Weta 32
Nawẹ Yẹn Sọgan Wleawuna Họntọnmẹninọ Kọdetọn Dagbenọ de Gbọn?
“SUHUGAN awugbopo alọwle tọn lẹ yin awugbopo họntọnmẹninọ tọn lẹ. Onú agokun ehe ma sọgan yin dọvọdọ basina gbọzangbọzan gba.” Wẹ Paul H. Landis, dodinnanutọ do hosọ alọwle tọn ji dọ. Louise sọgan dekunnu na nugbo-yinyin hogbe ehe tọn. E basi zẹẹmẹ dọmọ: “Nuṣiwa klo hugan ṣie wẹ yin bibiọ owanyi mẹ hẹ André whẹpo yẹn do na dotẹnmẹ dee nado yọ́n nuhe ewọ yin taidi gbẹtọ de. Họntọnmẹninọ mítọn wẹ mí hẹn do mídelẹ kẹdẹ ṣẹnṣẹn. Yẹn ma mọ lehe e nọ yinuwa do to gbonu ninọmẹ ‘dagbe’ helẹ tọn mẹ pọ́n gbede gba.” Alọwle yetọn gbakija gbọn gbẹdai dali. Etẹwẹ yin họ̀nhungan lọ nado dapana nugbajẹmẹji mọnkọtọn? Awuwlena họntọnmẹninọ kọdetọn dagbe tọn wẹ!
Jẹnukọnna Dopé Dido
“Sunnu [kavi yọnnu] nuyọnẹntọ pọ́n bo lẹnnupọn ganji do fie ewọ sunnu [kavi yọnnu] jei.” (Howhinwhẹn lẹ 14:15, Français courant) Awuwlena numọtolanmẹ owanyi didohia tọn na mẹhe hiẹ ma yọnẹn ganji nọ dọ̀n nugbajẹmẹji wá—yèdọ eyin etlẹ taidi dọ omẹ lọ dọnmẹdogo. E sọgan dekọtọn do alọwiwle hẹ mẹde he numọtolanmẹ po yanwle etọn lẹ po gbọnvo mlẹnmlẹn na towe ji! Enẹwutu e biọ nuyọnẹn nado doayi omẹ enẹ go to pipli ogbẹ́ tọn lẹ mẹ whẹ́, vlavo to whenuena mì to vivi ayidedai tọn delẹ dù.
“Yẹn yọnẹn dọ eyin yẹn dọnsẹpọ hugan to tintan whenu, numọtolanmẹ ṣie lẹ na ṣinyọnnudo whẹdida ṣie ji,” wẹ zẹẹmẹ he David, he ko wlealọ po ayajẹ po na owhe ao todin basi. “Enẹwutu yẹn pọ́n Rose hlan bo ma dike ewọ ni yọnẹn dọ yẹn tindo owanyi na ẹn gba. Yẹn sọgan mọ lehe ewọ nọ yinuwa hẹ mẹdevo lẹ do, kavi vlavo ewọ yin mẹhe nọ salọdomẹgo de. To aslan-yinyin mẹ, yẹn mọ ninọmẹ he lẹdo e lẹ po yanwle etọn lẹ po.” E sọ nọ gọalọ nado yọ́n wunmẹ yinkọ he e tindo gbọn hodidọ hẹ mẹhe yọ́n ẹn ganji dali.—Yijlẹdo Howhinwhẹn lẹ 31:31 go.
Dopé Tintan Lẹ
To nudide bibasi godo dọ mẹde sọgan yin alọwlemẹ he jẹ de na hiẹ, hiẹ sọgan dọnsẹpọ omẹ enẹ bo do ojlo lọ hia nado yọ́n omẹ enẹ ganji.a Mí ni dọ dọ gblọndo dagbe yin mimọyi, e mayin dandan dọ dopé tintan mìtọn ni yin nuwiwa daho tọn gba. Vlavo dopé núdùdù whèmẹ tọn de dùdù, kavi na tlẹ do tin to hagbẹ he to dopé do lẹ mẹ na hẹn ẹn yọnbasi na we nado jẹakọ hẹ mìde nado sọgan basi dide vlavo hiẹ jlo dọ haṣinṣan lọ ni zindonukọn. Hinhẹn onú lẹ gbọṣi ninọmẹ mayin aṣa tọn mẹ na gọalọ nado dè winyan he mì omẹ awe lẹ sọgan ko tindo pò. Podọ gbọn didapana hogbe pàdido he ma whẹ́n tọn lẹ dali, hiẹ sọgan dè numọtolanmẹ mẹgbẹ́dai tọn—kavi winyandomẹ tọn po—eyin ode to mì mẹ ma sọ tindo ojlo bà.
