Jehovah de Nuhe “Dona Jọ to Madẹnmẹ” lẹ Hia

“Osọhia de gbọn Jesu Klisti dali, ehe Jiwheyẹwhe na ẹn, nado do nuhe dona jọ to madẹnmẹ lẹ hia afanumẹ etọn lẹ.”—OSỌ. 1:1.

NAWẸ HIẸ NA NA GBLỌNDO GBỌN?

Adà boṣiọ blibata lọ tọn tẹwẹ nọtena Huhlọn Aihọn tọn he yin Anglo-Amérique?

Sọgbe hẹ nuhe Johanu dọ, kanṣiṣa tẹwẹ tin to Huhlọn Aihọn tọn he yin Anglo-Amérique po Plidopọ Akọta lẹ tọn po ṣẹnṣẹn?

Sọgbe hẹ zẹẹmẹ Daniẹli po Johanu po tọn, nawẹ gandudu gbẹtọvi lẹ tọn na wá vivọnu gbọn?

 1, 2. (a) Nawẹ dọdai Daniẹli po Johanu po tọn lẹ gọalọna mí gbọn? (b) Etẹwẹ ota ṣidopo tintan gbekanlin lọ tọn lẹ nọtena?

ALIHO he mẹ dọdai Daniẹli po Johanu po tọn lẹ sọgbe hẹ yedelẹ te gọalọna mí nado mọnukunnujẹ nujijọ susu aihọn egbezangbe tọn po sọgodo po tọn lẹ mẹ. Etẹwẹ mí sọgan plọn eyin mí yí numimọ Johanu tọn gando gbekanlin he tindo ota ṣinawe lọ go, kandai Daniẹli tọn do gbekanlin dobu he tindo azò ao lọ ji po zẹẹmẹ Daniẹli tọn do boṣiọ blibata lọ ji po jlẹdo yedelẹ go? Podọ etẹwẹ nukunnumimọjẹ dọdai enẹlẹ mẹ ganji dona whàn mí nado wà?

² Mì gbọ mí ni gbadopọnna numimọ Johanu tọn gando gbekanlin lọ go. (Osọ., weta 13) Dile mí ko mọ do to hosọ he wayi mẹ, ota ṣidopo tintan gbekanlin lọ tọn lẹ nọtena Egipti, Assilia, Babilọni, Medo-Pẹlsia, Grèce po Lomu po. Huhlọn aihọn tọn ehe lẹpo wẹ diọnukunsọ okún yọnnu lọ tọn. (Gẹn. 3:15) To whenue Johanu basi kandai numimọ etọn tọn godo, Lomu he yin ota ṣidopotọ lọ gbẹ́ zindonukọn taidi huhlọn aihọn tọn na owhe kanweko susu. Ṣigba, ota ṣinawetọ lọ na wá yitẹn Lomu tọn to godo mẹ. Huhlọn aihọn tọn tẹwẹ wàmọ, podọ nawẹ e yinuwa hẹ okún yọnnu lọ tọn gbọn?

GRANDE-BRETAGNE PO ÉTATS-UNIS PO LẸZUN HUHLỌN AIHỌN TỌN

 3. Etẹwẹ gbekanlin dobu he tindo azò ao lọ nọtena, podọ etẹwẹ azò ao lọ lẹ nọtena?

³ Mí sọgan yọ́n huhlọn aihọn tọn he ota ṣinawetọ gbekanlin Osọhia 13 tọn lọ nọtena eyin mí yí numimọ Johanu tọn jlẹdo numimọ Daniẹli tọn do gbekanlin dobu he tindo azò ao lọ ji go.a (Hia Daniẹli 7:7, 8, 23, 24.) Gbekanlin he Daniẹli mọ lọ nọtena Huhlọn Aihọn tọn he yin Lomu. (Pọ́n apotin he tin to weda 12-13.) To owhe kanweko atọ́ntọ W.M., Ahọluigba Lomu tọn jẹ kinklan ji. Azò ao he wú sọn ota gbekanlin dobu lọ tọn mẹ lẹ nọtena ahọluduta he wá sọn Ahọluigba Lomu tọn mẹ lẹ.

