Jiwheyẹwhe po Sesali Po
“Be mì yí onú he yin Sesali tọn lẹ hlan Sesali, bosọ, yí onú he yin Jiwheyẹwhe tọn lẹ hlan Jiwheyẹwhe.”—LUKU 20:25.
1. (a) Etẹwẹ yin otẹn he yiaga Jehovah tọn? (b) Ahọ́ etẹ tọn wẹ mí dù do Jehovah he mí ma sọgan na Sesali?
TO WHENUENA Jesu Klisti na nuplọnmẹ enẹ, ayihaawe depope ma tin to linlẹn etọn mẹ dọ nubiọtomẹsi Jiwheyẹwhe tọn lẹ na devizọnwatọ Etọn lẹ tin to otẹn tintan mẹ na onú depope he Sesali, kavi Tohọluduta, sọgan biọ to yé si. Jesu yọ́n nugbo-yinyin odẹ̀ psalmkantọ lọ tọn hlan Jehovah hugan mẹdepope: “Ahọludu madopodo de wẹ ahọludu towe, ahọludutẹn [nupojipetọ-yinyin]a towe sọ to ote jẹ whẹndo lẹpo mẹ.” (Psalm 145:13) To whenuena Lẹgba na Jesu aṣẹpipa do ahọluduta aigba fininọ lẹpo tọn ji, Jesu gblọn dọmọ: “Yè wlanwe dọ, Hiẹ na litaina Oklunọ Jiwheyẹwhe towe, ewọ dopo kẹdẹ wẹ na hiẹ ni nọ sẹ̀n.” (Luku 4:5-8) Sinsẹ̀n-bibasi ma sọgan yin nina hlan “Sesali” gbede, vlavo Sesali yin ahọluigbagan Lomu tọn, ahọlu gbẹtọvi devo delẹ, kavi Tohọluduta lọ lọsu.
2. (a) Etẹwẹ yin otẹn Satani tọn gando aihọn ehe go? (b) Po alọkẹyi mẹnu tọn po wẹ Satani do tin to otẹn ehe mẹ?
2 Jesu ma mọ́nnu dọ ahọludu aihọn tọn lẹ ma yin Satani tọn nado namẹ gba. To nukọnmẹ, e ylọ Satani dọ “ahọvi aihọn he tọn.” (Johanu 12:31; 16:11) Sẹpọ vivọnu owhe kanweko tintan W.M. tọn whenu, apọsteli Johanu wlan dọmọ: “Míwlẹ sọ yọnẹn dọ Jiwheyẹwhe de mí jọ̀ sọn, aihọn lẹpo sọ mlọnai to omẹ ylankan lọ mẹ.” (1 Johanu 5:19) Ehe ma dohia dọ Jehovah ko hẹnalọdotena nupojipetọ-yinyin etọn do aigba ji gba. Flindọ Satani, to whenuena e to gandudu do ahọludu tonudidọ tọn lẹ zedonukọnna Jesu, dọmọ: “Hiẹ wẹ yẹn na yí aṣẹ he, . . . na: na enẹ wẹ yè yí do alọ mẹ na mi.” (Luku 4:6) Satani nọ paṣẹ do ahọludu aihọn tọn lẹ ji kiki gbọn alọkẹyi Jiwheyẹwhe tọn kẹdẹ dali.
3. (a) Otẹn tẹmẹ wẹ gandudu akọta lẹ tọn te to Jehovah nukọn? (b) Nawẹ mí sọgan dọ dọ taliai na gandudu aihọn ehe tọn lẹ ma zẹẹmẹdo taliai na Satani, yẹwhe aihọn ehe tọn gbọn?
