Ohó Jehovah Tọn Tin to Ogbẹ̀
Nuagokun lẹ sọn Ohàn Sọlọmọni Tọn Mẹ
“LE VOUNVOUN lii de te to ṣẹnṣẹn owùn tọn, mọwẹ mẹyiwanna ṣie te to viyọnnu lẹ ṣẹnṣẹn.” “Le atin he nọ sẹ́n te to atin zungbo mẹ tọn lẹ ṣẹnṣẹn, mọwẹ mẹyiwanna ṣie te to visunnu lẹ ṣẹnṣẹn.” “Mẹnu wẹ ewọ he to nupọn hlan di afọnnu, whanpẹnọ di osun, he disán di owhè?” (Ohàn Sọlọmọni Tọn 2:2, 3; 6:10) Lehe hogbe wefọ Ohàn Sọlọmọni Tọn ehelẹ yọnwhanpẹ do sọ! Owe lọ pete yin ohó milomilo he gọ́ na zẹẹmẹ po ohó he dọnmẹdogo lẹ po sọmọ bọ e yin yiylọdọ “ohàn ohàn lẹ tọn” kavi ohàn he yọ́n hugan.—Ohàn Sọlọmọni Tọn 1:1.
Ohàn lọ sọgan ko yin pipà to nudi owhe 1020 J.W.M. gbọn Ahọlu Sọlọmọni Islaeli hohowhenu tọn dali to bẹjẹeji gandudu owhe 40 tọn etọn whenu. Ohàn ehe yin otàn de he do owanyi he tin to dẹpẹ lẹngbọhọtọ de po viyọnnu wamọnọ Shulamite-nu de po ṣẹnṣẹn hia. Mẹhe sọ yin nùdego to otàn lọ mẹ lẹ wẹ onọ̀ po nọvisunnu viyọnnu lọ tọn lẹ po, “viyọnnu Jelusalẹm tọn lẹ [awhli họ̀nmẹ tọn lẹ],” po “viyọnnu Ziọni tọn lẹ [yọnnu Jelusalẹm tọn lẹ]” po. (Ohàn Sọlọmọni Tọn 1:5; 3:11) E na sinyẹnawuna Biblu hiatọ de nado yọ́n mẹhe to hodọ to Ohàn Sọlọmọni Tọn mẹ lẹpo, ṣigba yé sọgan yin yinyọnẹn gbọn dogbigbapọnna nuhe yé dọ kavi nuhe yin didọna yé lẹ dali.
Taidi apadewhe Ohó Jiwheyẹwhe tọn, nudọnamẹ owe Ohàn Sọlọmọni Tọn họakuẹ tlala na whẹwhinwhẹ́n awe wutu. (Heblu lẹ 4:12) Tintan, e plọn mí nuhe owanyi nugbo to sunnu po yọnnu po ṣẹnṣẹn zẹẹmẹdo. Awetọ, ohàn lọ do owanyi wunmẹ he tin to Jesu Klisti po agun Klistiani yiamisisadode lẹ tọn po ṣẹnṣẹn hia.—2 Kọlintinu lẹ 11:2; Efesunu lẹ 5:25-31.
MÌ TẸNPỌN NADO ‘FỌ́N OWANYI ṢIE DOTE BLO’
“Gbọ ni yí nùdonùgo onù etọn tọn pé onù ṣie, na owanyi [didohia] towe pọnte hú vẹnhàn.” (Ohàn Sọlọmọni Tọn 1:2) Hodọdopọ Ohàn Sọlọmọni Tọn bẹjẹeji po hogbe viyọnnu gbetanu wamọnọ tọn ehelẹ he yin hinhẹn wá gòhọ Ahọlu Sọlọmọni tọn mẹ po. Nawẹ e wá finẹ gbọn?
“Ovi onọ̀ ṣie tọn lẹ homẹgble do ogo e,” wẹ viyọnnu lọ dọ. “Yé yí mi do basi hihọ́tọ vẹngle tọn.” Nọvisunnu etọn lẹ gblehomẹ do e go na dẹpẹ lẹngbọhọtọ he e yiwanna lọ ko basi oylọna ẹn nado yì disa to azán he ji gbẹ̀mẹ fá te de wutu. Na yé ma jlo dọ ewọ ni yì wutu, yé deazọ́nna ẹn nado yì yàn “wọtupọẹ pẹvipẹvi he to ovẹn hẹngble lẹ.” Vẹngle lọ ma dẹn do osla Sọlọmọni tọn. Whanpẹ etọn yin mimọ to whenuena e jẹte yì “opá atin lẹ tọn” mẹ, podọ e yin hinhẹn sọyi osla lọ mẹ.—Ohàn Sọlọmọni Tọn 1:6; 2:10-15; 6:11.
