Lehe Jehovah Nọ Gọalọna Mí Nado Doakọnnanu po Ayajẹ po Do

 1, 2. (a) Kanbiọ tẹlẹ wẹ mí na gbadopọnna? (b) Etẹwẹ dohia dọ Jehovah do ojlo vẹkuvẹku nado gọalọna mí?

JEHOVAH gán gọalọna mí nado pehẹ avùnnukundiọsọmẹnu lẹ to gbẹ̀mẹ bosọ tindo ayajẹ to sinsẹ̀nzọn wiwe mítọn mẹ. Aliho tẹlẹ mẹ wẹ e nọ gọalọna mí te? Podọ, nawẹ mí gán mọaleyi to gigọ́ mẹ sọn alọgọ he Jehovah nọ wleawu yetọn na mí lẹ mẹ gbọn? Mí na mọ gblọndo kanbiọ ehelẹ tọn to hosọ ehe mẹ. Amọ́ whẹpo mí nido gbadopọnna gblọndo lọ lẹ, mì gbọ mí ni gbadopọnna kanbiọ ehe he tindo kanṣiṣa hẹ yé: Be Jehovah jlo nugbonugbo nado gọalọna mí ya?

² Hogbe he apọsteli Paulu yizan to wekanhlanmẹ etọn hlan Heblu lẹ mẹ gán gọalọna mí nado mọ gblọndo lọ. Paulu wlan dọmọ: “Jehovah wẹ alọgọtọ ṣie; yẹn ma na dibu. Etẹwẹ gbẹtọ sọgan wà na mi?” (Heb. 13:6) Owe alọdlẹndonu tọn Biblu tọn de dọ dọ hogbe lọ “alọgọtọ” dile e yin yiyizan do to wefọ ehe mẹ, nọ dlẹnalọdo mẹde he yawu wá alọgọ na mẹdevo he to alọgọ biọ vẹkuvẹku. Yí nukun homẹ tọn do pọ́n Jehovah dile e to whlẹndo ji nado wá gọalọna mẹde he to yaji. Matin ayihaawe, a na kọngbedopọ dọ zẹẹmẹ ehe zinnudo ojlo Jehovah tọn, enẹ wẹ ojlo vẹkuvẹku etọn nado yin Alọgọtọ mítọn ji. Po Jehovah po to adà mítọn mẹ, mí gán doakọnna whlepọn mítọn lẹ po ayajẹ po.

 3. Aliho atọ̀n tẹlẹ mẹ wẹ Jehovah nọ gọalọna mí nado doakọnna whlepọn mítọn lẹ po ayajẹ po te?

³ Etẹwẹ yin delẹ to aliho he mẹ Jehovah nọ gọalọna mí nado doakọnna whlepọn mítọn lẹ po ayajẹ po te lẹ mẹ? Mì gbọ mí ni gbadopọnna owe Isaia tọn nado mọ gblọndo lọ. Etẹwutu? Susu to dọdai he Isaia yin gbigbọdo nado kàn lẹ mẹ wẹ gando devizọnwatọ Jiwheyẹwhe tọn lẹ go to egbehe. Humọ, Isaia nọ saba yí hogbe he mẹ mí gán mọnukunnujẹ po awubibọ po lẹ zan nado do mẹhe nkọ Jehovah yin hia. Di apajlẹ, mì gbọ mí ni pọ́n Isaia weta 30tọ. To weta ehe mẹ, Isaia yí hogbe he na hẹn yẹdide dagbedagbe lẹ wá ayiha mẹ na mí lẹ zan nado basi zẹẹmẹ lehe Jehovah nọ gọalọna mí taidi omẹ etọn lẹ do tọn, (1) e nọ dotoaina mí po sọwhiwhe po, bosọ nọ na gblọndo odẹ̀ mítọn lẹ tọn, (2) e nọ na mí anademẹ lẹ, podọ (3) e nọ dona mí to alọnu din podọ e nasọ wàmọ to sọgodo. Mì gbọ mí ni yí sọwhiwhe do gbadopọnna aliho atọ̀n ehelẹ he mẹ Jehovah nọ gọalọna mí te.