3 Mọdopolọ, Tohọluduta nọ yí aṣẹpipa etọn zan kiki na Jiwheyẹwhe taidi Ahọlu Nupojipetọ kẹalọyi i nado wà mọ wutu. (Johanu 19:11) Gbọnmọ, ‘aṣẹpipa he tin lẹ’ sọgan yin didọ dọ “Jiwheyẹwhe de wẹ yè do yé ai sọn.” To kọndopọmẹ hẹ aṣẹpipa nupojipetọ-yinyin he yiaga hugan Jehovah tọn, aṣẹpipa Tohọluduta tọn yin de he whè taun. Etomọṣo, yé yin “devizọnwatọ Jiwheyẹwhe tọn,” ‘devi gbangba Jiwheyẹwhe tọn lẹ,’ na yé nọ wleawuna lizọnyinamẹ he jẹ lẹ, nọ penukundo osẹ́n po tintin to titoji onú tọn po go, bo nọ sayana ylanwatọ lẹ. (Lomunu lẹ 13:1, 4, 6) Enẹwutu Klistiani lẹ dona mọnukunnujẹ enẹ mẹ dọ dile etlẹ yindọ Satani wẹ yin ahọlu mayọnmọ aihọn, kavi titonu ehe tọn do sọ, yé ma to taliaina ẹn to whenuena yé kẹalọyi taliai jlẹkaji tọn yetọn na Tohọluduta gba. Yé to tonusena Jiwheyẹwhe. To owhe ehe mẹ, yèdọ 1996, Tohọluduta tonudidọ tọn lọ gbẹsọ pò to apadewhe ‘tito Jiwheyẹwhe tọn’ de yin, tito whenu gli tọn de he Jiwheyẹwhe kẹalọyi nado tin, podọ e dona yin alọkẹyi taidi onú mọnkọtọn gbọn devizọnwatọ aigba ji Jehovah tọn lẹ dali.—Lomunu lẹ 13:2.
Devizọnwatọ Hohowhenu Jehovah Tọn lẹ po Tohọluduta Po
4. Naegbọn Jehovah na dotẹnmẹ Josẹfu nado lẹzun mẹhe diyin to gandudu Egipti tọn mẹ?
4 To ojlẹ he jẹnukọnna Klistiani tọn lẹ whenu, Jehovah yigbena delẹ to devizọnwatọ etọn lẹ mẹ nado nọ otẹn nukundeji lẹ mẹ to gandudu Tohọluduta tọn lẹ mẹ. Taidi apajlẹ, to owhe kanweko 18tọ J.W.M. tọn mẹ, Josẹfu lẹzun mẹbọdo-tògan Egipti tọn go, omẹ awetọ to gandudu Falo tọn mẹ. (Gẹnẹsisi 41:39-43) Nujijọ he bọdego lẹ hẹn ẹn họnwun dọ Jehovah deanana ehe na Josẹfu ni sọgan yinuwa taidi azọ́nwanu de na hihọ́-basina ‘okún Ablaham tọn,’ yèdọ kúnkan etọn lẹ, na kọdetọn dagbe lẹndai Etọn lẹ tọn. Nugbo wẹ dọ, e dona yin hinhẹn do ayiha mẹ dọ Josẹfu yin sisà do kanlinmọgbenu to Egipti, podọ e nọgbẹ̀ to ojlẹ he mẹ devizọnwatọ Jiwheyẹwhe tọn lẹ ma tindo Osẹ́n Mose tọn kavi “osẹ́n Klisti tọn” gba.—Gẹnẹsisi 15:5-7; 50:19-21; Galatianu lẹ 6:2.
5. Naegbọn Ju kanlinmọ lẹ do yin gbedena nado “din jijọho” Babilọni tọn?
5 Owhe kanweko lẹ godo yẹwhegan nugbonọ lọ Jẹlemia yin gbigbọdo gbọn Jehovah dali nado dọna Ju he tin to kanlinmọgbenu lẹ nado litaina ahọlu lẹ to whenuena yé tin to kanlinmọgbenu to Babilọni podọ nado tlẹ hodẹ̀ na jijọho tòdaho enẹ tọn. To wekanhlanmẹ etọn hlan yé mẹ, e wlan dọmọ: “Le wẹ Oklunọ awhànpa lẹ tọn dọ, Jiwheyẹwhe Islaeli tọn, hlan mẹglọnọ lẹpo, . . . Nọ din jijọho tòdaho lọ tọn fie yẹn ko hẹn we nado yin bibẹ́yì mẹglọnọ te, bosọ nọ hodẹ̀ hlan Oklunọ na ẹn: na jijọho etọn mẹ wẹ mìwlẹ na tindo jijọho te.” (Jẹlemia 29:4, 7) Whepoponu omẹ Jehovah tọn lẹ tindo whẹwhinwhẹn nado “din jijọho” na yede podọ na akọta he mẹ yé to gbẹ̀nọ te, nado sọgan mọ mẹdekannujẹ nado basi sinsẹ̀n hlan Jehovah.—1 Pita 3:11.
