Weta 14
Jehovah Ze Devizọnwatọ Etọn Mẹssia Daga
1, 2. (a) Basi dohia ninọmẹ he pannukọn suhugan Ju lẹ tọn to adà bẹjẹeji owhe kanweko tintan W.M. mẹ tọn. (b) Awuwledainanu tẹwẹ Jehovah ko basi nado gọalọna Ju nugbonọ lẹ nado yọ́n Mẹssia?
MÍ NI dọ dọ hiẹ jlo na yì pé omẹ nukundeji titengbe de. Ganmẹ po fie mì na pé te po ko yin dide. Ṣigba nuhahun de tin: Hiẹ ma yọ́n awusọhia omẹ lọ tọn, podọ gbejizọnlin etọn na yin bibasi to aliho nuglọ tọn mẹ, matin dohia gbangba tọn. Nawẹ hiẹ na yọ́n ẹn gbọn? Nuhe na gọalọ wẹ yindọ eyin hiẹ tindo zẹẹmẹ gigọ́ lẹ gando ewọ go.
2 To adà bẹjẹeji owhe kanweko tintan W.M. tọn, Ju susu wẹ pannukọn ninọmẹ ehe nkọtọn. Yé to nukundo Mẹssia—yèdọ dawe titengbe hugan lọ he nkọtọn ma ko nọgbẹ̀ pọ́n. (Daniẹli 9:24-27; Luku 3:15) Ṣigba nawẹ Ju nugbonọ lẹ na yọ́n ẹn gbọn? Gbọn yẹwhegán Heblu tọn lẹ gblamẹ, Jehovah ko basi kandai zẹẹmẹ gigọ́ nujijọ lẹ tọn gando Mẹssia lọ go he na gọalọna mẹhe tindo wuntuntun lẹ nado yọ́n ẹn hezeheze.
3. Zẹẹmẹ tẹwẹ yin awuwlena gando Mẹssia go to Isaia 52:13–53:12 mẹ?
3 To dọdai Heblu tọn he gando Mẹssia go lẹ mẹ, vlavo devo depope ma wleawuna zẹẹmẹ gigọ́ hugan dehe yin kinkandai to Isaia 52:13–53:12 mẹ gba. Hugan owhe 700 lẹ jẹnukọn, Isaia basi zẹẹmẹ, e mayin awusọhia Mẹssia tọn to agbasalan mẹ kẹdẹ gba, ṣigba zẹẹmẹ gigọ́ he yin nujọnu tọn lẹ—lẹndai po aliho he mẹ e na jiya te po gọna zẹẹmẹ gigọ́ lẹ gando okú, ṣiọdidi po zizedaga etọn po go. Dogbapọnna dọdai ehe po hẹndi etọn po na whàn ahun mítọn bo na hẹn yise mítọn lodo.
“Devi Ṣie”—Mẹnu Wẹ Ewọ Yin?
4. Linlẹn tẹlẹ wẹ weyọnẹntọ Juvi lẹ zedonukọnnamẹ gando mẹhe ‘devizọnwatọ’ lọ yin go, ṣigba naegbọn ehe ma sọgbe hẹ dọdai Isaia tọn?
4 Isaia ko ṣẹṣẹ dọho gando tundote Ju lẹ tọn sọn kanlinmọgbenu Babilọni tọn go. Todin to nukọnpinpọnhlan na nujijọ he gbẹ́ dẹn taun de, e basi kandai ohó Jehovah tọn dọmọ: “Doayi e go, devi ṣie na [yinuwa po wuntuntun po, NW]; yè na ze e daga, yè na jlayín na ẹn, e nasọ yì oji susu.” (Isaia 52:13) Mẹnu wẹ “devi” ehe yin taun? To owhe kanweko lẹ gblamẹ, Juvi weyọnẹntọ lẹ ko ze linlẹn voovo lẹ donukọnnamẹ. Mẹdelẹ sọalọakọ́n dọ e nọtena akọta Islaeli tọn blebu to kanlinmọgbenu etọn to Babilọni whenu. Ṣigba zẹẹmẹ mọnkọtọn ma sọgbe hẹ dọdai lọ gba. Devizọnwatọ Jiwheyẹwhe tọn jo ede dai nado jiya. Dile e tlẹ yin homẹvọnọ, e jiya na ylando mẹdevo lẹ tọn. Zẹẹmẹ ehe ma sọgbe hẹ akọta Juvi lẹ tọn, he yì kanlinmọgbenu na aliho ylanwiwa etọn tọn wutu gba. (2 Ahọlu lẹ 21:11-15; Jẹlemia 25:8-11) Mẹdevo lẹ sọalọakọ́n dọ Devizọnwatọ lọ nọtena pipli dodonọ-jlátọ Islaeli tọn lẹ podọ dọ omẹ ehelẹ jiya do ota Islaelivi ylandonọ lẹ tọn mẹ. Ṣigba, to ojlẹ yasanamẹ tọn mẹ to Islaeli, pipli dopo tata ma jiya do ota mẹdevo tọn mẹ gba.
5. (a) Yọn-na-yizan tẹwẹ weyọnẹntọ Juvi delẹ ko basi gando dọdai Isaia tọn go? (Pọ́n nudọnamẹ odò tọn.) (b) Mẹdidohia he họnwun tẹwẹ yin nina gando Devizọnwatọ lọ go to owe Biblu tọn heyin Owalọ lẹ mẹ?
5 Jẹnukọnna bẹjẹeji sinsẹ̀n Klistiani tọn podọ kakajẹ ojlẹ de mẹ to fliflimẹ owhe kanweko Whè Mítọn-nu tọn, Juvi weyọnẹntọ vude yí dọdai ehe zan gando Mẹssia go. Dọ ehe wẹ yin yọn-na-yizan he sọgbe lọ he yin mimọ to Owe-wiwe Glẹki Klistiani tọn mẹ. Owe Owalọ lẹ tọn na linlin dọ whenuena ojọ̀ Etiopianu lọ dọ dọ emi ma yọ́n mẹhe yin Devizọnwatọ dọdai Isaia tọn tọn lọ, Filippi “dọyẹwheho Jesu tọn hlan ẹn.” (Owalọ lẹ 8:26-40; Isaia 53:7, 8) Owe Biblu tọn devo lẹ sọ do Jesu Klisti hia taidi Devizọnwatọ Mẹssia he go dọdai Isaia tọn dọho gando.a Dile mí to hodọdo dọdai ehe ji, mí na mọ zẹnsisọ nujọnu tọn lẹ to mẹlọ he Jehovah ylọdọ “devi ṣie” po Jesu Nazalẹti tọn po ṣẹnṣẹn.
6. Nawẹ dọdai Isaia tọn dohia dọ Mẹssia na hẹn ojlo sọn olọn mẹ wá lọ di po kọdetọn dagbe po gbọn?
6 Dọdai lọ bẹjẹeji gbọn zẹẹmẹ-bibasi do kọdetọn dagbe mlẹnmlẹn Mẹssia tọn to ojlo sọn olọn mẹ wá lọ hinhẹndi mẹ dali. Hogbe lọ “devi” dohia dọ e na jo ede na ojlo Jiwheyẹwhe tọn, dile devizọnwatọ de nọ basi na ogán etọn do. To mọwiwà mẹ, e “na yinuwa po wuntuntun po.” Wuntuntun yin nugopipe lọ nado mọnukunnujẹ ninọmẹ de mẹ. Nado yinuwa po wuntuntun po yin nado yinuwa po zìnzìn po. Gando hogbe Heblu tọn heyin yiyizan tofi go, owe alọdlẹndonu tọn de dọmọ: “Linlẹn nuyiwa zìnzìn po nuyọnẹn po tọn wẹ e bẹhẹn. Ewọ he yinuwa po nuyọnẹn po na tindo kọdetọn dagbe.” Nugbo lọ dọ Mẹssia na tindo kọdetọn dagbe na nugbo tọn yin mimọ to dọdai lọ mẹ na e dọ dọ “yè na jlayín na ẹn, e nasọ yì oji susu.”