Mahopọnna tito wunmẹ dopé he yin bibasi tọn, nọ wá do ganmẹ, wé ṣeke bo doaṣọ́ ganji. Do azọ́nyinyọnẹn hodọhẹmẹtọ dagbe tọn hia. Yin todoaitọ dagbe. (Jakobu 1:19) Dile e tlẹ yindọ osẹ́n hẹngogo tọn de ma tin to whẹho nẹlẹ mẹ, sunnu jọja de na jlo nado hodo osẹ́n lẹdo lọ mẹ tọn lẹ na nuhe yin pinpọndohlan nado yin walọ dagbe. Ehe sọgan bẹ́ hùnhùn ohọ̀n na jọja yọnnu de kavi nado na ẹn aisinnu hẹn. Jọja yọnnu de, to whenuena e ma na donukun nado yin nuyiwa hẹ taidi ahọvi de, dona kọngbedopọ to jlẹkaji po vivẹnudido dopé dohẹmẹtọ etọn lẹ tọn po. Gbọn nuyiwahẹ ode awetọ yetọn lẹ po osi po dali, sunnu po yọnnu de po sọgan ze apajlẹ dai hlan sọgodo. Asu de yin gbedena nado ‘nọ gbògbéna asi etọn taidi nuzinzan madogánnọ.’ Podọ asi de dona “yí yẹyi do gbògbéna asu etọn.”—1 Pita 3:7; Efesunu lẹ 5:33.
Be alọ go hinhẹn, nùdo-nùgo, kavi mẹgbigbòfán ka sọgbe ya, podọ eyin mọwẹ, whetẹnu wẹ? Owanyi didohia, to whenuena eyin bibasi taidi nuwiwa nujọnu owanyi tọn lẹ bo ma yin na wantuntun ṣejannabi tọn, sọgan yin nuhe wé bosọ sọgbe. Owe Biblu tọn lọ heyin Ohàn Sọlọmọni Tọn dohia dọ nuwiwa owanyi didohia he sọgbe tọn delẹ ko yin didohia to viyọnnu Shunamite lọ po visunnu lẹngbọhọtọ lọ po ṣẹnṣẹn yèdọ mẹhe ewọ yiwanna bo na wlealọ hẹ to madẹnmẹ. (Ohàn Sọlọmọni Tọn 1:2; 2:6; 8:5) Ṣigba taidi visunnu po viyọnnu walọ dagbenọ nẹlẹ, sunnu po yọnnu de po dona họ́ yede tlala na owanyi didohia mọnkọtọn ma nado lẹzun mawé bo dekọtọn do fẹnnuwiwa zanhẹmẹ tọn mẹ.b (Galatianu lẹ 5:19, 21) Po nuyọnẹn po, nuwiwa owanyi didohia tọn mọnkọtọn lẹ dona yin bibasi eyin haṣinṣan lọ ko jẹ dodo-nu he opagbe ode awetọ tọn ko wleawu bọ e taidi dọ alọwle ko sẹpọ pete kọ̀n. Gbọn mawazẹjlẹgo didohia dali, hiẹ sọgan dapana yinyin ayihafẹsẹna sọn yanwle dodonu họntọnmẹninọ kọdetọn dagbe tọn mẹ, heyin . . .
Yinyọ́n “Gbẹtọ he Whla to Ayiha Mẹ”
Pipli dodinnanu tọn de heyin linlin etọn na to zinjẹgbonu Journal du mariage et de la famille (Glẹnsigbe) heyin mai 1980 tọn mẹ dọmọ: “E taidi dọ alọwle lẹ na lùntọ́n bo dẹn-to-aimẹ eyin gbẹtọ lẹ biọ yé mẹ po oyọnẹn gigọ́ jẹ obá de mẹ po gando nuhe gbẹtọ lẹ yin na yede to homẹ.” Mọwẹ, yinyọ́n “gbẹtọ he whla to ayiha mẹ” heyin awetọ towe tọn yin onú titengbe de.—1 Pita 3:4.
