WETA 9

Kọdetọn Yẹwhehodidọ Tọn lẹ—“Ogle lẹ . . . Ko Bia Na Gbingbẹ̀n”

NUHE WETA LỌ BẸHẸN

Jehovah ko hẹn okún nugbo Ahọluduta lọ tọn lẹ whẹ́n

1, 2. (a) Naegbọn e do paṣa devi lẹ? (b) Jibẹwawhé tẹ hodọ wẹ Jesu te?

E PAṢA devi lẹ. Na Jesu dọna yé dọmọ: “Mì ze nukun mìtọn lẹ daga bo pọ́n ogle lẹ hlan, mì na mọdọ yé ko bia na gbingbẹ̀n.” Yé ze nukun yetọn daga hlan fie Jesu dlẹnalọdo, ṣigba yé ma mọ nude hú ogle he gọ́ na amamú lẹ—yèdọ bale he ṣẹṣẹ to whinwhẹ́n ja. Yé na ko lẹnnupọn dọ, ‘Jibẹwawhé tẹ hodọ e te?’ ‘Jibẹwawhé whenu gbẹ́ pò osun susu to nukọn ja.’—Joh. 4:35.

² Amọ́, e ma yin jibẹwawhé he lẹn yewlẹ te hodọ Jesu te gba. Kakatimọ, e jlo na yí dotẹnmẹ lọ zan nado plọn onú titengbe awe devi etọn lẹ gando jibẹwawhé gbigbọmẹ tọn de go—yèdọ gbẹtọ lẹ bibẹpli. Nuplọnmẹ awe tẹlẹ wẹ? Nado yọ́n yé, mì gbọ mí ni gbadopọnna kandai lọ to gigọ́ mẹ.

Oylọ-Basinamẹ Nado Yinuwa Podọ Opagbe Ayajẹ Tọn

3. (a) Etẹwẹ na ko whàn Jesu nado dọmọ: “Ogle lẹ . . . ko bia na gbingbẹ̀n”? (Pọ́n nudọnamẹ odò tọn.) (b) Nawẹ Jesu hẹn hodidọ etọn họnwun gbọn?

³ Hodọdopọ Jesu tọn ehe hẹ devi etọn lẹ wá aimẹ to vivọnu owhe 30 W.M. tọn, sẹpọ tòpẹvi Sikali tọn to Samalia. To whenue devi Jesu tọn lẹ yì tòpẹvi lọ mẹ, ewọ nọte to dotọ̀ de kọ̀n bo lá nugbo lọ na nawe de he yawu mọnukunnujẹ nujọnu-yinyin nuplọnmẹ etọn lẹ tọn mẹ. Whenue devi Jesu tọn lẹ lẹkọwa, nawe lọ yawu họ̀nwezun yì Sikali nado dọ onú dagbe he e ṣẹṣẹ sè lẹ na kọmẹnu etọn lẹ. Linlin etọn fọnjlodotena mẹsusu, bọ susu to kọmẹnu etọn lẹ mẹ họ̀nwezun wá dotọ̀ lọ kọ̀n nado wá mọ Jesu. Vlavo to ojlẹ enẹ mẹ, to whenue Jesu ze nukun etọn daga bo mọ Samalianu susugege ja wẹ e na ko dọmọ: “Mì . . . pọ́n ogle lẹ hlan, mì na mọdọ yé ko bia na gbingbẹ̀n.”a Enẹgodo, nado hẹn ẹn họnwun dọ e ma yin ogle tata de hodọ wẹ emi te, adavo gbigbọmẹ tọn de, Jesu yidogọ dọmọ: “Gbingbẹ̀ntọ lọ ko . . . to sinsẹ́n bẹpli na ogbẹ̀ madopodo.”—Joh. 4:5-30, 36.

4. (a) Onú voovo awe tẹlẹ wẹ Jesu plọnmẹ gando jibẹwawhé lọ go? (b) Kanbiọ tẹlẹ wẹ mí na gbadopọnna?

⁴ Onú titengbe awe tẹlẹ wẹ Jesu plọnmẹ gando jibẹwawhé gbigbọmẹ tọn lọ go? Tintan, azọ́n lọ yin niyaniya tọn. Hodidọ lọ dọ “ogle lẹ . . . ko bia na gbingbẹ̀n” yin oylọ-basinamẹ de na hodotọ etọn lẹ nado yinuwa. Nado zinnudo lehe e yin niyaniya sọ ji na devi etọn lẹ, Jesu yidogọ dọmọ: “Gbingbẹ̀ntọ lọ ko to azọ́nkuẹ lẹ yí.” Mọwẹ, jibẹwawhé lọ ko bẹjẹeji—whenu ma dona yin hinhẹngú! Awetọ, azọ́nwatọ lẹ to ayajẹ. Nudotọ po gbingbẹ̀ntọ lẹ po na “jaya dopọ,” wẹ Jesu dọ. (Joh. 4:35b, 36) Kẹdẹdile Jesu lọsu dona ko jaya, na e mọdọ “susu Samalianu lẹ tọn . . . yí ewọ sè” do, mọ wẹ devi etọn lẹ na tindo ayajẹ susu do dile yé na yí ahun lẹpo do to azọ́n jibẹwawhé tọn lọ wà. (Joh. 4:39-42) Nujijọ owhe kanweko tintan whenu tọn ehe tindo zẹẹmẹ vonọtaun na mí, na e do nuhe to jijọ to egbehe to ojlẹ jibẹwawhé gbigbọmẹ tọn daho hugan lọ whenu hia. Whetẹnu wẹ jibẹwawhé egbezangbe tọn ehe bẹjẹeji? Mẹnu lẹ wẹ to mahẹ tindo to e mẹ? Po kọdetọn tẹ po?

Ahọlu Mítọn Wẹ Yin Nukọntọ to Jibẹwawhé Daho Hugan lọ Mẹ

5. Mẹnu wẹ yin nukọntọ to azọ́n jibẹwawhé lẹdo aihọn pé tọn lọ mẹ, podọ nawẹ numimọ Johanu tọn dohia dọ azọ́n niyaniya tọn de wẹ gbọn?