7. Nawẹ Jesu Klisti “yinuwa po wuntuntun po” gbọn, podọ nawẹ e ko yin ‘zizedaga bo yin zize yì oji susu’ gbọn?
7 Jesu “yinuwa po wuntuntun po,” bo do nukunnumọjẹnumẹ hia na dọdai Biblu tọn he gando e go lẹ bo yin anadena gbọn yé dali nado wà ojlo Otọ́ etọn tọn. (Johanu 17:4; 19:30) Po kọdetọn tẹ po? Bọdo fọnsọnku po olọn mẹ yìyì Jesu tọn po go, “Jiwheyẹwhe ze e do oji aga ga, bosọ na oyín de ewọ he hú oyín lẹpo.” (Filippinu lẹ 2:9; Owalọ lẹ 2:34-36) Enẹgodo, to 1914 Jesu heyin gigopana lọ yin zizedaga whladopo dogọ. Jehovah ze e daga do ofìn Ahọluduta Mẹssia tọn ji. (Osọhia 12:1-5) Mọwẹ, e yin ‘zizedaga bo yin zize yì oji susu.’
‘Pinpọ́n Ẹn po Nupaṣamẹ Po’
8, 9. Whenuena Jesu heyin zizedaga lọ na wá nado hẹn whẹdida ṣẹ, nawẹ gandutọ aigba ji tọn lẹ na yinuwa gbọn, podọ etẹwutu?
8 Nawẹ akọta lẹ po gandutọ yetọn lẹ po na yinuwa hlan Mẹssia heyin zizedaga lọ gbọn? Eyin mí lọ́n vude dasá zẹẹmẹ he tin to adà awetọ wefọ 14 tọn mẹ, dọdai lọ na hia dọmọ: “[Kakajẹ obá lọ mẹ bọ mẹsusu ko pọ́n ẹn po nupaṣamẹ po . . . mọdopolọ e na hẹn akọta susu jọsi, NW]. Ahọlu lẹ nasọ do onù yetọn abọẹ do e go: na nuhe yè ma ko dọhlan yé wẹ yé na mọ; nuhe yé ma ko sè wẹ yé na lẹ̀n.” (Isaia 52:14a, 15) Po ohó helẹ po, Isaia ma to zẹẹmẹ awusọhia tintan Mẹssia tọn basi gba, ṣigba avùntọ́nmẹ etọn godo tọn hẹ gandutọ aigba ji tọn lẹ.
9 Whenuena Jesu heyin zizedaga lọ na wá nado hẹn whẹdida ṣẹ do titonu jijọ-madi-Jiwheyẹwhe tọn ehe ji, gandutọ aigba ji tọn lẹ na ‘to pinpọ́n ẹn po nupaṣamẹ po.’ Nugbo wẹ dọ, gbẹtọvi gandutọ lẹ ma na mọ Jesu heyin gigopana lọ po nukun po gba. Ṣigba yé na mọ kunnudenu yinukundomọ huhlọn etọn tọn taidi Avùnhotọ olọn mẹ tọn na Jehovah. (Matiu 24:30) Yé na yin hinhẹn po huhlọn po nado lẹ́ ayidonugo yetọn hlan nuhe yé ma ko sè sọn sinsẹ̀ngán lẹ dè ji—dọ Jesu wẹ yin Whẹdida-hẹnṣẹtọ na whẹdida Jiwheyẹwhe tọn! Devizọnwatọ heyin zizedaga lọ he yé na hòavùn hẹ na yinuwa to aliho he yé ma donukun de mẹ.
10, 11. To aliho tẹ mẹ wẹ e sọgan yin didọ te dọ Jesu yin awugblena to owhe kanweko tintan mẹ, podọ nawẹ ehe ko yin bibasi to egbehe gbọn?
10 Sọgbe hẹ zẹẹmẹ adà awetọ wefọ 14 tọn, Isaia dọmọ: “Yé hẹn nukunmẹ etọn gble hú mẹdepope tọn, awutu etọn hú gbẹtọ lẹ tọn.” (Isaia 52:14b) Be agbasa Jesu tọn yin hinhẹngble to aliho de mẹ wẹ ya? Lala. Dile etlẹ yindọ Biblu ma basi zẹẹmẹ gigọ́ gando awusọhia Jesu tọn go, matin ayihaawe Visunnu pipé Jiwheyẹwhe tọn tindo awusọhia po agbasa he yọnwhanpẹ de po. Kunnudenu dohia dọ, ohó Isaia tọn lẹ dlẹnalọdo numimọ winyandomẹ tọn he Jesu tindo. E yí adọgbigbo do dè aṣli sinsẹ̀ngán azán etọn gbè tọn lẹ tọn gbà nado yin yẹnuwatọ, lalonọ, po hlọnhutọ lẹ po; bọ yé yigbe gbọn vivlẹ ẹ kò dali. (1 Pita 2:22, 23) Yé sawhẹdokọna ẹn nado yin sẹ́ngbàtọ, nùzantọ, mẹklọtọ, gufọntọ de sọta Lomu. Gbọnmọ dali, whẹsadokọnamẹtọ lalonọ ehelẹ hẹn awusọhia gbẹtọ-yinyin Jesu tọn gble mlẹnmlẹn.
11 To egbehe dido Jesu hia to aliho agọ̀ mẹ gbẹ́ zindonukọn. Mẹsusu nọ yí nukun homẹ tọn do nọ pọ́n Jesu hlan taidi viyẹyẹ de to kanlinpa mẹ kavi taidi mẹhe yin whiwhè do satin go, he ylọ́n nukunmẹ na awufiẹsa jẹgbakun owùnnọ tọn wutu. Sinsẹ̀ngán Mẹylọhodotọklisti tọn lẹ ko nọgodona pọndohlan mọnkọtọn lẹ. Yé ko gboawupo nado do Jesu hia taidi Ahọlu huhlọnnọ olọn mẹ tọn he akọta lẹ na wá dogbena. To whenuena gbẹtọvi gandutọ lẹ na pehẹ Jesu heyin zizedaga lọ to madẹnmẹ to sọgodo, yé na wá pehẹ Mẹssia de he tindo ‘aṣẹpipa lẹpo to olọn mẹ podọ to aigba ji’!—Matiu 28:18.
Mẹnu Wẹ Na Tindo Yise to Wẹndagbe Ehe Mẹ?
12. Kanbiọ ojlofọndotenamẹ tọn tẹlẹ wẹ ohó Isaia 53:1 tọn lẹ fọndote?
12 To zẹẹmẹ-bibasi gando wunmẹdidiọ jiawu Mẹssia tọn—sọn ‘awugblenamẹ’ mẹ jẹ ‘otẹn he yiaga taun’ etọn mẹ pó godo—Isaia kanse dọmọ: “Mẹnu wẹ ko yí ohó mítọn sè? Mẹnu wẹ yè ko do awà OKLUNỌ tọn hia na?” (Isaia 53:1) Ohó Isaia tọn ehelẹ fọ́n kanbiọ ojlofọndotenamẹ tọn delẹ dote: Be dọdai ehe na yin hinhẹndi ya? Be “awà OKLUNỌ tọn,” he nọtena nugopipe etọn nado yí huhlọn zan, do ehe hia bo hẹn ohó helẹ di ya?