Dile awhli lọ do owanyi he e tindo na lẹngbọhọtọ yiwanna etọn hia, awhli họ̀nmẹ tọn lẹ dọna ẹn nado ‘tọ́n yì gbọn omọ́ ogbọpó tọn ji’ bo yì dín in. Ṣigba Sọlọmọni ma na ẹn dotẹnmẹ nado yì gba. Nado do lehe whanpẹ viyọnnu lọ tọn jiawu to nukun etọn mẹ do hia, e dopagbe nado na ẹn “bẹpli aṣọ́donu sika tọn . . . po ohia fataka tọn po.” Ṣigba, enẹ ma yinuwa do viyọnnu lọ ji. Dẹpẹ lẹngbọhọtọ lọ yì osla Sọlọmọni tọn mẹ, dín viyọnnu lọ mọ, bo dọna ẹn dọmọ: “Pọ́n, owanyi ṣie, hiẹ whanpẹnọ; pọ́n, hiẹ whanpẹnọ.” Viyọnnu lọ degbena awhli họ̀nmẹ tọn lẹ dọmọ: ‘Mì doadán owanyi ṣie blo, mì sọ fọ́n ẹn blo.’—Ohàn Sọlọmọni Tọn 1:8-11, 15; 2:7; 3:5.
Gblọndo Na Kanbiọ Owe-Wiwe Tọn Lẹ:
1:2, 3—Naegbọn owanyi didohia dẹpẹ lẹngbọhọtọ lọ tọn he awhli lọ flin do taidi vẹnhàn podọ oyín etọn taidi nusisá? Kẹdẹdile vẹnhàn nọ hẹn ahun gbẹtọ tọn jaya bọ amì nọ hẹn ota sẹ́ do, owanyi didohia po yinkọ dẹpẹ lọ tọn po he awhli lọ flin hẹn ẹn lodo bosọ miọnhomẹna ẹn. (Psalm 23:5; 104:15) Mọdopolọ, Klistiani nugbo lẹ, titengbe mẹyiamisisadode lẹ, nọ mọ huhlọn po tulinamẹ po yí gbọn nulinlẹnpọndo owanyi he Jesu Klisti ko dohia yé ji dali.
1:5—Naegbọn viyọnnu gbetanu lọ yí agbasa yuu ede tọn jlẹdo “oflò [kavi gòhọ] Kedali tọn lẹ” go? Gbọgbọẹ-fún he yè do nọ basi avọ̀ nọ yin yiyizan na nususu. (Osọha lẹ 31:20) Di apajlẹ, “avọ̀dido gbọgbọẹ-fún tọn” yin yiyizan nado basi ‘gòhọ de do gòhọtúntún lẹ ta.’ (Eksọdusi 26:7) Kẹdẹdile gòhọ Bédouin lẹ tọn nọ yin bibasi do to egbehe, gòhọ Kedali tọn lẹ sọgan ko yin bibasi po gbọgbọẹ-fún yuu po.
1:15—Etẹ dọ wẹ dẹpẹ lẹngbọhọtọ lọ te to whenuena e dọ dọ “hiẹ tindo nukun owhlé tọn”? Dẹpẹ lẹngbọhọtọ lọ to didohia dọ nukun họntọn etọn yọnnu tọn lẹ miọn bo yọ́npọ́n taidi owhlé tọn lẹ.
2:7; 3:5—Naegbọn viyọnnu lọ do yí “owhín asi po agbanlin asi zùnmẹ tọn po” do degbena awhli họ̀nmẹ tọn lẹ? Owhín asi po agbanlin asi lẹ po yin yinyọnẹn na whanpẹ yetọn. Na taun tọn, awhli Shulamite-nu lọ to ohó he yọnwhanpẹ lẹpo yí do to tudohomẹna awhli họ̀nmẹ tọn lẹ ma nado fọ́n owanyi etọn dote.
Nuhe Mí Plọn sọn E Mẹ:
1:2; 2:6. Owanyi he sọgbe sọgan yin didohia to mẹhe to nukọnpọnhlan nado wlealọ lẹ ṣẹnṣẹn. Ṣigba, yé dona hẹn ẹn diun dọ ehelẹ yin dohia owanyi nujọnu tọn bo ma yin owanyi zogbe oklọ tọn he sọgan dekọtọn do fẹnnuwiwa zanhẹmẹ tọn mẹ.—Galatianu lẹ 5:19.
