Lehe Hagbẹ Anademẹtọ lọ Gbọnvona Nuyizan Sọgbe hẹ Osẹ́n de Do
PLIDOPỌ whemẹwhemẹ Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania tọn ko to yinyin bibasi sọn janvier 1885 gbọ́n. To whenuena bibẹpli Klistiani yiamisisadode lẹ tọn ko to nukọnzindo sọn owhe kanweko 19tọ mẹ, anadenanutọ lẹ po mẹhe tindo otẹn azọngban tọn to ogbẹ́ ehe mẹ lẹ po tindo todido olọn mẹ tọn. Na nugbo tọn, ehe ko diblayin whẹho lọ to whepoponu.
Vogbingbọn dopo tin. To 1940, Hayden C. Convington—heyin ayinamẹtọ osẹ́n tọn Ogbẹ́ tọn bosọ yin dopo to “lẹngbọ devo” lẹ mẹ, he tindo todido aigba ji tọn—yin dide taidi anadenanutọ Ogbẹ́ tọn dopo. (Johanu 10:16) E wadevizọn taidi mẹbọdo azinponọ go Ogbẹ́ tọn sọn 1942 jẹ 1945. To ojlẹ enẹ mẹ, Mẹmẹsunnu Convington de ede sẹ̀ taidi anadenanutọ de nado sọgbe hẹ nuhe taidi ojlo Jehovah tọn to ojlẹ enẹ mẹ—dọ anadenanutọ lẹ po mẹhe tindo otẹn azọngban tọn lẹ to nuyizan sọgbe hẹ osẹ́n Pennsylvania tọn mẹ lẹ po ni yin Klistiani yiamisisadode lẹ. Lyman A. Swingle yí otẹn Hayden C. Convington tọn to pipli anadenanutọ lẹ tọn mẹ, bọ Frederick W. Franz yin dide taidi mẹbọdo azinponọ go.
Naegbọn devizọnwatọ Jehovah tọn lẹ do yise dọ anadenanutọ po mẹhe tindo otẹn azọngban tọn heyin Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania tọn lẹpo po dona yin Klistiani yiamisisadode lẹ? Na to ojlẹ enẹ mẹ, pipli anadenanutọ po mẹhe tindo otẹn azọngban tọn to nuyizan sọgbe hẹ osẹ́n Pennsylvania tọn mẹ lẹ po yin kinkọndopọ pẹkipẹki hẹ Hagbẹ Anademẹtọ Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ tọn, he ko nọ bẹ sunnu yí gbigbọ do dè lẹ kẹdẹ hẹn to whepoponu wutu.
Plidopọ Whemẹwhemẹ Tọn He Jẹ na Ayidego De
To plidopọ whemẹwhemẹ tọn heyin bibasi to 2 octobre 1944, to Pittsburgh ji, hagbẹ nuyizan sọgbe hẹ osẹ́n Pennsylvania tọn lẹ kẹalọyi gbemima ṣidopo he basi vọjladona kandai gbemima tọn etọn lẹ. Kandai gbemima tọn lọ ko wleawuna dọ mẹhe na nọ tindo mahẹ to vòbibla mẹ lẹ dona yin mẹhe nọ jọ akuẹ na azọ́n Ogbẹ́ tọn lẹ kẹdẹ, ṣigba kandai vọjlado tọn atọ̀ntọ de awuwledainanu enẹ sẹ̀. Linlin de do plidopọ whemẹwhemẹ tọn enẹ ji dọmọ: “Hagbẹ-yinyin Ogbẹ́ tọn na yin hinhẹndote do nuhe ma hugan gbẹtọ 500 ji. . . . Mẹdepope heyin dide dona yin devizọnwatọ whenu-gigọ́ Ogbẹ́ tọn kavi devizọnwatọ ojlẹ-gli tọn agun kunnudetọ Jehovah tọn lẹ tọn bosọ dona do gbigbọ Oklunọ tọn hia.”
