Ohó Jehovah Tọn Tin to Ogbẹ̀
Nuagokun lẹ sọn Owe Tintan Psalm lẹ Tọn Mẹ
YINKỌ tẹwẹ na sọgbe na owe Biblu tọn de he suhugan nuhe e bẹhẹn lẹ tọn yin hogbe pipà tọn lẹ hlan Mẹdatọ mítọn, Jehovah Jiwheyẹwhe? Yinkọ depope ma sọgan sọgbe hugan yinkọ lọ Psalm, kavi Pipà. Owe he dite hugan to Biblu mẹ ehe bẹ ohàn pipà dagbedagbe lẹ hẹn he dọhodo jẹhẹnu jiawu po azọ́n huhlọnnọ Jiwheyẹwhe tọn lẹ po ji bosọ dọ dọdai susu lẹ. Susu to ohàn lọ lẹ mẹ do numọtolanmẹ he mẹhe kàn yé lẹ tindo to whenue yé to yaji hia. Hodidọ ehelẹ bẹ ojlẹ nudi owhe fọtọ́n tọn hẹn—yèdọ sọn azán yẹwhegán Mose tọn lẹ gbè kakajẹ ojlẹ kanlinmọgbenu-ninọ tọn godo. Mẹhe kàn yé lẹ wẹ Mose, Ahọlu Davidi, po mẹdevo lẹ po. E yin alọkẹyi dọ yẹwhenọ Ẹzla wẹ basi todohukanji owe lọ tọn to aliho he mẹ e tin te todin mẹ.
Sọn hohowhenu gbọ́n wẹ owe Psalm lẹ tọn ko yin mimá do adà, kavi bladopọ ohàn tọn atọ́n ji: (1) Psalm 1-41, (2) Psalm 42-72, (3) Psalm 73-89, (4) Psalm 90-106, podọ (5) Psalm 107-150. Hosọ ehe gbadopọnna bladopọ tintan lọ. To psalm he adà ehe bẹhẹn lẹpo mẹ, atọ̀n gee wẹ ma yin kinkàn gbọn Ahọlu Davidi Islaeli hohowhenu tọn dali. Mí ma yọ́n mẹhe kàn Psalm 1, 10, po 33 po gba.
“JIWHEYẸWHE ṢIE, AWINYAN ṢIE”
To whenuena psalm tintan dohia dọ ayajẹnọ wẹ mẹhe nọ mọ homẹhunhun to osẹ́n Jehovah tọn mẹ godo, psalm awetọ dọho tlọlọ gando Ahọluduta lọ go.a Ovẹvivẹ lẹ wẹ sù hugan to bladopọ psalm tọn ehe mẹ. Di apajlẹ, Psalm 3-5, 7, 12, 13, po 17 po, yin obiọ vivẹvivẹ lẹ nado yin whinwhlẹngán sọn kẹntọ lẹ si. Psalm 8 zinnudeji dọ gbẹtọvi ma sọtẹ́n eyin mí yí ì jlẹdo kiklo-yinyin Jehovah tọn go.
Davidi do Jehovah hia taidi Mẹhe nọ basi hihọ́na omẹ etọn lẹ bo jihàn dọmọ: “Jiwheyẹwhe ṣie, [wẹ] awinyan ṣie, yẹn na dín fibẹtado to e mẹ.” (Psalm 18:2) Jehovah yin pipà taidi Mẹdatọ podọ Sẹ́nnamẹtọ to Psalm 19 mẹ, taidi Mẹwhlẹngántọ to Psalm 20 mẹ, podọ taidi Whlẹngantọ Ahọlu yiamisisadode etọn tọn to Psalm 21 mẹ. Psalm 23 do e hia taidi Lẹngbọhọtọ Daho lọ, to whenuena Psalm 24tọ do e hia taidi Ahọlu gigo tọn.