⁵ Jehovah dohia apọsteli Johanu to numimọ de mẹ dọ emi ko deazọ́nna Jesu nado yin nukọntọ to azọ́n gbẹtọ lẹ bibẹpli lẹdo aihọn pé tọn de mẹ. (Hia Osọhia 14:14-16.) To numimọ ehe mẹ, Jesu yin didohia taidi mẹhe ṣinyọ́n jẹgbakun bo tindo agbogọdọẹ. ‘Jẹgbakun sika tọn he to ota na Jesu’ dohia dọ e to gandu di Ahọlu. “Agbogọdọẹ didá [he] to alọ etọn mẹ” do e hia di Jibẹwawhétọ de. Gbọn angẹli de yiyizan nado lá dọ “ojì aigba tọn ko bia pete” dali, Jehovah to nùzindeji dọ azọ́n lọ yin niyaniya tọn. Na nugbo tọn, “ojlẹ lọ ko sọ̀ nado gbẹ̀n”—whenu masọ dona yin hinhẹngú! To tonusise mẹ na gbedide Jiwheyẹwhe tọn nado “zín agbogọdọẹ etọn do” e mẹ, Jesu zín agbogọdọẹ etọn do e mẹ, bọ aigba yin gbingbẹ̀n—enẹ zẹẹmẹdo dọ mẹhe to aigba ji lẹ yin bibẹpli. Numimọ ojlofọndotenamẹ tọn ehe sọ vọ́ flinnu mí dọ “ogle lẹ . . . ko bia na gbingbẹ̀n.” Be numimọ ehe gọalọna mí nado yọ́n whenue jibẹwawhé lẹdo aihọn pé lọ bẹjẹeji ya? Mọwẹ!

6. (a) Whetẹnu wẹ “jibẹwawhé whenu” bẹjẹeji? (b) Whetẹnu wẹ “ojì aigba tọn” bibẹpli bẹjẹeji taun? Basi zẹẹmẹ.

⁶ To whenuena e yindọ numimọ Johanu tọn to Osọhia weta 14 mẹ do Jesu, Jibẹwawhétọ lọ hia bọ jẹgbakun de to ota na ẹn (wefọ 14), ehe dohia dọ e ko yin dide taidi Ahọlu to 1914. (Dan. 7:13, 14) Ojlẹ vude to enẹgodo, Jesu yin gbedena nado bẹ jibẹwawhé lọ jẹeji (wefọ 15). Aliho debọdo-dego he mẹ nujijọ lọ lẹ jọ te dopolọ wẹ yin mimọ to apajlẹ Jesu tọn mẹ gando jibẹwawhé likun lẹ tọn go, fie e dọ te dọmọ: “Jibẹwawhé lọ wẹ vivọnu titonu de tọn.” Enẹwutu, ojlẹ jibẹwawhé tọn po vivọnu titonu ehe tọn po bẹjẹeji to ojlẹ dopolọ mẹ—yèdọ 1914. To godo mẹ, jibẹwawhé lọ lọsu bẹjẹeji “to jibẹwawhé whenu.” (Mat. 13:30, 39) Eyin mí pọ́n nuhe jọ wayi to ojlẹ mítọn mẹ lẹ, mí na mọdọ jibẹwawhé lọ bẹjẹeji owhe vude to whenue Jesu jẹ gandu ji taidi Ahọlu godo. Jẹnukọn whẹ́, bẹsọn 1914 jẹ bẹjẹeji 1919 tọn, Jesu basi klọ́we de to hodotọ mẹyiamisisadode etọn lẹ ṣẹnṣẹn. (Mal. 3:1-3; 1 Pita 4:17) Enẹgodo, “ojì aigba tọn” bibẹpli bẹjẹeji to 1919. Matin gbàndindọn, Jesu yí afanumẹ nugbonọ he e ṣẹṣẹ de lọ zan nado gọalọna mẹmẹsunnu mítọn lẹ nado mọ niyaniya-yinyin azọ́n yẹwhehodidọ tọn. Gbọ mí ni pọ́n nuhe jọ lẹ.

7. (a) Dogbigbapọnna etẹ wẹ gọalọna mẹmẹsunnu mítọn lẹ nado mọ niyaniya-yinyin azọ́n yẹwhehodidọ tọn? (b) Etẹwẹ mẹmẹsunnu mítọn lẹ yin tulina nado wà?

⁷ To juillet 1920, Atọ̀họ̀-Nuhihọ́ lọ Tọn dọmọ: “Dogbigbapọnna Owe-wiwe lẹ hẹn ẹn họnwun dọ lẹblanulọkẹyi daho de wẹ yin nina ṣọṣi lọ nado lá owẹ̀n ahọluduta lọ tọn.” Di dohia, ohó dọdai Isaia tọn gọalọna mẹmẹsunnu lẹ nado mọdọ wẹndagbe Ahọluduta lọ tọn dona yin lilá lẹdo aihọn pé. (Isa. 49:6; 52:7; 61:1-3) Yé ma yọ́n lehe azọ́n enẹ na yin wiwà gbọn, amọ́ yé deji dọ Jehovah na hùn ali lọ na yé. (Hia Isaia 59:1.) Na e ko yin hinhẹn họnwun dọ yẹwhehodidọ yin azọ́n niyaniya tọn de wutu, mẹmẹsunnu mítọn lẹ yin tulina nado yidogọna zohunhun yetọn. Nawẹ yé yinuwa gbọn?