Sọgbe hẹ enẹ, anadenanutọ Ogbẹ́ tọn lẹ na nọ yin dide do tẹnmẹ gbọn vòbibla na mẹdopodopo he ze yedelẹ jo mlẹnmlẹn hlan Jehovah dali, mahopọnna akuẹ sọha he yé jọ hlan nukọnyiyi azọ́n Ahọluduta lọ tọn lẹ. Ehe sọawuhia nado tin to kọndopọmẹ hẹ nuklọwé he to nukọnzindo heyin didọdai to Isaia 60:17 mẹ, fie mí hia te dọmọ: “To otẹn gànvẹẹ tọn mẹ yẹn na hẹn sika wá, to otẹn gànyuu tọn mẹ, yẹn na hẹn fataka wá, to otẹn atin tọn mẹ, gànvẹẹ, to otẹn osé tọn mẹ, gànyuu: yẹn na basi ogán towe lẹ na jijọho, podọ azọ́ngán towe lẹ na dodo.” To alọdindlẹndo “ogán” po “azọ́ngán” lẹ po mẹ, dọdai ehe dlẹnalọdo nuhẹnpọnte lẹ to aliho nuyiwa titobasinanu tọn lẹ mẹ to omẹ Jehovah tọn lẹ ṣẹnṣẹn.
Afọdide nujọnu tọn ehe to titobasinanu lọ hinhẹnwa hukan ji hẹ nuyiwa yẹwhehọluduta tọn mẹ wá to vivọnu “whèjai lẹ po afọnnu lẹ po fọtọ́n awe po fọdekanweko po” tọn, heyin nùdego to Daniẹli 8:14 mẹ. To ojlẹ enẹ mẹ, “fiwiwe lọ” yin ‘hinhẹnwa ninọmẹ dagbe etọn mẹ.’
Ṣigba, to plidopọ whemẹwhemẹ tọn vonọtaun 1944 tọn godo, kanbiọ titengbe de gbẹ́ pò to aimẹ. To whenuena e yindọ Hagbẹ Anademẹtọ nọ yin kinkọndopọ pẹkipẹki to whenẹnu hẹ omẹ ṣinawe hagbẹ anadenanutọ nuyizan sọgbe hẹ osẹ́n Pennsylvania tọn tọn lẹ, be ehe zẹẹmẹdo dọ Hagbẹ Anademẹtọ ma dona tindo gbẹtọ hugan Klistiani yiamisisadode ṣinawe wẹ ya? Humọ, to whenuena e yindọ anadenanutọ lẹ nọ yin dide gbọn hagbẹ nuyizan sọgbe hẹ osẹ́n lọ tọn lẹ dali, be hagbẹ nuyizan sọgbe hẹ osẹ́n lọ tọn lẹ to Hagbẹ Anademẹtọ tọn lẹ de to opli whemẹwhemẹ tọn owhe dopodopo tọn ji wẹ ya? Be anadenanutọ po mẹhe tindo otẹn azọngban tọn heyin Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania tọn lẹ po gọna Hagbẹ Anademẹtọ yin nudopolọ mlẹnmlẹn wẹ, kavi be yé gbọnvo wẹ ya?
Opli Whemẹwhemẹ Ayidego Tọn Devo
Kanbiọ ehelẹ mọ gblọndo yí to opli whemẹwhemẹ tọn heyin bibasi to 1er octobre 1971 ji. To ojlẹ enẹ mẹ, hodọtọ dopo dlẹnalọdo dọ hagbẹ anademẹtọ “afanumẹ, nugbonọ nuyọnẹntọ” tọn ko wá aimẹ owhe kanweko lẹ jẹnukọnna Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania. (Matiu 24:45-47) Hagbẹ anademẹtọ de yin dide to Pẹntikọsti owhe 33 W.M., yèdọ nuhe hugan owhe kanweko 18 whẹpo nuyizan sọgbe hẹ osẹ́n Pennsylvania tọn do wá aimẹ. To tintan whenu, e mayin sunnu 7 wẹ hagbẹ anademẹtọ bẹhẹn gba, ṣigba apọsteli 12 lẹ. E họnwun dọ, sọha etọn yin hinhẹn sù deji to godo mẹ, na “apọsteli lẹ po mẹho lẹ po . . . to Jelusalẹm” to nukọntọ yin.—Owalọ lẹ 15:2, wekun flinflin lẹ yin mítọn.