Gblọndo Na Kanbiọ Owe-Wiwe Tọn Lẹ:
2:1, 2—Etẹwẹ yin “onú ovọ́” he ji wẹ kosi lẹ to ayihamẹlẹnpọndo? “Onú ovọ́” lọ wẹ yin ayiha he gandudu gbẹtọvi tọn lẹ nọ to kinkàn egbesọegbesọ na aṣẹpipa yetọn nido sọgan zindonukọn lẹ. Ovọ́ wẹ yin ehe na e họnwun dọ lẹndai yetọn ma na tindo kọdetọn dagbe. Pipli akọta lẹ tọn ma sọgan tindo kọdetọn dagbe depope to whenuena yé ze teninọ ‘sọta Jehovah podọ sọta mẹyiamisisadode etọn.’
2:7—Etẹwẹ yin ‘osẹ́ndoai Jehovah tọn lọ’? Osẹ́ndoai ehe wẹ alẹnu Ahọluduta tọn he Jehovah basi hẹ Ovi yiwanna etọn, Jesu Klisti.—Luku 22:28, 29.
2:12—Aliho tẹ mẹ wẹ gandutọ akọta lẹ tọn sọgan “yí nùdonùgo na [ovi] lọ” te? To ojlẹ Biblu tọn lẹ mẹ, nùdonùgo yin dohia họntọnjihẹmẹ po nugbonọ-yinyin po tọn. Aliho de wẹ e yin nado dokuavọna jonọ lẹ. Ahọlu aigba ji tọn lẹ yin gbedena nado yí nùdonùgo na Ovi lọ—enẹ wẹ, nado dokuavọna ẹn taidi Ahọlu Mẹssia lọ.
3:nukinkan aga tọn—Etẹwẹ yin lẹndai hodidọ he nọ yin kinkàn do aga na psalm delẹ tọn? To whedelẹnu nukinkan aga tọn lọ nọ dọ mẹhe kàn psalm lọ podọ/kavi nọ na nudọnamẹ lẹ gando ninọmẹ he mẹ e yin kinkàn te go, dile e yin do na Psalm 3tọ. Nukinkan aga tọn lọ sọgan sọ basi zẹẹmẹ do lẹndai kavi yizan ohàn tangan de tọn ji (Psalm 4 po 5 po, NW ) bo na anademẹ nuhiho tọn lẹ ga (Psalm 6, NW ).
3:2—Etẹwẹ ‘Selah’ yin? E yin linlẹn to paa mẹ dọ hogbe ehe nọtena otán-mìmì na ayihamẹlẹnpọn, vlavo to hànjiji kẹdẹ mẹ kavi to hànjiji po nuhiho po mẹ. Otán-mìmì nọ yin yiyizan nado zinnudo linlẹn kavi numọtolanmẹ he sọawuhia to psalm lọ mẹ ji dogọ. Mí ma dona nọ hia hogbe lọ daga to whenuena mí to Psalm lẹ hia to gbangba.
11:3—Dodonu tẹlẹ wẹ gble? Dodonu he ji ogbẹ́ gbẹtọvi tọn sinai do lẹ wẹ—yèdọ osẹ́n, titojininọ, po whẹdida dodo po. Eyin dodonu ehelẹ ma to kannukannu, bẹwlu nọ tin to gbẹtọvi lẹ ṣẹnṣẹn bọ whẹdida dodo ma nọ tin ba. To ninọmẹ mọnkọtọn lẹ mẹ, “dodonọ” dona dejido Jiwheyẹwhe go mlẹnmlẹn.—Psalm 11:4-7.
21:3—Etẹwẹ jẹna ayidego gando hogbe lọ “jẹgbakun sika dagbedagbe tọn” go? Mí ma yọnẹn eyin vlavo jẹgbakun lọ yin jẹgbakun paa de kavi yẹhiadonu tọn de nado na gigo Davidi dogọ na awhàngbigba susugege etọn lẹ wutu gba. Etomọṣo, dọdai de wẹ wefọ ehe yin he dlẹnalọdo jẹgbakun ahọlu tọn he Jehovah na Jesu to 1914. Nugbo lọ dọ jẹgbakun lọ yin bibasi po sika po dohia dọ gandudu etọn wẹ yin gandudu dagbe hugan lọ.