Ṣogan, ‘dindọn’ linlẹn ayiha mẹdevo tọn lẹ daga nọ biọ vivẹnu po wuntuntun po. (Howhinwhẹn lẹ 20:5) Enẹwutu basi tito nuwiwa he na gọalọna we nado yọ́n nuhe awetọ towe yin to homẹ dọ́n tọn. To whenuena sinimoto lẹ yìyì sọgan yin nuhe yọnwhanpẹ to bẹjẹeji, alọdido nuwiwa lẹ he yin alọgọ to yedelẹ mẹ na hodọdopọ ganji (taidi ludo hihò, bọlu tafoji tọn, dlapọn bibasi sọyi nuhoho-bẹ́sẹdotẹn lẹ, kanlinpọntẹn lẹ, po nọtẹn dohia alọnuzọn tọn lẹ po) sọgan gọalọna we susu nado yọ́n ẹn ganji.
Nado mọ vude to numọtolanmẹ awetọ towe tọn lẹ mẹ, tẹnpọn nado yí ayiha do kàn kanbiọ he biọ gblọndo biọ taidi, ‘Nawẹ hiẹ nọ yí gbọjẹ whenu towe zan gbọn?’ ‘Eyin akuẹ ma wẹ yin onú titengbe lọ, etẹwẹ hiẹ jlo nado wà?’ ‘Adà sinsẹ̀n-bibasi mítọn hlan Jiwheyẹwhe tẹwẹ hiẹ yiwanna hugan? Etẹwutu?’ Ehe nọ na dotẹnmẹ gblọndo sọn ahúnmẹwa lẹ he na gọalọna we nado yọ́n nuhe nuhọakuẹ awetọ towe tọn lẹ yin.
Dile haṣinṣan lọ to yinyin hinhẹn siso bọ mì omẹ awe lẹ to nulẹnpọn do alọwle ji sinsinyẹn, nuhudo tin na hodidọ sinsinyẹn do whẹho titengbe lẹ ji taidi nuhe yin titengbe na we lẹ; fie mì na nọ po lehe mì na nọ finẹ do po; whẹho akuẹzinzan tọn lẹ, gọna vlavo mì omẹ awe lẹ na wazọ́n to gbonu; ovi lẹ; anadena tito vijiji tọn; lẹnpọn azọ́ngbàn mẹdopodopo tọn lẹ to alọwle mẹ; gọna yanwle niyaniya pọndohlan nukọn tọn lẹ po tito he mì basi nado jẹ ehelẹ kọ̀n po. Suhugan jọja Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ nọ lẹzun yẹwhehodọtọ whenu-gigọ tọn lẹ to wehọmẹ fifo godo po ojlo lọ po nado to sinsẹ̀nzọ́n wà zọnmii to aliho enẹ mẹ to alọwle godo. Dinvie wẹ ojlẹ lọ na mì omẹ awe lẹ nado tindo nujikudo dọ yanwle gbigbọmẹ tọn mìtọn lẹ yin onú dopolọ. E sọ yin ojlẹ lọ nado dè onú lẹ jẹ gbangba, vlavo to whenu he wayi tọn mẹ, ehe sọgan gando alọwle lọ go. E sọgan gando azọ́ngbàn titengbe kavi ahọ́ delẹ go. Whẹho dagbemẹninọ tọn lẹ, taidi azọ̀n sinsinyẹn de, po kọdetọn yetọn lẹ po dona yin hodọdeji tlọlọ.
To hodọdopọ mọnkọtọn lẹ mẹ, mì hodo apajlẹ Elihu tọn, mẹhe dọmọ: “Yẹn nọ dọho tlọlọ sọn ahún ṣie mẹ, bo nọ dọho po ayihadopo po.” (Job 33:3, Français courant) To zẹẹmẹ-basina lehe họntọnmẹninọ etọn wleawuna ẹn na nuhe sọawuhia nado yin alọwle ayajẹ tọn de, Esther dọmọ: “Yẹn ma tẹnpọn gbede nado ‘dohia’ kavi dọ dọ yẹn kọngbedopọ po Jacques po to whenuena yẹn gblehomẹ gba. Ṣogan yẹn ma nọ wà mọ gba. Yẹn no dovivẹnu do whepoponu nado yin nugbonọ.”
