Mì Gbọ Mẹlẹpo Ni Pagigona Jehovah!
‘Yemẹpo dona pagigona Jehovah to aigba hinhọ́n tọn ji.’—ISAIA 24:15.
1. Nawẹ yinkọ Jehovah tọn yin pinpọndohlan gbọn yẹwhegan etọn lẹ dali, he gbọnvona walọyizan Mẹylọhodotọklisti tọn tẹ to egbehe?
JEHOVAH—yèdọ yinkọ gigonọ Jiwheyẹwhe tọn! Lehe yẹwhegan nugbonọ hohowhenu tọn lẹ jaya nado dọho dogbọn oyín enẹ dali do sọ! Po aglinjẹ daho po yé pagigona Oklunọ Nupojipetọ yetọn, Jehovah, mẹhe yinkọ etọn nọ do e hia nado yin Lẹndainọ Daho lọ. (Isaia 40:5; Jẹlemia 10:6, 10; Ezekiẹli 36:23) Yèdọ mẹhe tlẹ nọ yin yiylọdọ yẹwhegan pẹvipẹvi lẹ lọsu dabobo nado pagigona Jehovah. Hagai yin dopo to omẹ ehelẹ mẹ. To owe Hagai tọn mẹ, he tindo wefọ 38 kẹdẹ, yinkọ Jiwheyẹwhe tọn yin yiyizan whla 35. Dọdai mọnkọtọn ma na tindo nuyiwadomẹji zohunhun tọn depope to whenuena yinkọ họakuẹ Jehovah tọn yin didiọ gbọn tẹnmẹ-yinkọ lọ “Oklunọ” dali, dile apọsteli nukundeji Mẹylọhodotọklisti tọn lẹ diọ ẹ to lẹdogbedevomẹ Biblu yetọn tọn lẹ mẹ do.—Yijlẹdo 2 Kọlintinu lẹ 11:5 go.
2, 3. (a) Nawẹ dọdai he jẹ na ayidego de gando hinhẹngọwa Islaeli tọn go yin hinhẹndi gbọn? (b) Ayajẹ tẹmẹ wẹ pipotọ Juvi lẹ tọn po gbẹdohẹmẹtọ yetọn lẹ po to mahẹ tindo te?
2 To Isaia 12:2 mẹ, wunmẹ awe yinkọ lọ tọn yin yiyizan.a Yẹwhegan lọ lá dọmọ: “Doayi e go, Jiwheyẹwhe wẹ whlẹngán ṣie; yẹn na dotu, yẹn ma to obu na di, na [Jah] Jehovah wẹ huhlọn ṣie po ohàn ṣie po; ewọ sọ lẹzun whlẹngán ṣie ga.” (Sọ pọ́n Isaia 26:4 ga.) Nalete, to owhe 200 delẹ jẹnukọnna tundote Islaeli tọn sọn kanlinmọgbenu Babilọni tọn mẹ, Jah Jehovah gbọn yẹwhegan etọn Isaia dali to jide na dọ emi wẹ Whlẹngantọ huhlọnnọ yetọn. Kanlinmọgbenu enẹ na dẹn-to-aimẹ sọn owhe 607 jẹ 537 J.W.M. Isaia sọ wlan dọmọ: “Yẹn wẹ [Jehovah, NW ] mẹhe basi onú lẹpo . . . Mẹhe dọna Kilusi tọn, dọmọ, lẹngbọhọtọ ṣie wẹ, e na hẹn ojlo ṣie lẹpo di: bo dọ na Jelusalẹm tọn, dọmọ, Yè na ze we dote: podọ na tẹmpli tọn dọmọ, yè na yí odòdo towe hẹnai.” Mẹnu wẹ Kilusi ehe yin? To ayidonugo liho, e sọawuhia nado yin Ahọlu Kilusi Pẹlsia tọn, mẹhe gbawhàn Babilọni tọn to 539 J.W.M.—Isaia 44:24, 28.
