• Otọ́ de po Visunnu Atẹṣitọ Etọn lẹ Po
    Dọdai Isaia Tọn—Hinhọ́n de Na Gbẹtọvi Lẹpo I

    • 20 Isaia dotana hogbe dọdai tọn ehe dọmọ: “Yin e mayin le OKLUNỌ awhànpa lẹ tọn jo pẹvi ṣinun-ṣinun he pò dai na mí, míwlẹ na ko taidi Sọdọmi, mí na ko sọ taidi Gọmọla.” (Isaia 1:9)c Sọta hlọnhlọn Assilia tọn, Jehovah na gọalọna Juda to godo mẹ. To ma taidi Sọdọmi po Gọmọla po, Juda ma na yin kúnsúdona gba. E na gbọṣi ote.

      21. To whenuena Babilọni và Jelusalẹm sudo pó godo, naegbọn Jehovah do ‘pò omẹ vude dai’?

      21 Hugan owhe 100 lẹ to godo mẹ, Juda sọ wá mẹgbeyinyan glọ whladopo dogọ. Gbẹtọ lọ lẹ ma ko plọnnu sọn yasanamẹ he yin hinhẹnwa yé ji gbọn Assilianu lẹ dali gba. “Yé ṣàn mẹdagun Jiwheyẹwhe tọn lẹ kò, bosọ vlẹ ohó etọn lẹ, bosọ yí yẹwhegán etọn lẹ do to avlẹda.” Na enẹ wutu, “homẹgble OKLUNỌ tọn do tite do omẹ etọn lẹ ji, kaka bọ jlado de masọ tin ba.” (2 Otannugbo lẹ 36:16) Ahọluigbagán Babilọni tọn lọ yèdọ Nẹbukadnẹzali gbawhàn Juda tọn, podọ to ojlẹ ehe mẹ, nuhe “di oflò opá vẹngle mẹ tọn” depope masọ pò ba. Jelusalẹm lọsu tlẹ yin vivasudo. (2 Otannugbo lẹ 36:17-21) Ṣogan, Jehovah ‘pò omẹ vude do ogbẹ̀.’ Dile etlẹ yindọ Juda doakọnna owhe 70 kanlinmọgbenu tọn, Jehovah hẹn ẹn diun dọ akọta lọ, titengbe kúnkan Davidi tọn he na dè Mẹssia dopagbe lọ tọ́n, gbọṣi aimẹ.

      22, 23. To owhe kanweko tintan whenu, naegbọn Jehovah do ‘pò omẹ vude dai’?

      22 To owhe kanweko tintan whenu, Islaeli lùn ojlẹ sinsin-yẹn godo tọn etọn tọ́n taidi omẹ alẹnu Jiwheyẹwhe tọn lẹ. To whenuena Jesu do ede hia taidi Mẹssia dopagbe lọ, akọta lọ gbẹ́ ẹ dai, podọ na enẹ tọn wutu, Jehovah gbẹ́ yé dai. (Matiu 21:43; 23:37-39; Johanu 1:11) Be ehe wẹ yin ojlẹ godo tọn lọ he Jehovah na tindo akọta vonọtaun de to aigba ji ya? Lala. Apọsteli Paulu dohia dọ Isaia 1:9 gbẹ́ tindo hẹndi devo. To hoyidọ sọn zẹẹmẹ Septante tọn mẹ, e wlan dọmọ: “Dile Isaia dọ do jẹnukọn, dọmọ, Eyin Oklunọ awhànpa tọn ma ko pò okún de dai na mí, mí na ko dile Sọdọmi te, yè na ko sọ basi mí hlan di Gọmọla.”—Lomunu lẹ 9:29.

      23 To ojlẹ ehe mẹ luntọ́ntọ lọ lẹ wẹ Klistiani yiamisisadode lẹ, he tindo yise to Jesu Klisti mẹ. To tintan whenu, Ju he yise lẹ wẹ ehelẹ bẹhẹn. Enẹgodo Kosi he yise lẹ kọnawudopọ hẹ yé. To pọmẹ yé nọpọ́ do yin Islaeli yọyọ de, yèdọ “Islaeli Jiwheyẹwhe tọn.” (Galatianu lẹ 6:16; Lomunu lẹ 2:29) “Okún” ehe lùn vasudo titonu Juvi lẹ tọn tọ́n to owhe 70 W.M. Na nugbo tọn, “Islaeli Jiwheyẹwhe tọn” gbẹ́ tin po mí po to egbehe. Todin yisenọ livi susu heyin akọta, he nọpọ́ do yin “gbẹtọ susugege, he mẹdepope ma sọgan hia, sọn akọta lẹpo mẹ, sọn ohẹnnu lẹpo mẹ, sọn gbẹtọ lẹpo mẹ, podọ sọn ogbè lẹpo mẹ,” tọn lẹ ko kọnawudopọ hẹ yé.—Osọhia 7:9.

      24. Etẹ go wẹ mẹlẹpo na doayi eyin yé jlo nado lùn ojlẹ he sinyẹn hugan gbẹtọvi lẹ tọn tọ́n?

      24 To madẹnmẹ aihọn ehe na pannukọn awhàn Amagẹdọni tọn. (Osọhia 16:14, 16) To whenuena e yindọ ehe na yin ojlẹ de vlavo he sinyẹn hugan mẹgbeyinyan Assilia po Babilọninu lẹ po tọn do Juda ji, bo na tlẹ sọ klo hugan hinhẹn jẹvọ́ Lomunu lẹ tọn do Juda ji to owhe 70 W.M., luntọ́ntọ lẹ na tin. (Osọhia 7:14) To whelọnu lo, lehe e yin onú titengbe do sọ dọ mẹlẹpo ni yí sọwhiwhe do gbadopọnna hogbe Isaia tọn lẹ hlan Juda! Yé zẹẹmẹdo whlẹngán na nugbonọ he tin to ojlẹ enẹ mẹ lẹ. Podọ yé sọgan zẹẹmẹdo whlẹngán na yisenọ egbehe tọn lẹ.

  • Otọ́ de po Visunnu Atẹṣitọ Etọn lẹ Po
    Dọdai Isaia Tọn—Hinhọ́n de Na Gbẹtọvi Lẹpo I

    • c Owe lọ Commentaire de l’Ancien Testament (Glẹnsigbe), gbọn C. F. Keil po F. Delitzsch po dali dọmọ: “Tofi hodidọ yẹwhegán lọ tọn ko wá adà vivọnu tọn de mẹ. Nugbo lọ dọ e yin mimá do adà voovo awe mẹ tofi, yin didohia to wefọ lọ mẹ gbọn tẹnmẹ he yin jijodo to wefọ 9 po 10 po ṣẹnṣẹn dali. Aliho kinklan adà daho kavi pẹvi lẹ dovo ehe, vlavo gbọn tẹnmẹ jijodo kavi hukan lọ lẹ sinsán dali, klo hugan ohia teninọ po yiylọ wekun lẹ tọn po, bo sinai do aṣa yiaga hohowhenu tọn lẹ ji.”