1:6; 2:10-15. E ma yindọ awhli Shulamite-nu lọ yin fẹnnuwatọ kavi tindo ayilinlẹn ylankan wutu wẹ nọvisunnu etọn lẹ ma na ẹn dotẹnmẹ nado hodo mẹyiwanna etọn yì fihe tin to olá to lẹdo osó lẹ tọn mẹ gba. Kakatimọ, yé ze afọdide hihọ́-basinamẹ tọn nado glọnalina ẹn ma nado yì biọ ninọmẹ he sọgan dekọtọn do whlepọn mẹ de mẹ. Nuhe sunnu po yọnnu po he to họntọnmẹ lẹ dona plọn sọn e mẹ wẹ yindọ yé dona nọ dapana nọtẹn nuglọ tọn lẹ.
2:1-3, 8, 9. Dile etlẹ yindọ awhli Shulamite-nu lọ yọnwhanpẹ, e pọ́n ede hlan taidi “vounvoun Ṣaloni tọn [yèdọ vounvoun paa] agbadòmẹ lẹ tọn” de. Na whanpẹ po nugbonọ-yinyin etọn hlan Jehovah po wutu, dẹpẹ lẹngbọhọtọ lọ pọ́n ẹn hlan taidi “vounvoun lii de . . . to ṣẹnṣẹn owùn tọn.” Podọ etẹwẹ sọgan yin didọ gando dẹpẹ lẹngbọhọtọ lọ go? Awhli lọ pọ́n ẹn hlan taidi “owhín asi” de na ewọ yọnwhanpẹ wutu. Dẹpẹ lọ na ko sọ yin mẹde he tindo yise bo yin nugbonọ na Jehovah. Awhli lọ yidogọ dọmọ: “Le atin he nọ sẹ́n [bo nọ na yẹtẹn] te to atin zungbo mẹ tọn lẹ ṣẹnṣẹn, mọwẹ mẹyiwanna ṣie te to visunnu lẹ ṣẹnṣẹn.” Be yise po nugbonọ-yinyin hlan Jiwheyẹwhe po ma yin jẹhẹnu he sọgbe lẹ nado dín to alọwlemẹ sọgodo tọn de mẹ ya?
2:7; 3:5. Awhli gbetanu lọ ma tindo numọtolanmẹ owanyi tọn na Sọlọmọni gba. E sọ degbena awhli họ̀nmẹ tọn lẹ ma nado dovivẹnu nado fọ́n owanyi etọn dote na mẹdevo depope gbọnvona dẹpẹ lẹngbọhọtọ lọ. E ma yọnbasi mọjanwẹ e ma sọgbe nado wleawuna owanyi na mẹdepope poun. Devizọnwatọ Jehovah tọn nugbonọ lẹ kẹdẹ wẹ Klistiani tlẹnnọ he jlo na wlealọ lẹ dona dín.—1 Kọlintinu lẹ 7:39.
‘ETẸWẸ MÌ MỌ TO SHULAMITE-NU GO?’
Nude ‘tọ́nsọn zungbo mẹ ja di dòtin azọ̀ tọn.’ (Ohàn Sọlọmọni Tọn 3:6) Etẹwẹ yọnnu Jelusalẹm tọn lẹ mọ to whenuena yé tọnjẹgbonu nado pọ́n nuhe to jijọ? Etẹ nkọ, Sọlọmọni po devi etọn lẹ po lẹkọja tòdaho lọ mẹ! Podọ ahọlu lọ plan awhli Shulamite-nu lọ ja.
Dẹpẹ lẹngbọhọtọ lọ hodo yé bosọ penugo nado mọ awhli lọ to madẹnmẹ. To whenuena dẹpẹ lọ na ẹn jide gando owanyi he e tindo na ẹn go, awhli lọ do ojlo hia nado lẹkọ sọn tòdaho lọ mẹ bo dọmọ: “Kaka okle nado vọ̀, bọ oyẹ̀ nado họnyi, yẹn na yì osó daho ozúya tọn ji, podọ okọ́ta pẹvipẹvi nuwhẹ́nkun tọn ji.” Awhli lọ dọna dẹpẹ lọ nado yì “opá etọn mẹ, bo dù sinsẹ́n dagbedagbe etọn.” Dẹpẹ lọ yigbe dọmọ: “Yẹn jẹ opá ṣie mẹ, nọviyọnnu ṣie, yọnnu yọyọ [ṣie]!” Yọnnu Jelusalẹm tọn lẹ dọna yé dọmọ: “Mì dùnú, mì họntọn emi; nù, yèdọ mì ni nù sù, mì mẹyiwanna lẹ.”—Ohàn Sọlọmọni Tọn 4:6, 16; 5:1.