To 1971 hodọtọ dopolọ basi zẹẹmẹ dọ hagbẹ Ogbẹ́ Watch Tower tọn lẹ ma sọgan blavo nado de Hagbẹ Anademẹtọ mẹyiamisisadode lẹ gba. Etẹwutu? E dọmọ: “Na hagbẹ anademẹtọ ‘afanumẹ’ lọ tọn lẹ ma nọ yin dide gbọn gbẹtọ depope dali gba. E nọ yin dide gbọn . . . Jesu Klisti, heyin Ota agun Klistiani nugbo tọn po Oklunọ podọ Ogán pipli ‘afanumẹ, nugbonọ nuyọnẹntọ’ lọ tọn lẹ po dali.” To whelọnu lo, e họnwun dọ Hagbẹ Anademẹtọ lọ lẹ ma sọgan yin dide gbọn vòbibla dali biọ họmẹ gbọn hagbẹ-yinyin nuyizan sọgbe hẹ osẹ́n tọn depope dali gba.
To nukọnzinzindo mẹ, hodọtọ lọ dọ hodidọ ayidego tọn titengbe ehe: “Hagbẹ anademẹtọ ma tindo mẹhe tin to otẹn azọngban tọn mẹ lẹ kẹdẹdile Pipli Anadenanutọ Ogbẹ́ tọn lẹ nọ tindo do gba, taidi azinponọ, mẹbọdo-azinponọ go, wekantọ-akuẹ-hẹntọ po mẹbọdo wekantọ-akuẹ-hẹntọ po go. Azinponọ kẹdẹ wẹ e nọ tindo.” Na owhe susu, azinponọ nuyizan sọgbe hẹ osẹ́n Pennsylvania tọn wẹ sọ yin hagbẹ nukundeji hugan Hagbẹ Anademẹtọ tọn. Ehe ma nasọ yin whẹho lọ ba. Dile yé ma sọzẹn to numimọ kavi nugopipe mẹ do, mẹhe tin to Hagbẹ Anademẹtọ mẹ lẹ na sọzẹn to azọngban tintindo mẹ. Hodọtọ lọ yidogọ dọmọ: “Na enẹ tọn wutu depope to hagbẹ anademẹtọ tọn mẹ sọgan yin azinponọ bo nasọ yin azinponọ . . . Ogbẹ́ tọn to ojlẹ dopolọ mẹ gba . . . Popolẹpo sinai do tito mẹjẹmẹtẹnmẹ tọn na azinponọ-yinyin hagbẹ anademẹtọ tọn ji.”
To opli whemẹwhemẹ ayidego 1971 tọn ji, vogbingbọn de yin didohia hezeheze to hagbẹ yí gbigbọ do de Hagbẹ Anademẹtọ tọn po anadenanutọ nuyizan sọgbe hẹ osẹ́n Pennsylvania tọn lẹ tọn po ṣẹnṣẹn. Etomọṣo, Hagbẹ Anademẹtọ tọn lẹ gbẹ́ zindonukọn nado to nuyiwa taidi anadenanutọ po mẹhe tindo otẹn azọngban tọn Ogbẹ́ tọn lẹ po. Ṣigba, to egbehe, kanbiọ lọ fọndote dọ: Be whẹwhinwhẹ́n Owe-wiwe tọn depope tin na nuhewutu anadenanutọ Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania tọn lẹ dona yin sọn Hagbẹ Anademẹtọ lẹ mẹ ya?