3 To hẹndi mẹ na ohó Jehovah tọn he yin kinkandai gbọn Isaia dali lẹ, Kilusi dè gbedide lọ tọ́n hlan Islaeli he tin to kanlinmọgbenu dọmọ: “Mẹdepope tin to finẹ to mì ṣẹnṣẹn sọn omẹ etọn lẹpo mẹ, Jiwheyẹwhe etọn ni tin po e po, bosọ gbọ e ni hẹji yì jẹ Jelusalẹm, he tin to Juda mẹ, bo dó ohọ̀ Oklunọ tọn lọ, Jiwheyẹwhe Islaeli tọn, (ewọ wẹ Jiwheyẹwhe,) he tin to Jelusalẹm mẹ.” Pipotọ Juvi ayajẹnọ daho hugan de to pọmẹ po Nẹtinimi he ma yin Islaelivi lẹ po gọna visunnu devizọnwatọ Sọlọmọni tọn lẹ po lẹgọwa Jelusalẹm. Yé wá domẹwhenu nado basi Hùnwhẹ Gòhọtúntún tọn to owhe 537 J.W.M. bo basi avọ́sinsan lẹ hlan Jehovah to agbà etọn ji. To owhe he bọdego, to osun awetọ mẹ, yé ze dodonu tẹmpli awetọ tọn dai, to ogbè lélé ayajẹ tọn po pipà hlan Jehovah po mẹ.—Ẹzla 1:1-4; 2:1, 2, 43, 55; 3:1-6, 8, 10-13.
4. Nawẹ Isaia weta 35 po 55 po lẹzun nujọnu gbọn?
4 Dọdai hinhẹngọwa Jehovah tọn na yin hinhẹndi to aliho gigonọ tọn de mẹ do Islaeli ji: “Zungbo po aigba he to atò po na jaya na yé; ozun na jaya, bosọ gbàsẹ́ di vòvo líi. . . . Yé na mọ gigo Oklunọ tọn, po yẹyi Jiwheyẹwhe mítọn tọn po.” “Ayajẹ wẹ mì nado tọ́n, jijọho wẹ yè nado plan mì jẹgbonu: osó lẹ, po okọta lẹ po na ké to ohàn mẹ . . . E nasọ yin oyín de hlan Oklunọ, na ohia madopodo de he yè ma na sán sẹ̀.”—Isaia 35:1, 2; 55:12, 13.
5. Naegbọn ayajẹ Islaeli tọn yin dehe ma dẹn-to-aimẹ?
5 Ṣigba, ayajẹ enẹ yin ojlẹ gli tọn. Gbẹtọ lẹdo lọ mẹ tọn lẹ din gbekọndopọ bẹwlu yise tọn nado gbá tẹmpli lọ. To tintan whenu Ju lẹ nọte masẹafọ, bo lá dọmọ: “Mìwlẹ ma tindo nude nado wà po mí po nado dó ohọ̀ de hlan Jiwheyẹwhe mítọn gba; ṣigba mí lọsu dopọ na dó ohọ̀ lọ hlan Oklunọ, Jiwheyẹwhe Islaeli tọn, dile Kilusi ahọlu Pẹlsia tọn lọ ko degbena mí do.” Kọmẹnu enẹlẹ lẹzun agọjẹdomẹtọ fifiẹtọ lẹ todin. “Yé doalọtúnna alọ omẹ Juda tọn lẹ tọn, bosọ dotukla yé to didó mẹ.” Yé sọ ze ninọmẹ lọ donukọnna Altakẹlkesi he jẹ otẹn Kilusi tọn mẹ to aliho agọ̀ mẹ, yèdọ, mẹhe degbe nado doalọtena gbigbá tẹmpli lọ tọn. (Ẹzla 4:1-24) Azọ́n lọ doalọte na owhe 17. Po awubla po, to ojlẹ enẹ mẹ Juvi lẹ jai biọ aliho gbẹzan yanwle agbasanu bibẹpli tọn mẹ.
“Oklunọ Awhànpa lẹ Tọn” Dọho
6. (a) Nawẹ Jehovah yigbe hlan ninọmẹ lọ to Islaeli gbọn? (b) Naegbọn zẹẹmẹ họnwun yinkọ Hagai tọn do sọgbe?