 4, 5. (a) Etẹwẹ azò pẹvi lọ wà? (b) Etẹwẹ ota ṣinawetọ gbekanlin lọ tọn nọtena?

⁴ To azò gbekanlin lọ tọn lẹ mẹ, azò ẹnẹ kavi ahọluduta ẹnẹ jẹna ayidego. Sọgbe hẹ dọdai lọ, azò “pẹvi dopo” sọ wá wú, bo sún azò atọ̀n sẹ̀. Ehe mọ hẹndi to whenuena Grande-Bretagne he yin ayimatẹn hoho Ahọluigba Lomu tọn jẹ yindi ji. Kakajẹ owhe kanweko 17tọ W.M., Grande-Bretagne yin ahọluduta de he ma ko tọ́nta sọmọ. To ojlẹ lọ mẹ, ahọluduta he wá sọn ahọluigba hoho Lomu tọn mẹ devo lẹ, yèdọ Espagne, Pays-Bas po France po, diyin hugan ẹn taun. To nukọn mẹ, Grande-Bretagne wá sún ahọluduta enẹlẹ dopodopo sẹ̀ sọn otẹn yindidi tọn yetọn mẹ. To owhe kanweko 18tọ W.M. gblamẹ, e pò ojlẹ kleun de na Grande-Bretagne nado lẹzun ahọluduta aihọn tọn he diyin hugan. Etomọṣo, Grande-Bretagne ma yin ota ṣinawetọ gbekanlin he Johanu mọ lọ tọn gba.

⁵ Dile etlẹ yindọ Grande-Bretagne lẹzun ahọluduta aihọn tọn he diyin hugan, otò he ji e paṣẹ do to Agewaji Amelika tọn lẹ klan sọn e go. Etomọṣo, Grande-Bretagne ma glọnalina otò enẹlẹ he wá lẹzun États-Unis nado diyin. E tlẹ nọ yí bato awhàn tọn etọn lẹ do basi hihọ́na yé. To whenue azán Oklunọ tọn bẹjẹeji to 1914, Grande-Bretagne ko lẹzun ahọluigba daho hugan to whenuho mẹ, podọ États-Unis lọsu ko lẹzun otò he tindo azọ́nwhé daho hugan lẹ.b To Wẹkẹ-Whàn I whenu, Grande-Bretagne po États-Unis po wleawuna kanṣiṣa vonọtaun de. Bẹsọn whenẹnu wẹ Huhlọn Aihọn tọn he yin Anglo-Amérique sọawuhia taidi ota ṣinawetọ gbekanlin lọ tọn. Ṣigba, nawẹ ota ṣinawetọ ehe yinuwa hẹ okún yọnnu lọ tọn gbọn?

 6. Nawẹ ota ṣinawetọ gbekanlin lọ tọn yinuwa hẹ omẹ Jiwheyẹwhe tọn lẹ gbọn?

⁶ Ojlẹ kleun de to bẹjẹeji azán Oklunọ tọn godo, ota ṣinawetọ lọ diọnukunsọ omẹ Jiwheyẹwhe tọn lẹ, yèdọ pipotọ mẹmẹsunnu Klisti tọn lẹ tọn he tin to aigba ji. (Mat. 25:40) Jesu dohia dọ to tintin tofi emitọn whenu, pipotọ okún lọ tọn na yí zohunhun do wà azọ́n he emi dena ẹn lọ to aigba ji. (Mat. 24:45-47; Gal. 3:26-29) Huhlọn Aihọn tọn he yin Anglo-Amérique funawhàn hẹ mẹwiwe enẹlẹ. (Osọ. 13:3, 7) To Wẹkẹ-Whàn I whenu, huhlọn aihọn tọn enẹ sayana omẹ Jiwheyẹwhe tọn lẹ, ṣinyọ́nalọ owe yetọn delẹ ji bo wle afọzedaitọ pipli afanumẹ nugbonọ lọ tọn lẹ do gànpamẹ. Ota ṣinawetọ gbekanlin lọ tọn tlẹ ko dibla doalọtena kavi hù azọ́n yẹwhehodidọ tọn lọ sudo. Jehovah ko mọ nujijọ mẹhẹnjọsi tọn enẹlẹ hlan nukọn bo de yé hia Johanu. Jiwheyẹwhe sọ dohia Johanu dọ to nujijọ enẹlẹ godo, adà awetọ okún lọ tọn na vọ́ huhlọn mọyi whladopo dogọ bo na zindonukọn to azọ́n gbigbọmẹ tọn etọn mẹ po zohunhun po. (Osọ. 11:3, 7-11) Whenuho devizọnwatọ Jehovah tọn egbezangbe tọn lẹ tọn dekunnu dọ nujijọ enẹlẹ wá aimẹ nugbo.