 4. (a) Nawẹ Jehovah basi zẹẹmẹ Ju he nọgbẹ̀ to azán Isaia tọn gbè lẹ tọn gbọn, podọ dotẹnmẹ tẹwẹ E wá hundote na yé to godo mẹ? (b) Todido tẹwẹ Jehovah na nugbonọ lẹ? (Isaia 30:18, 19)

⁴ To hogbe bẹjẹeji tọn Isaia weta 30tọ tọn lẹ mẹ, Jehovah dlẹnalọdo Ju lẹ taidi “visunnu tasinyẹntọ lẹ” he nọ “hẹn ylando yetọn sudeji.” E zindonukọn dọmọ: ‘Akọta atẹṣitọ he ma jlo nado sè osẹ́n Jehovah tọn lẹ de wẹ yé yin.’ (Isa. 30:1, 9) Na omẹ lọ lẹ gbẹ́ nado dotoai wutu, Isaia dọ dọdai dọ Jehovah na dike bọ nugbajẹmẹji na wá yé ji. (Isa. 30:5, 17; Jel. 25:8-11) Podọ nuhe jọ pẹẹ niyẹn whenue yé yin hinhẹn yì kanlinmọgbenu to Babilọni. Amọ́, mẹdelẹ yin nugbonọ to Ju lọ lẹ mẹ, podọ Isaia tindo owẹ̀n todido tọn de na yé. E dọna yé dọ to gbèdopo, Jehovah na hẹn yé lẹkọwa whé. (Hia Isaia 30:18, 19.) Podọ, lehe e yì do pẹẹ niyẹn. Jehovah hẹn kanlinmọgbenu-ninọ yetọn wá vivọnu. Amọ́, owhe delẹ juwayi whẹpo yé do yin tuntundote. Hodidọ lọ “Jehovah yí homẹfa do to tenọpọn mì nado do nukundagbe hia mì,” dohia dọ ojlẹ delẹ na juwayi whẹpo nugbonọ lẹ nido jẹ yedekannu. Na nugbo tọn, Islaelivi lẹ yí owhe 70 zan to Babilọni whẹpo delẹ to yé mẹ do wá tindo dotẹnmẹ lọ nado lẹkọwa Jelusalẹm. (Isa. 10:21; Jel. 29:10) Whenue yé lẹkọwa whé, dasin awubla tọn he yé kùn to kanlinmọgbenu lẹ lẹzun dasin ayajẹ tọn lẹ.

 5. Jidide tẹwẹ Isaia 30:19 na mí?

⁵ To egbehe, mí gán mọ homẹmimiọn yí sọn hogbe ehelẹ mẹ he dọmọ: “E họnwun dọ ewọ na nọ do nukundagbe hia we to whenue e sè awhágbe towe na alọgọ.” (Isa. 30:19) Isaia hẹn mí deji dọ Jehovah na dotoaina mí po sọwhiwhe po whenue mí dawhá bo biọ alọgọ Etọn, podọ Ewọ na yawu na gblọndo ovẹvivẹ mítọn lẹ tọn. Isaia yidogọ dọmọ: “Tlolo he ewọ sè wẹ e na nọ siọ we.” Hogbe jidevọnamẹ tọn ehelẹ nọ flin mí dọ Otọ́ mítọn do ojlo, yèdọ ojlo vẹkuvẹku lọ nado gọalọna mẹhe biọ alọgọ etọn lẹ. Ehe yinyọnẹn nọ gọalọna mí nado doakọnnanu po ayajẹ po.

 6. Nawẹ hogbe Isaia tọn lẹ dohia dọ Jehovah nọ dotoaina odẹ̀ devizọnwatọ etọn lẹ dopodopo tọn gbọn?

⁶ Jidide devo tẹwẹ wefọ ehe na mí gando odẹ̀ mítọn lẹ go? Jehovah nọ na ayidonugo odẹ̀ dopodopo mítọn lẹ tọn. Naegbọn mí gán dọ mọ? To adà tintan Isaia weta 30tọ tọn mẹ, Jehovah to alọdlẹndo omẹ etọn lẹ taidi pipli de. Amọ́ to wefọ 19tọ mẹ, hogbe he yin yiyizan lẹ to alọdlẹndo mẹdopodopo. Isaia wlan dọmọ: “Hiẹ ma na viavi paali”; “e họnwun dọ ewọ na nọ do nukundagbe hia we”; “e na nọ siọ we.” Na Jehovah yin Otọ́ owanyinọ de wutu, e ma to didọna visunnu kavi viyọnnu etọn he gbọjọ de dọ, “A dona yin huhlọnnọ taidi nọvisunnu kavi nọviyọnnu towe gba.” Kakatimọ, dopodopo mítọn tọn wẹ e nọ dọ bosọ nọ na ayidonugo odẹ̀ dopodopo mítọn lẹ tọn.—Salm. 116:1; Isa. 57:15.