13. Nawẹ Paulu dohia dọ dọdai Isaia tọn yin hinhẹndi to Jesu mẹ gbọn, podọ etẹwẹ yin nuyiwa lọ?
13 Matin ayihaawe gblọndo lọ yin mọwẹ! To wekanhlanmẹ etọn hlan Lomunu lẹ mẹ, Paulu yíhodọ sọn ohó Isaia tọn lẹ mẹ nado dohia dọ dọdai he Isaia sè bo kandai lọ mọ hẹndi yí to Jesu mẹ. Gigopipana Jesu to yajiji etọn to aigba ji godo yin wẹndagbe de. To alọdindlẹndo Ju mayisenọ lẹ mẹ, Paulu dọmọ: “Ṣigba yé omẹ pó ma yí wẹndagbe sè gba. Na Isaia dọmọ, Oklunọ, mẹnu wẹ yí owẹ̀n mítọn sè? Be whenẹnu yise wá sọn sisè mẹ, podọ sisè gbọn ohó Klisti tọn dali.” (Lomunu lẹ 10:16, 17) Nalete, e blawu dọ, omẹ vude to azán Paulu tọn gbè wẹ tindo yise to wẹndagbe he gando Devizọnwatọ Jiwheyẹwhe tọn go mẹ. Etẹwutu?
14, 15. Dodonu nankọ ji wẹ Mẹssia dona bẹ gbẹzan aigba ji tọn jẹeji te?
14 Enẹgodo dọdai lọ basi zẹẹmẹ na Islaelivi lẹ whẹwhinwhẹ́n he wutu kanbiọ he yin kinkandai to wefọ 1 mẹ lẹ do wá aimẹ, bo gbọnmọ dali tá hinhọ́n do nuhewutu mẹsusu ma nado kẹalọyi Mẹssia lọ ji dọmọ: “Na e na whẹ́n daga to nukọn [ayidonugotọ de tọn] di atin nùfẹ́, podọ di adọ̀ sọn aigba húhú mẹ; awutu-hia etọn ma yọ́n, mọ e ma fẹ́awu; whenuena yè mọ ẹn, e ma tin awufẹ́ he e do do jlo mí.” (Isaia 53:2) Tofi mí mọ dodonu he ji Mẹssia lọ na bẹ gbẹzan aigba ji tọn jẹeji te. E na tindo bẹjẹeji gbẹzan he yido de tọn, podọ e ma na yin nudewanu to nukun ayidonugotọ lẹ tọn mẹ. Humọ, e na taidi atínlà de poun, atinvú pẹvi tlala de, he jọ̀ do atin de go kavi do alà atin de tọn go. E nasọ taidi adọ̀ he tindo nuhudo osin tọn to aigba húhú, he osin vẹawu nado mọ te de ji. Podọ e ma na sọawuhia po ajogidí gigonọ gọna aṣọ́dido ahọlu tọn po—yèdọ tewu ahọlu tọn kavi jẹgbakun he to sisẹ́ mlánmlán depope gba. Kakatimọ, bẹjẹeji etọn na yin wamọnọ tọn po jlẹkaji tọn po.
15 Lehe enẹ basi zẹẹmẹ bẹjẹeji he yido Jesu tọn taidi gbẹtọvi de do sọ! Yọnnu alọji Malia heyin Ju de wẹ jì i to kanlinpa de mẹ to tòpẹvi heyin yinyọnẹn di Bẹtlẹhẹm mẹ.b (Luku 2:7; Johanu 7:42) Malia po asu etọn, Josẹfu po, yin wamọnọ. Nudi azán 40 to jiji Jesu tọn godo, yé hẹn avọ́nunina ylando tọn he yè yigbe etọn to whẹho wamọnọ lẹ tọn mẹ wá, heyin “apoe awe, kavi awhànnẹvú awe.” (Luku 2:24; Levitiku 12:6-8) To nukọnmẹ, Malia po Josẹfu po gọyì Nazalẹti, fie Jesu whẹ́n te to whẹndo daho de mẹ, vlavo to ninọmẹ jlẹkaji tọn lẹ mẹ.—Matiu 13:55, 56.
16. Nawẹ e yin nugbo do dọ Jesu ma tindo ‘awusọhia gigonọ’ kavi “fẹ́awu”?
16 E sọawuhia dọ taidi gbẹtọvi de, Jesu ma doadọ̀do do aigba dagbe ji gba. (Johanu 1:46; 7:41, 52) Dile etlẹ yindọ gbẹtọ pipé de wẹ e yin bosọ yin kúnkàn Ahọlu Davidi tọn, ninọmẹ he yido etọn lẹ ma na ẹn ‘awusọhia gigonọ’ kavi he “fẹ́awu” gba—e whè gbau to nukun mẹhe to nukundo Mẹssia nado wá sọn dodonu he diyín hugan de mẹ lẹ tọn mẹ. Mẹsusu wẹ yin whinwhàn gbọn sinsẹ̀ngán Ju tọn lẹ dali nado yí nukun pẹvi do pọ́n ẹn bo tlẹ vlẹ ẹ kò. To godo mẹ gbẹtọgun lẹ ma mọ nudepope he dọnmẹdogo to Visunnu pipé Jiwheyẹwhe tọn mẹ.—Matiu 27:11-26.
‘Yin Vivlẹko bo Yin Gbigbẹdai Gbọn Gbẹtọ lẹ Dali’
17. (a) Zẹẹmẹ etẹ tọn wẹ Isaia jẹ bibasi ji, podọ naegbọn e kàn ẹn taidi nuhe ko jọ? (b) Mẹnu lẹ wẹ “vlẹ” bosọ “gbẹ́” Jesu dai, podọ nawẹ yé wàmọ gbọn?
17 Todin Isaia jẹ zẹẹmẹ basi ji to gigọ́mẹ lehe Mẹssia na yin pinpọnhlan bo yin nuyiwahẹ do: “Yè vlẹ ẹ, yè sọ gbẹ́ ẹ to gbẹtọ lẹ dè, gbẹtọ awublanọ, he yọ́n awubla: e sọ taidi mí hẹn nukun mítọn whlá sọn e go; yè vlẹ ẹ, mí ma sọ hò e pọ́n.” (Isaia 53:3) Na e kudeji dọ ohó etọn lẹ na mọ hẹndi yí wutu, Isaia kàn ẹn po hogbe nuhe ko jọ wayi tọn lẹ po, taidi dọ yé ko yin hinhẹndi nkọ. Be Jesu Klisti yin vivlẹko bo yin gbigbẹdai gbọn gbẹtọ lẹ dali nugbonugbo ya? Na nugbo tọn, mọwẹ! Sinsẹ̀ngán dodonọ mẹdetiti tọn jlátọ lẹ po hodotọ yetọn lẹ po pọ́n ẹn hlan taidi mẹylankan hugan to gbẹtọvi lẹ mẹ. Yé ylọ ẹ dọ họntọn tòkuẹ-ṣinyantọ lẹ po ogalọtọ lẹ tọn po. (Luku 7:34, 37-39) Yé túntán do nukunmẹ na ẹn. Yé lì akotokún in bo vlẹ ẹ kò. Yé yẹ́n-awọnlín do e bo ṣàn ẹn kò. (Matiu 26:67) Na nuyiwadomẹji kẹntọ nugbo tọn ehelẹ tọn wutu, ‘omẹ Jesu lọsu titi tọn lẹ ma yí ì.’—Johanu 1:10, 11.