KANṢIṢA HE HUHLỌN AIHỌN TỌN HE YIN ANGLO-AMÉRIQUE TINDO HẸ AFỌ GÀNYUU PO OKÒ PO TỌN LẸ

 7. Kanṣiṣa tẹwẹ tin to ota ṣinawetọ gbekanlin lọ tọn po boṣiọ blibata lọ po ṣẹnṣẹn?

⁷ Kanṣiṣa tẹwẹ tin to ota ṣinawetọ gbekanlin lọ tọn po boṣiọ blibata lọ po ṣẹnṣẹn? Grande-Bretagne wá sọn Ahọluigba Lomu tọn mẹ, podọ to whenuena e yindọ États-Unis wá sọn Grande-Bretagne mẹ, mí sọgan dọ dọ, to aliho ma yin tlọlọ tọn mẹ, États-Unis lọsu wá sọn Lomu mẹ. Ṣigba, etẹwẹ dogbọn afọ boṣiọ lọ tọn lẹ dali? Yé yin yẹdena taidi gànyuu he flusọ́ po okò po. (Hia Daniẹli 2:41-43.) Nuyijlẹdonugo ehe to alọdlẹndo ninọmẹ he na tin-to-aimẹ to whenue ota ṣinawetọ gbekanlin lọ tọn he yin Anglo-Amérique na yin huhlọn aihọn tọn. Di apajlẹ, nuhe yè yí okò po gànyuu po do basi ma na ló sọ nuhe yè yí gànyuu kẹdẹ do basi. Mọdopolọ, Anglo-Amérique ma tindo huhlọn sọ Huhlọn Aihọn tọn he mẹ e wá sọn. Ṣigba, etẹwẹ nọ dekanpona huhlọn Anglo-Amérique tọn?

 8, 9. (a) Nawẹ huhlọn aihọn tọn ṣinawetọ lọ do huhlọn gànyuu tọn nkọ hia gbọn? (b) Etẹwẹ okò he tin to afọ boṣiọ lọ tọn lẹ mẹ nọtena?

⁸ Ota ṣinawetọ gbekanlin lọ tọn do huhlọn gànyuu tọn nkọ hia to whedelẹnu. Di apajlẹ, e do huhlọn etọn hia to whenue e gbawhàn to Wẹkẹ-Whàn I whenu. To Wẹkẹ-Whàn II whenu, huhlọn gànyuu tọn nkọ ota ṣinawetọ lọ tọn sọ họnwun gblegede.c To awhàn enẹ godo, ota ṣinawetọ lọ gbẹ́ nọ do huhlọn gànyuu tọn nkọ hia to ojlẹ delẹ mẹ. Etomọṣo, gànyuu enẹ ko flusọ́ po okò po sọn bẹjẹeji.