8. To 1921, onú titengbe awe tẹlẹ mẹ wẹ mẹmẹsunnu mítọn lẹ mọnukunnujẹ gando azọ́n yẹwhehodidọ tọn go?

⁸ To décembre 1921, Atọ̀họ̀-Nuhihọ́ lọ Tọn lá dọmọ: “Owhe dagbe hugan lọ die; podọ sọha mẹhe ko sè owẹ̀n nugbo tọn to 1921 lẹ tọn sù taun hú owhe he ko wayi depope tọn.” Linlinnamẹwe lọ yidogọ dọmọ: “Azọ́n gbẹ́ sù taun. . . . Mì gbọ mí ni yí ayajẹ ahun mẹ tọn do wà ẹ.” Pọ́n lehe mẹmẹsunnu lẹ sọ mọnukunnujẹ onú titengbe awe dopolọ lẹ he ji Jesu zinnudo na apọsteli etọn lẹ gando azọ́n yẹwhehodidọ tọn go mẹ do: Azọ́n niyaniya tọn de wẹ, podọ azọ́nwatọ lẹ yin ayajẹnọ.

9. (a) To 1954, etẹwẹ Atọ̀họ̀-Nuhihọ́ lọ Tọn dọ gando azọ́n jibẹwawhé tọn go, podọ etẹwutu? (b) Nawẹ sọha wẹnlatọ lẹ tọn ko jideji sọ lẹdo aihọn pé to owhe 50 he wayi lẹ gblamẹ? (Pọ́n apotin nudọnamẹ tọn lọ “Jideji Lẹdo Aihọn Pé.”)

⁹ To 1930 lẹ gblamẹ, to whenue e wá họnwun na mẹmẹsunnu lẹ dọ gbẹtọgun daho de he yin lẹngbọ devo lẹ na kẹalọyi owẹ̀n Ahọluduta lọ tọn, yé vọ́ gbloada na azọ́n yẹwhehodidọ tọn. (Isa. 55:5; Joh. 10:16; Osọ. 7:9) Po kọdetọn tẹ po? Sọha mẹhe to yẹwheho Ahọluduta lọ tọn dọ lẹ tọn jideji sọn 41 000 to 1934 jẹ 500 000 to 1953! Abajọ bọ Atọ̀họ̀-Nuhihọ́ lọ Tọn 1^er décembre 1954 tọn do dọmọ: “Gbigbọ Jehovah tọn po huhlọn Ohó etọn tọn po wẹ hẹn jibẹwawhé daho lẹdo aihọn pé ehe yọnbasi.”b—Zek. 4:6.

**JIDEJI LẸDO AIHỌN PÉ**
Otò	1962	1987	2013
Australie	15 927	46 170	66 023
Brésil	26 390	216 216	756 455
France	18 452	96 954	124 029
Italie	6 929	149 870	247 251
Japon	2 491	120 722	217 154
Mexique	27 054	222 168	772 628
Nigéria	33 956	133 899	344 342
Philippines	36 829	101 735	181 236
États-Unis	289 135	780 676	1 203 642
Zambie	30 129	67 144	162 370

**JIJIDEJI SỌHA PLỌNMẸ BIBLU LẸ TỌN**
1950	234 952
1960	646 108
1970	1 146 378
1980	1 371 584
1990	3 624 091
2000	4 766 631
2010	8 058 359

Kọdetọn Jibẹwawhé lọ Tọn—Yin Didọdai to Aliho He Họnwun Mẹ

10, 11. To apajlẹ okún mutaldi tọn mẹ, adà whinwhẹ́n okún lọ tọn tẹlẹ wẹ yin nùzindeji?

¹⁰ To apajlẹ Ahọluduta lọ tọn he Jesu na lẹ mẹ, e dọ dọdai kọdetọn azọ́n jibẹwawhé lọ tọn to aliho he họnwun mẹ. Mì gbọ mí ni gbadopọnna apajlẹ okún mutaldi tọn po dehe gando otọ́n go po. Mí na gbadopọnna lehe yé ko yin hinhẹndi to ojlẹ opodo lọ tọn mẹ do.

¹¹ Apajlẹ okún mutaldi tọn. Dawe de do okún mutaldi tọn de. Okún lọ whẹ́n bo lẹzun atin he ji ohẹ̀ lẹ nọ wá nọ. (Hia Matiu 13:31, 32.) Adà whinwhẹ́n lọ tọn tẹlẹ wẹ yin nùzindeji to apajlẹ ehe mẹ? (1) Lehe whinwhẹ́n lọ gbloada sọ jiawu taun. Okún he “nọ whè hugan to okún . . . lẹpo mẹ” wá tindo “alà daho lẹ.” (Malku 4:31, 32) (2) Okún lọ na whẹ́n dandan. “To whenue [okún lọ] ko yin dido, e nọ whẹ́n.” Jesu ma dọ dọ, “E sọgan whẹ́n” gba. Lala, e dọ dọ: “E nọ whẹ́n.” Whinwhẹ́n etọn ma sọgan yin aliglọnna. (3) Atin he to whinwhẹ́n lọ nọ dọ̀n jonọ lẹ bo nọ yin nọtẹn de na yé. “Ohẹ̀ agahomẹ tọn lẹ” nọ wá bo nọ nọ̀ “oyẹ̀ etọn glọ.” Nawẹ adà atọ̀n ehelẹ gando jibẹwawhé gbigbọmẹ tọn egbezangbe tọn go gbọn?

12. Nawẹ apajlẹ okún mutaldi tọn lọ gando jibẹwawhé egbehe tọn go gbọn? (Sọ pọ́n apotin nudọnamẹ tọn lọ ““Jijideji Sọha Plọnmẹ Biblu lẹ Tọn.”)