6 Etomọṣo, Jehovah do ‘huhlọn po hlọnhlọn etọn po’ hia do ota Islaeli tọn mẹ gbọn yẹwhegan lẹ didohlan dali, na titengbe tọn Hagai po Zekalia po, nado hẹn Ju lẹ tin to nukle na azọngban yetọn lẹ. Yinkọ Hagai tọn gando hùnwhẹ go, na e sọawuhia nado zẹẹmẹdo “Yin Jìjì to Hùnwhẹ Whenu.” Po gbesisọ po, e jẹ dọdai dọ ji to azán tintan osun Hùnwhẹ Gòhọtúntún tọn mẹ, to ojlẹ he mẹ e yin bibiọ to Ju lẹ si nado “yin ayanọ patapata.” (Deutelonomi 16:15) Gbọn Hagai dali, Jehovah dó owẹ̀n ẹnẹ to ojlẹ azán 112 tọn lẹ gblamẹ.—Hagai 1:1; 2:1, 10, 20.
7. Nawẹ hogbe bẹjẹeji Hagai tọn lẹ dona na mí tuli gbọn?
7 To dọdai etọn bibẹjẹeji mẹ, Hagai dọmọ: “Le wẹ Oklunọ awhànpa lẹ tọn dọ.” (Hagai 1:2a) Mẹnu wẹ “awhànpa” enẹlẹ sọgan ko yin? Pipli angẹli Jehovah tọn lẹ wẹ yé yin, he nọ yin alọdlẹndo to whedelẹnu to Biblu mẹ taidi huhlọn awhànfuntọ lẹ. (Job 1:6; 2:1; Psalm 103:20, 21; Matiu 26:53) Be e ma na mí tuli to egbehe dọ Oklunọ Nupojipetọ lọ Jehovah lọsu to huhlọn olọn mẹ tọn he yè ma sọgan gbawhàn etọn ehelẹ zan nado deanana azọ́n mítọn heyin hinhẹn sinsẹ̀n-bibasi nugbo gọwa aigba ji tọn ya?—Yijlẹdo 2 Ahọlu lẹ 6:15-17 go.
8. Pọndohlan tẹwẹ yinuwa do Islaeli ji, podọ po kọdetọn tẹ po?
8 Etẹwẹ owẹ̀n tintan Hagai tọn bẹhẹn? Gbẹtọ lọ lẹ ko dọmọ: “Yè ma hẹn ojlẹ wá na ohọ̀ Oklunọ tọn gba, ojlẹ na ohọ̀ Oklunọ tọn nado yin didó.” Gbigbá tẹmpli, he nọtena sinsẹ̀n-bibasi sọn olọn mẹ wá gigọ do otẹn etọn mẹ, ma sọ yin nuduahunmẹnamẹ tintan yetọn ba. Yé ko lẹhlan gbigbá ohọ̀ whanpẹnọ lẹ na yedelẹ. Pọndohlan yanwle agbasanu bibẹpli tọn ko dè zohunhun yetọn na sinsẹ̀n-bibasi Jehovah tọn pò. Taidi kọdetọn de, dona etọn ko yin didesẹ. Ogle yetọn lẹ ma sọ dè sinsẹ́n tọ́n ba, podọ yé jẹ̀dò avọ̀ tọn to awéwe sinsinyẹn whenu. Akuẹ he nọ biọ whégbè na yé lẹzun nuhe whè tlala, podọ e sọawuhia taidi dọ yé to akuẹ bẹ́ do saki tintọ́n de mẹ nkọtọn.—Hagai 1:2b-6.
9. Ayinamẹ sinsinyẹn, mẹjlọdote tọn tẹwẹ Jehovah wleawuna?
9 Whlaawe, Jehovah na nugbẹnamẹ sinsinyẹn lọ dọmọ: “Mì ze ayiha mìtọn do aliho mìtọn lẹ go.” Po kunnudenu po, Zelubabẹli, otògan Jelusalẹm tọn, po yẹwhenọ daho Jọṣua pob yigbe bo yí zohunhun do na tuli gbẹtọ lọ lẹpo nado “setonuna ogbè Oklunọ Jiwheyẹwhe yetọn tọn, po ohó Hagai yẹwhegan lọ tọn lẹ po, dile Oklunọ Jiwheyẹwhe yetọn ko do ewọ hlan do; gbẹtọ lẹ bosọ sinú to Oklunọ nukọn.” Humọ, “Hagai mẹdagun Oklunọ tọn dọhó to wẹndido Oklunọ tọn mẹ hlan gbẹtọ lẹ, dọmọ, Yẹn tin po mì po, wẹ Oklunọ dọ.”—Hagai 1:5, 7-14.