⁹ Sọn ojlẹ dindẹn die wẹ devizọnwatọ Jehovah tọn lẹ ko tẹnpọn nado mọnukunnujẹ nuhe afọ boṣiọ lọ tọn lẹ zẹẹmẹdo mẹ. Sọgbe hẹ Daniẹli 2:41, gànyuu he flusọ́ po okò po nọtena “ahọludu” dopo, e ma yin susu. Enẹwutu, mí sọgan mọnukunnujẹemẹ dọ okò lọ nọtena ogbẹ́ voovo he tin to nuyiwadomẹji Huhlọn Aihọn tọn he yin Anglo-Amérique lọ tọn glọ lẹ, podọ nuyiwa ogbẹ́ enẹlẹ tọn nọ zọ́n bọ Anglo-Amérique ma tindo huhlọn sọ Ahọluigba Lomu tọn. Okò lọ yin zẹẹmẹ basina taidi “okún gbẹtọ lẹ tọn” kavi gbẹtọ paa lẹ. (Dan. 2:43) Mẹhe tin to huhlọn aihọn tọn he yin Anglo-Amérique lọ glọ delẹ ko fọngu nado hoavùn na jlọjẹ tòvi po azọ́nwatọ lẹ po tọn, podọ nado tindo mẹdekannujẹ. Gbẹtọ paa enẹlẹ nọ dekanpona nugopipe Huhlọn Aihọn tọn he yin Anglo-Amérique tọn nado yí huhlọn gànyuu tọn nkọ etọn zan. Humọ, to whenuena e yindọ po huhlọn po wẹ gandutọ he tlẹ diyin lẹ do nọ duto vòbibla lẹ ji bo nọ tin to dandannu glọ nado wazọ́n dopọ hẹ tonudọtọ otò yetọn tọn devo he ma kọngbedopọ hẹ yé lẹ, enẹ nọ dekanpona nugopipe yetọn nado deanana nulẹ dile yé na ko jlo do. Daniẹli dọ dọdai dọmọ: ‘Adàde ahọludu lọ tọn na yin sinsinyẹn, podọ adàde gbigbà.’—Dan. 2:42; 2 Tim. 3:1-3.

10, 11. (a) Etẹwẹ na jọ do “afọ” lọ lẹ go? (b) Tadona tẹ kọ̀n wẹ mí sọgan wá gando sọha afọvi boṣiọ lọ tọn lẹ tọn go?

¹⁰ To owhe kanweko 21tọ mẹ, haṣinṣan vonọtaun he tin to Grande-Bretagne po États-Unis po ṣẹnṣẹn gbẹ́ zindonukọn, podọ yé nọ saba yinuwa dopọ to whẹho aihọn tọn lẹ mẹ. Dọdai he gando boṣiọ blibata lọ po gbekanlin he tindo ota ṣinawe lọ po go lẹ dohia dọ huhlọn aihọn tọn devo ma na wá diọtẹnna Huhlọn Aihọn tọn he yin Anglo-Amérique. Dile etlẹ yindọ huhlọn aihọn tọn godo tọn ehe ma tindo huhlọn sọ Lomu he azangandan gànyuu tọn lọ lẹ nọtena, e ma na gbakija na ede.

¹¹ Be sọha afọvi boṣiọ blibata lọ tọn lẹ tindo zẹẹmẹ vonọtaun de wẹ ya? Lẹnnupọndo ehe ji: To numimọ devo lẹ mẹ, Daniẹli donù sọha tangan delẹ go—di apajlẹ, sọha azò he tin to ota gbekanlin voovo lọ lẹ tọn ji lẹ. Sọha enẹlẹ tindo zẹẹmẹ tangan de. Ṣigba, to whenue Daniẹli to zẹẹmẹ basi gando boṣiọ lọ go, e ma donù sọha afọvi lọ lẹ tọn go. Enẹwutu, e taidi dọ sọha afọvi lẹ tọn ma tindo zẹẹmẹ tangan de dile sọha awà, alọ, alọvi, azangandan po afọ lẹ po tọn ma tindo zẹẹmẹ vonọtaun de do. Ṣigba, Daniẹli zinnudeji dọ afọvi lọ lẹ na yin sọn gànyuu po okò po mẹ. Po nuhe Daniẹli dọ lẹ po, mí sọgan wá tadona lọ kọ̀n dọ Huhlọn Aihọn tọn he yin Anglo-Amérique wẹ na to gandu to whenue “zannu” he nọtena Ahọluduta Jiwheyẹwhe tọn lọ na hò afọ boṣiọ lọ tọn lẹ.—Dan. 2:45.

