihọn pé sinsẹ̀ntọ Jehovah tọn lẹ tọn todin. Na nugbo tọn, Jiwheyẹwhe lọsu titi ylọ yé dọ onú “whanpẹnọ,” kavi “nuhọakuẹ,” akọta lẹpo tọn lẹ. (Hagai 2:7, nudọnamẹ odò tọn, NW) To owhe he wayi mẹ, 375 923 wẹ lẹzun Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ he yin bibaptizi. Na otẹn nido sọgan hẹn jideji ehe, nuhudo tin nado ‘hẹn gòhọ lọ gblo deji.’ Gbọn nukọnyiyi to gbigbọliho dali—podọ gbọn vivẹnudido na lẹblanulọkẹyi sinsẹ̀nzọn Klistiani tọn lẹ dali — e yọnbasi nado tindo mahẹ to nukunpipedo jideji ehe go mẹ.—Isaia 54:2; 60:22.

To ma taidi diamọndi he họakuẹ susu he nọ yin sisẹdo do nusẹdotẹn whiwhla lẹ mẹ bo ma nọ saba yin mimọ, nuhọakuẹ gbigbọmẹ tọn mítọn sọgan sẹ́ hezeheze. Podọ dile mí nọ klọ́ bo nọ do jẹhẹnu Klistiani tọn mítọn hia to gbesisọmẹ, mí to gigopana Jehovah Jiwheyẹwhe. Jesu dotuhomẹna hodotọ etọn lẹ dọmọ: “Mọkẹdẹ wẹ mì ni gbọ hinhọ́n mìtọn ni họnwun to gbẹtọ lẹ nukọn do, na yé nido mọ azọ́n dagbe mìtọn lẹ bo pagigona Otọ́ mìtọn he tin to olọn mẹ.” (Matiu 5:16) Na jide tọn, enẹ na mí whẹwhinwhẹ́n dagbe nado basi nukọnyiyi gbigbọmẹ tọn.

[Nudọnamẹ odò tọn]

a Oyín nunọnutẹnmẹ tọn lẹ yin yiyizan to hosọ ehe mẹ.