10. Nawẹ Jehovah yí huhlọn etọn zan do ota Islaeli tọn mẹ gbọn?
10 Mẹhomẹ delẹ to Jelusalẹm na ko lẹndọ gigo tẹmpli he yin vivọgbá lọ tọn ma na yin ‘nudepope’ to yiyijlẹdo tẹmpli dai tọn lọ go. Etomọṣo, nudi azán 51 lẹ to enẹgodo, Jehovah whàn Hagai nado lá owẹ̀n awetọ de. Hagai lá dọmọ: “Yin huhlọnnọ dinvie, hiẹ Zelubabẹli E, wẹ Oklunọ dọ; bosọ yin huhlọnnọ, hiẹ Jọṣua, visunnu Jehozadaki tọn, yẹwhenọ daho lọ; bosọ yin huhlọnnọ, mì gbẹtọ aigba lọ tọn lẹpo emi, wẹ Oklunọ dọ, bo wazọ́n: na yẹn tin po mì po, wẹ Oklunọ awhànpa lẹ tọn dọ. . . . Mì dibu blo.” Jehovah, mẹhe na yí huhlọn ganhunupotọ etọn tọn zan to madẹnmẹ ‘nado whàn olọn po aigba po,’ hẹn ẹn diun dọ nukundiọsọmẹ lẹpo, etlẹ yin alọhẹndotenamẹ ahọlu lọ tọn, na yin dududeji. To owhe atọ́n gblamẹ tẹmpli lọ gbigbá yin hinhẹn wá tadona daho dagbe de kọ̀n.—Hagai 2:3-6.
11. Nawẹ Jiwheyẹwhe hẹn tẹmpli awetọ mẹ gọ́ po ‘gigo daho’ po gbọn?
11 To whenẹnu opagbe ayidego tọn de yin hinhẹndi he dọmọ: “Ojlo akọta lẹpo tọn nasọ wá, yẹn bo nasọ yí gigo do gọ́ ohọ̀ he, wẹ Oklunọ awhànpa lẹ tọn dọ.” (Hagai 2:7) “Ojlo” enẹlẹ sọawuhia nado yin mẹhe mayin Islaelivi lẹ he wá nado basi sinsẹ̀n to tẹmpli enẹ mẹ, dile e do gigo tintin to finẹ huhlọnnọ etọn tọn hia do. Nawẹ tẹmpli he yin vivọgbá ehe yin yiyijlẹdo enẹ he yin gbigbá to azán Sọlọmọni tọn gbè go gbọn? Yẹwhegan Jiwheyẹwhe tọn lá dọmọ: “Gigo godo tọn ohọ̀ he tọn na yin daho hú nukọn tọn, wẹ Oklunọ awhànpa lẹ tọn dọ.” (Hagai 2:9) To hẹndi tintan dọdai lọ tọn mẹ, tẹmpli heyin vivọgbá lọ dẹn-to-aimẹ tlala hugan ohọ̀ tintan lọ. E gbẹ́ pò to ote to whenuena Mẹsia sọawuhia to owhe 29 W.M. Yinukọn dogọ, whẹpo kẹntọ atẹṣitọ etọn lẹ do hù i to owhe 33 W.M. Mẹsia lọsu hẹn gigo etọn wá to whenuena e dọyẹwheho nugbo tọn to finẹ.