 7. Nawẹ Isaia po Jesu po zinnudo nuhudo lọ nado nọ hodẹ̀ po linsinsinyẹn po ji gbọn?

⁷ Whenue mí hodẹ̀ hlan Jiwheyẹwhe gando whẹho he to ahunmẹduna mí de go, gblọndo Jehovah tọn to tintan whenu gán yin nado na mí huhlọn nado pehẹ ninọmẹ lọ. Podọ eyin nuhahun mítọn ma yawu doalọte dile mí na ko donukun do, e gán biọ dọ mí ni biọ huhlọn Jehovah whlasusu nado doakọnna ẹn. Nuhe ewọ biọ to mí si nado wà niyẹn. Humọ, hogbe Isaia tọn he bọdego ehelẹ do enẹ hia, e dọmọ: “Mì [na Jehovah] gbọjẹ depope blo.” (Isa. 62:7) Etẹwẹ enẹ zẹẹmẹdo? Odẹ̀ he mí nọ hò hlan Jehovah lẹ dona sù sọmọ bọ e na taidi dọ mí ma nọ na gbọjẹ Jehovah paali wẹ nkọ. Hogbe Isaia tọn lẹ flin mí apajlẹ he Jesu na gando odẹ̀ go lẹ to Luku 11:8-10, 13 mẹ. To wefọ lọ lẹ mẹ, Jesu na tuli mí nado nọ hodẹ̀ po “linsinsinyẹn majomajo” po, podọ nado nọ to gbigbọ wiwe ‘biọ zọnmii.’ Mí gán sọ biọ dọ Jehovah ni na mí anademẹ he mí do hudo etọn nado basi nudide he sọgbe lẹ.

 8. To hohowhenu, nawẹ hogbe Isaia 30:20, 21 tọn lẹ mọ hẹndi gbọn?

⁸ Hia Isaia 30:20, 21. Whenue awhànpa Babilọni tọn dosla lẹdo Jelusalẹm na owhe dopo daa, tòvi lọ lẹ tindo numimọ ayimajai tọn sọmọ bọ e wá má yé pete. Amọ́, sọgbe hẹ wefọ 20 po 21tọ po, Jehovah dopà na Ju lọ lẹ dọ eyin yé lẹnvọjọ bo diọ walọyizan yetọn, emi na whlẹn yé gán. Isaia dlẹnalọdo Jehovah taidi “Nuplọnmẹtọ Daho” yetọn, bo dopà na omẹ lọ lẹ dọ Jehovah na plọn yé lehe yé na nọ basi sinsẹ̀n hlan Ewọ to aliho he e kẹalọyi mẹ do. Hogbe enẹlẹ mọ hẹndi whenue Ju lẹ yin tuntundote sọn kanlinmọgbenu. Jehovah do ede hia di Nuplọnmẹtọ Daho yetọn, podọ to anademẹ etọn glọ, omẹ etọn lẹ hẹn sinsẹ̀n-bibasi wiwe-ṣeke gọwá po kọdetọn dagbe po. To egbehe, dona de wẹ e yin na mí nado tindo Jehovah taidi Nuplọnmẹtọ Daho mítọn.

 9. Etẹwẹ yin dopo to aliho he mẹ mí nọ mọ anademẹ lẹ yí sọn Jehovah dè to egbehe te lẹ mẹ?

⁹ Isaia sọ dọ dọ mí taidi nuplọntọ lẹ he Jehovah to nuplọn to aliho awe delẹ mẹ. Tintan, Isaia dọ dọ: ‘Hiẹ na yí nukun towe titi do mọ Nuplọnmẹtọ Daho towe.’ To apajlẹ ehe mẹ, Nuplọnmẹtọ lọ yin zẹẹmẹ basina taidi mẹhe ṣite to nukọnna nuplọntọ etọn lẹ. To egbehe, mí tindo lẹblanulọkẹyi lọ nado nọ mọaleyi sọn nuplọnmẹ etọn lẹ mẹ. Nawẹ Jehovah nọ plọnnu mí gbọn? E nọ wàmọ gbọn titobasinanu etọn gblamẹ. Lehe mí nọ dopẹ́ do sọ dọ mí nọ mọ anademẹ he họnwun lẹ yí sọn asisa enẹ mẹ! Anademẹ he mí nọ mọyi to opli Klistiani tọn po plidopọ lẹ po ji podọ gbọn owe lẹ, tito televiziọn tọn po asisa susu devo lẹ po gblamẹ nọ gọalọna mí nado doakọnnanu po ayajẹ po to ojlẹ awusinyẹn tọn lẹ mẹ.