Gblọndo lọ yin lala. Nuyizan sọgbe hẹ osẹ́n Pennsylvania tọn mayin nuyizan sọgbe hẹ osẹ́n dopo akàn he Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ nọ yizan gba. Devo lẹ tin ga. Dopo wẹ Watchtower Bible and Tract Society of New York, Incorporated. E nọ hẹn azọ́n mítọn bọawu to États-Unis. E họnwun dọ dona Jehovah tọn ko tin to pipli ehe ji, dile etlẹ yindọ anadenanutọ po mẹhe tindo otẹn azọngban tọn etọn lẹ po yin sọn “lẹngbọ devo” lẹ mẹ na taun tọn do. International Bible Students Association nọ yin yiyizan to Grande-Bretagne. Nuyizan sọgbe hẹ osẹ́n devo lẹ nọ yin yiyizan nado ze dagbenu Ahọluduta tọn lẹ daga to aigba devo lẹ ji. Yemẹpo nọ gbọn gbekọndopọ dali gọalọ bo nọ tindo azọngban de nado yiwà bo hẹn wẹndagbe lọ yin lilá lẹdo aihọn pé. Mahopọnna fidepope he yé tin te kavi mẹhe to nuyiwa taidi anadenanutọ lẹ kavi tin to otẹn azọngban tọn mẹ lẹ, nuyizan ehelẹ nọ yin anadena to yẹwhehọluduta-liho bo nọ yin yiyizan gbọn Hagbẹ Anademẹtọ dali. Enẹwutu, nuyizan mọnkọtọn lẹ tindo azọngban heyin didena yé to dagbenu Ahọluduta lọ tọn lẹ hinhẹn yì nukọn mẹ.
Alemọyinu wẹ e yin na mí nado tindo nuyizan sọgbe hẹ osẹ́n lẹ. Mí nọ gbọnmọ dali setonuna osẹ́n lẹdo po akọta tọn lẹ po, dile Ohó Jiwheyẹwhe tọn biọ do. (Jẹlemia 32:11; Lomunu lẹ 13:1) Nuyizan sọgbe hẹ osẹ́n lẹ nọ hẹn azọ́n mítọn heyin owẹ̀n Ahọluduta tọn mimá gbayipe gbọn Biblu, owe lẹ, linlinnamẹwe lẹ, alọnuwe lẹ, po nuyizan devo lẹ po dali yọnbasi. Nuyizan mọnkọtọn lẹ sọ nọ yinuwa taidi nuyizan sọgbe hẹ osẹ́n lẹ nado penukundo whẹho he gando nunọ-yinyin, alọgọ kọgbọ tọn lẹ, gbebibiọ na yizan nọtẹn plidopọ agbegbe tọn lẹ, po mọmọ po sọyi go. Mí dopẹ́ na devizọn he nuyizan sọgbe hẹ osẹ́n enẹlẹ to wiwà lẹ tọn.
Yinkọ Jehovah Tọn to Otẹn Tintan Mẹ
To 1944, Nukinkan II kandai gbemima Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania tọn yin vivọjlado nado zinnudo yanwle nuyizan ehe tọn lẹ ji. Sọgbe hẹ kandai gbemima tọn lọ, lẹndai Ogbẹ́ tọn lẹ bẹ lẹndai titengbe ehe hẹn: “Nado lá wẹndagbe ahọluduta Jiwheyẹwhe tọn tọn to Klisti Jesu glọ hlan akọta lẹpo taidi okunnu de na yinkọ, ohó po nupojipetọ-yinyin Ganhunupotọ JEHOVAH Jiwheyẹwhe tọn po.”