12. Lẹndai tẹwẹ tẹmpli awe tintan lẹ wazọ́n na?
12 Tẹmpli Jelusalẹm tọn tintan po awetọ lọ po wazọ́n na lẹndai titengbe de to yinyin yẹhiadonu adà titengbe sinsẹ̀nzọn yẹwhenọ Mẹsia tọn lẹ podọ to hinhẹn sinsẹ̀n-bibasi Jehovah tọn do wiwe ṣeke mẹ to aigba ji kakajẹ whenuena Mẹsia lọsu titi na sọawuhia—Heblu lẹ 10:1.
Tẹmpli Gigonọ Gbigbọmẹ Tọn Lọ
13. (a) Nujijọ tẹlẹ to pọndohlanmẹ na tẹmpli gbigbọmẹ tọn lọ wẹ wá aimẹ bẹsọn owhe 29 jẹ 33 W.M.? (b) Azọngban titengbe tẹwẹ avọ́sinsan ofligọ Jesu tọn yiwà to awuwle ehelẹ mẹ?
13 Be dọdai hẹngọwa Hagai tọn tindo zẹẹmẹ titengbe de na ojlẹ godo tọn lẹ ya? Na nugbo tọn e wà mọ! Tẹmpli Jelusalẹm tọn he yin vivọgba lọ lẹzun tlọntlọngbọ́n sinsẹ̀n-bibasi nugbo tọn lẹpo to aigba ji. Ṣigba e nọtena tẹmpli gbigbọmẹ tọn he tindo gigo hugan mọ. Ehe jẹazọ́n ji to owhe 29 W.M. to whenuena, Jehovah yiamisisadode Jesu taidi Yẹwhenọ Daho, to baptẹm Jesu tọn whenu to Otọ̀ Jọdani tọn mẹ, bọ gbigbọ wiwe jẹ̀ do e ji taidi apoe de. (Matiu 3:16) To whenuena Jesu ko dotana lizọnyizọn aigba ji etọn tọn to okú avọ́sinsan tọn mẹ godo, e yin finfọnsọnku sọyi olọn mẹ, he yin yẹdena gbọn Ofi Wiwe Gbahugbahu tẹmpli lọ tọn dali, podọ to finẹ e ze nuhọakuẹ avọ́sinsan etọn tọn donukọnna Jehovah. Ehe wazọ́n taidi ofligọ de, he ṣinyọ́n ylando devi etọn lẹ tọn, bo hùnalidonuvo na yiyiamisisadode yé, to azán Pẹntikọsti owhe 33 W.M. tọn gbè, taidi yẹwhenọ pẹvi lẹ to tẹmpli gbigbọmẹ tọn Jehovah tọn mẹ. Lizọnyizọn nugbonọ yetọn kakajẹ okú to kọhò tẹmpli lọ tọn to aigba ji na dekọtọn do fọnsọnku olọn mẹ tọn sọgodo tọn de mẹ, na nukọnzinzindo sinsẹ̀nzọn yẹwhenọ tọn.
14. (a) Ayajẹ tẹwẹ bọdo nuwiwa zohunhunnọ agun Klistiani fliflimẹ lọ tọn go? (b) Naegbọn ayajijẹ ehe ma do dẹn-to-aimẹ?
14 Fọtọ́n susu Juvi he lẹnvọjọ lẹ—podọ to nukọn mẹ Kosi lẹ—wọ̀ biọ agun Klistiani tọn enẹ mẹ bo tindo mahẹ to wẹndagbe gandudu Ahọluduta Jiwheyẹwhe Tọn do aigba ji tọn lilá mẹ. To owhe 30 delẹ godo, apọsteli Paulu sọgan dọ dọ wẹndagbe lọ ko yin yẹwheho etọn dọ hlan “omẹ he tin to olọn glọ lẹpo.” (Kọlọsinu lẹ 1:23) Ṣigba bọdo okú apọsteli lẹ tọn go, atẹṣiṣi daho de yin didoai, bọ hinhọ́n nugbo lọ tọn jẹ didèpò ji. Sinsẹ̀n Klistiani nugbo lọ tọn yin yẹṣinyọ́ndo gbọn sinsẹ̀n he kata Mẹylọhodotọklisti tọn dali, he sinai do nuplọnmẹ po tamẹnuplọnmẹ kosi tọn lẹ po ji.—Owalọ lẹ 20:29, 30.