6. Dile etlẹ yindọ yé yin nina otẹn gandudu tọn he yiaga lẹ, to aliho tẹlẹ mẹ wẹ Daniẹli po hagbẹ etọn atọ̀n lẹ po gbẹ́ nado jogbe te to lẹnpọn mẹ na Osẹ́n Jehovah Tọn?
6 To kanlinmọgbenu Babilọninu tọn lọ whenu, Daniẹli po Ju nugbonọ atọ̀n devo lẹ po he yin kanlinmọ lẹ to kanlinmọgbenu Babilọni tọn kẹalọyi azọ́nplọnmẹ Tohọluduta tọn bo lẹzun ahọluzọnwatọ klogan klogan lẹ to Babilọni. (Daniẹli 1:3-7; 2:48, 49) Etomọṣo, yèdọ to azọ́nplọnmẹ yetọn whenu, yé ze teninọ gligli de to whẹho núdùdù tọn he sọgan hẹn yé gbà Osẹ́n he Jiwheyẹwhe yetọn, yèdọ Jehovah, ko na gbọn Mose gblamẹ lẹ mẹ. Na ehe tọn wutu yé yin didona. (Daniẹli 1:8-17) To whenuena Ahọlu Nẹbukadnẹzali ze boṣiọ Tohọluduta tọn de dai, hagbẹ Daniẹli tọn Heblunu atọ̀n lẹ sọawuhia di mẹhe yè yí huhlọn do hẹn nado tin to hùnwhẹ lọ tẹnmẹ po hatọ nugopọntọ Tohọluduta tọn yetọn lẹ po. Etomọṣo, yé gbẹ́ nado “ṣinyọ́n ai bo litaina” boṣiọ Tohọluduta tọn lọ. Whladopo dogọ, Jehovah dona tenọgligo-hinhẹn yetọn. (Daniẹli 3:1-6, 13-28) Mọdopolọ to egbehe, Kunnudetọ Jehovah Tọn lẹ nọ na sisi asia akọta he mẹ yé te tọn, ṣigba yé ma na basi nuyiwa sinsẹ̀n-bibasi tọn hlan ẹn gba.—Eksọdusi 20:4, 5; 1 Johanu 5:21.
7. (a) Teninọ dagbe tẹwẹ Daniẹli ze, mahopọnna otẹn he yiaga he e tindo to tito gandudu Babilọni tọn mẹ? (b) Diọdo tẹlẹ wẹ wá aimẹ to ojlẹ Klistiani tọn lẹ mẹ?
7 To aijijẹ hukan gandudu yọyọ Babilọni tọn godo, yè yí otẹn he yiaga gandudu tọn de na Daniẹli to gandudu Medo-Pẹlsia tọn yọyọ he diọ ẹ lọ glọ to Babilọni. (Daniẹli 5:30, 31; 6:1-3) Ṣigba e ma na dotẹnmẹ otẹn he yiaga etọn ni hẹn ẹn nado jogbe tenọgligo-hinhẹn etọn tọn gba. To whenuena osẹ́n Tohọluduta tọn biọ dọ ni basi sinsẹ̀n hlan Ahọlu Daliusi kakati nado yin hlan Jehovah, e gbẹ́. Na ehe tọn wutu e yin zizedlan na kinnikinni lẹ, ṣigba Jehovah whlẹn ẹn. (Daniẹli 6:4-24) Nugbo wẹ dọ, ehe jọ to ojlẹ he jẹnukọnna Klistiani tọn lẹ whenu. To whenuena agun Klistiani tọn yin zizedai, devizọnwatọ Jiwheyẹwhe tọn lẹ wá “osẹ́n glọ hlan Klisti.” Onú susu he yin alọkẹyi to titonu Ju tọn glọ dona yin pinpọn to aliho he gbọnvo mẹ, sinai do aliho he mẹ Jehovah to nuyiwa hẹ gbẹtọ lẹ te todin.—1 Kọlintinu lẹ 9:21; Matiu 5:31, 32; 19:3-9.