18. To whenuena e yindọ Jesu ma jẹazọ̀n pọ́n gbede, nawẹ ewọ yin “gbẹtọ awublanọ, he yọ́n awubla” gbọn?
18 Taidi gbẹtọ pipé de, Jesu ma jẹazọ̀n. Ṣogan, ewọ yin “gbẹtọ awublanọ, he yọ́n awubla.” E mayin ewọ wẹ tindo awufiẹsa po azọ̀n mọnkọtọn lẹ po gba. Jesu wá sọn olọn mẹ biọ aihọn he to azọ̀njẹ de mẹ. E nọgbẹ̀ to yajiji po awufiẹsa po ṣẹnṣẹn, ṣigba e ma gbẹkọ mẹhe to azọ̀njẹ, vlavo to agbasa-liho kavi gbigbọ-liho lẹ go gba. Taidi dotozọ́nwatọ mẹtọnhopọntọ de, e lẹzun mẹhe jẹakọ pẹkipẹki hẹ yajiji mẹhe lẹdo e pé lẹ tọn. Humọ, e penugo nado wà nuhe gbẹtọvi dotozọ́nwatọ tata de ma sọgan wà.—Luku 5:27-32.
19. Nukunmẹ mẹnu tọn wẹ yin ‘whiwhlá,’ podọ nawẹ kẹntọ Jesu tọn lẹ dohia dọ yé ‘pọ́n ẹn hlan taidi mẹvọ́nu de’ gbọn?
19 Etomọṣo, kẹntọ Jesu tọn lẹ pọ́n ẹn hlan taidi mẹhe to azọ̀njẹ bo gbẹ́ nado yí nukundagbe do pọ́n ẹn. Nukunmẹ etọn yin ‘whiwhlá’ sọn nukun yetọn mẹ ṣigba e mayin na ewọ whlá nukunmẹ etọn do mẹdevo lẹ wutu gba. To lẹdogbedevomẹ Bible de Segond tọn mẹ na Isaia 53:3, e yí hodidọ lọ zan “nude he gbẹtọ lẹ lẹ́ nukunmẹ yetọn sọn e ji.” Agọjẹdomẹtọ Jesu tọn lẹ pọ́n ẹn taidi gufọntọ sọmọ bọ, taidi kọdetọn de, yé lẹ́ nukunmẹ yetọn sọn e ji taidi dọ osùnú he ma sọgan yin pinpọ́n de wẹ e yin nkọ. Yé pọ́n ẹn taidi mẹhe ma họakuẹ hú akuẹ he yè nọ sà afanumẹ de. (Eksọdusi 21:32; Matiu 26:14-16) Nukun he yé yí do pọ́n ẹn ma yin nujọnu tọn sọ ehe yé yí do pọ́n hlọnhutọ Balabas. (Luku 23:18-25) Etẹwẹ pò bọ yé ma wà nado do pọndohlan mẹvọ́nu tọn he yé tindo na Jesu hia?
20. Homẹmiọnnamẹ tẹwẹ ohó Isaia tọn lẹ zedonukọnna omẹ Jehovah tọn lẹ to egbehe?
20 Devizọnwatọ Jehovah tọn egbehe tọn lẹ sọgan mọ homẹmiọn susu yí sọn ohó Isaia tọn lẹ mẹ. To whedelẹnu, agọjẹdomẹtọ lẹ sọgan vlẹ sinsẹ̀n-basitọ nugbonọ Jehovah tọn lẹ kò kavi yinuwahẹ yé taidi dọ nuvọ́nọ lẹ wẹ yé yin nkọtọn. Ṣogan, dile e yin nugbo to whẹho Jesu tọn mẹ do, nuhe yin nujọnu lọ wẹ yin nukun nuhọakuẹ tọn he Jehovah Jiwheyẹwhe nọ yí do pọ́n mí. To popolẹpo mẹ, eyin gbẹtọ lẹ tlẹ ‘pọ́n Jesu taidi nuvọ́nọ de,’ na jide tọn ehe ma diọ nukun nuhọakuẹ daho tọn he Jiwheyẹwhe nọ yí do pọ́n ẹn gba!
“Yè Húnú In na Ylando Mítọn”
21, 22. (a) Etẹwẹ Mẹssia hẹn bo doakọnna do ota mẹdevo lẹ tọn mẹ? (b) Nukun tẹwẹ mẹsusu yí do pọ́n Mẹssia, podọ etẹwẹ hẹn yajiji etọn wá vivọnu?
21 Naegbọn Mẹssia dona jiya bo kú? Isaia basi zẹẹmẹ dọmọ: “Nugbo, ewọ ko hẹn awubla mítọn, e ko ze nukunbia mítọn yì: [Ṣigba mí lọsu lẹ pọ́n ẹn taidi azọ̀nylankan, heyin hihò gbọn Jiwheyẹwhe dali, NW] bọ yè sọ bianukunna. Ṣigba yè húnú in na ylando mítọn, yè sọ gbleawuna ẹn na ylankan mítọn, hihò jijọho mítọn tọn tin to e ji: podọ hihò etọn wẹ yè yí do hẹn azọ̀n mítọn gbọ̀. Mí omẹ pó wẹ danbú di lẹngbọ; omẹ dopodopo mítọn lẹ́ do aliho ede tọn ji: OKLUNỌ sọ hẹn ylankan mítọn lẹpo pliafọ to e go.”—Isaia 53:4-6.
22 Mẹssia lọ hẹn azọ̀n mẹdevo lẹ tọn bo doakọnna awufiẹsa yetọn lẹ. E didá agbàn pinpẹn yetọn lẹ, to yẹhiadonu-liho, bo ze yé do abọ́ etọn lẹ ji, bosọ hẹn yé. Podọ to whenuena e yindọ ninọmẹ ylandonọ gbẹtọvi lẹ tọn wẹ hẹn azọ̀n po awufiẹsa po wá, Mẹssia hẹn ylando mẹdevo lẹ tọn. Mẹsusu ma mọnukunnujẹ nuhewutu e do jiya mẹ gba bo yise dọ Jiwheyẹwhe wẹ to yasana ẹn, bo to azọ̀nylankan sinsinyẹn yí do hò e.c Yajiji Mẹssia tọn wá vivọnu gbọn nusọ́mẹ, hihò, po awugblenamẹ po dali—yèdọ hogbe sinsinyẹn lẹ he zẹẹmẹdo okú danuwiwa po awufiẹsa tọn po. Ṣigba okú etọn tindo huhlọn ovẹsè tọn; e wleawuna dodonu lọ nado hẹn mẹhe danbú to nuṣiwa po ylando po mẹ lẹ gọwá, bo gọalọna yé nado dín jijọho hẹ Jiwheyẹwhe.