10. Aliho tẹ mẹ wẹ mí nọ sè “ohó de to godo [mítọn]” te?

¹⁰ Isaia donù aliho awetọ de go he mẹ Jehovah nọ plọnnu mí te, e dọmọ: “Otó towe titi na nọ sè ohó de to godo towe.” Tofi, yẹwhegán lọ dlẹnalọdo Jehovah taidi nuplọnmẹtọ ayidonugotọ de he to zọnlinzin to godo na nuplọntọ etọn lẹ bo to anademẹ na yé nado do ali hia yé. To egbehe, mí nọ sè ogbè Jiwheyẹwhe tọn to godo mítọn. Gbọnna? Ohó gbọdo Jiwheyẹwhe tọn ko yin kinkandai do Biblu mẹ sọn ojlẹ dindẹn die, yèdọ ojlẹ de he mí ko dogodo e ko dẹn. Enẹwutu whenue mí to Biblu hia, e nọ taidi dọ mí to ogbè Jiwheyẹwhe tọn sè sọn godo mítọn wẹ nkọ.—Isa. 51:4.

11. Nado doakọnnanu po ayajẹ po, afọdide awe tẹlẹ wẹ mí dona ze, podọ etẹwutu?

¹¹ Nawẹ mí gán mọaleyi to gigọ́ mẹ sọn anademẹ he Jehovah nọ wleawuna gbọn titobasinanu etọn po Ohó etọn po gblamẹ lẹ mẹ gbọn? Doayi e go dọ Isaia donù onú awe delẹ go. Tintan, e dọ, “aliho lọ die.” Awetọ, e dọ, “mì nọ zinzọnlin gbọn e ji.” (Isa. 30:21) E ma ko pé nado yọ́n “aliho lọ.” Mí sọ dona “nọ zinzọnlin gbọn e ji.” Mí nọ plọn nuhe Jehovah biọ to mí si lẹ gbọn Ohó etọn po zẹẹmẹ he titobasinanu etọn nọ basi deji lẹ po gblamẹ. Mí sọ nọ plọn lehe mí na nọ yí nuhe plọn mí te lẹ do yizan mẹ do. Nado doakọnnanu po ayajẹ po to sinsẹ̀nzọn mítọn na Jehovah mẹ, mí dona ze afọdide awe enẹlẹ. Mọwiwà kẹdẹ wẹ na zọ́n bọ mí gán kudeji dọ Jehovah na dona mí.

12. Sọgbe hẹ Isaia 30:23-26, nawẹ Jehovah na dona omẹ etọn lẹ gbọn?

¹² Hia Isaia 30:23-26. Nawẹ dọdai ehe mọ hẹndi to whẹho Ju he lẹkọwa aigba Islaeli tọn ji lẹ tọn mẹ gbọn, whenue yé ko nọ kanlinmọgbenu to Babilọni godo? Yé yin didona susugege to agbasa-liho podọ to gbigbọ-liho. Jehovah dona omẹ etọn lẹ bo na yé núdùdù susugege to agbasa-liho. Amọ́ hú popolẹpo, e yí núdùdù gbigbọmẹ tọn susugege do kẹ́ yé dile sinsẹ̀n-bibasi wiwe-ṣeke to yinyin hinhẹn gọwá vudevude. Dona gbigbọmẹ tọn he omẹ Jiwheyẹwhe tọn lẹ duvivi etọn to ojlẹ enẹ mẹ lẹ ma gán yin yiyijlẹdo nuhe yé ko tindo numimọ etọn wayi depope go. Podọ dile wefọ 26tọ dohia do, Jehovah hẹn hinhọ́n gbigbọmẹ tọn họnwun gblegede. (Isa. 60:2) Dona Jehovah tọn lẹ gọalọna devizọnwatọ etọn lẹ nado yí ayajẹ po adọgbigbo po do to ewọ sẹ̀n zọnmii, “na ninọmẹ dagbe ahun mẹ tọn wutu.”—Isa. 65:14.

