Be A Yọ́n Jehovah Dile Noa, Daniẹli po Jobu po Yọ́n Ẹn Do Ya?
“Mẹylankan lẹ ma sọgan mọnukunnujẹ whẹdida dodo mẹ, ṣigba, mẹhe to Jehovah dín lẹ sọgan mọnukunnujẹ nulẹpo mẹ.”—HOWH. 28:5.
1-3. (a) Etẹwẹ na gọalọna mí nado hẹn nugbonọ-yinyin mítọn na Jiwheyẹwhe go to azán godo tọn ehelẹ mẹ? (b) Etẹwẹ mí na gbadopọnna to hosọ ehe mẹ?
DILE azán godo tọn lẹ to dindọnsẹpọ vivọnu, mẹylankan lẹ zindonukọn nado to ‘tintọ́nkun di ogbé.’ (Salm. 92:7) Enẹwutu, e ma yin nupaṣamẹ de dọ mẹsusu nọ gbẹkọ nujinọtedo walọ dagbe tọn lẹ go. To omẹ mọnkọtọn lẹ ṣẹnṣẹn, nawẹ mí sọgan “yin yọpọvu to ylanwiwa mẹ,” ṣogan bo ka “whẹ́n ganji to nukunnumọjẹnumẹ [mítọn] mẹ” gbọn?—1 Kọl. 14:20.
2 Gblọndo lọ tin to wefọ he ji hosọ mítọn sinai do mẹ. Apadewhe wefọ lọ tọn dọmọ: “Mẹhe to Jehovah dín lẹ sọgan mọnukunnujẹ nulẹpo mẹ”—enẹ wẹ nuhe yin dandan tọn nado hẹn homẹ etọn hùn lẹpo. (Howh. 28:5) Linlẹn dopolọ yin didohia to Howhinwhẹn lẹ 2:7, 9 mẹ, he dọ dọ Jehovah “nọ whlá nuyọnẹn yọ́n-na-yizan dai na nugbonọ” lẹ. Taidi kọdetọn de, nugbonọ lẹ nọ penugo nado “mọnukunnujẹ nuhe dodowiwa, whẹdida dodo po nuhe sọgbe po zẹẹmẹdo mẹ, yèdọ zẹẹmẹ gigọ́ nudagbe lẹpo tọn.”
3 Nuyọnẹn mọnkọtọn wẹ Noa, Daniẹli po Jobu po wleawuna. (Ezek. 14:14) Nudopolọ wẹ omẹ Jiwheyẹwhe tọn lẹ nọ wà to egbehe. Bọ hiẹ lo? Be a nọ “mọnukunnujẹ nulẹpo” he yin dandan tọn nado hẹn homẹ Jehovah tọn hùn mẹ ya? Aṣli lọ wẹ nado tindo oyọnẹn he pegan Jiwheyẹwhe tọn. Po ehe po to ayiha mẹ, mì gbọ mí ni gbadopọnna (1) lehe Noa, Daniẹli po Jobu po wá yọ́n Jiwheyẹwhe do, (2) lehe ewọ yinyọnẹn hẹn ale wá na yé do, podọ (3) lehe mí sọgan wleawuna yise yetọn nkọ do.