¹² (1) Lehe whinwhẹ́n lọ gbloada sọ: Apajlẹ lọ zinnudo lehe owẹ̀n Ahọluduta lọ tọn po agun Klistiani tọn po whẹ́n deji do ji. Sọn 1919, azọ́nwatọ jibẹwawhétọ zohunhunnọ lẹ ko yin bibẹpli do agun Klistiani tọn he ko yin kiklọ́we lọ mẹ. Sọha azọ́nwatọ lẹ tọn whè to whenẹnu, amọ́ e jideji po awuyiya po. Jideji lọ sọn bẹjẹeji owhe kanweko 20tọ tọn kakajẹ egbehe jiawu taun. (Isa. 60:22) (2) Jidide: Nude ma penugo bo glọnalina whinwhẹ́n agun Klistiani tọn. Mahopọnna zannu homẹkẹn sinsinyẹn tọn he kẹntọ Jiwheyẹwhe tọn lẹ bli donukọnna okún pẹvi lọ, e ma doalọtena whinwhẹ́n—bo nọ sisẹ́ aliglọnnamẹnu lẹpo sẹ̀. (Isa. 54:17) (3) Nọtẹn: “Ohẹ̀ agahomẹ tọn lẹ” he nọ wá nọ atin lọ ji lẹ nọtena ahunjijlọnọ livi susu lẹ he kẹalọyi owẹ̀n Ahọluduta lọ tọn sọn nudi otò 240 lẹ mẹ bo lẹzun apadewhe agun Klistiani tọn. (Ezek. 17:23) Yé nọ mọ núdùdù gbigbọmẹ tọn, kọfanamẹ po hihọ́ po to finẹ.—Isa. 32:1, 2; 54:13.

Ohẹ̀ voovo lẹ to atin mutaldi de ji — Apajlẹ okún mutaldi tọn dohia dọ nọtẹn po hihọ́ po nọ yin awuwlena na mẹhe tin to agun Klistiani tọn mẹ lẹ (Pọ́n hukan 11, 12)

13. Adà whinwhẹ́n lọ tọn tẹlẹ ji wẹ apajlẹ he gando otọ́n go lọ zinnudo?

¹³ Apajlẹ otọ́n lọ tọn. To whenue yọnnu de yí otọ́n vude do linfin mẹ, otọ́n lọ hẹn linfin lọ pete fọ́n. (Hia Matiu 13:33.) Adà whinwhẹ́n lọ tọn tẹlẹ wẹ yin nùzindeji to apajlẹ ehe mẹ? Mì gbọ mí ni gbadopọnna awe. (1) Whinwhẹ́n nọ hẹn diọdo wá. Otọ́n lọ gbàpe “kaka linfin lọ pete do fọ́n.” (2) Whinwhẹ́n nọ gbayipe. Otọ́n lọ hẹn “linfin he sù sọ nujlẹka daho atọ̀n”—yèdọ linfin lọ pete fọ́n. Nawẹ adà awe ehelẹ gando jibẹwawhé gbigbọmẹ tọn egbezangbe tọn go gbọn?

14. Nawẹ apajlẹ otọ́n tọn lọ gando jibẹwawhé egbehe tọn go gbọn?

¹⁴ (1) Diọdo: Otọ́n lọ nọtena owẹ̀n Ahọluduta lọ tọn, bọ linfin lọ nọtena gbẹtọvi lẹ. Dile otọ́n nọ hẹn diọdo wá linfin de mẹ to whenue awe lẹ yin yinyan dopọ do, mọ wẹ owẹ̀n Ahọluduta lọ tọn nọ hẹn diọdo wá ahun gbẹtọ lẹ tọn mẹ do to whenue yé kẹalọyi owẹ̀n lọ. (Lom. 12:2) (2) Gbigbayipe: Gbigbayipe otọ́n lọ tọn nọtena gbigbayipe owẹ̀n Ahọluduta lọ tọn. Otọ́n nọ to gbigbayipe kakajẹ whenue e ko gbàpe gbọn linfin yinyan lọ pete mẹ. Mọdopolọ, owẹ̀n Ahọluduta lọ tọn ko gbayipe “kaka yì awà he dẹn hugan aigba tọn lẹ ji.” (Owalọ 1:8) Adà apajlẹ lọ tọn ehe sọ dohia dọ owẹ̀n Ahọluduta lọ tọn na gbayipe, etlẹ yin to otò he mẹ azọ́n mítọn yin alọhẹndotena te lẹ, dile etlẹ yindọ azọ́n yẹwhehodidọ tọn mítọn sọgan nọma yin ayidego sọmọ to awà aigba tọn enẹlẹ ji.

15. Nawẹ hogbe he tin to Isaia 60:5, 22 mẹ lẹ yin hinhẹndi gbọn? (Sọ pọ́n apotin lọ “Jehovah Hẹn Ẹn Yọnbasi,” podọ “Lehe ‘Omẹ Pẹvi de’ Ko Lẹzun ‘Akọta Huhlọnnọ’ de Do.”)

¹⁵ Nudi owhe 800 whẹpo Jesu do na apajlẹ ehelẹ, Jehovah ko gbọn Isaia gblamẹ dọ dọdai to aliho he họnwun mẹ lehe jibẹwawhé gbigbọmẹ tọn egbezangbe tọn na gbloada sọ po ayajẹ he jibẹwawhé lọ na hẹnwa po.c Jehovah basi zẹẹmẹ dọ gbẹtọ lẹ na to wiwọ̀ wá titobasinanu etọn mẹ “sọn fidindẹn” lẹ. To hodidọ etọn mẹ na “yọnnu” de he nọtena pipotọ mẹyiamisisadode lẹ tọn to aigba ji to egbehe, e dọmọ: “Hiẹ na mọ bo nasọ to sisẹ́, ahun towe nasọ to hihò bo na gọfla na ayajẹ, na adọkunnu ohù tọn lẹ na yin anadena wá dè we; podọ nutindo akọta lẹ tọn na wá dè we.” (Isa. 60:1, 4, 5, 9) Lehe dọdai enẹ mọ hẹndi do sọ! To egbehe, devizọnwatọ Jehovah tọn ojlẹ dindẹn tọn lẹ nọ gọ́ na ayajẹ dile yé to mimọ lehe sọha wẹnlatọ Ahọluduta lọ tọn lẹ tọn to jijideji sọn sọha vude jẹ fọtọ́n susu to otò yetọn mẹ do.

Nuhewutu Devizọnwatọ Jehovah Tọn Lẹpo Dona Jaya

16, 17. Etẹwẹ yin dopo to whẹwhinwhẹ́n he wutu ‘nudotọ po gbingbẹ̀ntọ lọ po do jaya dopọ’ lẹ mẹ? (Sọ pọ́n apotin lọ “Lehe Alọnuwe Pẹvi Awe Jẹ Ahun Omẹ Awe Tọn mẹ to Amazonie Do.”)