23. Aliho tẹ mẹ wẹ Jesu hẹn yajiji mẹdevo lẹ tọn te?
23 Nawẹ Jesu hẹn yajiji mẹdevo lẹ tọn gbọn? Wẹndagbe Matiu tọn, yíhodọ sọn Isaia 53:4 mẹ, dọmọ: “Yé hẹn susu mẹhe do lẹgba lẹ wá e dè: e sọ yí ohó do yàn gbigbọ lẹ jẹgbonu, bosọ hẹnazọ̀ngbọna azọ̀ntọ lẹpo: na ehe yè dọ gbọn onù Isaia yẹwhegán tọn mẹ nido di, dọ, Ewọ lọsu ko ze madogán mítọn lẹ, bosọ hẹn azọ̀n mítọn lẹ.” (Matiu 8:16, 17) Gbọn azọ̀n hinhẹngbọna mẹhe hẹn azọ̀n voovo wá e dè lẹ dali, Jesu, to aliho de mẹ, to yajiji yetọn bẹhẹn do edetiti ji. Podọ azọ̀nhẹngbọ mọnkọtọn lẹ do nugopipe etọn hia. (Luku 8:43-48) Nugopipe etọn na hẹn wunmẹ azọ̀n lẹpo tọn gbọ̀—yèdọ agbasamẹ po gbigbọmẹ tọn po—dohia dọ e mọ huhlọn yí nado klọ́ gbẹtọ lẹ wé sọn ylando mẹ.—Matiu 9:2-8.
24. (a) Naegbọn e do sọawuhia to nukun mẹsusu tọn mẹ dọ Jiwheyẹwhe wẹ yí “azọ̀nylankan” do hò Jesu? (b) Naegbọn Jesu do jiya bo kú?
24 Ṣogan, to nukun mẹsusu tọn mẹ e taidi dọ Jiwheyẹwhe wẹ yí “azọ̀nylankan” do hò Jesu. Nugbo wẹ dọ, sinsẹ̀ngán he diyín lẹ yinuwa do mẹdevo lẹ ji nado sayana ẹn. Ṣigba, flindọ e ma jiya na ylando etọn titi wutu gba. “Klisti jiya na mí,” wẹ Pita dọ, “bo yí ohia dai na mí, na míwlẹ nido nọ gbọn afọ etọn ji [pẹkipẹki]: mẹhe ma waylando depope, bọ yè ma sọ mọ oklọ de to onù etọn mẹ: mẹhe ewọ lọsu yí agbasa ede tọn do hẹn ylando mítọn to atin ji, na mí he ko kú hlan ylando nido tin to ogbẹ̀ hlan dodo: gbọn bápa mẹhe tọn dali yè hẹnazọ̀ngbọna mì.” (1 Pita 2:21, 22, 24) Mímẹpo wẹ ko yin mẹbúbú to ojlẹ de mẹ wayi na mí yin ylandonọ wutu, “taidi lẹngbọ he buali.” (1 Pita 2:25) Ṣigba, gbọn Jesu gblamẹ, Jehovah wleawuna ofligọ sọn ninọmẹ ylandonọ tọn mítọn mẹ. E hẹn nuṣiwa mítọn nado “pliafọ” do Jesu ji, nado pẹ̀n do e ji. Jesu he mayin ylandonọ jiya kọdetọn ylando mítọn lẹ tọn sọn ojlo mẹ wá. Gbọn oyà okú winyandomẹ to atin ji tọn he e ma jẹna dali, e hẹn ẹn yọnbasi na mí nado gbọwhẹ hẹ Jiwheyẹwhe.
‘E Jo Ede Nado Yin Nukunbiana’
25. Nawẹ mí yọnẹn gbọn dọ Mẹssia desọn ojlo mẹ wá nado jiya bo kú?
25 Be Mẹssia lọ jlo nado jiya bo kú ya? Isaia dọmọ: “Yè doyana ẹn, yè sọ bianukunna ẹn, ganṣo ewọ ma kẹ̀ onù etọn: yè hẹn ẹn wá di lẹngbọvu de jẹ hùhùtọ dè podọ di lẹngbọ unbọpẹn to fúnpatọ etọn nukọn, mọwẹ e ma kẹ̀ onù etọn.” (Isaia 53:7) To ozán he gbọngodo to gbẹzan etọn mẹ, Jesu sọgan ko ylọ “hú awhànpa angẹli lẹ tọn wiawe” nado wá gọalọna ẹn. Ṣigba e dọmọ: “Whenẹnu nawẹ Owe wiwe lẹ na di do, dọ le wẹ e mananọma yin?” (Matiu 26:53, 54) Kakatimọ, “Lẹngbọvu Jiwheyẹwhe tọn” ma diọavunnukun gba. (Johanu 1:29) Whenuena ogán yẹwhenọ lẹ tọn po sunnu mẹho lẹ po sawhẹ lalo tọn dokọna ẹn to Pilati nukọn, Jesu “ma gblọn nude.” (Matiu 27:11-14) E ma jlo nado dọ nudepope he na glọnalina ojlo Jiwheyẹwhe tọn ma nado yin hinhẹndi. Jesu to jijlo nado kú di Lẹngbọvu he yè yí do sanvọ́ de, to yinyọnẹn mẹ ganji dọ okú etọn na flí gbẹtọvi tonusetọ lẹ gọ̀ sọn ylando, azọ̀n, po okú po si.
26. Aliho tẹ mẹ wẹ “alọhẹndotenamẹ” yin yiyizan gbọn agọjẹdomẹtọ Jesu tọn lẹ dali te?
26 Todin Isaia basi zẹẹmẹ gigọ́ dogọ gando yajiji po winyandomẹ Mẹssia tọn po go. Yẹwhegán lọ wlan dọmọ: “[Na alọhẹndotenamẹ po whẹdida po wutu wẹ e yin hinhẹn yì, NW]: mẹnu wẹ na dọho whẹndo etọn tọn? Na yè sán ẹn sọn aigba ogbẹnọ lẹ tọn ji: ylando omẹ ṣie lẹ tọn, wẹ yè linú in na.” (Isaia 53:8) Whenuena Jesu yin wiwle to godo mẹ gbọn kẹntọ etọn lẹ dali, sinsẹ̀nnọ agọjẹdomẹtọ ehelẹ yí “alọhẹndotenamẹ” zan to aliho he yé yinuwahẹ ẹ te mẹ. E ma yindọ yé dọ̀n yonu do godo sọn wangbẹnamẹ yetọn didohia mẹ wẹ gba ṣigba dọ yé hẹnalọdotena, kavi glọnalina whẹdida dodo. To lẹdogbedevomẹ etọn mẹ na Isaia 53:8, Septante Glẹki tọn yí “winyandomẹ” zan kakati ni yin “alọhẹndotenamẹ.” Kẹntọ Jesu tọn lẹ dowinyan ẹn gbọn aliginglọnna nuyiwahẹmẹ jijlọ he sẹ́ngbàtọ tata lẹ tlẹ jẹna dali. Whẹdida Jesu tọn hẹn whẹdida dodo zun oklọ́nú de. Gbọnna?
27. Whenuena sinsẹ̀ngán Juvi lẹ to owhẹ̀ Jesu tọn dá, nunọwhinnusẹ́n tẹlẹ go wẹ yé gbẹkọ, podọ aliho tẹlẹ mẹ wẹ yé gbà Osẹ́n Jiwheyẹwhe tọn te?