15, 16. (a) Nawẹ dọdai yin hinhẹndi to 1914 gbọn? (b) Azọ́n mẹbẹpli tọn tẹwẹ dohiagona vivọnu owhe kanweko 19tọ po bẹjẹeji owhe kanweko 20tọ lọ po?
15 Owhe kanweko susu lẹ wayi. Enẹgodo to owhe 1870 lẹ gblamẹ, pipli Klistiani ahundoponọ lẹ tọn de jẹ mahẹ tindo to oplọn Biblu tọn mẹ sisosiso. Sọn Owe wiwe lẹ mẹ, yé penugo nado dlẹnalọdo 1914 taidi owhe he dohiagona opodo “ojlẹ kosi lẹ tọn.” To whenẹnu wẹ “ojlẹ” yẹhiadonu ṣinawe (owhe 2 520 gandudu kanlinjọmẹ gbẹtọvi tọn lẹ) wá vivọnu po zizedo ofìn ji Klisti Jesu tọn to olọn mẹ po—Omẹ he tindo “jlọjẹ” lọ taidi Ahọlu Mẹsia aigba ji tọn. (Luku 21:24; Daniẹli 4:25; Ezekiẹli 21:26, 27) Titengbe sọn 1919 sọyi, Biblu Plọntọ ehelẹ, heyin yinyọnẹn to egbehe taidi Kunnudetọ Jehovah Tọn lẹ, ko doalọ vẹkuvẹku to hinhẹn wẹndagbe Ahọluduta he jà lọ tọn gbayipe lẹdo aihọn pe. To 1919 wẹ fọtọ́n vude to ehelẹ mẹ lẹ kẹalọyi oylọ-basinamẹ lọ hlan afọdide he yin lilá to plidopọ agbegbe Cedar Point, Ohio tọn, to États-Unis. Sọha yetọn jideji kakajẹ owhe 1935 to whenuena 56 153 na linlin sinsẹ̀nzọn kunnudegbe tọn. To owhe enẹ mẹ, 52 465 ko tindo mahẹ to akla po ovẹn yẹhiadonu tọn lọ mẹ to Oflin whemẹwhemẹ okú Jesu tọn tẹnmẹ, bo gbọnmọ dali do basi yẹhiadonu todido yetọn tọn nado lẹzun yẹwhenọ lẹ po Klisti Jesu po to adà olọn mẹ tẹmpli daho gbigbọmẹ tọn Jehovah tọn mẹ. Yé na wà sinsẹ̀nzọn po e po taidi ahọlu gbẹdohẹmẹtọ lẹ to Ahọluduta Mẹsia Tọn etọn mẹ ga.—Luku 22:29, 30; Lomunu lẹ 8:15-17.
16 Ṣigba, Osọhia 7:4-8 po 14:1-4 po dohia dọ lẹndopọ sọha Klistiani yiamisisadode ehelẹ tọn na yin 144 000 kẹdẹ, he suhugan yetọn yin bibẹplidopọ to owhe kanweko tintan whenu whẹpo atẹṣiṣi daho lọ do do yònu ai. Sọn vivọnu owhe kanweko 19tọ tọn mẹ podọ biọ 20tọ mẹ, Jehovah ko to tadona bẹplidopọ pipli he yin kiklọwe gbọn osìn Ohó etọn tọn dali ehe sọn akọta lẹ mẹ, bo yin lilá di dodonọ gbọn yise tintindo to avọ́sinsan ovẹ̀se Jesu tọn mẹ, bo yin ohiadona to godo mẹ taidi Klistiani yiamisisadode lẹ nado yin sọha gigọ́ 144 000 tọn lẹ.
17. (a) Azọ́n mẹbẹpli tọn tẹwẹ ko zindonukọn sọn owhe 1930 lẹ gbọ́n? (b) Naegbọn Johanu 3:30 do yin awuvivinu tofi? (Sọ pọ́n Luku 7:28 ga.)