¹⁶ Flindọ Jesu dọna apọsteli etọn lẹ dọmọ: “Gbingbẹ̀ntọ lọ ko . . . to sinsẹ́n bẹpli na ogbẹ̀ madopodo, na nudotọ lọ po gbingbẹ̀ntọ lọ po nido sọgan jaya dopọ.” (Joh. 4:36) Nawẹ mí nọ “jaya dopọ” to jibẹwawhé lẹdo aihọn pé lọ mẹ gbọn? Aliho susu mẹ wẹ. Mì gbọ mí ni gbadopọnna atọ̀n.

¹⁷ Jẹnukọn whẹ́, mí nọ jaya nado mọ alọgọ Jehovah tọn to azọ́n lọ mẹ. Okún lọ do wẹ mí te to whenue mí lá owẹ̀n Ahọluduta lọ tọn. (Mat. 13:18, 19) To whenue mí gọalọna mẹde nado lẹzun devi Klisti tọn, jibẹwawhé wẹ mí te. Mímẹpo wẹ sọ nọ gọ́ na ayajẹ eyin mí mọ lehe Jehovah to alọgọna okún Ahọluduta lọ tọn nado “tọ́nkun bo whẹ́n yiaga” do. (Malku 4:27, 28) Delẹ to okún he mí vúnvún pé lẹ mẹ nọ wá tọ́nkun to godo mẹ bọ mẹdevo lẹ nọ gbẹ̀n yé. Hiẹ sọgan ko tindo numimọ he taidi Mẹmẹyọnnu Joan tọn, mẹhe yí baptẹm to owhe 60 die to Grande-Bretagne. E dọmọ: “N’ko dukosọ hẹ mẹdelẹ he dọna mi dọ yẹn wẹ dọyẹwheho na yé bo do okún lọ do ahun yetọn mẹ to owhe susu die. Dile yẹn ma tlẹ yọnẹn, Kunnudetọ devo lẹ wá plọn Biblu hẹ yé to godo mẹ bo gọalọna yé nado lẹzun devizọnwatọ Jehovah tọn. Homẹ ṣie hùn dọ okún he n’do lọ whẹ́n bo wá yin gbingbẹ̀n.”—Hia 1 Kọlintinu lẹ 3:6, 7.

JEHOVAH HẸN ẸN YỌNBASI

JESU lá dọmọ: “Nuhe ma yọnbasi na gbẹtọ lẹ yọnbasi na Jiwheyẹwhe.” (Luku 18:27) Susu mítọn wẹ ko mọ nugbo hodidọ enẹ tọn. Mahopọnna vivẹnudido mẹhe jlo na doalọtena azọ́n yẹwhehodidọ lọ tọn lẹpo, Jehovah ko gọalọna mí nado zindonukọn.

Zacharie Elegbe (tindo owhe 66, yí baptẹm to 1963) flin lehe alọhẹndotena azọ́n Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ tọn to Bénin gọalọna mẹmẹsunnu lẹ do dọmọ: “To 1976, wẹnlatọ 2 300 wẹ mí tindo to whenue azọ́n mítọn yin alọhẹndotena bọ tohọluduta degbe dọ ehe ni yin lilá to ladio mẹ to akọgbè lẹpo mẹ. Onú mọnkọ ma ko yin sisè pọ́n. Dile etlẹ yindọ tòvi Bénin tọn lẹ nọ do hugan ogbè 60, ogbè atọ́n poun mẹ wẹ tito-to-whinnu ladio tọn lẹ nọ yin lilá te to whenẹnu. Enẹwutu, to whenue alọhẹndotenamẹ lọ yin lilá to ladio mẹ to akọgbè lọ lẹpo mẹ, gbẹtọ fọtọ́n susu he nọ nọ̀ gbétatò he to olá lẹ mẹ sè gando mí go whla tintan. E paṣa yé dọ, ‘Mẹnu wẹ Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ yin, podọ naegbọn yé do yin alọhẹndotena?’ Enẹ zọ́n bọ eyin mí wá yì ofi enẹlẹ, mẹsusu nọ yawu kẹalọyi nugbo lọ.” To egbehe, hugan Kunnudetọ 11 500 wẹ tin to Bénin.

Mariya Zinich (tindo owhe 74, yí baptẹm to 1957) dọmọ: “To whenue n’tindo nudi owhe 12, whẹndo mítọn pete yin bibẹ yì Ukraine to Sibérie, Russie. Mahopọnna vivẹnudido tohọluduta tọn nado bọnùdo na mí to agbegbe Union soviétique hoho lọ tọn lẹpo mẹ, sọha mítọn fọ́n bo to jijideji. Jideji jiawu enẹ mahopọnna nukundiọsọmẹ sinsinyẹn lẹ hẹn mi kudeji dọ azọ́n Jehovah tọn wẹ. Mẹdepope ma gán doalọtena ẹn!” Mẹmẹyọnnu devo he nọ yin Mariya (tindo owhe 73, yí baptẹm to 1960) dọmọ: “Na tohọluduta bẹ mẹmẹsunnu mítọn lẹ yì Sibérie wutu, dotẹnmẹ hundote na susu mẹhe nọ nọ̀ lẹdo he to olá enẹ mẹ lẹ tọn nado sè dogbọn nugbo lọ dali.”

Jesús Martín (tindo owhe 77, yí baptẹm to 1955) dọmọ: “To whenue n’plọn nugbo lọ, Kunnudetọ 300 poun wẹ tofi to Espagne. To 1960, kọgbidinamẹ sọta mí wá lẹzun danuwadomẹgo. Tohọluduta degbena ponọ lẹ nado sukúndona Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ. To ojlẹ enẹ mẹ, e vẹawu nado yise dọ mí sọgan wá lá wẹndagbe lọ lẹdo otò lọ pé. Mẹdepope ma nọ mọ mí gbọ. Amọ́ to egbehe, nudi Kunnudetọ 111 000 wẹ to Espagne. Nukun ṣie yíyí do mọ jideji he wá aimẹ mahopọnna nukundiọsọmẹ lẹ ko hẹn jidide ṣie lodo dọ eyin Jehovah to adà mítọn mẹ, nudepope ma sọgan glo!”