Ma yí ayiha do họ̀n kavi miyọnnukundo whẹho gigẹdẹ titengbe lẹ na obu lọ ma nado dowinyan awetọ towe blo. Elisabeth basi nuṣiwa mọnkọtọn to họntọnmẹninọ etọn hẹ Jean whenu. Elisabeth dọ dọ emi tindo yise nado nọ sẹ akuẹ do hlan sọgodo bo ma yin apà gba. Jean dọ dọ emi kẹalọyi. Elisabeth ma sọ basi dodinnanu yinukọn dogọ ba, po linlẹn lọ po dọ yé ko kọngbedopọ do whẹho akuẹzinzan tọn ji. Ṣigba e wá dekọtọn dọ linlẹn Jean tọn nado sẹ akuẹ do hlan sọgodo zẹẹmẹdo akuẹ sisẹdo na gbẹduhun yọyọ de! To alọwle godo gbèmanọpọ yetọn na lehe akuẹ sọgan yin zinzan do sọawuhia po awufiẹsa po.
Gbèmanọpọ mọnkọtọn lẹ sọgan yin didapana. Louise, he yin hodọdego dai, dọ nuhe e flin gando họntọnmẹninọ alọwle etọn go dọmọ: “Yẹn na ko kàn kanbiọ susu sè, taidi, ‘Etẹwẹ eyin yẹn mọho bọ hiẹ ma jlo ovi de, etẹwẹ hiẹ na wà?’ Kavi, ‘Eyin mí tin to ahọ́ mẹ bọ yẹn jlo nado nọ whégbè bo pọ́n ovi mítọn go, nawẹ hiẹ sọgan penukundo whẹho lọ lẹ go gbọn?’ Yẹn na ko yí sọwhiwhe do doayi nuyiwa etọn go.” Hodọdopọ mọnkọtọn lẹ sọgan dè jẹhẹnu ahún mẹ tọn he sọgan yin mimọ ganji jẹnukọnna alọwle jẹ gbangba.
Mọ Sunnu Kavi Yọnnu lọ to Nuwiwa Mẹ!
“Mẹde sọgan yin mẹdagbe na we to whenuena e yin ewọ po hiẹ po kẹdẹ,” wẹ zẹẹmẹ he Esther basi. “Ṣigba to whenuena mẹdevo lẹ tin to finẹ, yé nọ saba yin zizedo ninọmẹ he mayin nukundo tọn de mẹ. Dopo to họntọn towe lẹ mẹ sọgan dọ nude na awetọ towe ehe ewọ sọgan gọn ma yiwanna. Dinvie hiẹ na yọ́n lehe ewọ na yinuwa do to kọgbidinamẹnu glọ gbọn. Be sunnu lọ na bẹ́ omẹ lọ fú kavi vlẹ ẹ ko wẹ ya?” Yọnnu lọ wá vivọnu dọmọ: “Tintin to họntọn mẹtọn lẹ po whẹndo lẹ po dè to họntọnmẹninọ mítọn lẹ whenu nọ gọalọ taun.”
To yidogọmẹ na ayidedai, mì yí whenu zan to azọ́nwiwa dopọ mẹ. Mì tindo mahẹ to azọ́n Klistiani tọn lẹ mẹ, gọna oplọn Ohó Jiwheyẹwhe Tọn po lizọnyizọn Klistiani tọn po. Humọ, doalọ to azọ́n kleunkleun egbesọegbesọ tọn lẹ wiwà mẹ he na wá lẹzun aliho gbẹninọ tọn to alọwle godo—yèdọ núdùdù hihọ, núdùdù dida, agbán lẹ kiklọ́, po họmẹ jijlado po. Gbọn tintin to opọ́ to ninọmẹ titengbe gbẹzan tọn mẹ—to whenuena awetọ towe tlẹ sọgan tin to ninọmẹ he ma yọ́n mẹ—hiẹ sọgan mọnú zẹ mẹbublu depope go ganji.