NOA ZINZỌNLIN HẸ JIWHEYẸWHE TO AIHỌN YLANKAN DE MẸ
4. Nawẹ Noa wá yọ́n Jehovah gbọn, podọ nawẹ oyọnẹn he pegan tintindo gọalọna ẹn gbọn?
4 Lehe Noa wá yọ́n Jehovah do. Sọn bẹjẹeji whenuho gbẹtọvi tọn, sunnu po yọnnu po he tindo yise lẹ ko plọnnu gando Jiwheyẹwhe go to aliho titengbe atọ̀n mẹ: gbọn nudida lẹ pinpọn dali, sọn apajlẹ budisi Jiwheyẹwhe tọ́ devo lẹ tọn mẹ, podọ gbọn vivi dona he gbẹninọ sọgbe hẹ nujinọtedo po nunọwhinnusẹ́n Jiwheyẹwhe tọn lẹ po nọ hẹnwa lẹ tọn dùdù dali. (Isa. 48:18) Gbọn nudida yinukundomọ lẹ pinpọn dali, Noa na ko mọ kunnudenu susugege lẹ he do tintin Jiwheyẹwhe tọn gọna jẹhẹnu mayinukundomọ susu he e tindo lẹ hia, taidi “huhlọn madopodo po Jiwheyẹwhe-yinyin etọn po.” (Lom. 1:20) Taidi kọdetọn, e ma yindọ Noa kudeji dọ Jiwheyẹwhe tin poun wẹ gba; e sọ wleawuna yise he dolido to ewọ mẹ.
5. Nawẹ Noa wá yọ́n lẹndai Jiwheyẹwhe tọn na gbẹtọvi lẹ gbọn?
5 Yise “nọ bọdo nuhe yin sisè lọ go.” (Lom. 10:17) Nawẹ Noa sèhó gando Jehovah go gbọn? Ayihaawe ma tin dọ hẹnnumẹ etọn lẹ dè wẹ ewọ na ko plọn nususu sọn. Ehe bẹ otọ́ etọn Lamẹki hẹn, yèdọ dawe yisenọ de he nọgbẹ̀ to ojlẹ dopolọ mẹ hẹ Adam. (Pọ́n yẹdide he tin to bẹjẹeji hosọ ehe tọn.) Mẹdevo wẹ baba-daho etọn Mẹtusela po tọgbo daho etọn Jalẹdi po he nọgbẹ̀ to ojlẹ dopolọ mẹ hẹ Noa na nudi owhe 366.a (Luku 3:36, 37) E yọnbasi dọ sunnu ehelẹ podọ vlavo asi yetọn lẹ wẹ na ko plọnnu Noa gando bẹjẹeji gbẹtọvi tọn, lẹndai Jiwheyẹwhe tọn dọ whẹndo gbẹtọvi dodonọ lẹ tọn de na gọ́ aigba ji, gọna atẹṣiṣi he fọ́n to Edẹni mẹ go, ehe Noa sọgan ko yí nukun etọn lẹ do mọ kọdetọn etọn lẹ. (Jen. 1:28; 3:16-19, 24) Depope he whẹho lọ yin, nuhe Noa plọn lẹ yinuwadeji sisosiso bo whàn ẹn nado sẹ̀n Jiwheyẹwhe.—Jen. 6:9.
6, 7. Nawẹ todido hẹn yise Noa tọn lodo dogọ gbọn?
6 Todido nọ hẹn yise lodo dogọ. Enẹwutu, lẹnnupọndo numọtolanmẹ he Noa na ko tindo ji, to whenue e wá yọnẹn dọ yinkọ emitọn he vlavo na ko zẹẹmẹdo “Gbọjẹ; Homẹmimiọn,” bẹ linlẹn todido tọn hẹn! (Jen. 5:29, Odò.) Lamẹki dọ to gbọdo glọ dọmọ: “Ewọ [Noa] wẹ na hẹn homẹmiọnnamẹ wá na mí sọn . . . tuklajijẹ alọ mítọn lẹ tọn mẹ na aigba he Jehovah ko hodẹ̀do lọ tọn wutu.” Noa tindo todido to Jiwheyẹwhe mẹ. Taidi Abẹli po Enọku po he nọgbẹ̀ jẹnukọnna ẹn, ewọ tindo yise to “kúnkan” he na wá só ota odàn lọ tọn mẹ.—Jen. 3:15.
7 Dile etlẹ yindọ Noa sọgan ko nọma mọnukunnujẹ dọdai he tin to Jenẹsisi 3:15 mẹ to gigọ́ mẹ, ayihaawe ma tin dọ e mọdọ dọdai ehe bẹ todido whlẹngán tọn de hẹn. Humọ, opagbe he yin dido to Edẹni mẹ lọ tin to kọndopọ mẹ hẹ owẹ̀n he Enọku lá, yèdọ mẹhe dọ dọdai gando whẹdida Jiwheyẹwhe tọn do mẹylankan lẹ go ji ga. (Juda 14, 15) Owẹ̀n he Enọku lá, ehe na mọ hẹndi to gigọ́ mẹ to Amagẹdọni, na ko hẹn yise po todido Noa tọn po lodo dogọ!