Walọyizan Jesu Tọn Hlan Tohọluduta
8. Nujijọ tẹwẹ dohia dọ Jesu magbe nado dapana mahẹ tintindo to tonudidọ mẹ?
8 Whenuena Jesu Klisti tin to aigba ji, e ze nujinọtedo he yiaga lẹ dai na hodotọ etọn lẹ, podọ e gbẹ́ mahẹ tintindo to whẹho tonudidọ kavi awhàn tọn lẹpo mẹ dai. To whenuena Jesu ko na núdùdù gbẹtọ fọtọ́n susu to azọ́njiawu liho po akla vude po gọna whèvi pẹvi awe fó godo, sunnu Ju tọn lẹ jlo nado wle e bo yí i do do ahọlu tonudidọ tọn de. Ṣigba Jesu dapana yé bo yawu họnyi osó lẹ ji. (Johanu 6:5-15) Gando nujijọ ehe go, The New International Commentary on the New Testament dọmọ: “Ojlo zogbe kanyinylan owanyi akọta tọn tin to Juvi ojlẹ enẹ tọn lẹ mẹ, podọ matin ayihaawe susu mẹhe mọ azọ́njiawu lẹ tindo numọtolanmẹ dọ nukọntọ heyin dide sọn olọn mẹ wá de die, mẹhe jẹ taun lọ nado deanana yé sọta Lomunu lẹ. Enẹwutu yé magbe nado yí i do do ahọlu.” E yidogọ dọ Jesu “po nujikudo po gbẹ́” nuzedonukọnnamẹ nukọntọ tonudidọ tọn ehe dai. Klisti ma na godonọnamẹ gufinfọn Ju tọn depope sọta gandudu Lomunu tọn gba. Na nugbo tọn, e dọ dọdai nuhe na yin kọdetọn gufinfọn he na wá aimẹ to okú etọn godo tọn—awubla daho lẹ na tomẹnu Jelusalẹm tọn lẹ po vasudo tòdaho enẹ tọn po.—Luku 21:20-24.
9. (a) Nawẹ Jesu basi zẹẹmẹ haṣinṣan Ahọluduta etọn po aihọn lọ po do? (b) Anademẹ tẹwẹ Jesu na hodotọ etọn lẹ na nuhe dù nuwiwa yetọn lẹ gando gandudu aihọn tọn lẹ go?
9 Ojlẹ vude jẹnukọnna okú etọn, Jesu dọna nukunmọnu vonọtaun ahọluigbagan Lomu tọn to Judé dọmọ: “Ahọludu ṣie ma yin aihọn he tọn gba. Eyin ahọludu ṣie ko yin aihọn he tọn, be awhàngan ṣie lẹ do hoavun, na yè ma na do jo mi hlan Ju lẹ: ṣigba dinvie ahọludu ṣie ma yin sọn ofi gba.” (Johanu 18:36) Kakajẹ whenue Ahọluduta etọn na hẹn opodo wá na gandudu tonudidọ tọn lẹ, devi Klisti tọn lẹ nọ hodo apajlẹ etọn. Yé setonuna aṣẹpipa heyin zizedai enẹlẹ, ṣigba ma nọ biọ nuwiwa tonudidọ tọn yetọn lẹ mẹ gba. (Daniẹli 2:44; Matiu 4:8-10) Jesu wleawuna anademẹ lẹ na devi etọn lẹ, bo dọmọ: “Enẹwutu mì yí onú he yin Sesali tọn lẹ hlan Sesali, podọ onú he sọ yin Jiwheyẹwhe tọn lẹ hlan Jiwheyẹwhe.” (Matiu 22:21) Jẹnukọn, to Yẹwhehodidọ Osó ji tọn etọn mẹ, Jesu ko dọmọ: “Eyin mẹdepope yí huhlọn do hẹn we yì liu dopo, yì hẹ ẹ jẹ awe.” (Matiu 5:41) Na nuhe dù yẹwhehodidọ ehe, Jesu to yẹdena nunọwhinnusẹ́n taliai sọn ojlo mẹ wá tọn na obiọ he sọgbe hẹ osẹ́n lẹ, vlavo to haṣinṣan gbẹtọvi lẹ tọn kavi to nubiọtomẹsi gandudu tọn he tin to gbesisọmẹ hẹ osẹ́n Jiwheyẹwhe tọn lẹ mẹ.—Luku 6:27-31; Johanu 17:14, 15.