22:1, 2—Naegbọn Davidi sọgan ko tindo numọtolanmẹ lọ dọ Jehovah gbẹ́ ẹ dai? Davidi to pipehẹ kọgbidinamẹ sinsinyẹn sọn kẹntọ etọn lẹ si sọmọ bọ ‘ahun etọn taidi oda kavi osẹ̀n pinpẹn bo yọ́ to adọ̀ etọn mẹ.’ (Psalm 22:14) To nukun etọn mẹ, e sọgan ko taidi dọ Jehovah ko gbẹ́ ẹ dai. To whenuena Jesu yin whiwhedo atin go, e tindo numọtolanmẹ dopolọ ga. (Matiu 27:46) Hogbe Davidi tọn lẹ do numọtolanmẹ jọwamọ tọn he e tindo gando ninọmẹ sinsinyẹn etọn go hia. Etomọṣo, odẹ̀ Davidi tọn he yin kinkàndai to Psalm 22:16-21 mẹ dohia hezeheze dọ e ma hẹn yise bu to Jiwheyẹwhe mẹ gba.
Nuhe Mí Plọn sọn E Mẹ:
1:1. Mí dona dapana gbẹdido hẹ mẹhe ma yiwanna Jehovah lẹ.—1 Kọlintinu lẹ 15:33.
1:2. Mí dona nọ lẹnnupọndo whẹho gbigbọmẹ tọn lẹ ji egbesọegbesọ.—Matiu 4:4.
4:4. To whenuena mí duadi kavi gblehomẹ, nuyọnẹnnu wẹ e yin nado deanana odẹ́ mítọn ma nado dọ nuhe na wá vẹna mí to sọgodo.—Efesunu lẹ 4:26.
4:5. Avọ́sinsan gbigbọmẹ tọn mítọn lẹ na yin ‘avọ́sinsan dodo tọn lẹ’ kiki eyin mí tindo mẹwhinwhàn he sọgbe lẹ bọ walọyizan mítọn sọgbe hẹ nubiọtomẹsi Jehovah tọn lẹ.
6:5. Be onú dagbe devo tin he mí sọgan zan ogbẹ̀ mítọn na hugan nado pagigona Jehovah ya?—Psalm 115:17.
9:12. Jehovah nọ dindona hùnsọndai nado sọgan sayana hùnhọ́dutọ lọ, ṣigba e nọ flin “awhá nukunbianọ lẹ tọn.”
15:2, 3; 24:3-5. Sinsẹ̀n-basitọ nugbo lẹ dona nọ dọ nugbo bo dapana whiwhle lalo tọn lẹ po mẹnudidọ po.
15:4. Mí dona wà nuhe go mí pé lẹpo nado hẹn opagbe mítọn lẹ di, yèdọ eyin e tlẹ vẹawu taun nado wàmọ, adavo eyin mí wá mọdọ opà he mí do lọ ma sọgbe hẹ Owe-wiwe.
15:5. Taidi sinsẹ̀ntọ Jehovah tọn lẹ, mí dona họ́ míde sọta akuẹ zinzan to aliho agọ̀ mẹ.
17:14, 15. ‘Gbẹtọ aihọn ehe mẹ tọn lẹ’ nọ yí ogbẹ̀ yetọn zan nado dín adọkunnu lẹ, penukundo whẹndo de go, bo jo ogú de dai. Nuhe nọ duahunmẹna Davidi hugan to gbẹ̀mẹ wẹ nado tindo yinkọ dagbe to Jiwheyẹwhe nukọn nado sọgan ‘pọ́n nukunmẹ etọn,’ kavi nado mọ nukundagbe Jehovah tọn. To whenuena Davidi “fọ́n” kavi to whenuena e flin opagbe po jidenamẹ Jehovah tọn lẹ po, e na tindo ‘pekọ nado mọ ohia Etọn,’ ehe zẹẹmẹdo dọ Davidi na hùnhomẹ nado mọdọ Jehovah tin to finẹ hẹ ẹ. Taidi Davidi, be mílọsu lẹ ma dona ze ayiha mítọn do adọkunnu gbigbọmẹ tọn lẹ ji ya?