8. Aliho tẹlẹ mẹ wẹ oyọnẹn he pegan Jiwheyẹwhe tọn basi hihọ́na Noa te?
8 Lehe oyọnẹn he pegan Jiwheyẹwhe tọn tintindo hẹn ale wá na Noa do. Oyọnẹn he pegan zọ́n bọ Noa tindo yise po nuyọnẹn Jiwheyẹwhe tọn po, ehe basi hihọ́na ẹn sọn awugblenamẹnu lẹ si, titengbe nuhe gán gbleawuna ẹn to gbigbọ-liho lẹ. Di apajlẹ, na Noa “zinzọnlin hẹ Jiwheyẹwhe nugbo lọ” wutu, ewọ ma zinzọnlin kavi dogbẹ́ hẹ gbẹtọ jijọ-ma-di-Jiwheyẹwhe tọn lẹ gba. Ewọ ma yin yẹdoklọ gbọn aovi he diọ yede zun gbẹtọ lẹ dali, mẹhe na ko nọ yí huhlọn he hugan jọwamọ tọn yetọn do dọ̀n gbẹtọ wunvinọ he ma tindo yise lẹ—vlavo nado tlẹ nọ basi sinsẹ̀n hlan yé. (Jen. 6:1-4, 9) Podọ, Noa yọnẹn dọ gbẹtọvi lẹ wẹ e yin didọna nado jivi bo gọ́ aigba ji. (Jen. 1:27, 28) Enẹwutu, e dona ko mọnukunnujẹemẹ dọ kọndopọ zanhẹmẹ tọn to yọnnu lẹ po nudida gbigbọnọ he diọ yede zun gbẹtọ lẹ po ṣẹnṣẹn jẹagọdo jọwamọ bosọ ylan. Ayihaawe ma tin dọ ehe wá họnwun, to whenue ovi he yin jiji gbọn kọndopọ mọnkọtọn gblamẹ lẹ ma taidi gbẹtọvi paa lẹ. To nukọn mẹ, Jiwheyẹwhe na avase Noa dọ Emi na hẹn singigọ de wá aigba ji. Yise Noa tọn to avase enẹ mẹ whàn ẹn nado gbá aki de, bọ gbọnmọ dali whẹndo etọn yin whinwhlẹngán.—Heb. 11:7.
9, 10. Nawẹ mí sọgan hodo apajlẹ yise Noa tọn gbọn?
9 Lehe mí nọ wleawuna yise Noa tọn nkọ do. Aṣli lọ wẹ nado nọ plọn Ohó Jiwheyẹwhe tọn ganji, nọ hẹn nuhe mí plọn lẹ do ayiha mẹ, bo nọ dike oyọnẹn enẹ ni nọ diọ mí bosọ deanana mí. (1 Pita 1:13-15) Gbọnmọ dali, yise po nuyọnẹn Jiwheyẹwhe tọn po na basi hihọ́na mí sọn wlẹnwin Satani tọn lẹ po gbigbọ ylankan aihọn tọn po si. (2 Kọl. 2:11) Gbigbọ enẹ wẹ nọ hẹn wanyina danuwiwa po fẹnnuwiwa po jideji. Podọ e nọ sisẹ́ gbẹtọ lẹ nado ze ayiha do ojlo agbasalan tọn lẹ ji. (1 Joh. 2:15, 16) Etlẹ sọgan sọ whàn mẹhe ma lodo to gbigbọ-liho de nado gbẹkọ kunnudenu he dohia dọ azán daho Jiwheyẹwhe tọn ko sẹpọ lẹ go. Doayi e go dọ whenue Jesu yí azán mítọn jlẹdo Noa tọn lẹ go, owù he ojlo matindo na gbigbọnu lẹ nọ hẹnwa lẹ ji wẹ e zinnudo, e ma yin do danuwiwa kavi fẹnnuwiwa ji gba.—Hia Matiu 24:36-39.