Klistiani lẹ po Sesali Po
10. Sọgbe hẹ whenuho-kantọ dopo, teninọ mlẹnmlẹn tẹwẹ Klistiani dowhenu tọn lẹ ze gando Sesali go?
10 Anademẹ kleun ehelẹ dona deanana haṣinṣan he tin to Klistiani lẹ po Tohọluduta po ṣẹnṣẹn. To owe etọn The Rise of Christianity mẹ, whenuho-kantọ E. W. Barnes wlan dọmọ: “Whedepopenu, na owhe kanweko he ja lẹ, Klistiani de na tin to ayihaawe mẹ na nuhe azọngban etọn gando Tohọluduta go yin, e lẹ́ hlan nuplọnmẹ gbedide Klisti tọn. E na sú tòkuẹ lẹ: akuẹ heyin bibiọ lọ sọgan tli—yé lẹzun nuhe sù zẹjlẹgo to nukọnna aijijẹ Ahọluigba Wheyihọ Tọn—ṣigba Klistiani na doakọnna yé. Mọdopolọ e na kẹalọyi dandannu Tohọluduta tọn devo lẹpo, eyin yè ma gbẹ biọ to e si nado na Sesali nuhe yin Jiwheyẹwhe tọn lẹ.”
11. Nawẹ Paulu na ayinamẹ Klistiani lẹ nado pehẹ ahọlu aihọn tọn lẹ gbọn?
11 To gbesisọmẹ po enẹ po wẹ, nudi owhe 20 to okú Klisti tọn godo, apọsteli Paulu dọna Klistiani lẹ to Lomu dọmọ: “Mì gbọ gbigbọ lẹpo ni yin mẹmẹglọ hlan huhlọn daho lẹ.” (Lomunu lẹ 13:1) Nudi owhe ao godo, ojlẹ vude jẹnukọnna wiwle do ganmẹ awetọ etọn po okú etọn po to Lomu, Paulu kanwe hlan Titu dọmọ: “Nọ flinnu yé [Klistiani Klete tọn lẹ] nado nọ tin to taliai mẹ hlan ogán po huhlọn lẹ po, nado nọ setonuna togán lẹ, nado wleawu dai pọ́n azọ́n dagbe lẹpo, ma nado nọ dọhó gbigble do mẹde go, ma nado yin jlẹ̀watọ, adavo mẹdẹẹdẹ, he na nọ do walọmimiọn hia omẹ popo.”—Titu 3:1, 2.
Nukunnumọjẹnumẹ Debọdo-dego “Huhlọn Daho lẹ” Tọn
12. (a) Etẹwẹ Charles Taze Russell pọ́n taidi teninọ he sọgbe Klistiani tọn gando aṣẹpipa gandudu tọn lẹ go? (b) Gando azọ́nwiwa to awhàn mẹ go, teninọ voovo tẹlẹ wẹ Klistiani yiamisisadode lẹ ze to Wẹkẹ Whàn I whenu?
12 To 1886, Charles Taze Russell wlan to owe lọ The Plan of the Ages mẹ dọmọ: “Jesu wẹo kavi Apọsteli lẹ ma biọ whẹho ahọlu aigba tọn lẹ tọn mẹ to aliho depope mẹ gba. . . . Yé plọn Ṣọṣi lọ nado nọ setonuna osẹ́n lẹ, podọ nado nọ na sisi mẹhe tindo aṣẹpipa lẹ na otẹn yetọn wutu, . . . nado nọ sú tòkuẹ heyin bibiọ to yé si lẹ, podọ adavo fie yé sọta osẹ́n Jiwheyẹwhe tọn lẹ te (Owalọ lẹ 4:19; 5:29) ma diọnukunsọ osẹ́n heyin zizedai depope blo. (Lom. 13:1-7; Mat. 22:21) Jesu po Apọsteli lẹ po gọna ṣọṣi dowhenu tọn lẹpo nọ setonuna osẹ́n, dile etlẹ yindọ yé ma yin apadewhe, bo ma tindo mahẹ depope to gandudu aihọn tọn lẹ mẹ.” Owe ehe do “huhlọn daho lẹ” kavi “aṣẹpipa he yiaga lẹ,” he yin nudego gbọn apọsteli Paulu dali hia ganji, taidi aṣẹpipa gandudu gbẹtọvi tọn lẹ. (Lomunu lẹ 13:1, King James Version) To 1904 owe lọ The New Creation dọ dọ Klistiani nugbo lẹ “dona yin mimọ to mẹhe nọ setonuna osẹ́n hugan to ojlẹ dintọn lẹ mẹ—e ma yin mẹhe nọ do hunyanhunyan te lẹ, mayin jlẹ̀dọtọ lẹ, mayin nuṣiwa-dintọ lẹ gba.” Ehe yin nukunnumọjẹemẹ gbọn mẹdelẹ dali nado zẹẹmẹdo taliai mlẹnmlẹn na huhlọn daho he tin lẹ, yèdọ kakajẹ alọkikẹyi azọ́n to awhàn mẹ to Wẹkẹ Whàn I whenu. Ṣigba, mẹdevo lẹ pọ́n ẹn hlan taidi nuhe jẹagọdo ohó Jesu tọn: “Mẹhe ze ohi lẹpo wẹ na dọ̀n po ohi po.” (Matiu 26:52) E sọawuhia dọ, nuhudo tin na nukunnumọjẹnumẹ he họnwun ganji taliai Klistiani tọn hlan huhlọn daho lẹ.