17 Etẹwẹ bọdego to whenuena sọha mẹyiamisisadode tọn lẹpo ko yin dide? To 1935, to plidopọ agbegbe he hẹn diọdo ayidego tọn wá to Washington, D.C., to États-Unis lọ tẹnmẹ, e yin hinhẹn họnwun dọ “gbẹtọ susugege” heyin Osọhia 7:9-17 mẹ tọn yin pipli he na yin yinyọnẹn de to bẹplidopọ pipotọ gbẹtọ 144 000 tọn lẹ “godo” podọ mẹhe lẹndai yetọn yin ogbẹ̀ madopodo to paladisi aigba ji tọn de mẹ. To yinyọ́n Jesu yiamisisadode lọ hezeheze po godo, Johanu Baptizitọ, fọnsọnku mẹhe tọn na yin aigba ji tọn taidi dopo to “lẹngbọ devo” lẹ mẹ, dọ dogbọn Mẹsia lọ dali dọmọ: “Ewọ ma sọgan nọ ma sudeji, ṣigba yẹn ma sọgan nọ ma depò.” (Johanu 1:29; 3:30; 10:16; Matiu 11:11) Azọ́n Johanu Baptizitọ tọn heyin awuwlena devi lẹ tọn na Mẹsia to vivọnu wá dile Jesu yí azọ́n nado ṣinyan sọha he to jideji tindo lọ tọn he na tin to gbẹtọ 144 000 lọ lẹ mẹ. To owhe 1930 lẹ mẹ ninọmẹ lọ diọ. Omẹ sọha vude wẹ yin “mẹyiylọ, mẹṣinṣinyan” nado tin to gbẹtọ 144 000 lẹ mẹ to whenuena jideji daho de bẹjẹeji to sọha “gbẹtọ susugege” “lẹngbọ devo” lẹ tọn mẹ. Gbẹtọ susugege ehe zindonukọn nado to jideji tindo dile titonu ylankan aihọn lọ tọn to dindọnsẹpọ vivọnu etọn to Amagẹdọni.—Osọhia 17:14b.
18. (a) Naegbọn mí do sọgan donukun po jide po dọ “livi susu he tin to ogbẹ̀ dinvie lẹ ma nasọ kú gbede ba”? (b) Naegbọn mí dona setonuna Hagai 2:4 po zohunhun po?
18 To bẹjẹeji owhe 1920 tọn lẹ mẹ, togunmẹho he hosọ etọn yin “Livi Susu He Tin to Ogbẹ̀ Dinvie lẹ Ma Nasọ Kú Gbede Ba” yin zizedonukọnnamẹ gbọn Kunnudetọ Jehovah Tọn lẹ dali. Hodidọ ehe sọgan ko do nujikudo glanglan tintindo hia to ojlẹ enẹ mẹ. Ṣigba to egbehe hogbe enẹ sọgan yin didọ po jide gigọ́ po. Jideji hinhọ́n tọn do dọdai Biblu tọn po ninọmẹ hunyanhunyan aihọn he to kukujei ehe tọn po dohia hezeheze dọ opodo titonu Satani tọn sẹpọ tlala! Linlin Oflin 1996 tọn dohia dọ gbẹtọ 12 921 933 wẹ wá, to ehe mẹ gbẹtọ 8 757 poun (.068 to kanweko ji) do todido olọn mẹ tọn yetọn hia gbọn mahẹ tintindo to yẹhiadonu lọ lẹ mẹ dali. Hinhẹngọwa sinsẹ̀n-bibasi nugbo tọn sẹpọ tadona etọn. Ṣigba mì ma dike mí ni wàdidọ gbede to azọ́n enẹ mẹ blo. Mọwẹ, Hagai 2:4 dọmọ: “Yin huhlọnnọ, mì gbẹtọ aigba lọ tọn lẹpo emi, wẹ Oklunọ dọ, bo wazọ́n: na yẹn tin po mì po, wẹ Oklunọ awhànpa lẹ tọn dọ.” Na mí ni magbe dọ ohia ojlo agbasanu tọn kavi aihọnmẹ tọn depope ma na hẹnalọdotena zohunhun mítọn na azọ́n Jehovah tọn gbede!—1 Johanu 2:15-17.