10 Kanse dewe dọ: ‘Be aliho gbẹninọ tọn ṣie nọ dohia dọ n’yọ́n Jehovah nugbonugbo ya? Be yise ṣie nọ whàn mi nado nọgbẹ̀ sọgbe hẹ nujinọtedo dodo tọn Jiwheyẹwhe tọn lẹ poun wẹ ya, kavi nado lá yé na mẹdevo lẹ ga?’ Gbọ gblọndo towe lẹ ni nọ dohia dọ hiẹ lọsu ‘to zọnlinzin hẹ Jiwheyẹwhe nugbo lọ.’
DANIẸLI DO NUYỌNẸN JIWHEYẸWHE TỌN HIA TO BABILỌNI HE YIN TÒDAHO KOSI TỌN DE
11. (a) Etẹwẹ mẹdezejo mlẹnmlẹn Daniẹli tọn na Jiwheyẹwhe taidi jọja de dohia gando lehe e yin pinplọn whẹ́n do go? (b) Jẹhẹnu Daniẹli tọn tẹlẹ wẹ a na jlo nado dohia?
11 Lehe Daniẹli wá yọ́n Jehovah do. E họnwun dọ Daniẹli mọ nuplọnmẹ dagbe yí sọn mẹjitọ etọn lẹ dè, mẹhe plọn ẹn nado yiwanna Jehovah po Ohó etọn po. Humọ, Daniẹli hẹn owanyi enẹ go to gbẹzan etọn blebu mẹ. Etlẹ yin to yọnhowhe etọn mẹ, ewọ gbẹ́ nọ yí sọwhiwhe do gbadopọnna Owe-wiwe lẹ. (Dan. 9:1, 2) Oyọnẹn sisosiso he Daniẹli tindo gando Jiwheyẹwhe go, ehe bẹ nuyiwa Jiwheyẹwhe tọn hẹ Islaelivi lẹ hẹn, sọawuhia to aliho he fọnjlodotenamẹ de mẹ to odẹ̀ ovẹvivẹ tọn ahundopo tọn he yẹwhegán lọ hò mẹ, ehe yin kinkandai to Daniẹli 9:3-19 mẹ. Naegbọn a ma na yí whenu vude zan nado hia odẹ̀ enẹ bo lẹnayihamẹpọn do e ji, bosọ yí sọwhiwhe do doayi nuhe a sọgan plọn sọn gbẹtọ-yinyin Daniẹli tọn mẹ lẹ go?
12-14. (a) Aliho tẹlẹ mẹ wẹ Daniẹli do nuyọnẹn Jiwheyẹwhe tọn hia te? (b) Nawẹ Daniẹli yin didona na adọgbigbo he e yí do yin nugbonọ na Jiwheyẹwhe gbọn?
12 Lehe oyọnẹn he pegan Jiwheyẹwhe tọn tintindo hẹn ale wá na Daniẹli do. Na Juvi nugbonọ de, gbẹninọ to Babilọni he yin tòdaho kosi tọn de, bẹ avùnnukundiọsọmẹnu sinsinyẹn lẹ hẹn. Di apajlẹ, Jehovah dọna Ju lẹ dọmọ: “[Mì] dín jijọho na tòdaho he mẹ yẹn hẹn mì yì kanlinmọgbenu te lọ.” (Jel. 29:7) Etomọṣo, ewọ sọ biọ mẹdezejo mlẹnmlẹn yetọn to ojlẹ dopolọ mẹ. (Eks. 34:14) Etẹwẹ gọalọna Daniẹli nado setonuna nubiọtomẹsi awe lọ lẹ? Nuyọnẹn Jiwheyẹwhe tọn gọalọna ẹn nado mọnukunnujẹ nunọwhinnusẹ́n he gando mẹmẹglọ-yinyin na aṣẹpatọ lẹ jẹ obá de mẹ go mẹ. To owhe kanweko susu lẹ godo, Jesu lọsu plọnnumẹ gando nunọwhinnusẹ́n dopolọ go.—Luku 20:25.