13. Nawẹ dọdai hẹngọwa tọn lọ ko mọ hẹndi to azán mítọn gbè gbọn?

¹³ Be dọdai he gando hẹngọwa sinsẹ̀n-bibasi wiwe-ṣeke lọ tọn go gando mí go to egbehe ya? Gbau! To aliho tẹ mẹ? Sọn 1919 wẹ gbẹtọ livi susu lẹ ko yin tuntundote sọn kanlinmọgbenu Babilọni Daho lọ, yèdọ sinsẹ̀n lalo lẹpo to pọmẹ tọn. Yé ko yin anadena yì fide he pọnte hugan Aigba Pagbe tọn Islaeli tọn lọ ji. Yé ko yin pinplan yì paladisi gbigbọmẹ tọn de mẹ. (Isa. 51:3; 66:8) Paladisi gbigbọmẹ tọn, etẹwẹ nọ yinmọ?

14. Etẹwẹ paladisi gbigbọmẹ tọn yin, podọ mẹnu lẹ wẹ to e mẹ to egbehe? (Pọ́n Zẹẹmẹ Hogbe lẹ Tọn.)

¹⁴ Sọn 1919, mẹyiamisisadode lẹ to vivi gbẹninọ to paladisi gbigbọmẹ tọnb de mẹ tọn dù. Dile ojlẹ to yìyì, mẹhe tindo todido aigba ji tọn lẹ, enẹ wẹ “lẹngbọ devo lẹ” lọsu ko wá aigba gbigbọmẹ tọn ehe ji, podọ yé ko duvivi dona susugege lẹ tọn sọn Jehovah dè.—Joh. 10:16; Isa. 25:6; 65:13.

15. Fitẹ wẹ paladisi gbigbọmẹ tọn lọ te?

¹⁵ Fitẹ wẹ aigba kavi paladisi gbigbọmẹ tọn lọ te to egbehe? Sinsẹ̀n-basitọ Jehovah tọn lẹ gán yin mimọ to adà aigba tọn lẹpo ji. Eyin mọ wẹ, paladisi gbigbọmẹ tọn he mẹ yé te lọ lọsu tin lẹdo aihọn pé. Enẹwutu to egbehe, mahopọnna fidepope he mí nọ nọ̀ to aigba ji, mí gán tin to paladisi gbigbọmẹ tọn lọ mẹ dile e na dẹnsọ bọ mí na yí zohunhun do to godonọna sinsẹ̀n-bibasi nugbo.

16. Nawẹ mí gán zindonukọn nado to whanpẹ paladisi gbigbọmẹ tọn lọ tọn mọ zọnmii gbọn?

¹⁶ Nado gbọṣi paladisi gbigbọmẹ tọn lọ mẹ, dopo to nuhe mí dona wà lẹ mẹ wẹ nado nọ yọ́n pinpẹn agun lẹdo aihọn pé Klistiani tọn lọ tọn sisosiso. Nawẹ mí gán wàmọ gbọn? Mí na wàmọ eyin mí nọ ze ayidonugo do jẹhẹnu mẹhe to agun mẹ lẹ tọn ji, kakati ni yin do awugbopo yetọn lẹ ji. (Joh. 17:20, 21) Naegbọn enẹ do yin nujọnu sọmọ? Lẹnnupọndo nuyijlẹdonugo ehe ji. Mí nọ donukun nado mọ atin voovo lẹ to jipa whanpẹnọ de mẹ. Mọdopolọ, paladisi gbigbọmẹ tọn lọ he tin to agun lẹ mẹ to egbehe bẹ gbẹtọ voovo he gán yin yiyijlẹdo atin lẹ go lẹ hẹn. (Isa. 44:4; 61:3) Mí dona hẹn ẹn diun dọ mí zindonukọn nado nọ ze ayidonugo do whanpẹ jipa lọ tọn ji, bọ e ma yin do oblọ he atin he sẹpọ mí lẹ dopodopo tindo lẹ ji. Mí ni ma dike na awugbopo mítọn titi kavi mẹdevo he to agun lọ mẹ lẹ tọn lẹ ni fẹayihasẹna mí sọn whanpẹ pọmẹ tọn agun lẹdo aihọn pé Klistiani tọn he tin to kọndopọ mẹ lọ tọn ji blo.

