“Dọ Na Mí, Whetẹnu Wẹ Onú Helẹ Na Jọ?”
“Onú yọyọ wẹ yẹn to didọ; whẹpo yé na wú jẹgbonu yẹn ko dọho yetọn na mì.”—ISAIA 42:9.
1, 2. (a) Etẹwẹ apọsteli Jesu tọn lẹ kanse dogbọn sọgodo dali? (b) Nawẹ gblọndo Jesu tọn dogbọn ohia bladopọ tọn dali mọ hẹndi yí gbọn?
MẸPINPLỌN sọn olọn mẹ wá nọ tọ́n sọn Jehovah Jiwheyẹwhe dè, “[Omẹ lọ] he dọhó pòdo tọn sọn whẹwhẹwhenu.” (Isaia 46:10) Dile hosọ he jẹnukọn lọ dohia do, apọsteli lẹ din mẹpinplọn mọnkọtọn sọn Jesu dè, bo kanse e dọmọ: “Dọ na mí, whetẹnu wẹ onú helẹ na jọ? Etẹwẹ na yin ohia whenuena onú helẹ po tin nado yin hinhẹn di?”—Malku 13:4.
2 To gblọndo mẹ, Jesu basi zẹẹmẹ bladopọ ohia de tọn he bẹ́ kunnudenu lọ he na dohia dọ titonu Ju lẹ tọn na wá vivọnu to madẹnmẹ hẹn. Ehe yin hinhẹndi po vasudo Jelusalẹm tọn po to owhe 70 W.M. tọn mẹ. Ṣigba dọdai Jesu tọn na tindo hẹndi daho de to owhe susu sọgodo tọn mẹ. To afọdopolọji he “ojlẹ Kosi lẹ tọn” wá vivọnu to 1914, ohia de to jlẹgan daho de ji na sọawuhia, he to didohia dọ to madẹnmẹ titonu ylankan dinwhenu tọn na wá vivọnu to “nukunbibia daho” de mẹ.a (Luku 21:24) Livi susu he tin to ogbẹ̀ to egbehe lẹ sọgan dekunnu etọn dọ ohia ehe ko yin hinhẹndi to wẹkẹ-whàn lẹ po nujijọ dakandakan owhe kanweko 20tọ́ lọ tọn devo lẹ po mẹ. Nujijọ ehelẹ ga dohiagona hẹndi tangan dọdai Jesu tọn, hẹndi egbezangbe tọn ehe yin tenọna gbọn nuhe jọ sọn owhe 33 jẹ 70 W.M. tọn mẹ dali.
3. To hodidọ dogbọn ohia devo dali, nujijọ dogọ tẹlẹ wẹ Jesu dọ dọdai etọn?
3 To whenuena Luku donù ojlẹ kosi lẹ tọn go godo, kandai dopolọ lẹ he tin to Matiu, Malku, po Luku po mẹ basi zẹẹmẹ nujijọ debọdo-dego yinukọn dogọ lẹ he bẹ ohia to yidogọmẹ na bladopọ ‘ohia vivọnu whenu-nu ehe tọn.’ (Matiu 24:3) (To weda 15, nuagokun ehe to kandai lọ mẹ yin hiadogona gbọn ohù zizẹ awe-topọ dali.” Matiu dọmọ: “Ṣigba to afọdoponẹji, to azán nukunbibia nẹlẹ tọn godo, yè na hẹn owhè dozinvlu, osun ma to na yí hinhọ́n etọn hia, sunwhlẹvu lẹ nasọ flẹ́ sọn olọn, huhlọn olọn lẹ tọn lẹ wẹ yè nasọ whàn. Whenẹnu wẹ ohia Ovi gbẹtọ tọn na sọ awuhia to olọn mẹ; whenẹnu wẹ whẹndo he tin to aihọn mẹ lẹpo na blawú, yé nasọ mọ Ovi gbẹtọ tọn sọn aslọ olọn tọn lẹ go ja, po huhlọn po, po gigo daho po. E nasọ do angẹli etọn lẹ hlan gbonu po opẹ̀n daho de po, yé nasọ bẹ́ mẹṣinyanṣinyan etọn lẹ plidopọ sọn jẹhọn ẹnẹ lẹ mẹ, sọn opòdo dopo olọn tọn jẹ awetọ.”—Matiu 24:29-31.