27 To gbemima yetọn mẹ nado sukún Jesu tọn do, sinsẹ̀ngán Juvi lẹ gbà nunọwhinnusẹ́n yetọn titi lẹ. Sọgbe hẹ aṣa, Tòhódọtọ Ju tọn lẹ sọgan dá owhẹ̀ mẹhuhu tọn, e mayin to owhé yẹwhenọ daho tọn gbè gba, ṣigba to plitẹnhọ zannu pipà tọn kẹdẹ mẹ, to lẹdo tẹmpli lọ tọn mẹ. Whẹdida mọnkọtọn lẹ dona yin bibasi to okle, e mayin to whèjai godo gba. Podọ to whẹdida mẹhuhu tọn mẹ, wunkẹngbe azán he gbè owhẹ̀ lọ yin sisè tọn wẹ dide whẹgbledomẹ tọn lọ dona yin lilá. Enẹwutu, owhẹ̀ depope ma sọgan yin didá to Gbọjẹzan kavi hùnwhẹ pò osọ gba. Nunọwhinnusẹ́n ehe lẹpo wẹ yin kọgbẹ́ e go to whẹdidana Jesu whenu. (Matiu 26:57-68) Dehe tlẹ sọ ylanhugan wẹ yindọ, sinsẹ̀ngán lẹ gbà Osẹ́n Jiwheyẹwhe tọn to gbangba klòlò dile yé to owhẹ̀ lọ dọ. Di apajlẹ, yé namẹ alọgodo-kuẹ nado wle Jesu. (Deutelonomi 16:19; Luku 22:2-6) Yé dotoai na kunnudetọ lalonọ lẹ. (Eksọdusi 20:16; Malku 14:55, 56) Podọ yé blasé nado tún hlọnhutọ de dote, bo gbọnmọ dali hẹn hùnhọ́dudu wá yedelẹ po otò yetọn po ji. (Osọha lẹ 35:31-34; Deutelonomi 19:11-13; Luku 23:16-25) Enẹwutu, e mayin “whẹdida,” kavi whẹdida jijlọ de he dekọtọn do nudide whẹdida tọn he sọgbe, bo yin mẹnukuntamahopọn tọn mẹ gba.
28. Etẹ ji wẹ kẹntọ Jesu tọn lẹ gboawupo nado lẹnnupọn do?
28 Be kẹntọ Jesu tọn lẹ dindona mẹhe sunnu he yé to whẹdana lọ yin na taun tọn ya? Isaia kàn kanbiọ mọnkọtọn sè dọmọ: “Mẹnu wẹ na dọho whẹndo etọn tọn?” Hogbe lọ “whẹndo” sọgan dlẹnalọdo kúnkàn, kavi fie mẹde yin pinpọn e go whẹ́n te. Whenuena Jesu tin to owhẹ̀ nukọn to Tòhódọtọ Ju lẹ tọn nukọn, hagbẹ etọn lẹ ma lẹnnupọndo fie e yin pinpọn e go whẹ́n te ji—dọ e sọgbe hẹ nubiọtomẹsi Mẹssia dopagbe lọ tọn lẹ gba. Kakatimọ, yé sawhẹdokọna ẹn nado yin nùzantọ bo hẹn ẹn jẹna okú. (Malku 14:64) To godo mẹ, togán Lomu tọn Pọntiu Pilati jogbe na kọgbidinamẹ bo dawhẹ́ okú tọn na Jesu nado yin whiwhè do atin go. (Luku 23:13-25) Gbọnmọ dali Jesu, whenuena e tindo owhe 33 1/2 poun, ‘yin sinsán sẹ̀,’ kavi didesẹ, to dáglámẹ gbẹzan etọn tọn.
29. Nawẹ ṣiọdidi Jesu tọn yin “hẹ mẹylankan lẹ” podọ “hẹ adọkunnọ lẹ” gbọn?
29 Gando okú po ṣiọdidi Mẹssia tọn po go, Isaia wlan bọdego dọmọ: “E basi yọdo etọn hẹ mẹylankan lẹ, podọ hẹ adọkunnọ lẹ to okú etọn mẹ; na e ma wà huhlọnnu de, mọ oklọ de ma tin to onù etọn mẹ.” (Isaia 53:9) To okú po ṣiọdidi etọn po whenu, nawẹ Jesu tin hẹ mẹylankan po adọkunnọ po gbọn? To Nisan 14, owhe 33 W.M. mẹ, e kú to atin mẹhuhu tọn lọ ji to adó Jelusalẹm tọn godo. To whenuena e yindọ ylanwatọ awe ṣẹnṣẹn wẹ e yin whiwhè do, to linlẹn de mẹ ṣiọditẹn etọn tin hẹ mẹylankan lẹ. (Luku 23:33) Ṣigba, to okú Jesu tọn godo, Josẹfu, dawe adọkunnọ de sọn Alimate, wleawuna adọgbigbo nado biọgbè Pilati nado ze oṣiọ Jesu tọn bo yì di i. To pọmẹ po Nikodemi po, Josẹfu jla oṣiọ lọ do na didi podọ enẹgodo ze e do yọdo yọyọ etọn he ṣẹṣẹ yin kùnkùn lọ mẹ. (Matiu 27:57-60; Johanu 19:38-42) Enẹwutu ṣiọditẹn Jesu tọn sọ tin hẹ hagbẹ adọkunnọ lẹ tọn ga.
‘Jehovah Tindo Homẹhunhun to Awugbigblena Ẹn Mẹ’
30. To linlẹn tẹ mẹ wẹ homẹ Jehovah tọn hùn to awugbigblena Jesu mẹ te?
30 Enẹgodo Isaia dọ nupaṣamẹ de: “E jlo OKLUNỌ nado gbleawuna ẹn, e yí ì do awubla mẹ: whenuena hiẹ na yí gbigbọ etọn do sanvọ́ na ylando, e na mọ okún etọn, e na hẹn azán etọn dite, ojlo OKLUNỌ tọn nasọ di to alọ etọn mẹ. E na mọ sinsẹ́n tukla ayiha etọn mẹ tọn, e nasọ pekọna ẹn: gbọn nuyọnẹn etọn dali wẹ devi ṣie dodonọ na suwhẹna mẹsusu, na ewọ na hẹn ylando yetọn lẹ.” (Isaia 53:10, 11) Nawẹ e yọnbasi dọ homẹ Jehovah tọn na hùn nado mọ devizọnwatọ nugbonọ ehe yin awugblena gbọn? E họnwun dọ, e mayin Jehovah lọsu wẹ hẹn yajiji wá Visunnu yiwanna etọn ji gba. Kẹntọ Jesu tọn lẹ wẹ na dogbe na nuhe yé wà na ẹn lẹpo tọn to gigọ́mẹ. Ṣigba Jehovah na yé dotẹnmẹ lọ nado yinuwa po kanyinylan po. (Johanu 19:11) Na whẹwhinwhẹ́n tẹ wutu? Na jide tọn e vẹawuna Jiwheyẹwhe lẹblanunọ po awuvẹmẹtọ lọ po nado mọ Visunnu homẹvọnọ etọn to yaji. (Isaia 63:9; Luku 1:77, 78) Na jide tọn Jehovah ma gblehomẹ to aliho depope mẹ do Jesu go gba. Etomọṣo, Jehovah tindo homẹhunhun to ojlo Visunnu etọn tọn nado jiya mẹ na dona he na dekọtọn sọn e mẹ lẹpo wutu.
31. (a) Aliho tẹ mẹ wẹ Jehovah yí alindọn Jesu tọn “do sanvọ́ na ylando” te? (b) To nuhahun lẹpo he Jesu ko doakọnna taidi gbẹtọvi de godo, etẹwẹ dona hẹn pekọ wá na ẹn na taun tọn?