Sọn 1926 gbọ́n wẹ ‘afanumẹ nugbonọ lọ’ ko ze yinkọ Jehovah tọn do otẹn tintan mẹ. Owhe 1931 jẹna ayidego taun na to whenẹnu wẹ Biblu Plọntọ lẹ kẹalọyi yinkọ lọ Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ. (Isaia 43:10-12) Owe Ogbẹ́ tọn he ko zinnudo yinkọ Jiwheyẹwhe tọn ji taun delẹ die: Jehovah (1934), “Que ton nom soit sanctifié” (1961), po “‘Les nations sauront que je suis Jéhovah’ — Comment?” po (1971).
Yè dona donù Les Saintes Écritures—Traduction du monde nouveau, heyin zinzinjẹgbonu to blebu etọn mẹ to Glẹnsigbe mẹ to 1960 go na taun tọn. E tindo yinkọ Jehovah tọn to filẹpo he Tetlaglamu sọawuhia te to Owe Wiwe Heblu tọn lẹ mẹ. Lẹdogbedevomẹ ehe sọ bẹ oyín sọn olọn mẹ wá lọ hẹn to ofi 237 to Owe Wiwe Glẹki Klistiani tọn lẹ mẹ to fie dodinnanu sọwhiwhe tọn lẹ dohia dọ ehe sọgbe te lẹ. Lehe mí dopẹ́ do sọ dọ, to aliho voovo lẹ mẹ, Jehovah ko na dotẹnmẹ “afanumẹ” lọ po Hagbẹ Anademẹtọ etọn po nado yí nutindo wezinzin tọn po nuyizan sọgbe hẹ osẹ́n yetọn lẹ po zan to yinkọ etọn hinhẹn zun yinyọnẹn lẹdo aihọn pé mẹ!
Ohó Jiwheyẹwhe Tọn Mimá Pé Ko Yinukọn
Omẹ Jehovah tọn lẹ ko dekunnu hlan yinkọ etọn bo ko sọ nọgodona Ohó etọn gbọn livi susu owe sinai do Biblu ji po Biblu lọsu livi susu lẹ po zinzinjẹgbonu po mimá yetọn po dali. To bẹjẹeji owhe 1900 lẹ tọn, Ogbẹ́ Watch Tower mọ jlọjẹ owe vọzin tọn yí na The Emphatic Diaglott, heyin Benjamin Wilson tọn heyin vọkan Glẹkigbe po Glẹnsigbe po Owe Wiwe Glẹki Klistiani tọn tọn. Ogbẹ́ zín King James Version heyin vọkan Biblu Plọntọ lẹ tọn jẹgbonu, he bẹ nudọnamẹ dogọ weda 500 tọn hẹn to adà vivọnu etọn tọn. E zín King James Version he tindo alọdlẹndonu ṣẹnṣẹn tọn lẹ jẹgbonu to 1942. Enẹgodo to 1944 Ogbẹ́ jẹ American Standard Version 1901 tọn zinjẹgbonu ji, he yí oyín sọn olọn mẹ wá lọ zan. Yinkọ Jehovah tọn sọ sọawuhia to The Bible in Living English, gbọn Stephen T. Byington dali mẹ, heyin zinzinjẹgbonu gbọn Ogbẹ́ dali to 1972.
Nuyizan sọgbe hẹ osẹ́n he Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ nọ yizan lẹ ko gọalọ to zinzinjẹgbonu po mimá Biblu lẹdogbedevomẹ tọn ehe lẹpo tọn po mẹ. Ṣigba, dehe jẹna ayidego hugan wẹ gbekọndopọ pẹkipẹki he tin to Ogbẹ́ Watch Tower tọn po pipli Kunnudetọ yiamisisadode Jehovah tọn lẹ po ṣẹnṣẹn he bẹ Wedegbẹ́ Lẹdogbedevomẹ Traduction du monde nouveau tọn hẹn. Mí jaya dọ, to blebu mẹ kavi to apadewhe, kakajẹ egbehe vọkan 106 400 000 lẹdogbedevomẹ ehe tọn wẹ ko yin zinzinjẹgbonu to ogbè 38 mẹ. Ogbẹ́ Biblu tọn de wẹ The Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania yin nugbonugbo!