13 Lẹnnupọndo nuhe Daniẹli wà ji to whenue gbedide ahọlu tọn de dosẹ́n ma nado hodẹ̀ hlan yẹwhe kavi gbẹtọ devo depope gbọnvona ahọlu na azán 30. (Hia Daniẹli 6:7-10.) Daniẹli sọgan ko dín whẹjijọ lẹ bo dọmọ, ‘Azán gbàn ma saa yin kakadoi!’ Kakatimọ, e gbẹ́ ma nado dike gbedide ahọlu tọn de ni zẹhudo nuhe Owe-wiwe lẹ biọ to e si lẹ ji. Na nugbo tọn, ewọ sọgan ko hodẹ̀ to nuglọ bọ mẹde ma na doayi e go. E yọnẹn dọ mẹsusu yọ́n aṣa egbesọegbesọ tọn emitọn lẹ ganji. Enẹwutu, to whenue ogbẹ̀ etọn tlẹ tin to owù mẹ, Daniẹli de ma nado yinuwa to aliho de mẹ he na dohia dọ ewọ jogbe to sinsẹ̀n-bibasi etọn mẹ.
14 Jehovah dona Daniẹli na nudide wuntuntun podọ adọgbigbo tọn he e basi, bo whlẹn ẹn gán sọn okú kanyinylan tọn de mẹ to azọ́njiawu-liho. Na nugbo tọn, nujijọ ehe dekọtọn do kunnudide ayidego tọn de mẹ gando Jehovah go kaka yì awà he dẹn hugan to Ahọluigba Medo-Pẹlsia tọn mẹ lẹ ji!—Dan. 6:25-27.
15. Nawẹ mí sọgan wleawuna yise Daniẹli tọn nkọ gbọn?
15 Lehe mí sọgan wleawuna yise Daniẹli tọn nkọ do. Aṣli yise he dolido tintindo tọn ma yin nado nọ hia Ohó Jiwheyẹwhe tọn poun gba, ṣigba nado nọ “mọnukunnujẹ zẹẹmẹ” etọn mẹ. (Mat. 13:23) Ojlo mítọn wẹ nado nọ tindo pọndohlan Jehovah tọn gando whẹho lẹ go, ehe bẹ nukunnumimọjẹ nunọwhinnusẹ́n Biblu tọn lẹ mẹ hẹn. Enẹwutu, mí dona nọ lẹnayihamẹpọn do nuhe mí hia lẹ ji. Nudevo he sọ yin nujọnu wẹ nado nọ hodẹ̀ ahundopo tọn whẹwhẹ, titengbe to whenue mí pannukọn whlepọn kavi ninọmẹ he kàn dẹpẹ biọ lẹ. Eyin mí yí yise do biọ nuyọnẹn po huhlọn po to odẹ̀ mẹ, Jehovah na gbọn alọtútlú dali na mí nuhe mí biọ.—Jak. 1:5.
JOBU YÍ NUNỌWHINNUSẸ́N JIWHEYẸWHE TỌN LẸ DO YIZAN MẸ TO OJLẸ DAGBE PO YLANKAN LẸ PO MẸ
16, 17. Nawẹ Jobu wleawuna oyọnẹn he pegan Jiwheyẹwhe tọn gbọn?
16 Lehe Jobu wá yọ́n Jehovah do. Jobu ma yin Islaelivi de. Ṣigba, hẹnnumẹ he ma sẹpọmẹ sọmọ de wẹ e yin na Ablaham, Isaki po Jakọbu po, yèdọ mẹhe Jehovah ko do ede po lẹndai etọn na gbẹtọvi lẹ po hia to gigọ́ mẹ. Biblu ma dọ lehe Jobu plọnnu gando nugbo họakuẹ susu enẹlẹ go do. (Jobu 23:12) Ewọ dọmọ: “Otó ṣie lẹ ko sè gando gowe.” (Jobu 42:5) Humọ, Jehovah lọsu dọ dọ Jobu dọ ohó nugbo gando Emi go.—Jobu 42:7, 8.