Sunnu lẹngbọhọtọ lọ to Ohàn Sọlọmọni Tọn mẹ mọ lehe viyọnnu he ewọ yiwanna lọ yinuwa do to whenuena e jẹflumẹ kavi to whenuena e to tuklajẹ to owhè sinsinyẹn mẹ—jẹdẹ́n bo yin mẹhe nuṣikọna. (Ohàn Sọlọmọni Tọn 1:5, 6; 2:15) Humọ to whenuena e mọ lehe yọnnu lọ yí nugbodidọ do sinyẹnlin to nudọ̀nmẹdogo heyin adọkun Ahọlu Sọlọmọni tọn glọ, ewọ dọ po ogbè lele po dọmọ: “Hiẹ yin whanpẹnọ po, mẹyiwanna ṣie: Apà depope ma tin to ogo we.” (Ohàn Sọlọmọni tọn 4:7) Na jide tọn ewọ ma to didọ dọ yọnnu lọ yin mẹpipe gba, ṣigba dọ e ma tindo oblọ walọyizan tọn kavi hẹnflu depope gba. Whànpẹ agbasa etọn tọn yin yẹyidogona gbọn huhlọn walọ dagbe etọn tọn dali, ehe hugan madogánnọ-yinyin depope to adà etọn ji.—Yijlẹdo Job 31:7 go.
Nado basi dodinnanu dopolọ nọ yí whenu. Enẹwutu dapana họntọnmẹninọ plapla tọn. (Howhinwhẹn lẹ 21:5) Na paa tọn sunnu de po yọnnu de po na wà nuhe go yé pé lẹpo nado mọ owanyi ode awetọ yetọn tọn yí. Ṣigba eyin whenu susu yin jijodo, walọyizan he ma sọgbe lẹ po ayilinlẹn lẹ po nọ din aliho nado do yedelẹ hia. Sunnu po yọnnu po he e ma yin dọ họntọnmẹninọ yetọn yí whenu kẹdẹ wẹ gba ṣigba bọ yé sọ yí ì zan to aliho he yọ́n hugan mẹ wẹ e na yọnbasi na nado basi diọdo to alọwle godo. Po nukun he tin to hùnhùn hezeheze po, yé sọgan biọ alọwle mẹ po adọgbigbo po nado didẹ gbèmanọpọ lẹ he sọgan fọ́n. Họntọnmẹninọ kọdetọn dagbe tọn ko wleawuna yé na alọwle ayajẹnọ po kọdetọn dagbenọ de po.
[Nudọnamẹ Odò Tọn]
a Ehe gando aigba he dopé-dido yin aṣa te bosọ yin pinpọndohlan taidi walọ he sọgbe na Klistiani lẹ. Na paa tọn sunnu lẹ wẹ nọ dè ojlo lọ tọ́n, etomọṣo nunọwhinnusẹ́n Owe wiwe tọn de matin he sọgan hẹnalọdotena jọja yọnnu de sọn dido numọtolanmẹ etọn lẹ hia do jlẹkaji mẹ gba eyin e sọawuhia dọ sunnu jọja de nọ kuwinyan kavi joagọyigodo.—Yijlẹdo Ohàn Sọlọmọni tọn 8:6 go.
b Pọ́n Weta 24, “Nawẹ Yẹn Sọgan Dọ Lala na Zanhẹmẹ Jẹnukọnna Alọwle Gbọn?”
Kanbiọ Hodọdopọ Tọn Lẹ
◻ Etẹwẹ yin yanwle tintan họntọnmẹninọ tọn, podọ nawẹ eyin onú titengbe to ayajẹ alọwle tọn mẹ do?
◻ Etẹwẹ sọgan gọalọna we nado yọ́n nuhe omẹ awetọ yin to ‘ohò etọn mẹ dọ́n’?
◻ Wunmẹ hodọdopọ tọn tẹlẹ wẹ nọ yidogọna họntọnmẹninọ kọdetọn dagbenọ?
◻ Naegbọn whenu yiyizan dopọ to ninọmẹ voovo lẹ mẹ do yin alọgọnu?
◻ Etẹwẹ yin delẹ to nuhe nọ dohia dọ nuṣiwa tin to haṣinṣan de mẹ?
◻ Whetẹnu wẹ họntọnmẹninọ de sọgan yin kàntluna?