19:1-6. Eyin nudida lẹ, he ma sọgan dọho kavi lẹnnupọn, to gigopana Jehovah, nẹmunẹmu wẹ míwlẹ he sọgan lẹnnupọn, dọho, bo basi sinsẹ̀n tọn, bọ mí ma nado wàmọ?—Osọhia 4:11.
19:7-11. Lehe nubiọtomẹsi Jehovah tọn lẹ nọ hẹn ale wá na mí do sọ!
19:12, 13. Ylando he mí dona dapana wẹ alibubu kavi nuṣiwa po ylando kinklẹn tọn kavi nuyiwa sakla tọn po yin.
19:14. E ma yin nuhe mí nọ wà kẹdẹ wẹ dona duahunmẹna mí gba, ṣigba nuhe mí nọ dọ po nuhe mí nọ lẹn po dona duahunmẹna mí ga.
‘HIẸ HẸN MI DOTE TO TENỌGLI ṢIE MẸ’
Ojlo ahundopo tọn gọna gbemima vẹkuvẹku nado hẹn tenọgli etọn go nankọ die he Davidi dohia to psalm awe he jẹnukọn to bladopọ ehe mẹ lẹ mẹ! “Eyin yẹn tọn wẹ, yẹn na to zọnlinzin to [tenọgli] ṣie mẹ,” wẹ e jihàn dọ. (Psalm 26:11) To odẹ̀ he e hò nado biọ jona ylando etọn lẹ tọn mẹ, e yigbe dọmọ: “Whenuena yẹn nabọẹ, ohú ṣie dohó na hunwinwẹn ṣie wutu to azán popo mẹ.” (Psalm 32:3) Davidi hẹn omẹ nugbonọ Jehovah tọn lẹ deji dọmọ: “Nukun OKLUNỌ tọn tin hlan dodonọ lẹ dali, otó etọn sọ hùn hlan ogbè yetọn.”—Psalm 34:15.
Lehe ayinamẹ he yin nina to Psalm 37 mẹ họakuẹ do sọ na Islaelivi lẹ podọ na mílọsu lẹ, he to gbẹnọ to ‘azán godo tọn’ titonu ylankan ehe tọn lẹ mẹ! (2 Timoti 3:1-5) Psalm 40:7, 8 dọ dọdai gando Jesu Klisti go dọmọ: “Doayi e go, yẹn wá: to apò owe tọn mẹ wẹ yè wlanwe ṣie dọ: Homẹ ṣie hùn nado wà ojlo towe, Jiwheyẹwhe ṣie E: nugbo, osẹ́n towe tin to yẹn homẹ dọ́n.” Psalm he gbọngodo to bladopọ lọ mẹ dọhodo obiọ Davidi tọn nado mọ alọgọ Jehovah tọn yí to owhe ayimajai tọn he bọdo ylando etọn hẹ Bati-ṣeba go lẹ mẹ ji. E jihàn dọmọ: “Eyin yẹn tọn wẹ, hiẹ hẹn mi dote to [tenọgli] ṣie mẹ.”—Psalm 41:12.
Gblọndo Na Kanbiọ Owe-Wiwe Tọn Lẹ:
26:6—Taidi Davidi, nawẹ mí nọ zinzọnlin lẹdo agbà Jehovah tọn pé to yẹhiadonu-liho gbọn? Agbà lọ nọtena ojlo Jehovah tọn nado kẹalọyi avọ́sinsan ofligọ Jesu Klisti tọn nado fli gbẹtọvi lẹ gọ̀. (Heblu lẹ 8:5; 10:5-10) Mí nọ zinzọnlin lẹdo agbà Jehovah tọn pé gbọn yise yiyizan to avọ́sinsan enẹ mẹ dali.