17 Jobu sọ doayi jẹhẹnu mayinukundomọ Jiwheyẹwhe tọn susu lẹ go to nudida yinukundomọ lẹ mẹ. (Jobu 12:7-9, 13) To nukọn mẹ, Elihu podọ Jehovah lọsu donù jẹhẹnu he nudida lẹ tindo go, nado flinnu Jobu gando lehe gbẹtọvi whè taun yijlẹdo kiklo-yinyin Jiwheyẹwhe tọn go do. (Jobu 37:14; 38:1-4) Ohó Jehovah tọn lẹ jẹ ahun Jobu tọn mẹ, bọ e yí whiwhẹ do dọna Jehovah dọmọ: “Todin, yẹn yọnẹn dọ hiẹ penugo nado wà nulẹpo podọ nuhe hiẹ tindo to ayiha mẹ nado wà depope ma nọ glo we. . . . Yẹn lẹnvọjọ to kọ́gudu po afín po mẹ.”—Jobu 42:2, 6.
18, 19. Aliho tẹlẹ mẹ wẹ Jobu dohia te dọ emi yọ́n Jehovah nugbonugbo?
18 Lehe oyọnẹn he pegan tintindo hẹn ale wá na Jobu do. Jobu tindo nukunnumọjẹnumẹ vonọtaun gando nunọwhinnusẹ́n Jiwheyẹwhe tọn lẹ go. Ewọ yọ́n Jehovah nugbonugbo, podọ e nọ yinuwa sọgbe oyọnẹn enẹ. Lẹnnupọndo ehe ji: Jobu yọnẹn dọ emi ma sọgan sọalọakọ́n dọ emi yiwanna Jiwheyẹwhe bo ka nọ yinuwa hẹ gbẹtọvi hatọ lẹ to aliho he ma jọmẹ de mẹ to ojlẹ dopolọ mẹ gba. (Jobu 6:14) Ewọ ma ze ede daga hú mẹdevo lẹ, ṣigba e nọ do awuvẹmẹ mẹmẹsunnu tọn hia mẹlẹpo, yèdọ adọkunnọ po wamọnọ po. E dọmọ: “Be e ma yin Mẹhe wleawuna mi do ohò onọ̀ ṣie tọn mẹ wẹ wleawu yelọsu tọn ga ya?” (Jobu 31:13-22) E họnwun dọ Jobu ma dike yindidi po adọkun he e tindo po ni bẹpla pọndohlan he e tindo gando ede kavi mẹdevo lẹ go. Lehe nuyiwa etọn gbọnvo taun na mẹhe yin huhlọnnọ podọ adọkunnọ to aihọn lọ mẹ lẹ tọn do sọ!
19 Jobu gbẹ́ boṣiọ-sinsẹ̀n wunmẹ lẹpo dai, etlẹ yin to ahun etọn mẹ. E yọnẹn dọ sinsẹ̀n-bibasi lalo gọna mẹdezizejo na adọkunnu lẹ na zẹẹmẹdo dọ emi mọ́n “Jiwheyẹwhe nugbo he to aga” lọ. (Hia Jobu 31:24-28.) E pọ́n alọwle hlan taidi kanṣiṣa tẹgbẹ tọn de to sunnu po yọnnu de po ṣẹnṣẹn. Ewọ tlẹ basi alẹnu de hẹ nukun etọn lẹ ma nado pọ́n awhli de po linlẹn fẹnnuwiwa tọn po. (Jobu 31:1) Flindọ to ojlẹ enẹlẹ mẹ, Jiwheyẹwhe na dotẹnmẹ asi susu didà. Enẹwutu, Jobu sọgan ko dà asi awetọ eyin ewọ jlo.b Amọ́, e họnwun dọ ewọ pọ́n alọwle he Jiwheyẹwhe zedai to Edẹni mẹ hlan taidi apajlẹ de, bo yí apajlẹ enẹ do basi osẹ́n de na ede. (Jen. 2:18, 24) To owhe 1 600 nkọ godo, Jesu Klisti plọn todoaitọ etọn lẹ nado nọ yinuwa sọgbe hẹ nunọwhinnusẹ́n dodo tọn dopolọ gando alọwle po zanhẹmẹ po go.—Mat. 5:28; 19:4, 5.