18. Etẹwẹ yin nùdego to 1 Kọlintinu lẹ 3:8 mẹ he nọ hẹn ayajẹ wá?

¹⁸ Awetọ, mí nọ yin azọ́nwatọ ayajẹnọ lẹ eyin mí hẹn nuhe Paulu dọ do ayiha mẹ dọmọ: “Mẹdopodopo na mọ ale etọn titi yí sọgbe hẹ azọ́n etọn titi.” (1 Kọl. 3:8) Ale nọ yin ninamẹ sọgbe hẹ azọ́n mẹtọn, e ma yin sọgbe hẹ kọdetọn azọ́n lọ tọn. Lehe ehe yin homẹmiọnnamẹnu de do sọ titengbe na mẹhe nọ dọyẹwheho to aigba-denamẹ he ma nọ de sinsẹ́n tọ́n sọmọ ji lẹ! To nukun Jiwheyẹwhe tọn mẹ, Kunnudetọ he nọ yí ahun lẹpo do tindo mahẹ to azọ́n nudido tọn mẹ lẹpo wẹ to “sinsẹ́n susu detọ́n” bo dona nọ jaya.—Joh. 15:8; Mat. 13:23.

19. (a) Nawẹ dọdai Jesu tọn he tin to Matiu 24:14 mẹ gando ayajẹ mítọn go gbọn? (b) Etẹwẹ mí dona hẹn do ayiha mẹ eyin mí ma tlẹ tindo kọdetọn dagbe nado hẹn mẹde zun devi?

¹⁹ Atọ̀ntọ, mí nọ jaya, na azọ́n mítọn to dọdai de hẹndi. Lẹnnupọndo gblọndo he Jesu na apọsteli etọn lẹ ji to whenue yé kanhose dọmọ: “Etẹwẹ na yin ohia tintin tofi towe tọn po vivọnu titonu lọ tọn po?” E dọna yé dọ dopo to ohia lọ lẹ mẹ wẹ yẹwhehodidọ lẹdo aihọn pé. Be azọ́n mẹhẹnzun devi tọn hodọ e te ya? Lala. E dọmọ: “Yẹwheho wẹndagbe Ahọluduta lọ tọn ehe na yin didọ to aigba fininọ lẹpo ji taidi okunnu de.” (Mat. 24:3, 14) Enẹwutu, yẹwhehodidọ Ahọluduta lọ tọn—yèdọ okún lọ dido—yin adà ohia lọ tọn de. Gbọnmọ dali, eyin mí to yẹwheho wẹndagbe Ahọluduta lọ tọn dọ, mí na nọ hẹn do ayiha mẹ dọ eyin mí ma tlẹ tindo kọdetọn dagbe nado hẹn mẹde zun devi, mí ko tindo kọdetọn dagbe to “okunnu de” dide mẹ.d Mọwẹ, vlavo gbẹtọ lẹ kẹalọyi kavi lala, mí to mahẹ tindo to dọdai Jesu tọn hinhẹndi mẹ bosọ tindo gbégbò lọ nado sẹ̀n taidi “azọ́nwatọ hatọ Jiwheyẹwhe tọn lẹ.” (1 Kọl. 3:9) Whẹwhinwhẹ́n dagbe nankọ die nado jaya!

“Sọn Whèzẹtẹn Kaka Yì Whèyihọ”

20, 21. (a) Nawẹ hogbe he tin to Malaki 1:11 mẹ lẹ to hẹndi mọyi gbọn? (b) Etẹwẹ hiẹ magbe nado wà gando azọ́n jibẹwawhé tọn lọ go, podọ etẹwutu?

²⁰ To owhe kanweko tintan whenu, Jesu gọalọna apọsteli etọn lẹ nado mọdọ azọ́n niyaniya tọn de wẹ jibẹwawhé lọ yin. Jesu ko sọ gọalọna devi etọn egbezangbe tọn lẹ nado tindo pọndohlan dopolọ sọn 1919 gbọ́n. Enẹwutu, omẹ Jiwheyẹwhe tọn lẹ ko yidogọna zohunhun yetọn to azọ́n lọ mẹ. Na nugbo tọn, nudepope ma penugo nado glọnalina azọ́n jibẹwawhé tọn. Dile yẹwhegán Malaki dọ dọdai etọn do, azọ́n yẹwhehodidọ tọn nọ yin wiwà to egbehe “sọn whèzẹtẹn kaka yì whèyihọ.” (Mal. 1:11) Mọwẹ, sọn whèzẹtẹn yì whèyihọ—yèdọ to filẹpo, to fidepope he gbẹtọ nọ nọ̀ to aigba ji—wẹ nudotọ po gbingbẹ̀ntọ lẹ po to azọ́nwa te bo to ayajẹ dopọ te. Podọ sọn whèzẹtẹn yì whèyihọ—yèdọ sọn afọnnu jẹ whèjai, kavi to azán lẹpo gbè—wẹ mí nọ to azọ́nwa te po gbigbọ niyaniya-yinyin tọn po.