ANGLO-AMÉRIQUE —GBEKANLIN AZÒ AWENỌ LỌ

12, 13. Etẹwẹ gbekanlin azò awenọ lọ nọtena, podọ etẹwẹ wẹ e wà?

¹² Dile etlẹ yindọ Huhlọn Aihọn tọn he yin Anglo-Amérique yin gànyuu he flusọ́ po okò po, numimọ he Jesu na Johanu lẹ dohia dọ huhlọn ehe na to azọngban titengbe de hẹndi to azán godo tọn lẹ mẹ. Gbọnna? To numimọ de mẹ, Johanu mọ gbekanlin azò awenọ de he to hodọ taidi dlagọni de. Etẹwẹ gbekanlin dabla ehe nọtena? Na e tindo azò awe wutu, enẹ dohia dọ huhlọn awe to pọmẹ de wẹ e yin. Huhlọn Aihọn tọn he yin Anglo-Amérique lọ mọ wẹ Johanu te whladopo dogọ, ṣigba tofi, huhlọn ehe to azọngban titengbe de hẹndi.—Hia Osọhia 13:11-15.

¹³ Gbekanlin azò awenọ lọ to “didọna” gbẹtọ lẹ nado basi boṣiọ gbekanlin he tindo ota ṣinawe lọ tọn. Johanu wlan dọ boṣiọ gbekanlin lọ tọn na sọawuhia, na busẹ bo nasọ sọawuhia whladopo dogọ. Hogbe ehelẹ mọ hẹndi gando titobasinanu he Grande-Bretagne po États-Unis po nọgodona de go, yèdọ titobasinanu he tindo yanwle lọ nado hẹn pọninọ tin to gandudu aihọn tọn lẹ ṣẹnṣẹn podọ nado nọ ze afọ yetọn dai.d Titobasinanu ehe sọawuhia to Wẹkẹ-Whàn I godo bo yin yinyọnẹn taidi Alẹnu Akọta lẹ tọn. Ṣigba, e busẹ to whenue Wẹkẹ-Whàn II bẹjẹeji. To awhàn enẹ whenu, omẹ Jiwheyẹwhe tọn lẹ lá dọ sọgbe hẹ dọdai owe Osọhia tọn, boṣiọ gbekanlin he tindo ota ṣinawe lọ tọn na sọawuhia whladopo dogọ. Na nugbo tọn, boṣiọ gbekanlin lọ tọn wá sọawuhia whladopo dogọ taidi Plidopọ Akọta lẹ tọn.—Osọ. 17:8.

14. Naegbọn Johanu dlẹnalọdo boṣiọ gbekanlin lọ tọn taidi ‘ahọlu ṣinatọ̀ntọ’ de?

¹⁴ Johanu dlẹnalọdo boṣiọ gbekanlin he tindo ota ṣinawe lọ tọn taidi ‘ahọlu ṣinatọ̀ntọ’ de. Naegbọn Johanu ylọ boṣiọ gbekanlin lọ tọn dọ “ahọlu” de? E jẹna ayidego dọ Johanu ma dọ dọ ahọlu ṣinatọ̀ntọ ehe yin ota ṣinatọ̀ntọ gbekanlin he e mọ lọ tọn gba. Kakatimọ, e dohia dọ boṣiọ gbekanlin enẹ tọn poun wẹ e yin. Nugopipe he boṣiọ enẹ tindo lẹpo nọ wá sọn otò he do e ai lẹ dè, titengbe Anglo-Amérique he yin godonọnamẹtọ daho hugan etọn. (Osọ. 17:10, 11) Etomọṣo, e mọ aṣẹpipa yí taidi ahọlu de nado hẹn azọngban tangan de di. Azọngban enẹ hinhẹndi na dekọtọn do nujijọ he na diọ whenuho gbẹtọvi lẹ tọn mẹ.

BOṢIỌ GBEKANLIN LỌ TỌN TLẸ́N YỌNNU AYỌDETỌ LỌ DÙ

15, 16. Etẹwẹ yọnnu ayọdetọ lọ nọtena, podọ etẹwẹ to jijọ do sinsẹ̀n go to egbehe?

