Etẹwẹ Jọ Do Yé Go?

NỌFI po po No po yin yinkọ Biblu tọn lẹ na tatọ́-tònọ Egipti tọn he diyin to ojlẹ de mẹ lẹ, yèdọ Memphis po Thèbes po. Nọfi (Memphis) tin to nudi kilomẹtlu 23 do hùwaji Caire tọn, to whèyihọ Otọ̀ Nile tọn. Ṣigba, Memphis hẹn otẹn etọn taidi tatọ́-tònọ Egipti tọn bu to nukọnmẹ. To bẹjẹeji owhe kanweko 15tọ J.W.M., Egipti tindo tatọ́-tònọ yọyọ de heyin No (Thèbes), he tin to nudi kilomẹtlu 500 do hùwaji Memphis tọn. To gbakija tẹmpli tọn susu he tin to Thèbes lẹ mẹ wẹ Karnak tọn tin te, heyin pinpọnhlan taidi ohọ̀ daho hugan he tindo dòtin lẹ heyin gbigbá pọ́n. Thèbes po tẹmpli Karnak tọn etọn po yin kinklandovo na sinsẹ̀n-bibasi Amọni, yèdọ yẹwhe nukundeji hugan Egiptinu lẹ tọn lọ tọn.

Etẹwẹ dọdai Biblu tọn dọ gando Memphis po Thèbes po go? Whẹdida whẹgbledomẹ tọn yin lilá sọta Egipti Falo tọn po yẹwhe etọn lẹ po, titengbe “Amọni No tọn,” heyin yẹwhe nukundeji hugan lọ. (Jẹlemia 46:25, 26) Sinsẹ̀n-basitọ susugege he wọ̀ yì finẹ lẹ na yin ‘sinsán sẹ.’ (Ezekiẹli 30:14, 15) Podọ nuhe jọ lọ niyẹn. Gbakija tẹmpli tọn lẹ kẹdẹ wẹ pò na sinsẹ̀n-bibasi Amọni tọn. Tòdaho Louxor egbezangbe tọn tin to apadewhe Thèbes hohowhenu tọn tẹnmẹ, bọ gbétatò devo lẹ tin to gbakija etọn tẹnmẹ.

Na nuhe dù Memphis, yọwhé etọn lẹ kẹdẹ wẹ pò. Weyọnẹntọ Biblu tọn Louis Golding dọmọ: “Na owhe kanweko susu, Arabe-nù he gbawhàn Egipti tọn lẹ yí gbakija sẹhundaga Memphis tọn lẹ zan taidi fie yé hẹn zannu sọn nado gbá tatọ́-tònọ yetọn (Caire) to adà awetọ otọ̀ lọ tọn ji. Họgbátọ Arabe lẹ bẹ zannu lọ lẹ sọmọ bọ zannu dopo tata ma pò to lẹdo tòdaho hohowhenu tọn enẹ mẹ na kilomẹtlu susu lẹ.” Na nugbo tọn, dile Biblu dọ dọdai etọn do, Memphis lẹzun “ojẹvọ́ de . . . matin tòmẹnu.”—Jẹlemia 46:19.

Ehelẹ yin apajlẹ awe poun he dohia dọ dọdai Biblu tọn lẹ sọgbe. Vasudo Thèbes po Memphis po tọn na mí whẹwhinwhẹ́n he lodo de nado tindo jidide to dọdai Biblu tọn he ma ko yin hinhẹndi lẹ mẹ.—Psalm 37:10, 11, 29; Luku 23:43; Osọhia 21:3-5.