²¹ To egbehe, eyin mí flin owhe 100 linlán die bo mọ lehe pipli pẹvi devizọnwatọ Jiwheyẹwhe tọn lẹ tọn ko jideji bosọ lẹzun “akọta huhlọnnọ” do, ahun mítọn nọ “to hihò bo [nọ] gọfla na ayajẹ.” (Isa. 60:5, 22) Mì gbọ ayajẹ enẹ po owanyi mítọn na Jehovah, “Ogán jibẹwawhé lọ tọn” po ni nọ whàn dopodopo mítọn nado zindonukọn nado to mahẹ tindo to jibẹwawhé daho hugan he to yìyì lọ mẹ!—Luku 10:2.

a Hodidọ Jesu tọn gando ‘ogle he ko bia lẹ’ kavi he ko gbàsẹ́ wewe go sọgan dlẹnalọdo tewu wewe he gbẹtọgun Samalianu he Jesu mọ bọ yé ja e dè lẹ do.

b Nado plọnnu dogọ gando owhe enẹlẹ po owhe susu he bọdo yé go lẹ po go, mí na we tuli nado hia weda 425-520 owe lọ Les Témoins de Jéhovah, prédicateurs du Royaume de Dieu, ehe basi zẹẹmẹ lehe azọ́n jibẹwawhé tọn lọ yin wiwà sọn 1919 jẹ 1992 do tọn.

c Nado mọ nudọnamẹ dogọ gando dọdai dagbedagbe ehe go, pọ́n owe lọ Dọdai Isaia Tọn—Hinhọ́n de Na Gbẹtọvi Lẹpo II, weda 303-320.

d Biblu Plọntọ lẹ ko mọnukunnujẹ nugbo titengbe enẹ mẹ. Atọ̀họ̀-Nuhihọ́ lọ Tọn [Glẹnsigbe] 15 novembre 1895 dọmọ: “Eyin likun vude poun wẹ tlẹ yin bibẹpli, kunnu susugege wẹ sọgan yin dide gando nugbo lọ go. . . . Mẹlẹpo wẹ sọgan lá wẹndagbe lọ.”

LEHE ALỌNUWE PẸVI AWE JẸ AHUN OMẸ AWE TỌN MẸ TO AMAZONIE DO

Antônio Simões

MẸHO Klistiani nugbonọ de, Antônio Simões, he tindo owhe 91, flin lehe otọ́ etọn po tanyin etọn sin asu po mọ nugbo lọ gbọn alọnuwe pẹvi Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ tọn awe dali do. “Mì jlo na sè ya?” wẹ e kanse jonọ etọn lẹ. Yé sọ yigbe dọ, “Mọwẹ, mí jlo.” Nukunmẹ Antônio tọn sọ họ́n bọ e konu yẹsẹ bosọ sinai nado pìntàn lọ.

“Otọ́ ṣie, Zeno yin sinsẹ̀ngán de to sinsẹ̀n baptiste tọn mẹ. To 1931, e zingbejizọnlin yì zungbo Amazonie tọn he to olá de mẹ nado yì dla hagbẹ ṣọṣi tọn de pọ́n. To owhé yọnnu lọ tọn gbè wẹ e mọ alọnuwe pẹvi sinai do Biblu ji awe te. Ṣọṣi mẹ wẹ yọnnu lọ mọ alọnuwe lọ lẹ te bo ma yọ́n mẹhe tọ́n wẹ. Dopo dọhodo zòmẹ ji; awetọ dọhodo fọnsọnku ji. Nuhe otọ́ ṣie hia yinuwadeji taun. To afọdopolọji, ayiha etọn yì Guilherme, nọviyọnnu etọn sin asu ji, na e nọ saba dọna ẹn dọ: ‘N’ma yise dọ zòmẹ tin. Jiwheyẹwhe owanyinọ de ma sọgan wleawuna ofi mọnkọtọn.’ Na jeje nado do alọnuwe pẹvi lọ lẹ hia Guilherme wutu, Papa biọ tọjihun etọn mẹ bo kùnhún na gànhiho ṣinatọ̀n wá Manaquiri, gbétatò pẹvi de sẹpọ Manaus, fie Guilherme nọ nọ̀.

Agun tintan to Ayimatẹn Amazonie tọn mẹ, to Brésil

“To whenue Papa po yọnwẹn etọn Guilherme po hia alọnuwe lọ lẹ, yé omẹ awe lẹ dọ dọ, ‘Nugbo lọ die!’ To afọdopolọji, yé kanwehlan alahọ Brésil tọn mẹ nado biọ zinjẹgbonu lẹ. Papa kanwe bo gbẹ́ dọ emi ma yin sinsẹ̀ngán ba, bọ ewọ po yọnwẹn etọn po jẹ owẹ̀n Biblu tọn lá ji to lẹdo lọ mẹ. Gbẹtọ lẹ kẹalọyi yé sọmọ bọ agun de yin didoai to Manaquiri to owhe dopo gblamẹ. To madẹnmẹ, omẹ 70 sọn gbétatò lọ mẹ ko jẹ opli lẹ wá ji, bọ agun lọ lẹzun agun daho hugan to whenẹnu to Brésil.” Antônio nabọẹ vude. Enẹgodo, e kanse dọ, “Be e ma jiawu nado sè lehe owẹ̀n Ahọluduta lọ tọn wá Amazonie do ya?” Mọwẹ, e jiawu. Wema flinflin awe tata—alọnuwe pẹvi sinai do Biblu ji awe—wẹ doadọ̀do to zungbo Amazonie tọn daho ehe mẹ bo tọ́nkun nado lẹzun agun daho de. Podọ to egbehe, e ma yin agun Manaquiri tọn he ko tindo owhe 83 lọ kẹdẹ wẹ tin to Ayimatẹn Amazonie tọn mẹ, to Brésil gba, ṣigba agun 143!

LEHE “OMẸ PẸVI DE” KO LẸZUN “AKỌTA HUHLỌNNỌ” DE DO

“OMẸ vude na lẹzun fọtọ́n podọ omẹ pẹvi de na lẹzun akọta huhlọnnọ. Yẹn, Jehovah lọsu, wẹ na basi i po awuyiya po to ojlẹ etọn mẹ.” (Isa. 60:22) Nawẹ dọdai enẹ ko mọ hẹndi gbọn? Nawẹ hẹndi etọn yinuwado mẹhe ko yin Kunnudetọ sọn whenu dindẹn die lẹ ji do?