¹⁵ Sọgbe hẹ nuhe Johanu dọ, yọnnu ayọdetọ de sinai do gbekanlin vẹẹ ṣẹ́ṣẹ́ de ji. Gbekanlin vẹẹ ṣẹ́ṣẹ́ enẹ wẹ sọ yin boṣiọ gbekanlin he tindo ota ṣinawe lọ tọn. Yinkọ yọnnu ayọdetọ lọ tọn wẹ “Babilọni Daho lọ.” (Osọ. 17:1-6) Yọnnu ayọdetọ yẹhiadonu tọn ehe nọtena sinsẹ̀n lalo lẹpo. Podọ e họnwun dọ sinsẹ̀n Mẹylọhodotọklisti tọn lẹ yin apadewhe Babilọni Daho lọ tọn. Sinsẹ̀n lalo lẹ nọgodona Alẹnu Akọta lẹ tọn podọ Plidopọ Akọta lẹ tọn to gbangba, bosọ nọ tẹnpọn nado yinuwado nudide yetọn lẹ ji.

¹⁶ Owe Osọhia tọn dohia dọ Babilọni Daho lọ sinai do ‘osin lẹ’ ji. Osin lọ lẹ nọtena mẹhe nọ nọgodona Babilọni Daho lọ lẹ. Ṣigba, to azán Oklunọ tọn whenu, gbẹtọ lẹ masọ nọ nọgodona ẹn dile yé ko nọ wà do dai ba. E taidi dọ osin lọ lẹ “hú” wẹ nkọ. (Osọ. 16:12; 17:15) Di apajlẹ, to ojlẹ he mẹ boṣiọ gbekanlin lọ tọn sọawuhia to tintan whenu, sinsẹ̀n Mẹylọhodotọklisti tọn lẹ tindo huhlọn taun to suhugan otò he hunnukun lẹ tọn mẹ. Ṣigba to egbehe, mẹsusu masọ nọ tindo sisi na sinsẹ̀n Mẹylọhodotọklisti tọn lẹ po nukọntọ yetọn lẹ po ba. Mẹdelẹ tlẹ yise dọ sinsẹ̀n wẹ yin adọ̀ nuhahun gbẹtọvi lẹ tọn. Mẹdevo lẹ tlẹ nọ dọ madoadúdẹji dọ yè dona sú sinsẹ̀nhọ lẹ.

17. Etẹwẹ na jọ do sinsẹ̀n lalo go to madẹnmẹ, podọ etẹwutu?

¹⁷ Etomọṣo, e ma yin nuhe to jijọ do sinsẹ̀n lalo go enẹ wẹ na zọ́n bọ e na busẹ gba. Yọnnu ayọdetọ lọ na gbẹ́ tindo nuyiwadomẹji sinsinyẹn do gbẹtọ lẹ ji bo na nọ sisẹ́ ahọlu lẹ nado wà ojlo etọn kakajẹ whenue Jiwheyẹwhe na ze linlẹn de do ahun gandutọ enẹlẹ tọn mẹ. (Hia Osọhia 17:16, 17.) To madẹnmẹ, Jehovah na sisẹ́ gandutọ titonu Satani tọn lẹ, he Plidopọ Akọta lẹ tọn yin afọzedaitọ yetọn, nado diọnukunsọ sinsẹ̀n lalo. Yé na doalọtena nuyiwadomẹji etọn bo na và adọkunnu etọn lẹ sudo. To owhe delẹ die wayi, e vẹawu nado yise dọ onú mọnkọtọn sọgan jọ. To egbehe, yọnnu ayọdetọ lọ to mùmù to gbekanlin vẹẹ ṣẹ́ṣẹ́ lọ ji. Ṣigba, yọnnu ayọdetọ enẹ ma na hẹn huhlọn etọn bu vudevude poun gba, kakatimọ, e na yin vivasudo to ajiji mẹ.—Osọ. 18:7, 8, 15-19.