‘Afanumẹ nugbonọ’ ko yin ‘dide do nutindo ogán etọn tọn lẹpo ji.’ Ehe bẹ owhé he tin to tatọ́-tẹnnọ to Ayimatẹn New York tọn, to États-Unis lẹ hẹn, gọna alahọ 110 he to nuyiwa lẹdo aihọn pé lẹ. Hagbẹ pipli afanumẹ lọ tọn lẹ yọnẹn dọ yé na yin oylọ basina nado dogbè na aliho he mẹ yé ko yí nuhe yin zizedo alọmẹ na yé lẹ zan te. (Matiu 25:14-30) Ṣogan, ehe ma glọnalina ‘afanumẹ’ lọ sọn dotẹnmẹ nina nugopọntọ he pegan lẹ sọn “lẹngbọ devo” lẹ ṣẹnṣẹn nado penukundo azọngban sọgbe hẹ osẹ́n po anadenanu tọn lẹ po go mẹ gba. Na nugbo tọn, ehe nọ na dotẹnmẹ Hagbẹ Anademẹtọ nado klan whenu dogọ dovo “na odẹ̀ . . . podọ na devizọn ohó lọ tọn.”—Owalọ lẹ 6:4.
Dile e na dẹnsọ bọ ninọmẹ aihọn ehe tọn lẹ na na dotẹnmẹ etọn, Hagbẹ Anademẹtọ, heyin nukunmọnu “afanumẹ, nugbonọ nuyọnẹntọ” tọn, na nọ yí nuyizan sọgbe hẹ osẹ́n lẹ zan. Ehelẹ nọ bọawu, ṣigba yé mayin dandannu lẹ gba. Eyin nuyizan sọgbe hẹ osẹ́n de yin didesẹ sọn aimẹ gbọn gbedide gandudu tọn dali, azọ́n yẹwhehodidọ tọn na gbẹsọ to nukọnzindo. Etlẹ yin todin, to aigba lẹ ji fie alọhẹndotenamẹ tin-to-aimẹ bọ nuyizan sọgbe hẹ osẹ́n depope ma to yinyin yiyizan te lẹ, owẹ̀n Ahọluduta tọn lọ to yinyin lilá, yè to gbẹtọ lẹ hẹn zun devi, bọ jideji yẹwhehọluduta tọn to nukọnzindo. Enẹ to jijọ na Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ nọ dó bo nọ húsinna, ṣigba ‘Jiwheyẹwhe nọ hẹn ẹn nado whẹ́n’ wutu.—1 Kọlintinu lẹ 3:6, 7.
Dile mí to nukọn pọnhlan na sọgodo, mí deji dọ Jehovah na penukundo nuhudo gbigbọmẹ tọn po agbasamẹ tọn po omẹ etọn lẹ tọn go. Ewọ po Visunnu etọn, Jesu Klisti po, na to awuwlena anademẹ po godonọnamẹ sọn olọn mẹ wá he yè tindo nuhudo etọn nado dotana azọ́n yẹwhehodidọ-Ahọluduta tọn po lẹ zọnmii. Nugbo wẹ dọ, nudepope he mí wadotana taidi devizọnwatọ Jiwheyẹwhe tọn lẹ yin wiwà ‘e mayin gbọn huhlọn awhànpa de tọn dali, kavi gbọn huhlọn mítọn dali gba, ṣigba gbọn gbigbọ Jehovah tọn dali.’ (Zekalia 4:6) Enẹwutu mí to dẹhò na alọgọ sọn olọn mẹ wá, bo yọnẹn dọ to huhlọn he Jehovah nọ namẹ mẹ, mí na penugo nado dotana azọ́n he e ko na mí nado wà to ojlẹ opodo tọn ehe lọ mẹ!