13. Diọdo to nukunnumọjẹnumẹ yinyọ́n huhlọn he yiaga lẹ tọn tẹwẹ yin zizedonukọnnamẹ to 1929, podọ nawẹ ehe sọawuhia nado yin alemọyinu de gbọn?
13 To 1929, to ojlẹ de mẹ whenuena osẹ́n gandudu voovo lẹ tọn jẹ nuhe Jiwheyẹwhe na gbedide etọn gbẹdai kavi biọ nuhe osẹ́n Jiwheyẹwhe tọn gbẹdai lẹ ji, yè tindo numọtolanmẹ dọ huhlọn daho lẹ dona yin Jehovah Jiwheyẹwhe po Jesu Klisti po.b Ehe wẹ nukunnumọjẹnumẹ he devizọnwatọ Jehovah tọn lẹ tindo to ojlẹ sinsinyẹn whenu jẹnukọnna podọ to Wẹkẹ Whàn II whenu podọ zindonukọn kakajẹ Awhàn Nuglọ tọn whenu, po obu jlẹkaji etọn tọn po gọna awuwledai awhàn etọn tọn. To pinpọn godo hlan, e dona yin didọ dọ pọndohlan onú lẹ tọn ehe, he ze nupojipetọ-yinyin Jehovah po Klisti etọn po daga, gọalọna omẹ Jiwheyẹwhe tọn lẹ nado hẹn teninọ kadaninọ tọn majogbe to ojlẹ sinsinyẹn ehe pete whenu.
Taliai Jlẹkaji Tọn
14. Nawẹ hinhọ́n dogọ lẹ tá do Lomunu lẹ 13:1, 2 po wefọ he gando e go lẹ po to 1962 gbọn?
14 To 1961 Biblu Les Saintes Écritures—Traduction du monde nouveau yin tadona. Awuwle etọn biọ oplọn mlẹnmlẹn zẹẹmẹ he sọgbe Owe wiwe lẹ tọn. Lẹdogbedevomẹ he sọgbe hogbe heyin yiyizan lẹ e ma yin to Lomunu lẹ weta 13 mẹ kẹdẹ gba ṣigba to wefọ mọnkọtọn lẹ taidi Titu 3:1, 2 po 1 Pita 2:13, 17 po hẹn họnwun dọ hogbe lọ “huhlọn daho lẹ” dlẹnalọdo, e ma yin hlan Aṣẹpipa Nupojipetọ, Jehovah, podọ hlan Visunnu etọn, Jesu gba, ṣigba hlan aṣẹpipa gandudu gbẹtọvi lẹ tọn. Jei vivọnu 1962 tọn, hosọ lẹ yin zinzinjẹgbonu to Atọ̀họ̀-Nuhihọ́ Lọ Tọn mẹ he na zẹẹmẹ he sọgbe Lomunu lẹ weta 13 tọn bosọ wleawuna pọndohlan he họnwun dogọ de hugan enẹ he yè tindo to ojlẹ C. T. Russell tọn mẹ. Hosọ ehelẹ zinnudeji dọ taliai Klistiani tọn hlan aṣẹpipa lẹ ma sọgan yin mlẹnmlẹn gba. E dona yin jlẹkaji tọn, taliai na ẹn ma hẹn devizọnwatọ Jiwheyẹwhe tọn lẹ wá agọjẹdo osẹ́n Jiwheyẹwhe tọn lẹ mẹ gba. Hosọ devo lẹ to Atọ̀họ̀-Nuhihọ́ Lọ Tọn mẹ ko zinnudo nuagokun titengbe ehe ji.c
15, 16. (a) Pọndohlan jlẹkaji tọn dagbe tẹ kọ̀n wẹ nukunnumọjẹnumẹ yọyọ Lomunu lẹ weta 13 planmẹ jẹ? (b) Kanbiọ tẹlẹ wẹ pò he yè dona na gblọndo etọn?