Nukunbibia po Nudabla Olọn mẹ tọn lẹ Po
4. Kanbiọ tẹlẹ wẹ fọ́ndote dogbọn nudabla olọn mẹ tọn he Jesu donù e go lẹ dali?
4 Whetẹnu wẹ ẹnẹ na yin hinhẹndi? Kandai Wẹndagbe atọ̀n lẹpo donù nuhe mí sọgan ylọ dọ nudabla olọn mẹ tọn lẹ go—owhè po osun po dozinvlu bọ sunwhlẹvu lẹ to fiflẹ́. Jesu dọ dọ ehe na hodo “nukunbibia” lọ. Be nukunbibia he mọ hẹndi pete etọn yí to owhe 70 W.M. tọn mẹ wẹ Jesu tindo to ayiha mẹ ya, kavi e to hodọ dogbọn nukunbibia daho he gbẹ́ pò to ojlẹ sọgodo egbezangbe mítọn tọn mẹ wẹ?—Matiu 24:29; Malku 13:24.
5. Pọndohlan tẹwẹ yin tintindo dogbọn nukunbibia dali to ojlẹ egbezangbe tọn mẹ?
5 Sọn whenue ojlẹ kosi lẹ tọn ko wá vivọnu gbọ́n to 1914, omẹ Jiwheyẹwhe tọn lẹ ko to ojlo sisosiso tindo to “nukunbibia daho lọ” mẹ. (Osọhia 7:14) Na owhe susu lẹ yé lẹndọ nukunbibia daho egbezangbe tọn tindo ada bẹjẹeji tọn de he sọgbe hẹ ojlẹ Wẹkẹ Whan I tọn, podọ bo to enẹgodo ojlẹ abọẹninọ tọn de, podọ to godo mẹ ada tadona tọn de, yedọ “awhàn azan daho Jiwheyẹwhe Ganhunupo tọn lọ.” Eyin enẹ yin mọ, etẹwẹ na jọ to owhe ao ao abọẹninọ “opodo aihọn tọn” lọ whenu?—Osọhia 16:14; Matiu 13:39; 24:3; 28:20.
6. Etẹwẹ ko yin linlẹn gando hẹndi dọdai Jesu tọn go dogbọn nudabla olọn mẹ tọn lẹ dali?
6 Na poun tọn, numọtolanmẹ etọn yin tintindo dọ to ojlẹ abọẹninọ tọn ehe mẹ ohia bladopọ tọn lọ na yin mimọ, po azọ́n yẹwhehodidọ tọn po he na yin wiwà gbọn omẹ bẹplidopọ Jiwheyẹwhe tọn lẹ dali. E sọ sọawuhia ga dọ nujiawu sọn olọn mẹ wá lọ heyin didọdai sọgan yin nukundo to ojlẹ abọẹninọ tọn lọ whenu to hùnhùn etọn godo to 1914 jẹ 1918. (Matiu 24:29; Malku 13:24, 25; Luku 21:25) Ayidonugo lilẹhlan onu agbasa tọn he tin to olọn mẹ lẹ—zomọ nudọnamẹ yihlan sọn agahomẹ tọn lẹ, zomọ he nọ zemẹ sọyì agahomẹ po awuyiya po lẹ, nugonu agahomẹ tọn lẹ, po zomọ he nọ hẹnmẹ sọyì sùnmẹ po.
7. Vọjlado nukunnumọjẹnumẹ dogbọn nukunbibia daho dali tẹwẹ ko yin nina?
7 Nalete, Atọ̀họ̀-Nuhihọ́ Lọ Tọn (Flansegbe) 15 mai 1970 vọ dogbapọnna dọdai Jesu tọn, titengbe na nukunbibia daho he ja lọ. E dohia dọ to pọndohlan mẹ na nuhe jọ to owhe kanweko tintan whenu, nukunbibia egbezangbe tọn ma na tindo adà bẹjẹeji tọn to 1914 jẹ 1918 gba, yedọ ojlẹ abọẹninọ tọn he na dẹn sọ owhe ao ao tọn de, podọ to nukọnmẹ vivọ bẹjẹeji. Linlinnamẹwe enẹ dotana dọmọ: “Nukunbibia daho” lọ he ma na sọ jọ tin to yakẹ, na e zẹẹmẹdo vasudo ahọluigba aihọn sinsẹ̀n lalo tọn (gọna Mẹylọhodotọklisti) he go ‘awhan azán daho Jiwheyẹwhe ganhunupotọ tọn na bọdo’ to Amagẹdọni.”