19. Nawẹ mí sọgan tindo mahẹ to hẹndi Hagai 2:6, 7 tọn mẹ gbọn?
19 Lẹblanulọkẹyi ayajẹnọ wẹ mí tindo nado tindo mahẹ to hẹndi egbezangbe Hagai 2:6, 7 tọn mẹ he dọmọ: “Le wẹ Oklunọ awhànpa lẹ tọn dọ: Ganṣo whladopo, whenu vude e yin, yẹn bo na whàn olọn lẹ, po aigba lọ po, po ohù po, po aigba klo po; podọ yẹn nasọ whàn akọta lẹ, podọ ojlo akọta lẹpo tọn nasọ wá, yẹn bo nasọ yí gigo do gọ́ ohọ̀ he, wẹ Oklunọ awhànpa lẹ tọn dọ.” Nukunkẹn, mẹhodu, po wangbẹna po to gbigbayipe lẹdo aihọn owhe kanweko 20tọ tọn ehe mẹ. Na nugbo tọn azán godo tọn etọn lẹ mẹ wẹ e tin te, podọ Jehovah ko bẹjẹeji nado to ‘whinwhàn’ ẹn gbọn hinhẹn Kunnudetọ etọn lẹ ‘lá azán whẹdida etọn tọn’ dali. (Isaia 61:2) Onú whinwhàn tintan tọn ehe na wá tadona kọ̀n po vasudo aihọn tọn po to Amagẹdọni, ṣigba jẹnukọnna ojlẹ enẹ, Jehovah to “ojlo akọta lẹpo tọn” bẹplidopọ na sinsẹ̀nzọn etọn—yèdọ homẹmimiọnnọ, omẹ taidi lẹngbọ aigba ji tọn lẹ. (Johanu 6:44) “Gbẹtọ susugege” ehe nọ ‘basi sinsẹ̀nzọn wiwé’ todin to lẹdo owhé sinsẹ̀n-bibasi aigba ji etọn tọn mẹ.—Osọhia 7:9, 15.
20. Fie wẹ adọkunnu họakuẹ hugan sọgan yin mimọ te?
20 Sinsẹ̀nzọn to tẹmpli gbigbọmẹ Jehovah tọn mẹ nọ hẹn alè he họakuẹ tlala wá hugan adọkunnu agbasa tọn depope. (Howhinwhẹn lẹ 2:1-6; 3:13, 14; Matiu 6:19-21) Humọ, Hagai 2:9 dọmọ: “Gigo godo tọn ohọ̀ he tọn na yin daho hú nukọn tọn, wẹ Oklunọ awhànpa lẹ tọn dọ: podọ otẹn he mẹ wẹ yẹn na na jijọho te, wẹ Oklunọ awhànpa lẹ tọn dọ.” Etẹwẹ hogbe ehelẹ zẹẹmẹdo na mí to egbehe? Hosọ mítọn he bọdego na dọ.
[Nudọnamẹ Odò Tọn]
a Hogbe lọ “Jah Jehovah” yin yiyizan na nuzindonuji vonọtaun. Pọ́n Insight on the Scriptures, Bladopọ 1, weda 1248.
b Jeṣua to Ẹzla po owe Biblu tọn devo lẹ po mẹ.
Kanbiọ Dogbapọn Tọn Lẹ
◻ Apajlẹ yẹwhegan lẹ tọn tẹwẹ mí dona hodo gando oyin Jehovah tọn go?
◻ Tulinamẹ tẹwẹ mí mọyi sọn owẹ̀n huhlọnnọ Jehovah tọn mẹ nado gọ̀ Islaeli do otẹn etọn mẹ?
◻ Tẹmpli gigonọ gbigbọmẹ tọn tẹwẹ to azọ́nwà to egbehe?
◻ Azọ́n bẹplidopọ tọn tẹwẹ zindonukọn to aliho debọdo-dego tọn mẹ to owhe kanweko 19tọ po 20tọ tọn lẹ mẹ, podọ po nukundido daho tẹ po?
[Yẹdide to weda 15]
Awhànpa olọn mẹ tọn Jehovah tọn lẹ nọ deanana bo nọ penukundo Kunnudetọ etọn lẹ go to aigba ji