17. Etẹwẹ dopodopo mítọn gán zindonukọn nado to wiwà nado yidogọna pọninọ agun lọ tọn?

¹⁷ Adà tẹwẹ dopodopo mítọn nọ yiwà nado yidogọna pọninọ ehe? Mí nọ yí adà mítọn wà eyin mí yin jijọho-dintọ lẹ. (Mat. 5:9; Lom. 12:18) Whedepopenu he mí ze afọdide tintan lọ nado yidogọna haṣinṣan jijọho tọn hẹ mẹdevo lẹ to agun lọ mẹ, mí nọ yidogọna whanpẹ paladisi gbigbọmẹ tọn lọ tọn. Mí nọ hẹn do ayiha mẹ dọ Jehovah wẹ dọ̀n mẹhe to paladisi gbigbọmẹ tọn lọ mẹ lẹpo wá sinsẹ̀n-bibasi wiwe-ṣeke lọ mẹ. (Joh. 6:44) Yí nukun homẹ tọn do pọ́n lehe Jehovah dona ko nọ jaya do whenue e mọ bọ mí to vivẹnudo nado yidogọna jijọho po pọninọ po to mẹhe e nọ mọ di omẹ họakuẹ lẹ ṣẹnṣẹn, enẹ wẹ devizọnwatọ etọn lẹ!—Isa. 26:3; Hag. 2:7.

18. Etẹ ji wẹ mí dona nọ saba lẹnayihamẹpọndo, podọ etẹwutu?

¹⁸ Nawẹ mí gán mọaleyi to gigọ́ mẹ sọn dona he mí nọ mọyi taidi devizọnwatọ Jiwheyẹwhe tọn lẹ mẹ gbọn? Mí gán nọ lẹnnupọn sisosiso do nuhe mí nọ plọn to Ohó Jiwheyẹwhe tọn po owe sinai do Biblu ji mítọn lẹ po mẹ lẹ ji. Nupinplọn po ayihamẹlinlẹnpọn mọnkọ po na gọalọna mí nado wleawuna jẹhẹnu Klistiani tọn lẹ he nọ whàn mí nado do “owanyi mẹmẹsunnu tọn” po “owanyi sisosiso na ode awetọ” po hia to agun mẹ. (Lom. 12:10) Dile mí to ayihamẹlẹnpọn do dona mítọn alọnu tọn lẹ ji, mí nọ hẹn haṣinṣan mítọn hẹ Jehovah lodo. Podọ ayihamẹlinlẹnpọn do dona he Jehovah tindo to sẹdotẹnmẹ na mí lẹ ji na zọ́n bọ todido mítọn nado to ewọ sẹ̀n kakadoi na họnwun na mí dogọ. Ehe lẹpo na yidogọna ayajẹ mítọn to sinsẹ̀nzọn Jehovah tọn mẹ todin.

19. (a) Sọgbe hẹ Isaia 30:18, nujikudo tẹwẹ mí gán tindo? (b) Etẹwẹ na gọalọna mí nado nọ doakọnnanu po ayajẹ po?

¹⁹ Jehovah ‘na fọnṣite’ do ota mítọn mẹ whenue ewọ na hẹn opodo wá na aihọn ylankan ehe. (Isa. 30:18) Mí kudeji dọ Jehovah, yèdọ “Jiwheyẹwhe whẹdida dodo tọn de,” ma na dike bọ azán dopo tata ni jẹ azán he ji aihọn Satani tọn dona yin vivasudo te. (Isa. 25:9) Mí yí homẹfa do to tenọpọn Jehovah dọ ni hẹn azán whlẹngán tọn enẹ wá. Kakajẹ whenẹnu, mí magbe nado zindonukọn nado nọ yọ́n pinpẹn lẹblanulọkẹyi dẹ̀hiho tọn, nado nọ plọnnu bo nọ yí Ohó Jiwheyẹwhe tọn do yizan mẹ, podọ nado nọ lẹnayihamẹpọn do dona mítọn lẹ ji. Dile mí to mọwà, Jehovah na gọalọna mí nado doakọnnanu po ayajẹ po to sinsẹ̀n-bibasi mítọn hlan ewọ mẹ.