8. Po pọndohlan lọ jijlado po gando nukunbibia egbezangbe tọn go, nawẹ Matiu 24:29 yin zẹẹmẹ basina gbọn?
8 Ṣigba Matiu 24:29 dọ dọ nudabla olọn mẹ tọn lẹ wá “to afọdoponẹji to nukunbibia lọ godo.” Nawẹ enẹ sọgan yinmọ gbọn? Atọ̀họ̀-Nuhihọ́ Lọ Tọn (Flansegbe) heyin 1er août 1975, na ayinamẹ etọn tofi dọ “nukunbibia daho lọ” zẹẹmẹdo dehe wá vivọnu to owhe 70 W.M. tọn mẹ. Ṣigba to aliho tẹ mẹ wẹ e sọgan yin didọ te dọ nudabla sọn olọn mẹ wá ojlẹ mítọn mẹ tọn lẹ to jijọ “to afọdoponẹji” to nujijọ owhe 70 W.M. mẹ tọn de godo gbọn? E yin linlẹnpọn dọ to nukun Jiwheyẹwhe tọn mẹ, owhe kanweko he tin to ṣẹnṣẹn lẹ na whègli. (Lomunu lẹ 16:20; 2 Pita 3:8) Etomọṣo, dogbapọn sisosiso dọdai ehe tọn, podọ na titengbe Matiu 24:29-31 mẹ tọn, dlẹnalọdo zẹẹmẹ devo. Ehe do lehe hinhọ́n lọ “to sisẹ́ yì nukọn kaka jẹ okle” hia. (Howhinwhẹn lẹ 4:18, Osty)b Mì gbọ mí ni gbadopọnna nuhewutu zẹẹmẹ yọyọ, kavi diọdo de, do jẹ.
9. Nawẹ Owe wiwe Heblu tọn lẹ wleawuna dodonu na hogbe Jesu tọn lẹ dogbọn nujijọ lẹ to olọn mẹ dali gbọn?
9 Hlan ẹnẹ to apọsteli etọn lẹ mẹ, Jesu dọ dọdai ‘zinvlu dido owhè tọn, hinhọ́n ma na osun tọn, po fiflẹ́ sunwhlẹvu lẹ tọn po.’ Taidi Ju lẹ, Yé na mọnukunnujẹ hogbe nẹlẹ mẹ sọn Owe wiwe Heblu tọn lẹ mẹ, fie di apajlẹ to Zẹfania 1:15 mẹ, ojlẹ whẹdida Jiwheyẹwhe tọn yin yiylọ dọ “azán ohẹngú po ovọ́jẹ po tọn de, azán zinvlu po avivi po tọn de, azan aslọ lẹ po zinvlu titli po tọn de” te. Yẹwhegán Heblunu voovo lẹ sọ basi zẹẹmẹ owhè taidi nuhe dozinvlu, osun ma sọ sẹ́ ba, podọ sunwhlẹvu lẹ ma nado na hinhọ́n ba. Hiẹ sọgan mọ hogbe mọnkọtọn to owẹ̀n sọn olọn mẹ wá mẹ sọta Babilọni, Edomi, Egipti, po ahọluduta agewaji Islaeli tọn po.—Isaia 13:9, 10; 34:4, 5; Jẹlemia 4:28; Ezekiẹli 32:2, 6-8; Amọsi 5:20; 8:2, 9.
10, 11. (a) Dọdai etẹ tọn wẹ Joẹli dọ gando onu he tin to olọn mẹ lẹ go? (b) Ada dọdai Joẹli tọn tẹlẹ wẹ mọ hẹndi yí to owhe 33 W.M. tọn mẹ, podọ detẹ lẹ wẹ ma mọ hẹndi yí?
10 To whenuena yé sè nuhe Jesu dọ, Pita po omẹ atọ̀n he pò diẹ lẹ po vlavo nako flin nuhe dọdai Joẹli tọn dọ heyin mimọ to Joẹli 2:28-31 po 3:15 po mẹ dọmọ: “Yẹn na kọn gbigbọ ṣie jẹgbonu do agbasalan lẹpo ji, bọ visunnu mìtọn lẹ po viyọnnu mìtọn lẹ po na to dọdai dọ ... yẹn bo na sọ do nujiawu lẹ hia to olọn lẹ mẹ podọ to aihọn mẹ, ohùn, po mìyọn po, po odotin azọ̀ tọn lẹ po. Yẹn na lẹ́ owhè biọ zinvlu mẹ, podọ osùn biọ ohùn mẹ, whẹpo azán daho bo sọ dobu Oklunọ tọn lọ nado wá.” “Yè hẹn owhè po osùn po dozinvlu, podọ sunwhlẹvu lẹ, dọ̀n sisẹ́ yetọn dogodo.”