GBEKANLIN LỌ LẸ NA YIN VIVASUDO TO MADẸNMẸ

18. (a) Etẹwẹ gbekanlin lọ na wà, podọ etẹwẹ na yin kọdetọn lọ? (b) Sọgbe hẹ Daniẹli 2:44, ahọluduta tẹlẹ wẹ Ahọluduta Jiwheyẹwhe tọn na vasudo? (Pọ́n apotin he tin to weda 17.)

¹⁸ To whenue sinsẹ̀n lalo na ko yin vivasudo godo, gbekanlin lọ, yèdọ titonu tonudidọ tọn Satani tọn he tin to aigba ji na diọnukunsọ Ahọluduta Jiwheyẹwhe tọn. Ṣigba, na ahọlu aigba ji tọn lẹ ma sọgan yì olọn mẹ wutu, yé na yangbé mẹhe nọ nọgodona Ahọluduta Jiwheyẹwhe tọn to aigba ji lẹ tọn. Ehe na dekọtọn do awhàn Amagẹdọni tọn mẹ. (Osọ. 16:13-16; 17:12-14) Daniẹli donù dopo to nuhe na jọ to awhàn enẹ whenu lẹ mẹ go. (Hia Daniẹli 2:44.) Gbekanlin he yin nùdego to Osọhia 13:1 mẹ, boṣiọ etọn po gbekanlin azò awenọ lọ po na yin vivasudo.

19. Jide tẹwẹ mí sọgan tindo, podọ etẹwẹ enẹ dona whàn mí nado wà?

¹⁹ To egbehe, mí to gbẹnọ to ojlẹ he mẹ ota ṣinawetọ gbekanlin lọ tọn to nuyiwa taidi huhlọn aihọn tọn. Ota devo ma nasọ sọawuhia to gbekanlin lọ go whẹpo e nado yin vivasudo. Huhlọn Aihọn tọn he yin Anglo-Amérique wẹ na to gandu to whenue sinsẹ̀n lalo na yin vivasudo. Kakajẹ din, suhugan nuhe Daniẹli po Johanu po ko dọ dọdai etọn lẹ tọn ko mọ hẹndi. Enẹwutu, mí sọgan deji dọ vasudo sinsẹ̀n lalo tọn po awhàn Amagẹdọni tọn po na wá to madẹnmẹ. Jiwheyẹwhe ko de nujijọ ehelẹ hia jẹnukọn. Todin, be mí na payi avase he dọdai enẹlẹ bẹhẹn lẹ go ya? (2 Pita 1:19) Na nugbo tọn, din wẹ ojlẹ lọ nado nọ adà Jehovah tọn mẹ bo nọgodona Ahọluduta etọn.—Osọ. 14:6, 7.

[Nudọnamẹ odò tọn]

[Apotin to weda 17]

MẸNU LẸ WẸ ‘AHỌLUDU EHE LẸPO’ BẸHẸN?

Dọdai he tin to Daniẹli 2:44 mẹ dohia dọ Ahọluduta Jiwheyẹwhe tọn “na gbà ahọludu do flinflin bo sú ahọludu [ehe] lẹpo do.” Huhlọn aihọn tọn he adà voovo boṣiọ lọ tọn nọtena lẹ kẹdẹ wẹ dọdai ehe to alọdlẹndo.

Ṣigba, etẹwẹ dogbọn gandudu gbẹtọvi tọn he pò lẹ dali? Dọdai Johanu tọn de he tindo kanṣiṣa hẹ dọdai Daniẹli tọn enẹ gọalọna mí nado mọnukunnujẹ whẹho lọ mẹ to gigọ́ mẹ. Dọdai lọ dohia dọ “ahọlu aigba fininọ lẹpo tọn lẹ” na yin bibẹpli sọta Jehovah to “azán daho Jiwheyẹwhe Ganhunupotọ lọ tọn” gbè. (Osọ. 16:14; 19:19-21) Enẹwutu, e ma yin ahọluduta kavi huhlọn aihọn tọn he boṣiọ blibata lọ nọtena lẹ kẹdẹ wẹ na yin vivasudo to Amagẹdọni gba, ṣigba gandudu gbẹtọvi tọn he pò lẹpo.