[Nudọnamẹ tangan lẹ to weda 255]
“E taidi dọ alọwle lẹ na lùntọ́n bo dẹn-to-aimẹ eyin gbẹtọ lẹ biọ yé mẹ po oyọnẹn gigọ́ jẹ obá de mẹ po gando nuhe gbẹtọ lẹ yin na yede to homẹ.”—Journal du mariage et de la famille (Glensigbe)
[Apotin/Yẹdide to weda 256, 257]
Be Mí Ni Klán wẹ?
Dile họntọnmẹninọ de sẹpọ dodonu nudide bibasi tọn, e mayin nupaṣamẹ na finfọndote ayihaawe tintindo tọn gba. Etẹwẹ lo eyin ayihaawe mọnkọtọn lẹ yin sọn dodonu nuṣiwa sinsinyẹn mẹhe hiẹ to dopé basi hẹ tọn mẹ kavi sọn nuṣiwa haṣinṣan lọ lọsu tọn mẹ?
Di apajlẹ, nugbo wẹ dọ gbèmanọpọ tlẹ sọgan tin to mẹhe yiwanna yedelẹ ṣẹnṣẹn to whedelẹnu. (Yijlẹdo Gẹnẹsisi 30:2; Owalọ lẹ 15:39 go.) Ṣigba eyin hiẹ ma nọ kọngbedopọ diblayin do onú lẹpo ji, eyin hodọdopọ mìtọn lẹpo nọ dekọtọn do gbèdanamẹ mẹ, kavi eyin haṣinṣan mìtọn yin haṣinṣan diọdo mapote họntọn to egbehe kẹntọ to osọ tọn, payi dewe go! Hokanse sọn amanuwatọ 400 lẹ dè dohia dọ wiwọ́ gbọzangbọzan yin dohia titengbe dopo na “numọtolanmẹ awumawle na alọwle,” vlavo he tlẹ nọ dè “dẹsọ-dẹmẹ mayọn didẹ to sunnu po yọnnu lẹ po ṣẹnṣẹn” tọ́n.
Whẹwhinwhẹ́n devo na tintin to lẹnpọn mẹ sọgan yin mimọ walọ gbẹtọ-yinyin tukladomẹ tọn lẹ to alọwlemẹ sọgodo towe tọn de mẹ. Homẹgble nuhẹngble tọn didohia kavi etlẹ yin ṣejannabi poun de, mawhẹ́n, fifiẹ, kavi tasinyẹntọ-yinyin lọsu sọgan hẹn ẹn paṣawe eyin hiẹ jlo nado zan pipotọ gbẹzan towe tọn hẹ omẹ ehe. Ṣogan mẹsusu nọ yí nukun pẹvi do pọ́n kavi din whẹjijọ na nuṣiwa mọnkọtọn lẹ bo nọ sọawuhia nado magbe to hinhẹn haṣinṣan lọ wazọ́n to aliho lẹpo mẹ. Naegbọn ehe do yinmọ?
To whenuena e yindọ họntọnmẹninọ wẹ Klistiani lẹ nọ yí nukun nujọnu tọn do pọ́n—dile e jẹ dọ ni yin do—mẹdelẹ nọ tindo numọtolanmẹ kọgbidinamẹ tọn nado wlealọ hẹ mẹhe yé to dopé basi hẹ. Yé sọ sọgan dibu nado pehẹ omẹ ehe vlavo ma nado gbleawuna ẹn. Mẹdevo lẹ sọgan dibu poun dọ yé ma sọgan mọ omẹ devo nado wlealọ hẹ. Etomọṣo, ehelẹ mayin whẹwhinwhẹ́n dagbe nado hẹn họntọnmẹninọ nuhahun tọn dọngban gba.
Lẹndai họntọnmẹninọ tọn wẹ nado dindona yọnbasi alọwle tọn. Podọ eyin Klistiani de bẹ́ alọwle jẹeji po linlẹn dagbe po, e ma tin to dandannu glọ nado zindonukọn eyin e sọawuhia nado tindo mọdọ gba. Gbọnvona ehe, be e ma na yin nuhe ma sọgbe bosọ yin ṣejannabi tọn nado hẹn haṣinṣan he to gbi-gble de dẹn-to-aimẹ po linlẹn lọ po dọ, ‘vlavo yẹn sọgan gọn ma mọ mẹdevo’ ya? (Yijlẹdo Filippinu lẹ 2:4 go.) Enẹwutu onú titengbe wẹ eyin dọ hiẹ ni pannukọn—e mayin nado dekọsẹ sọn—nuhahun towe lẹ go taidi sunnu po yọnnu po gba. Bẹjẹeji gbọn yíyí nukun nujọnu tọn do pọ́n omẹ lọ he hiẹ to dopé basi hẹ dali.