11 Dile eyin didohia to Owalọ lẹ 2:1-4 po 14-21 po mẹ do, to owhe pẹntikọsti 33 W.M. tọn mẹ, Jiwheyẹwhe kọ̀n gbigbọ wiwe do devi 120 ji, yèdọ sunnu po yọnnu po. Apọsteli Pita hẹn ẹn zun yinyọnẹn dọ ehe wẹ nuhe Joẹli ko dọ dọdai etọn. Nalete, etẹwẹ dogbọn hodidọ Jọẹli tọn dali dogbọn ‘zìnvlu dido owhè tọn po lilẹzun ohùn osun tọn po sisẹ̀ dindọ̀ndogodo sunwhlẹvu lẹ tọn po dali’? Nudepope ma dohia dọ ehe yin hinhẹndi to owhe 33 W.M. tọn mẹ kavi to nuhe hugan tedidi owhe 30 vivọnu titonu Ju lẹ tọn whenu gba.
12, 13. Nawẹ nudabla olọn mẹ tọn he Joẹli dọ dọdai etọn lẹ yin hinhẹndi gbọn?
12 E họnwun hezeheze dọ adà he gbọngodo dọdai Joẹli tọn enẹ sọgbe pẹkipẹki hẹ “wiwá azán daho bo sọ dobu Oklunọ tọn”—yèdọ vasudo Jelusalẹm tọn. Atọ̀họ̀-Nuhihọ́ Lọ Tọn [Flansegbe] 15 février 1967, dọ dogbọn nukunbibia he wá Jelusalẹm ji to owhe 70 W.M. tọn mẹ dali dọmọ: “Enẹ na jide tọn yin ‘azán Jehovah tọn de’ po alọdlẹndo Jelusalẹm po gọna ovi etọn lẹ. Podọ to kọndopọmẹ hẹ azán enẹ susu ‘ohùn po mìyọn po gọna afinfin azọ̀ tọn’ po tin, owhe ma sọ to sisẹ́ do zinvlu gọ̀ngọ̀n otò daho lọ tọn ji to okle ba, podọ osùn to ohùnsọndai lẹ hẹn wá ayihamẹ, e ma yin jijọho, sunwhlẹvu sisẹ́ to zanmẹ tọn gba.”c
13 Mọwẹ, taidi dọdai devo he mí doayi e go lẹ, nudabla sọn olọn mẹ wá he Joẹli dọ dọdai etọn lẹ dona yin hinhẹndi to whenuena Jehovah hẹn whẹdida ṣẹ. Kakati nido dlẹnkan na whenu vivọnu titonu Ju tọn pete, zínvludido owhè, osùn, po sunwhlẹvu tọn lẹ po wá aimẹ to whenuena awhanfuntọ whẹdida-hẹnṣẹtọ lẹ wá sọta Jelusalẹm. Po gbesisọ po, mí sọgan donukun hẹndi daho ada dọdai Joẹli tọn enẹ to whenuena vasudo Jiwheyẹwhe tọn do whenu-nu ylankan ehe ji zindo jijọ ji.
Nukunbibia Tẹwẹ na Wá Aimẹ Jẹnukọnna Nudabla Olọn mẹ tọn Lẹ?
14, 15. Nuyiwadomẹji tẹwẹ dọdai Joẹli tọn tindo do nukunnumọjẹnumẹ mítọn gando Matiu 24:29 go?
14 Hẹndi dọdai Joẹli tọn (to gbesisọ mẹ hẹ dọdai devo he yí hogbe dopolọ zan lẹ) gọalọna mí nado mọnukunnujẹ hogbe Matiu 24:29 tọn mẹ. E họnwun dọ, nuhe Jesu dọ dogbọn ‘zinvludido owhe tọn, hinhọ́n ma na osun tọn, po fiflẹ sunwhlẹvu lẹ tọn po’ dali ma dlẹnalọdo onu lọ lẹ he ko to jijọ to owhe ao ao susu lẹ gblamẹ to vivọnu whenu-nu ehe tọn mẹ, taidi awhanfunnu jẹhọnmẹ tọn, zomọ he nọ hẹnmẹ sọyì osunmẹ lẹ, po onu mọnkọtọn lẹ po gba. Lala, e dlẹnalọdo nujijọ he bẹ́ “azán daho bo sọ dobu Oklunọ tọn” hẹn, yèdọ vasudo he ja to nukọn mẹ.