To odlọ de didọna awhli họ̀nmẹ tọn lẹ godo, awhli Shulamite-nu lọ dọna yé dọmọ: “Yẹn to azọ̀n owanyi tọn jẹ.” Yé kanse dọmọ: “Etẹ mẹyiwanna towe yin hú mẹyiwanna [devo lẹ]?” Awhli lọ yigbe dọmọ: “Mẹyiwanna ṣie wé, bosọ bia, e tindo yẹyi hú omẹ susu.” (Ohàn Sọlọmọni Tọn 5:2-10) To gblọndo nina hlan mẹpipa zẹjlẹgo Sọlọmọni tọn mẹ, e gbọn whiwhẹ dali dọmọ: ‘Etẹwẹ mì mọ to Shulamite-nu go?’ (Ohàn Sọlọmọni Tọn 6:4-13) Po linlẹn lọ po dọ dotẹnmẹ hundote dagbe wẹ ehe yin nado duto awhli lọ ji, ahọlu lọ kọ̀n hogbe mẹpipa tọn devo lẹ do e ji. Ṣigba, kakati awhli lọ nido jogbe, e hẹn owanyi he e tindo na dẹpẹ lẹngbọhọtọ lọ go. To godo mẹ, Sọlọmọni jo e do nado lẹkọyi whé.
Gblọndo Na Kanbiọ Owe-Wiwe Tọn Lẹ:
4:1; 6:5—Naegbọn oda awhli lọ tọn yin yiyijlẹdo “bẹdopọ gbọgbọẹ tọn” go? Nuyijlẹdonugo lọ dohia dọ oda etọn sẹ́ bo gọ́ taidi ofún yuu gbọgbọẹ lẹ tọn.
4:11—Naegbọn hogbe lọ lẹ ‘nùflo Shulamite-nu tọn to kùnkùn di owínjá’ podọ ‘owín po yìnnọ po tin to odẹ́ etọn glọ’ do jẹna ayidego? Owínjá nọ dotọ́n bosọ nọ vivi hugan owín he jẹhọn ko mọ. Nuyijlẹdonugo ehe, gọna linlẹn lọ dọ owín po yìnnọ po tin to odẹ́ awhli lọ tọn glọ zinnudo hodidọ dagbe yẹyinọ Shulamite-nu lọ tọn lẹ ji.
5:12—Etẹwẹ hodidọ lọ “nukun etọn taidi owhlé to otọ̀ tó, he yè yí yìnnọ do lawuna” zẹẹmẹdo? Awhli lọ to alọdlẹndo nukun whanpẹnọ mẹyiwanna etọn tọn lẹ. Vlavo e yí hogbe milomilo lẹ do to adà yuu nukunzìn dẹpẹ lọ tọn lẹ jlẹdo owhlé whanpẹnọ he to awulẹ to yìnnọ mẹ go.
5:14, 15—Naegbọn alọ po asapada lẹngbọhọtọ lọ tọn lẹ po do yin jijlẹ domọ? E họnwun dọ awhli lọ to alọvi lẹngbọhọtọ lọ tọn lẹ jlẹdo sika-lọkẹ go bosọ to ofẹ̀n etọn lẹ jlẹdo zannu bẹlili go. E yí asapada etọn lẹ jlẹdo “dòtin malbili tọn” lẹ go na yé tli bo yọnwhanpẹ wutu.
6:4—Naegbọn awhli lọ yin yiyijlẹdo Talsa go? Jọṣua wẹ gbawhàn tòdaho Kenaninu lẹ tọn ehe, podọ to ojlẹ Sọlọmọni tọn godo tòdaho lọ lẹzun tatọ-tònọ tintan ahọluduta whẹndo ao agewaji Islaeli tọn. (Jọṣua 12:7, 24; 1 Ahọlu lẹ 16:5, 6, 8, 15) Owe alọdlẹndonu tọn de dọmọ: “E taidi dọ tòdaho lọ na ko yọnwhanpẹ taun, podọ ehe wẹ na ko zọ́n bọ yinkọ etọn do yin yiylọ tofi.”