29:3-9—Etẹwẹ ogbè Jehovah tọn yiyijlẹdo wanyinyẹn hẹviosò tọn he dobu de go he to yìyì sọn fide jẹ fidevo dohia? Na taun tọn, nuhe ehe to didohia poun wẹ yin huhlọn he dobu Jehovah tọn!
31:23—Nawẹ goyitọ de nọ yin ahọsu susugege gbọn? Ahọsumẹ he hodọ yè te tofi wẹ yin yasanamẹ. Jehovah nọ domẹplọnlọ dodonọ go taidi ahọsumẹ de na nuhe e ṣiwà to mayọnẹn mẹ lẹ. Na goyitọ ma nọ joagọ sọn aliho ylankan etọn ji wutu, e nọ yin ahọsu susugege gbọn yasanamẹ sinsinyẹn dali.—Howhinwhẹn lẹ 11:31; 1 Pita 4:18.
33:6—Etẹwẹ yin “gbigbọ” onù Jehovah tọn mẹ tọn lọ? Gbigbọ ehe wẹ gbigbọ wiwe kavi huhlọn-yido-wazọ́n Jiwheyẹwhe tọn, he e yizan nado dá olọn yinukundomọ lẹ. (Gẹnẹsisi 1:1, 2) E yin yiylọdọ gbigbọ onù etọn mẹ tọn na e sọgan yin didohlan nado yì wazọn to fidindẹn, taidi gbọfufu huhlọnnọ de.
35:19—Etẹwẹ obiọ Davidi tọn dọ mẹhe gbẹwanna ẹn lẹ ni ma whènukun do e blo zẹẹmẹdo? Eyin kẹntọ Davidi tọn lẹ whènukun, enẹ na dohia dọ yé to awuvivi mọ, na ayiha gigẹdẹ he yé to kinkàn sọta Davidi lẹ to kọdetọn dagbe tindo wutu. Davidi biọ dọ ehe ni ma jọ blo.
Nuhe Mí Plọn sọn E Mẹ:
26:4. Nuyọnẹnnu wẹ e yin nado dapana gbẹdido hẹ mẹhe nọ whlá yede to hodọdopọ Internet ji tọn mẹ lẹ, mẹhe nọ dọ dọ emi yin họntọn mítọn to wehọmẹ kavi to azọ́nwatẹn mítọn na whẹwhinwhẹ́n oklọ tọn wutu lẹ, atẹṣitọ he nọ do yede hia taidi gbẹtọ ahundoponọ lẹ, gọna mẹhe nọ zan gbẹzan awe lẹ.
26:7, 12; 35:18; 40:9. Mí dona nọ pagigona Jehovah to gbangba to opli Klistiani tọn lẹ ji.
26:8; 27:4. Be mí yiwanna nado nọ yì opli Klistiani tọn lẹ ya?
26:11. To whenuena Davidi to gbemima etọn nado hẹn tenọgli etọn go dohia, e biọ nado yin fifligọ ga. Mọwẹ, mí sọgan hẹn tenọgligo mahopọnna mapenọ-yinyin mítọn.
29:10. Gbọn aisinsin to “otọ̀gigọ́” kavi singigọ ji dali, Jehovah dohia dọ emi nọ deanana huhlọn emitọn mlẹnmlẹn.
30:5. Owanyi wẹ yin jẹhẹnu titengbe hugan Jehovah tọn, e ma yin adi kavi homẹgble gba.
32:9. Jehovah ma jlo dọ mí ni tin taidi otlò kavi kẹtẹkẹtẹ he yè nọ dogànnuna bo nọ hò whẹpo e nido setonu gba. Kakatimọ, e jlo dọ mí ni basi nudide nado setonuna ẹn na mí mọnukunnujẹ ojlo etọn mẹ wutu.