15 Ehe gọalọna mí nado mọnukunnujẹemẹ ganji lehe nudabla sọn olọn mẹ wá lẹ na wá “to afọdoponẹji to azán nukunbibia nẹlẹ tọn godo” dọ. Jesu ma to alọdlẹndo nukunbibia he wá vivọnu to 70 W.M. tọn mẹ gba. Kakatimọ, e to alọdlẹndo bẹjẹeji nukunbibia daho he na gbajẹ titonu aihọn tọn ji to sọgodo, he na hẹn “tintin tofi” he e dopagbe etọn wá hẹndi pete etọn mẹ. (Matiu 24:3) Nukunbibia enẹ gbẹ́sọ po to nukọn mítọn.
16. Hlan nukunbibia tẹwẹ Malku 13:24 to alọdlẹndo, podọ etẹwutu e do yinmọ?
16 Etẹwẹ dogbọn hogbe he tin to Malku 13:24 mẹ dali he dọmọ: “To azán nẹlẹ mẹ, to nukunbibia [enẹ, NW] godo, owhè na dozinvlu, osùn ma nasọ na hinhọ́n etọn”? Tofi, hogbe lọ lẹ “nẹlẹ” po “enẹ” po yin wunmẹ hogbe Glẹki tọn lọ e·keiʹnos, yedọ onu-yido-diọ yinkọ nudohia tọn de he to dido nuhe tin to ojlẹ nukọn tọn de mẹ hia. E·keiʹnos sọgan yin yiyizan nado do nuhe ko juwayi na whenu dindẹn hia (kavi he ko yin nùdego dai) kavi sọgan yin yiyizan na nude he tin to sọgodo dindẹn de mẹ. (Matiu 3:1; 7:22; 10:19; 24:38; Malku 13:11, 17, 32; 14:25; Luku 10:12; 2 Tẹsalonikanu lẹ 1:10) Gbọnmọ, Malku 13:24 dlẹnalọdo “nukunbibia [enẹ, NW],” e ma yin nukunbibia he Lomunu lẹ fọ́ndote gba, ṣigba nuyiwa daho Jehovah tọn to vivọnu whenu-nu ehe tọn mẹ.
17, 18. Hinhọn tẹwẹ Osọhia tá do lehe nukunbibia daho lọ na bẹjẹeji gbọn ji?
17 Weta 17 jẹ 19 Osọhia tọn sọgbe hẹ bosọ hẹn nukunnumọjẹnumẹ Matiu 24:29-31, Malku 13:24-27, po Luku 21:25-28 tọn po họnwun hezeheze. To aliho tẹ mẹ? Owe Wẹndagbe tọn lẹ dohia dọ nukunbibia ehe ma na bẹjẹeji bo nasọ wá vivọnu to afọdopolọji gba. To bibẹjẹeji etọn godo, gbẹtọvi tolivẹtọ delẹ na gbẹ́sọ po to ogbẹ̀ nado mọ “ohia Ovi gbẹtọ tọn” bo na yinuwa—nado fànkoe podọ, dile e yin didohia do to Luku 21:26 mẹ do, nado “to didaku na obú, podọ na nukundo onú nẹlẹ he ja aihọn ji tọn.” Obú mẹhẹnjọsi enẹ na yin mimọ na “ohia” he to hiadogona vasudo yetọn he sẹpọ wutu.
18 Kandai he tin to Osọhia mẹ dohia dọ nukunbibia daho sọgodo tọn na bẹjẹeji to whenuena awhànfuntọ “azònọ” “kanlin ylankan” akọjọpli tọn lẹ na diọnukunsọ “ayọdetọ daho lọ,” yedọ Babilọni Daho lọ.d (Osọhia 17:1, 10-16) Ṣigba mẹsusu na pò, na ahọlu lẹ, ajọwatọ lẹ, ogán he nọ deanana tọjihún lẹ, po mẹdevo lẹ po viavi na vivọnu sinsẹ̀n lalo tọn wutu. Matin ayihaawe mẹsusu na doayi e go dọ whẹdida yetọn wẹ na bọdego.—Osọhia 18:9-19.
Etẹwẹ na Wá Jọ?