Börje Nilsson (tindo owhe 84, yí baptẹm to 1943) dọmọ: “N’flin mẹmẹsunnu yiamisisadode he yin owe-mátọ de to owhe 1920 lẹ gblamẹ. To whenue mado-awe Suède tọn yin didena ẹn taidi aigba-denamẹ etọn, e setonu bo jẹ yẹwhehodọ ji—podọ lehe azọ́n ewọ po omẹ nugbonọ devo lẹ po tọn ko yin didona do sọ! To egbehe, mí tindo wẹnlatọ 22 000 linlán. Dile n’tlẹ ko poyọnho sọ, n’gbẹ́ jlo na yí tonusise do zindonukọn to azọ́n Jehovah tọn mẹ. Mẹnu wẹ yọ́n nujiawu he Jehovah gbẹ́ tindo to sẹdotẹnmẹ na mí?”

Etienne Esterhuyse (tindo owhe 83, yí baptẹm to 1942) dọmọ: “To egbehe, e nọ jiawu na mi eyin n’flin lehe sọha omẹ Jehovah tọn lẹ tọn to Afrique du Sud ko jideji do sọn 1 500 to 1942 jẹ 94 000 linlán to egbehe. E nọ hẹn yise mẹtọn lodo nado yin apadewhe titobasinanu daho ehe tọn!”

Keith Gaydon (tindo owhe 82, yí baptẹm to 1948) dọmọ: “Nukun ṣie yíyí do mọ lehe sọha wẹnlatọ lẹ tọn ko jideji do sọn 13 700 to 1948 jẹ nudi 137 000 to egbehe to Grande-Bretagne dohia mi dọ azọ́n Jehovah tọn wẹ. E ma na ko yọnbasi po huhlọn gbẹtọ tọn po, ṣigba Jehovah wẹ ‘Mẹhe to nujiawu lẹ wà.’”—Eks. 15:11.

Ulrike Krolop (tindo owhe 77, yí baptẹm to 1952) dọmọ: “To Wẹkẹ-Whàn II godo, gbigbọ zohunhun Kunnudetọ he ko doakọnna homẹkẹn to Nazi glọ lẹ tọn dozolanmẹna agun he tin to Allemagne lẹ. Gbẹtọ lẹ tindo nuhudo homẹmiọnnamẹ tọn, Kunnudetọ lẹ ka tin to otẹn dagbe mẹ nado wàmọ, na mí ma tindo mahẹ to awhàn lọ mẹ wutu. Na owhe 60 he wayi lẹ, n’ko yí nukun ṣie do mọ lehe gbigbọ Jiwheyẹwhe tọn ko deanana omẹ etọn lẹ do. To egbehe, mí tindo Kunnudetọ 164 000 linlán—kọdetọn jiawu nankọ die!”

Mariya Brinetskaya (tindo owhe 77, yí baptẹm to 1955) dọmọ: “Zánhomẹ wẹ n’yin bibaptizi, na yé nikaa mọ mí wle. To nukọn mẹ, asu ṣie yin didohlan osla yasanamẹ tọn dindẹn de mẹ, na e yin Kunnudetọ de wutu. N’yí mẹdehihọ́ do zindonukọn to yẹwhehodidọ mẹ to gbétatò ṣie mẹ to Russie, bọ kọmẹnu susu kẹalọyi nugbo lọ. Mẹmẹsunnu po mẹmẹyọnnu lẹ po ma sù sọmọ to whenẹnu. Amọ́, homẹ ṣie hùn dọ Kunnudetọ lẹ ko hú 168 000 todin to Russie!”

Kimiko Yamano (tindo owhe 79, yí baptẹm to 1954) dọmọ: “Whenue n’sè to 1970 dọ mí tindo wẹnlatọ 10 000 to Japon, dasin ayajẹ tọn wá yì do mi, bọ n’yin whinwhàn nado vọ́ dopà na Jehovah dọ, ‘Dile n’na togbẹ̀ dẹn sọ, n’na to nugbonọ yin na we.’ Pọ́n lehe ayajẹ ṣie na ko sù do to egbehe, whenue mí tindo wẹnlatọ 216 000 linlán!”

Daniel Odogun (tindo owhe 83) dọmọ: “To whenue n’yí baptẹm to 1950, wẹnlatọ 8 000 wẹ Nigéria tindo. Todin, sọha mítọn hú 351 000! Ayajẹ ṣie nọ gọfla eyin n’mọ lehe gbẹtọ lẹ nọ sù do to plidopọ lẹ ji bọ n’nọ flin Hagai 2:7. Jehovah to akọta lẹ whàn nugbonugbo bọ nuhọakuẹ lẹ to wiwọ̀ wá. N’gbẹ́ nọ tẹnpọn nado wà nuhe go n’pé lẹpo to azọ́n yẹwhehodidọ tọn mẹ, na aliho he mẹ n’gán dọ, ‘A basi Jehovah!’ te lọ niyẹn.”

Carlos Silva (tindo owhe 79) dọmọ: “Kunnudetọ 5 000 wẹ mí tindo to Brésil to whenue n’yí baptẹm to 1952. Mí basi plidopọ de to aihundatẹn de to owhe enẹ mẹ to São Paulo. Gbẹduhun awe poun wẹ yin ginglin do finẹ. Mẹmẹsunnu de dlẹnalọdo Aihundatẹn Pacaembu tọn he to yakẹ bo kanse mi dọ, ‘Be a lẹndọ mí na wá gọ́ finẹ gbede ya?’ Odlọ de poun wẹ enẹ na yin, amọ́ to 1973, aihundatẹn lọ gọ́ pete po pliwatọ 94 586 lẹ po! To egbehe, mí tindo mẹmẹsunnu po mẹmẹyọnnu yiwanna 767 000 linlán po to Brésil—nujiawu de wẹ nado mọ jideji enẹ!”

Carlos Cázares (tindo owhe 73) dọmọ: “Wẹnlatọ 10 500 wẹ tin to Mexique to 1954 whenue n’yí baptẹm. Nuhudo tin na azọ́nwatọ lẹ sọmọ bọ n’yin dide taidi nugopọntọ lẹdo tọn to whenue n’tindo owhe 21. Dona de wẹ e yin nado yí nukun ṣie lẹ do mọ hẹndi Isaia 60:22 tọn. Todin, mí tindo hugan wẹnlatọ 806 000, bọ yé nọ deanana plọnmẹ Biblu livi dopo linlán! E jiawu taun!”