15 Họnhungan ehe hlan nukunnumọjẹnumẹ he sọgbe Lomunu lẹ weta 13 tọn ko hẹn yọnbasi na omẹ Jehovah tọn lẹ nado hẹn sisi he jẹ na aṣẹpipa tonudidọ tọn lẹ po teninọ majogbe tọn do nunọwhinnusẹ́n tangan Owe wiwe tọn lẹ do jlẹkaji. (Psalm 97:11; Jẹlemia 3:15) E ko na yé dotẹnmẹ nado tindo pọndohlan he sọgbe haṣinṣan yetọn hẹ Jiwheyẹwhe tọn po nuwiwa yetọn lẹ po hẹ Tohọluduta. E ko hẹn ẹn diun dọ to whenuena yé nọ sú ahọ́ onú he yin Sesali tọn lẹ na Sesali, yé ma nọ gbẹkọ súsú onú he yin Jiwheyẹwhe tọn lẹ na Jiwheyẹwhe go gba.
16 Ṣigba etẹlẹ wẹ onú Sesali tọn lẹ yin taun? Nubiọtomẹsi he sọgbe hẹ osẹ́n tẹwẹ Tohọluduta sọgan ze do Klistiani de ji? Kanbiọ ehelẹ na yin dogbapọnna to hosọ he na bọdego mẹ.
[Nudọnamẹ odò tọn lẹ]
a Pọ́n Psalm 103:22, NW, nudọnamẹ odò tọn.
b Atọ̀họ̀-Nuhihọ́ Lọ Tọn (Glẹnsigbe) 1er po 15 juin po 1929.
c Pọ́n Atọ̀họ̀-Nuhihọ́ Lọ Tọn, (Flansegbe) 1er po 15 novembre po, 1er décembre 1962; podọ Atọ̀họ̀-Nuhihọ́ Lọ Tọn 1er juin 1991; 1er octobre 1993; 1er novembre 1994.
Po awuvivi po, to zẹẹmẹ etọn do Lomunu lẹ weta 13 ji mẹ, Mẹplọntọ wehọmẹ daho tọn F. F. Bruce wlan dọmọ: “E họnwun ganji sọn lẹdo wefọ lọ tọn he bọdego tlolo mẹ, dile e te do sọn lẹdo paa wekinkan apọsteli lẹ tọn mẹ do, dọ tohọluduta sọgan biọ tonusise po jlọjẹ po kiki jẹ obá lẹndai he mẹ e yin didoai sọn olọn mẹ wá te—titengbe, tohọluduta e ma yin dọ e sọgan yin agọjẹdo kẹdẹ wẹ gba ṣigba dona yin agọjẹdo whenuena e biọ dandannu he Jiwheyẹwhe kẹdẹ jẹ na.”
Be Hiẹ Sọgan Basi Zẹẹmẹ Ya?
◻ Naegbọn taliai na huhlọn daho lẹ ma zẹẹmẹdo taliai na Satani?
◻ Etẹwẹ yin walọ Jesu tọn gando tonudidọ azán etọn gbè tọn lẹ go?
◻ Ayinamẹ tẹwẹ Jesu na hodotọ etọn lẹ gando nuwiwa yetọn hẹ Sesali go?
◻ Nawẹ Paulu na ayinamẹ Klistiani lẹ nado nọ yinuwa hẹ ahọlu akọta lẹ tọn gbọn?
◻ Nawẹ nukunFnumọjẹnumẹ ohiadogona huhlọn daho lẹ tọn yin awuwlena to owhe lẹ gblamẹ gbọn?
[Yẹdide to weda 18]
To whenuena Satani ze huhlọn tonudidọ tọn do nukọnna ẹn, Jesu gbẹ́ ẹ dai
[Yẹdide to weda 21]
Russell wlan dọ Klistiani nugbo lẹ “dona tin to mẹhe nọ setonuna osẹ́n hugan to ojlẹ dintọn mẹ”