19. Etẹwẹ mí sọgan donukun eyin nukunbibia daho lọ bẹjẹeji?
19 Wefọ Wẹndagbe tọn lẹ to Matiu, Malku, po Luku po mẹ gọna Osọhia 17 jẹ 19 nọpọ do tá hinhọ́n taun do nuhe na jọ to madẹnmẹ lọ ji. To ojlẹ dide Jiwheyẹwhe tọn mẹ, nukunbibia daho lọ na bẹjẹeji po mẹgbeyinyan sọta ahọluigba aihọn sinsẹ̀n lalo tọn po (Babiloni Daho lọ). Ehe na titengbe na sinyẹn tlala sọta Mẹylọhodotọklisti tọn, he sọgbe hẹ Jelusalẹm lalonọ. E na yin “to afọdoponẹji” to nujijọ nukunbibia ehe tọn godo wẹ “ohia na tin to owhè po osùn po mẹ, podọ to sunwhlẹvu lẹ mẹ; podọ to aihọn mẹ nukunbibia [sinsinyẹn hugan] akọta tọn.”—Matiu 24:29; Luku 21:25.
20. Nudabla olọn mẹ tọn tẹlẹ wẹ mí sọgan donukun dogọ?
20 To aliho tẹ mẹ wẹ ‘owhè na dozinvlu, osun ma na ná hinhọ́n etọn, sunwhlẹvu lẹ na to fiflẹ sọn olọn mẹ, bọ huhlọn olọn mẹ tọn lẹ na to whinwhàn te’? Matin ayihaawe, to bẹjẹeji ada nukunbibia daho lọ tọn whenu, susu omẹ he diyin lẹdope lẹ—yèdọ sinsẹ̀ngan nukundeji sinsẹ̀n aihọn mẹ tọn lẹ tọn—na ko yin gohunna bo na yin didesẹ gbọn “azò ao” lọ lẹ heyin hodọdeji to Osọhia 17:16 mẹ dali. Matin ayihaawe huhlọn tonudọtọ lẹ tọn ga na ko yin whinwhàn. Be nujijọ he dobunamẹ lẹ na tin to olọn nujọnu tọn lẹ mẹ ga wẹ ya? E yọnbasi dọ e na tin, podọ e na tlẹ sọ dobunamẹ hugan dehe yin zẹẹmẹ etọn basi gbọn Josephus dali dọ e jọ sẹpọ vivọnu titonu Ju lẹ tọn. Mí yọnẹn dọ to ojlẹ hohowhenu tọn he juwayi mẹ, Jiwheyẹwhe do huhlọn etọn hia nado hẹn nugandomẹgo nugbajẹmẹji mọnkọtọn lẹ wá aimẹ, podọ e sọgan sọ vọ wà mọ whladopo dogọ.—Eksọdusi 10:21-23; Jọṣua 10:12-14; Whẹdatọ lẹ 5:20; Luku 23:44, 45.
21. Nawẹ “Ohia” sọgodo tọn de na sọawuhia gbọn?
21 To opòdo ehe mẹ Wẹndagbe kantọ atọ̀n lọ lẹpo yí hogbe Glẹki tọn lọ toʹte (whenẹnu) nado bẹ hodidọ he bọdego jẹeji. “Whenẹnu wẹ hiẹ na mọ Ovi gbẹtọ tọn ja to aslọ de mẹ.” (Matiu 24:30; Malku 13:26; Luku 21:27) Sọn Wẹkẹ Whàn I whenu gbọ́n, devi nugbonọ Jesu tọn lẹ ko doayi bladopọ ohia tintin tofi mayọnmọ etọn tọn lọ go, to whenue susu gbẹtọ lẹ tọn ma ko doayi e go. Ṣigba Matiu 24:30 dlẹnalọ hlan “ohia” yinukọndogọ de he na sọawuhia to sọgodo, enẹ heyin “Ovi gbẹtọ tọn,” podọ akọta lẹpo na yin hinhẹn po huhlọn po nado doayi e go. To “wiwá po aslọ lẹpo” Jesu tọn to mayinukundomọ mẹ, gbẹtọvi agọjẹdomẹgotọ lẹ lẹdo aihọn pe na doayi “wiwá” enẹ go (Glẹki, er·khoʹme·non) na huhlọn ahọlu tọn jiawu etọn tọn didohia wutu.—Osọhia 1:7.
22. Etẹwẹ na yin nuyiwadomẹji “ohia lọ” he tin to Matiu 24:30 mẹ mimọ tọn?
22 Matiu 24:30 yí hogbe lọ toʹte zan whladopo dogọ nado do nuhe bọdego hia. Enẹgodo akọta lẹ, to didoayi kọdetọn ninọmẹ yetọn tọn go, na pla-alọ-ta bo viavi, vlavo to yinyọnẹn mẹ dọ vasudo yetọn sẹpọ. Lehe e na gbọnvo do sọ na devizọnwatọ Jiwheyẹwhe tọn lẹ, na mí na penugo nado zé ota mítọn lẹ daga, na yinyọnẹn dọ whlẹngan sẹpọ! (Luku 21:28) Osọhia 19:1-6 lọsu dohia dọ sinsẹ̀ntọ nugbonọ lẹ to olọn mẹ podọ to aigba ji na to ayajẹ do vivọnu ayọdetọ daho lọ tọn ji.