31 Onú dopo wẹ yindọ, Jehovah yí alindọn Jesu tọn do “sanvọ́ na ylando.” Enẹwutu, whenuena Jesu hẹji lẹkọyi olọn mẹ, e yì Jehovah nukọn bo hẹn dagbenu avọ́sinsan ogbẹ̀ gbẹtọvi etọn tọn yì taidi avọ́nunina whẹhuhu tọn, bọ homẹ Jehovah tọn hùn nado kẹalọyi i do ota gbẹtọvi lẹpo tọn mẹ. (Heblu lẹ 9:24; 10:5-14) Gbọn avọ́nunina whẹhuhu tọn etọn gblamẹ, Jesu mọ “okún” yí. Taidi “Otọ́ Madopodo,” e penugo nado na ogbẹ̀—yèdọ ogbẹ̀ mavọmavọ—mẹhe yí yise zan to hùnsọndai etọn mẹ lẹ. (Isaia 9:6) To nuhahun he Jesu doakọnna taidi alindọn gbẹtọvi tọn de godo, lehe e dona ko yin pekọhẹnwanamẹnu de na ẹn nado tindo nukundido whinwhlẹn gbẹtọvi lẹ sọn ylando po okú po si do sọ! Na nugbo tọn, e dona ko yin pekọhẹnwanamẹnu titengbe de na ẹn nado yọnẹn dọ tenọgligo-hinhẹn etọn wleawuna Otọ́ olọn mẹ tọn etọn nado na gblọndo mẹvlẹko Kẹntọ Etọn, yèdọ Satani Lẹgba tọn.—Howhinwhẹn lẹ 27:11.
32. Gbọn “nuyọnẹn” tẹ gblamẹ wẹ Jesu hẹn ‘teninọ dodonọ tọn wá na mẹsusu,’ podọ mẹnu lẹ wẹ teninọ ehe wá na?
32 Dona devo he dekọtọn sọn okú Jesu tọn mẹ wẹ yindọ e “suwhẹna mẹsusu,” yèdọ todin. Isaia dọ dọ, e wàmọ “gbọn nuyọnẹn etọn dali.” Kunnudenu dohia dọ, ehe yin oyọnẹn he Jesu mọyi gbọn lilẹzun gbẹtọ de dali bo jiya to aliho agọ̀ mẹ na tonusise etọn na Jiwheyẹwhe. (Heblu lẹ 4:15) Na e ko jiya kakajẹ okú wutu, Jesu penugo nado wleawuna avọ́sinsan he nuhudo etọn tin lọ nado gọalọna mẹdevo lẹ nado jẹ teninọ dodowiwa tọn kọ̀n. Mẹnu lẹ wẹ teninọ dodowiwa tọn ehe wá na? Tintan, hodotọ mẹyiamisisadode lẹ. Na yé yí yise zan to avọ́sinsan Jesu tọn mẹ wutu, Jehovah lá yé taidi dodonọ po pọndohlan lọ po nado hẹn yé zun visunnu bo hẹn yé zun whédutọgbẹ́ hẹ Jesu. (Lomunu lẹ 5:19; 8:16, 17) Enẹgodo, “gbẹtọ susugege” “lẹngbọ devo” lẹ tọn yí yise zan to hùnsọndai Jesu tọn mẹ bo duvivi teninọ dodonọ tọn po pọndohlan lọ po nado yin họntọn Jiwheyẹwhe tọn bo lùn Amagẹdọni tọ́n.—Osọhia 7:9; 16:14, 16; Johanu 10:16; Jakobu 2:23, 25.
33, 34. (a) Etẹwẹ mí plọn dogbọn Jehovah dali he hẹn ahun mítọn jaya? (b) Mẹnu lẹ wẹ yin “mẹsusu” he ṣẹnṣẹn Devizọnwatọ Mẹssia mọ “adà de” yí te?
33 To tadona mẹ, Isaia basi zẹẹmẹ awhàngbigba Mẹssia tọn: “Enẹwutu wẹ yẹn na má adà de na ẹn [to mẹsusu ṣẹnṣẹn, NW], ewọ nasọ má ogbànna hẹ huhlọntọ lẹ; na e ko kọ̀n gbigbọ etọn jẹgbonu hlan okú: yè hia ẹ dogọ ylanwatọ lẹ: e sọ hẹn ylando mẹsusu tọn, bosọ to avùngbọ̀ basi na ylanwatọ lẹ.”—Isaia 53:12.
34 Ohó he dotana adà dọdai Isaia tọn ehe plọnmẹ ojlofọndotenamẹnu de dogbọn Jehovah dali: E nọ yí nukun nujọnu tọn do nọ pọ́n mẹhe gbọṣi nugbonọ-yinyin mẹ hlan ẹn lẹ. Ehe yin didohia gbọn opagbe lọ dali dọ e na “má adà de” na Devizọnwatọ Mẹssia “to mẹsusu ṣẹnṣẹn.” E họnwun dọ hogbe helẹ yin didesọn aṣa ogblànnu awhàn tọn mimá mẹ. Jehovah yọ́n pinpẹn nugbonọ-yinyin “mẹsusu” heyin nugbonọ to ojlẹ hohowhenu tọn mẹ lẹ tọn, gọna Noa, Ablaham, po Job po, bọ e ko wleawu “adà de” tọn dai na yé to aihọn yọyọ etọn he ja mẹ. (Heblu lẹ 11:13-16) Mọdopolọ, e na má adà de na Devizọnwatọ etọn Mẹssia ga. Na nugbo tọn, Jehovah ma na gọ̀n ma suahọ́ na tenọgli Jesu tọn gba. Míwlẹ lọsu sọgan deji dọ Jehovah ma na ‘wọ̀n azọ́n mítọn po owanyi he mí dohia na oyín etọn po.’—Heblu lẹ 6:10.
35. Mẹnu wẹ yin “huhlọntọ lẹ” he Jesu má ogblànnu lẹ hẹ, podọ etẹwẹ ogblànnu lọ lẹ yin?
35 Devizọnwatọ Jiwheyẹwhe tọn nasọ mọ ogblànnu awhàn tọn lẹ yí gbọn awhàngbigba do kẹntọ etọn lẹ ji dali. E na má ogblànnu helẹ hẹ “huhlọntọ lẹ.” To hẹndi etọn mẹ, mẹnu wẹ yin “huhlọntọ lẹ”? Yé yin devi tintan Jesu tọn lẹ he gbawhàn aihọn tọn dile ewọ lọsu wà do—yèdọ gbẹtọ 144 000 heyin tòvi “Islaeli Jiwheyẹwhe tọn” lẹ. (Galatianu lẹ 6:16; Johanu 16:33; Osọhia 3:21; 14:1) Whelọnu lo, etẹwẹ ogblànnu lẹ yin? Kunnudenu dohia dọ, ehelẹ bẹ ‘nunina to sunnu lẹ mẹ’ hẹn, ehe Jesu whlẹ́nyí sọn anademẹ Satani tọn glọ, to yẹhiadonu-liho, bo yí na agun Klistiani tọn. (Efesunu lẹ 4:8-12) Adà ogblànnu devo tọn sọ yin nina omẹ 144 000 “huhlọntọ lẹ” ga. Gbọn awhàngbigba yetọn do aihọn ji dali, yé hò whẹwhinwhẹ́n lẹpo yí sọn Satani si nado vlẹ Jiwheyẹwhe kò. Mẹdezejo madoalọte yetọn hlan Jehovah nọ ze e daga, bo nọ hẹn homẹ etọn hùn.