Di apajlẹ, be kunnudenu de tin dọ yọnnu ehe na yin asi he pegan bo litai ya? (Howhinwhẹn lẹ 31:10-31) Be kunnudenu de tin dọ ehe wẹ yin sunnu he na do owanyi mẹde-yido-sanvọ́ tọn hia bo na yin awuwlenanutọ dagbe ya? (Efesunu lẹ 5:28, 29; 1 Timoti 5:8) Mẹde sọgan sọalọakọn nado yin devizọnwatọ zohunhunnọ Jiwheyẹwhe tọn de, ṣigba be azọ́n lẹ tin nado nọgodona alọsọakọn yise mọnkọtọn tọn ya?—Jakobu 2:17, 18.
Nugbo wẹ dọ, eyin hiẹ ko yí whenu susu po numọtolanmẹ po zan nado wleawuna haṣinṣan mọnkọtọn, ma doalọtena ẹn po awuyiya po na hiẹ wá mọdọ ewọ ma pegan poun blo. (Jakobu 3:2) Vlavo nuṣiwa omẹ lọ tọn lẹ yin dehe hiẹ sọgan doakọnna.
Etẹwẹ lo eyin yé ma yinmọ? Mì dọho do whẹho lọ lẹ ji. Be mì tindo vogbingbọn lẹ taun to yanwle kavi pọndohlan mẹ wẹ ya? Kavi be gbèmanọpọ poun wẹ tin ya? Be whẹho nuhudo pinplọn nado ‘dugán do gbigbọ mìtọn ji’ bo gbò whẹho lẹ to aliho linsinlinsin tọn mẹ wẹ yin nuhudo hetọn mì omẹ awe lẹ tindo ya? (Howhinwhẹn lẹ 25:28) Eyin walọ gbẹtọ-yinyin homẹhẹngblenamẹ tọn nọ duahunmẹ na we, be ewọ nọ yigbe po whiwhẹ po bo nọ do ojlo hia nado basi vọjlado ya? Be nuhudo tin to adà towe ji nado dè nuṣinṣinyan po kandudu towe po pò ya? (Yẹwhehodọtọ 7:9) ‘Akọndona hẹ ode awetọ mìtọn to owanyi mẹ’ wẹ yin dodonu alọwle dagbe tọn.—Efesunu lẹ 4:2.
Kakati nado hù haṣinṣan mìtọn sudo, whẹho lẹ dididẹ sọgan do yọnbasi he e tindo na whinwhẹ́n sọgodo tọn hia! Ṣigba eyin hodọdopọ nọ saba dekọtọn do kadaninọ he hẹnmẹgbọjọ tọn mẹ, ma gbẹkọ ohia nugbajẹmẹji họnwun he sẹpọ lọ go blo. (Howhinwhẹn lẹ 22:3) E ma taidi dọ onú lẹ na diọ to alọwle lọ godo gba. Hinhẹn họntọnmẹninọ lọ wá vivọnu sọgan yin alemọyinu na mì omẹ awe lẹ.
[Yẹdide to weda 253]
Didoayi ode awetọ mìtọn go to pipli de mẹ sọgan na we dotẹnmẹ nado jẹakọhẹ mìde matin dohia owanyi tọn
[Yẹdide to weda 254]
Tonusise na nuhe yin pinpọndohlan nado yin walọyizan dagbe to lẹdo lọ mẹ po walọ dagbe lẹ po nọ ze apajlẹ osi nujọnu tọn he sọgan yin hinhẹn biọ alọwle mẹ daga
[Yẹdide to weda 259]
Eyin e wà họnwun dọ họntọnmẹninọ de ma to kọdetọn dagbe tindo, nuhe pọnte nado wà wẹ nado tindo hodọdopọ nukun-sọ-nukun tọn, bo basi zẹẹmẹ nuhewutu haṣinṣan lọ dona yin kàntluna