20. Nawẹ oyọnẹn he pegan Jehovah tọn po nujinọtedo etọn lẹ tọn po nọ gọalọna mí nado de họntọn dagbe po ayidedai he sọgbe lẹ po gbọn?
20 Lehe mí sọgan wleawuna yise Jobu tọn nkọ do. Whladopo dogọ, aṣli lọ wẹ nado tindo oyọnẹn he pegan Jehovah tọn, podọ nado dike oyọnẹn enẹ ni deanana mí to adà gbẹzan mítọn tọn lẹpo mẹ. Di apajlẹ, salmu-kantọ Davidi dọ dọ Jehovah “gbẹwanna mẹdepope he yiwanna danuwiwa,” podọ Davidi na avase sọta gbẹdido “hẹ mẹklọtọ lẹ.” (Hia Salmu lẹ 11:5; 26:4.) Nukunnumọjẹnumẹ tẹwẹ wefọ enẹlẹ na we gando pọndohlan Jiwheyẹwhe tọn go? Nawẹ nukunnumọjẹnumẹ enẹ na gọalọna we nado yọ́n nuhe a dona zedo otẹn tintan mẹ lẹ, lehe a na yí Intẹnẹt zan do, mẹhe a na dogbẹ́ hẹ lẹ gọna ayidedai he a na de lẹ gbọn? Gblọndo towe lẹ sọgan gọalọna we nado mọ obá he mẹ a yọ́n Jiwheyẹwhe jẹ. To egbehe, nado to madoblọnọ yin zọnmii to aihọn ylankan he gọ́ na bẹwlu ehe mẹ, mí dona plọn “huhlọn wuntuntun tọn” mítọn, e ma yin nado sọgan yọ́n vogbingbọn to dagbe po oylan po ṣẹnṣẹn kẹdẹ gba, amọ́ to nuhe yin nuyọnẹnnu po nulunu po ṣẹnṣẹn ga.—Heb. 5:14; Efe. 5:15.
21. Etẹwẹ na gọalọna mí nado “mọnukunnujẹ nulẹpo mẹ,” yèdọ nuhe sin nuhudo mí tindo nado hẹn homẹ Otọ́ olọn mẹ tọn mítọn tọn hùn lẹ?
21 Na Noa, Daniẹli po Jobu po yí ahun yetọn lẹpo do dín Jehovah wutu, ewọ dike bọ yé yọ́n mẹhe ewọ yin. Ewọ gọalọna yé nado “mọnukunnujẹ nulẹpo mẹ,” yèdọ nuhe sin nuhudo yé tindo nado hẹn homẹ etọn hùn lẹ. Gbọnmọ dali, yé lẹzun apajlẹ dodowiwa tọn lẹ, podọ yé tindo kọdetọn dagbe to gbẹzan yetọn mẹ. (Salm. 1:1-3) Todin, kanse dewe dọ, ‘Be n’yọ́n Jehovah dile Noa, Daniẹli po Jobu po yọ́n ewọ do ya?’ Na nugbo tọn, hinhọ́n gbigbọmẹ tọn he fọ́n bo to wunhọ́n lọ wẹ hẹn ẹn yọnbasi na we nado sọgan yọ́n ewọ to gigọ́ mẹ dogọ! (Howh. 4:18) Enẹwutu, nọ plọn Ohó Jiwheyẹwhe tọn sisosiso. Nọ lẹnayihamẹpọn do e ji. Podọ nọ hodẹ̀ nado biọ gbigbọ wiwe. To whenẹnu, a na dọnsẹpọ Otọ́ olọn mẹ tọn towe dogọ. Podọ, a na nọ yí zinzin po nuyọnẹn po do yinuwa to aihọn jijo-madi-Jiwheyẹwhe tọn ehe mẹ.—Howh. 2:4-7.
a Tọgbo Noa tọn Enọku lọsu “zinzọnlin hẹ Jiwheyẹwhe nugbo lọ madoalọte.” Ṣigba, “Jiwheyẹwhe ko yí i,” nudi owhe 69 whẹpo Noa do yin jiji.—Jen. 5:23, 24.