33:17-19. Nuzedai gbẹtọvi tọn depope, mahopọnna lehe e dohuhlọn sọ, ma sọgan hẹn whlẹngán wá. Mí dona ze jidide mítọn do Jehovah po tito Ahọluduta tọn etọn po mẹ.
34:10. Jidenamẹ nankọ die ehe yin na mẹhe nọ ze Ahọluduta lọ do otẹn tintan mẹ to gbẹzan yetọn mẹ lẹ!
39:1, 2. To whenuena mẹylankan lẹ to nudọnamẹ lẹ dín nado hẹn awugble wá na yisenọ hatọ mítọn lẹ, nuyọnẹnnu wẹ e yin ‘nado yí ajà do onù mítọn’ bo nabọẹ.
40:1, 2. Teninọpọn Jehovah sọgan gọalọna mí nado duto flumẹjijẹ ji taidi dọ mí tọ́n “sọn odò vivà tọn mẹ, sọn ogbọ̀n mẹ” nkọtọn.
40:5, 12. Nugbajẹmẹji lẹ kavi nuṣiwa mílọsu tọn lẹ, mahopọnna lehe yé sù sọ, ma na hẹn mí gbọjọ gba eyin mí hẹn nugbo lọ do ayiha mẹ dọ dona mítọn lẹ sù ‘hú nuhe mí sọgan hia.’
‘Donanọ Wẹ Jehovah’
Lehe psalm 41 he tin to bladopọ tintan ehe mẹ lẹ miọnhomẹnamẹ bo na tulimẹ do sọ! Vlavo mí to pipehẹ whlepọn lẹ kavi to ahidihẹ ayihadawhẹnamẹnu he hoapa de, mí sọgan mọ huhlọn po tuli po yí sọn adà Ohó huhlọnnọ Jiwheyẹwhe tọn ehe mẹ. (Heblu lẹ 4:12) Psalm ehelẹ bẹ nudọnamẹ lẹ hẹn he namẹ anademẹ dejidego gando gbẹninọ go. Whlasusu wẹ mí yin hinhẹn deji dọ, mahopọnna nuhahun depope he mí to pipehẹ Jehovah ma na gbẹkọ mí go.
Bladopọ tintan psalm lẹ tọn wá vivọnu po hogbe ehelẹ po dọmọ: “Donanọ wẹ [Jehovah] Jiwheyẹwhe Islaeli tọn sọn madopodo jẹ madopodo. Niṣẹ, podọ niṣẹ.” (Psalm 41:13) To dogbigbapọnna psalm ehelẹ godo, be mí ma yin whinwhàn nado dona, kavi pagigona Jehovah ya?
[Nudọnamẹ Odò Tọn]
a Psalm 2tọ mọ hẹndi tintan yí to azán Davidi tọn gbè.
[Blurb to weda 19]
Eyin nudida he ma tindo gbọfufu lẹ nọ pagigona Jehovah, nẹmunẹmu wẹ míwlẹ tọn, bọ mí ma nado wàmọ!
[Yẹdide to weda 17]
Davidi wẹ kàn suhugan psalm 41 tintan lẹ tọn
[Yẹdide to weda 18]
Be hiẹ yọ́n psalm he do Jehovah hia taidi Lẹngbọhọtọ Daho lọ ya?
[Yẹdide to weda 20]
Onú titengbe wẹ e yin nado nọ lẹnnupọndo gbigbọnu lẹ ji egbesọegbesọ
[Asisa Yẹdide tọn to weda 17]
Sunwhlẹvu lẹ: Courtesy United States Naval Observatory
[Asisa Yẹdide tọn to weda 19]
Sunwhlẹvu lẹ, weda 18 po 19 po: Courtesy United States Naval Observatory
[Asisa Yẹdide tọn to weda 20]
Sunwhlẹvu lẹ: Courtesy United States Naval Observatory