7:4—Naegbọn Sọlọmọni yí okọ̀ awhli Shulamite-nu lọ tọn jlẹdo “atọ̀họ̀ ajinnakú-dú tọn” go? Viyọnnu lọ ko yin pipà wayi dọmọ: “Okọ̀ towe taidi atọ̀họ̀ Davidi tọn.” (Ohàn Sọlọmọni Tọn 4:4) Atọ̀họ̀ nọ yiaga bo nọ to tlẹ́lẹ podọ ajinnakú-dú nọ dídí. Okọ̀ viyọnnu lọ tọn he to tlẹ́lẹ bosọ dídí hẹn awuji Sọlọmọni.
Nuhe Mí Plọn sọn E Mẹ:
4:1-7. Dile etlẹ yindọ mapenọ wẹ awhli Shulamite-nu lọ, e do walọ wiwe etọn hia gbọn nuzedonukọnnamẹ Sọlọmọni tọn lẹ gbigbẹ́ dali. Gbemima etọn nado hẹn walọ dagbe go gbọnmọ dali yidogọna whanpẹ etọn. Yọnnu Klistiani lẹ dona hodo apajlẹ etọn.
4:12. Taidi opá hihla whanpẹnọ he ma sọgan yin bibiọ adavo gbọn họntogbo he to súsú de nù, awhli Shulamite-nu lọ whla owanyi sisosiso etọn dai na asu sọgodo tọn etọn kẹdẹ. Apajlẹ dagbe nankọtọn die na Klistiani yọnnu po sunnu he ma ko wlealọ lẹ po!
‘MIYỌ́NLỌ SINSINYẸN JAH TỌN’
To whenuena awhli Shulamite-nu lọ lẹkọja whégbè, nọvisunnu etọn lẹ kanse dọmọ: “Mẹnu wẹ ehe hẹji sọn zungbomẹ ja he, he zẹ̀nmẹ mẹyiwanna etọn?” To ojlẹ de mẹ wayi, dopo to yé mẹ ko dọmọ: “Eyin ewọ yin adó de, míwlẹ na gbá ahọluwhé fataka tọn de do e ji: eyin ewọ sọ yin họntonu de, mí na yí owhlẹ Kedali tọn do sú i.” Todin he nugbo-yinyin owanyi Shulamite-nu lọ tọn ko yin whiwhlepọn bo ko yin whẹsuna godo, ewọ dọmọ: “Adó de wẹ yẹn, anọ́ ṣie sọ taidi atọ̀họ̀: whenẹnu to nukun etọn mẹ yẹn taidi omẹ he mọ jijọho.”—Ohàn Sọlọmọni Tọn 8:5, 9, 10.
Owanyi nugbo yin ‘miyọ́nlọ sinsinyẹn Jah tọn.’ Etẹwutu? Na Jehovah wẹ yin dowatọ owanyi enẹ tọn. Ewọ wẹ dá mí po nugopipe lọ po nado do owanyi hia. Jiji miyọ́nlọ enẹ tọn ma sọgan yin ṣiṣi. Ohàn Sọlọmọni Tọn dohia to aliho whanpẹnọ de mẹ dọ owanyi he tin to sunnu po yọnnu po ṣẹnṣẹn sọgan “dohuhlọn di okú.”—Ohàn Sọlọmọni Tọn 8:6.
Ohàn vivi Sọlọmọni tọn sọ tá hinhọ́n do kanṣiṣa he tin to Jesu Klisti po hagbẹ “asiyọyọ” olọnmẹ tọn etọn lẹ po ṣẹnṣẹn ji. (Osọhia 21:2, 9) Owanyi he Jesu tindo na Klistiani yiamisisadode lẹ sinyẹn hugan owanyi depope he sunnu po yọnnu po sọgan tindo na yede. Hagbẹ asiyọyọ lọ tọn lẹ hẹn mẹdezejo yetọn go gligli. Jesu gbọn owanyi dali ze ogbẹ̀ etọn jo na “lẹngbọ devo” lẹ ga. (Johanu 10:16) Enẹwutu, sinsẹ̀n-basitọ nugbo lẹpo sọgan hodo apajlẹ owanyi mawhango po mẹdezejo mlẹnmlẹn awhli Shulamite-nu lọ tọn po.
[Yẹdide to weda 18]
Etẹwẹ Ohàn Sọlọmọni Tọn plọn mí nado dín to alọwlemẹ sọgodo tọn de mẹ?