36. Be Jesu yọnẹn dọ dọdai he gando Devizọnwatọ Jiwheyẹwhe tọn go lọ hẹndi wẹ emi te ya? Basi zẹẹmẹ.
36 Jesu yọnẹn dọ emi to dọdai he gando Devizọnwatọ Jiwheyẹwhe tọn go lọ hẹndi. To ozán he mẹ e yin wiwle te, e yíhodọ sọn ohó heyin kinkandai to Isaia 53:12 mẹ lẹ mẹ bo yí yé zan na edetiti dọmọ: “Yẹn dọ hlan mì, dọ, ehe yè wlan ma sọgan nọ ma di to [yẹn] go gba, Yè sọ hia ẹ dogọ ylanwatọ lẹ: na onú nẹlẹ na yẹn tọn wutu tindo opodo.” (Luku 22:36, 37) E blawu dọ, Jesu na nugbo tọn yin nuyiwahẹ taidi sẹ́nmẹjẹtọ de. E yin hùhù taidi sẹ́ngbàtọ de, bo yin whiwhè do atin go to jaguda awe ṣẹnṣẹn. (Malku 15:27) Etomọṣo, e doakọnna vlẹko ehe sọn ojlo mẹ wá, to yinyọnẹn hezeheze dọ míwlẹ wẹ e to whẹgbọna. Na taun tọn, e nọte to ylandonọ lẹ ṣẹnṣẹn po yasanamẹ okú tọn po, bosọ kẹalọyi nugbajẹmẹji lọ na edetiti.
37. (a) Etẹwẹ kandai whenuho gbẹzan po okú Jesu tọn po hẹn mí penugo nado yọnẹn? (b) Naegbọn mí dona dopẹna Jehovah Jiwheyẹwhe podọ na Devizọnwatọ etọn heyin zizedaga lọ, yèdọ Jesu Klisti?
37 Kandai whenuho gbẹzan po okú Jesu tọn po tọn hẹn mí penugo nado yọnẹn hezeheze matin nuṣiwa dọ: Jesu Klisti wẹ yin Devizọnwatọ Mẹssia lọ he go dọdai Isaia tọn dọho gando. Lehe mí dona gọ́ na pẹdido do sọ dọ Jehovah jlo nado dike Visunnu vivẹ́ etọn ni hẹn azọngban dọdai Devizọnwatọ tọn lọ di, bo jiya bosọ kú na míwlẹ nido sọgan yin fifligọ sọn ylando po okú po si! Gbọnmọ dali Jehovah do owanyi daho hia mí. Lomunu lẹ 5:8 dọmọ: “Jiwheyẹwhe dè owanyi etọn hia hlan mí dali, na, whenuena mí gbẹ́ to ylandonọ yin, Klisti kú na mí.” Lehe mí dona sọ dopẹna Jesu Klisti, yèdọ Devizọnwatọ heyin zizedaga, he kọ̀n alindọn etọn titi dai sọn ojlo mẹ wá kakajẹ okú do sọ!
[Nudọnamẹ Odò Tọn]
a To lẹdogbedevomẹ Isaia 52:13 tọn etọn mẹ, Targum Jonathan ben Uzziel tọn (owhe kanweko tintan W.M.), dile e yin lilẹdogbedevomẹ gbọn J. F. Stenning dali dọmọ: “Pọ́n, devizọnwatọ ṣie, Mẹyiamisisadode (kavi, Mẹssia lọ), na tindo kọdetọn dagbe.” Mọdopolọ, Talmud Babilọni tọn (c. owhe kanweko atọ̀ntọ W.M.) dọmọ: “Mẹssia—etẹwẹ oyín etọn? . . . [; mẹhe] wá sọn whédo Labbi tọn mẹ lẹ [dọ, Awutunọ lọ], dile e yin didọ do, ‘Na jide tọn e ko bẹ awutu mítọn lẹ yì.’ ”—Sanhedrin 98b; Isaia 53:4.
b Yẹwhegán Mika dlẹnalọdo Bẹtlẹhẹm taidi “pẹvi nado tin to whédo Juda tọn lẹ ṣẹnṣẹn.” (Mika 5:2) Ṣogan, Bẹtlẹhẹm pẹvi ehe tindo gigo matin awetọ lọ nado yin tòpẹvi he mẹ Mẹssia yin jiji te.
c Hogbe Heblugbe tọn lọ heyin lilẹdo “azọ̀nylankan” wẹ sọ yin yiyizan na pòzọ̀n ga. (2 Ahọlu lẹ 15:5) Sọgbe hẹ weyọnẹntọ delẹ, Ju delẹ mọnukunnujẹ Isaia 53:4 mẹ dọ Mẹssia na yin pòtọnọ de. Talmud Babilọni tọn yí wefọ ehe zan gando Mẹssia go, bo ylọ ẹ dọ, “weyọnẹntọ pòtọnọ lọ.” Lẹdogbedevomẹ Douay Version Katoliki tọn, to linlẹn Vulgate Latine tọn didohia mẹ, lẹ́ wefọ ehe do gbedevomẹ dọ: “Mí ko yí nukun nuhe e yin tọn do pọ́n ẹn yèdọ pòtọnọ de.”
[Apotin to weda 212]
DEVIZỌNWATỌ JEHOVAH TỌN
Lehe Jesu Hẹn Azọngban lọ Di Do
DỌDAI
NUJIJỌ
HẸNDI
Yin zizedaga bo yì oji susu
Owalọ 2:34-36; Flp. 2:8-11; 1 Pita 3:22
Yin didohia to aliho agọ̀ mẹ podọ yin vọ́dona
Mat. 11:19; 27:39-44, 63-64; Joh. 8:48; 10:20
Hẹn akọta susu jọsi
Mat. 24:30; 2 Tẹs. 1:6-10; Osọ. 1:7
Ma yin yiyise
Joh. 12:37, 38; Lom. 10:11, 16, 17
Bẹjẹeji gbẹtọvi tọn etọn yido bosọ nọ jlẹkaji
Yin vivlẹko bo yin gbigbẹdai
Mat. 26:67; Luku 23:18-25; Joh. 1:10, 11
Hẹn azọ̀n mítọn lẹ
Yè húnú in
Jiya na ylando mẹdevo lẹ tọn
Nọ abọẹ bo ma wule to whẹsadokọnamẹtọ lẹ nukọn
Mat. 27:11-14; Malku 14:60, 61; Owalọ 8:32, 35
Yin whẹdana to aliho agọ̀ mẹ bo yin whẹgbledo
Mat. 26:57-68; 27:1, 2, 11-26; Joh. 18:12-14, 19-24, 8-40
Yin dìdì po adọkunnọ lẹ po
Alindọn yin yíyí do sanvọ́ na ylando
Hùn aliho dote na mẹsusu nado tindo teninọ dodo tọn
Lom. 5:18, 19; 1 Pita 2:24; Osọ. 7:14
Yin hihia dogọ ylandonọ lẹ
Mat. 26:55, 56; 27:38; Luku 22:36, 37
[Yẹdide to weda 203]
‘E yin vivlẹko gbọn gbẹtọ lẹ dali’
[Yẹdide to weda 206]
“Ewọ ma na kẹ̀ onù etọn”
[Asisa Yẹdide tọn]
Zẹẹmẹ gigọ́ sọn “Ecce Homo” mẹ gbọn Antonio Ciseri dali
[Yẹdide to weda 211]
‘E kọ̀n alindọn etọn jẹgbonu kakajẹ okú’