23. (a) Afọdide nuyiwa tẹ tọn wẹ Jesu na zé gando mẹṣinyanṣinyan lẹ go? (b) Etẹwẹ sọgan yin didọ dogbọn pipotọ he na yin zizé sọyì olọn mẹ lẹ dali?
23 Dọdai Jesu tọn zindonukọn nado dọ, to Malku 13:27 mẹ dọmọ: “Whenẹnu (toʹte) e na do angẹli etọn lẹ hlan, bo na bẹ́ mẹṣinyanṣinyan etọn lẹ sọn jẹhọn ẹnẹ lẹ mẹ dopọ, sọn opòdo aihọn tọn kaka jẹ opòdo olọn tọn.” Jesu tofi to nuzindo pipotọ “omẹ dide” 144 000 tọn he gbẹ́sọ pò to aigba ji lẹ ji. To bẹjẹeji vivọnu titonu ehe tọn whenu, devi yiamisisadode Jesu tọn ehelẹ yin hinhẹnwa kọndopọ yẹwhehọluduta tọn mẹ. Nalete, sọgbe hẹ nujijọ debọdo-dego he yin hodọdeji lọ, Malku 13:27 po Matiu 24:31 po basi zẹẹmẹ onu devo de tọn. “Po opẹn daho de po” pipotọ “mẹṣinyanṣinyan” lẹ tọn na yin bibẹpli sọn opòdo aigba tọn. Nawẹ yé na yin bibẹ́pli gbọn? Matin kanbiọ depope, yé na yin “hiadonu do dohia ogo na” bo na yin yinyọnẹn hezeheze gbọn Jehovah dali taidi apadewhe “mẹyiylọ mẹṣinyanṣinyan, nugbonọ” lẹ tọn. Podọ to ojlẹ dide Jiwheyẹwhe tọn mẹ, yé na yin bibẹpli hlan olọn mẹ nado yin ahọlu lẹ po yẹwhenọ lẹ po.e Ehe na hẹn ayajẹ wá na yé podọ na gbẹdohẹmẹtọ nugbonọ yetọn lẹ ga, yèdọ “gbẹtọ susugege,” lẹ he yewlẹsu na yin ohiadogona na ‘tintọn sọn nukunbibia daho lọ mẹ’ nado duvivi dona ogbẹ̀ madopodo tọn to paladisi aigba tọn de ji.—Matiu 24:22; Osọhia 7:3, 4, 9-17; 17:14; 20:6; Ezekiẹli 9:4, 6.
24. Matiu 24: 29- 31 do nujijọ debọdo-dego tẹ hia gando nujijọ he ja lẹ go?
24 To whenuena apọsteli lọ dọmọ, “Dọna mí...,” Gblọndo Jesu tọn bẹ́ onu susu hẹn hugan nuhe mẹ yé sọgan mọnukunnujẹemẹ. Ṣogan, to gblagbla gbẹzan yetọn tọn mẹ, yé jaya nado mọ hẹndi nujọnu dọdai etọn tọn. Pinplọn gblọndo Jesu tọn mítọn ko zinnudo ada dọdai etọn tọn ji he na yin hinhẹndi to sọgodo he ma dẹn mẹ. (Matiu 24:29-31; Malku 13:24-27; Luku 21:25-28) To alọnu din mí sọgan mọdọ whlẹngan mítọn to dindọnsẹpọ hugan. Mí sọgan pọnnukọnhlan bẹjẹeji nukunbibia daho lọ tọn, enẹgodo ohia Ovi gbẹtọ tọn, podọ enẹgodo mẹṣinyanṣinyan bibẹpli Jiwheyẹwhe tọn na bọdego. To vivọnu, taidi Whẹdida-hẹnṣẹtọ Jehovah tọn to Amagẹdọni, Ahọlu Awhànfuntọ mítọn, Jesu he yin zize do ganzinpo ji lọ, na “gbawhan.” (Osọhia 6:2) Azán Jehovah tọn enẹ, to whenuena e na hẹn whẹdida ṣẹ, na wá taidi vivọnu pete tọn hlan “vivọnu whenu-nu ehe tọn” he dohiagona azán Oklunọ Jesu tọn sọn 1914 kaka sọyi.
25. Nawẹ mí sọgan tindo mahẹ to hẹndi sọgodo heyin Luku 21:28 tọn mẹ gbọn?
25 Na mì ni zindonukọn nado hẹnalewana mìde gbọn mẹpinplọn sọn olọn mẹ wá dali, nado sọgan yigbe hlan oylọ hẹndi sọgodo hogbe Jesu tọn lọ lẹ dọmọ: “Whenuena onu helẹ na ṣẹ jijọ, mì ni pọn aga, bosọ zé ota mìtọn do aga; na ofligọ̀ mìtọn to dindọn sẹpọ wutu.” (Luku 21:28) Sọgodo daho nankọ die he tin to nukọn na mẹṣinyanṣinyan lẹ po gbẹtọ susugege lẹ po dile Jehovah zindonukọn nado klan yínkọ wiwe etọn do wiwe! (Pọ́n w-F 15/2/94, weda 16.)
a Homẹ Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ tọn nọ hùn nado namẹ kunnudenu ehe tọn, bo nọ dohia lehe nugbo yinukundomọ azán mítọn gbè tọn lẹ hẹn dọdai Biblu tọn nado mọ hẹndi yí do.
[Nudọnamẹ odò tọn lẹ]
b Zẹẹmẹ dogọ lẹ sọawuhia to weda 288 jẹ 316 owe lọ Le Royaume millénaire de Dieu s’est approché, heyin zinzinjẹgbonu to 1975 gbọn Watchtower Bible and Tract Society of New York, Inc. dali, podọ to Atọ̀họ̀-Nuhihọ́ Lọ Tọn (Flansegbe) 15 décembre 1982, weda 16 jẹ 21 mẹ.
c Josephus wlan gando gufinfọ́n tintan Lomunu lẹ tọn do Jelusalẹm ji (66 W.M.) po vasudo etọn po go dọmọ: “To ozanmẹ agbowhẹn vasudo tọn de gbajẹgbonu; oyújẹhọn sinsinyẹn de fọndote, jikun sinsinyẹn jà, abi to dlángbò mlanmlan madoalọte, ṣiṣá hẹvioso tọn dobunamẹ, aigba sisọ po awhá he sọgan hẹnmẹ kúto po. Nugbajẹmẹji do whẹndo gbẹtọvi lẹ tọn ji yin didohia hezeheze gbọn gbigbakija onú lẹpo tọn dali, podọ mẹdepope ma sọgan tindo ayihaawe dọ ohia lọ lẹ yin dọdai nugbajẹmẹji he ma tindo awetọ depope tọn gba.”
d Nuhe Jesu dọho etọn taidi “nukunbibia daho” po “nukunbibia de” po to yizan etọn tintan mẹ wẹ yin vasudo titonu Ju lẹ tọn. Ṣigba to wefọ he dọho gando azán mítọn kẹdẹ go mẹ, e yi hogbe hiadonugo tọn lọ heyin “lọ” zan, dọmọ “nukunbibia lọ.” (Matiu 24:21, 29; Malku 13:19, 24) Osọhia 7:14 pọn nujijọ sọgodo tọn ehe hlan di “nukunbibia daho lọ,” na paa tọn “nukunbibia daho lọ.”
e Pọ́n “Questions des lecteurs” (Kanbiọ lẹ sọn wehiatọ lẹ de) to Atọ̀họ̀-Nuhihọ́ Lọ Tọn (Flansegbe) 15 août 1990 mẹ.
Be Hiẹ Flin Ya?
◻ Nawẹ ada Joẹli 2:28-31 tọn po 3:15 po mọ hẹndi yí to owhe kanweko tintan whenu gbọn?
◻ Nukunbibia tẹwẹ Matiu 24:29 dlẹnalọdo, podọ etẹwutu wẹ mí wá tadona enẹ kọ̀n?
◻ Hlan nudabla olọn mẹ tọn tẹwẹ Matiu 24:29 dlẹnalọdo, podọ nawẹ ehe sọgan yin to nukunbibia lọ godo tlolo gbọn?
◻ Nawẹ Luku 21:26, 28 na yin hinhẹndi to sọgodo gbọn?
[Yẹdide to weda 14 ,15]
Awa tẹmpli tọn ji
[Asisa Yẹdide tọn]
Pictorial Archive (Near Eastern History) Est.