Yọ́n Azọngban Vonọtaun Jesu Tọn to Lẹndai Jiwheyẹwhe Tọn mẹ to Gigọ́ Mẹ
“Yẹn wẹ aliho lọ, nugbo, po ogbẹ̀ po; mẹde ma sọgan wá Otọ́ dè, adavo gbọn yẹn dali.”—JOH. 14:6.
1, 2. Naegbọn mí dona tindo ojlo nado gbadopọnna azọngban vonọtaun Jesu tọn to lẹndai Jiwheyẹwhe tọn mẹ?
TO WHENUHO mẹ, mẹsusu ko dovivẹnu nado diyin hugan mẹhe lẹdo yé lẹ, ṣigba vude to yé mẹ wẹ tindo kọdetọn dagbe. Omẹ vude delẹ tlẹ sọgan sọalọakọ́n po jlọjẹ po dọ yé gbọnvo to aliho vonọtaun delẹ mẹ. Ṣigba Jesu Klisti, Ovi Jiwheyẹwhe tọn gbọnvo to aliho susu mẹ.
2 Naegbọn mí dona tindo ojlo to azọngban vonọtaun Jesu tọn mẹ? Na e gando haṣinṣan mítọn hẹ Otọ́ mítọn olọn mẹ tọn, Jehovah go wutu! Jesu dọmọ: “Yẹn wẹ aliho lọ, nugbo, po ogbẹ̀ po; mẹde ma sọgan wá Otọ́ dè, adavo gbọn yẹn dali.” (Joh. 14:6; 17:3) Mì gbọ mí ni gbadopọnna delẹ to aliho he mẹ Jesu gbọnvo te. Mọwiwà na gọalọna mí nado yidogọna pinpẹn-nutọn-yinyọnẹn mítọn na azọngban etọn to lẹndai Jiwheyẹwhe tọn mẹ.
“Ovi Detọ́n Dopo Akàn”
3, 4. (a) Naegbọn mí sọgan dọ dọ Jesu gbọnvo taidi Ovi detọ́n dopo akàn lọ? (b) Aliho tẹ mẹ wẹ adà he Jesu yiwà to nudida mẹ yin vonọtaun te?
3 Jesu ma yin ‘ovi Jiwheyẹwhe tọn’ de poun gba. Lehe Satani ylọ Jesu dọ to whenuena e to whiwhle e pọ́n do niyẹn. (Mat. 4:3, 6) Po gbesisọ po, Jesu yin yiylọdọ “Ovi detọ́n dopo akàn Jiwheyẹwhe tọn.” (Joh. 3:16, 18) Hogbe Glẹki tọn he yin lilẹdo “detọ́n dopo akàn” yin zẹẹmẹ basina taidi “dopo gee, he nkọ ma pé awe,” kavi “vonọtaun.” Jehovah tindo ovi gbigbọmẹ tọn livi kanweko susu. To whelọnu lo, linlẹn tẹ mẹ wẹ Jesu yin omẹ dopo gee “he nkọ ma pé awe” te?
4 Jesu gbọnvo to linlẹn lọ mẹ dọ ewọ kẹdẹ wẹ yin didá tlọlọ gbọn Otọ́ etọn dali. Ewọ wẹ Viplọnji lọ. Na nugbo tọn, ewọ wẹ “viplọnji to yé he yè dá lẹpo mẹ.” (Kọl. 1:15) Ewọ wẹ “omẹ tintan to nudida Jiwheyẹwhe tọn lẹ mẹ.” (Osọhia 3:14) Adà he Ovi detọ́n dopo akàn lọ yiwà to nudida mẹ sọ yin vonọtaun ga. Ewọ ma yin Mẹdatọ lọ, kavi Asisa nudida lẹ tọn gba. Ṣigba, Jehovah yí i zan taidi afọzedaitọ, kavi dá nudida devo lẹpo gbọn ewọ gblamẹ. (Hia Johanu 1:3.) Apọsteli Paulu wlan dọmọ: “Hlan míwlẹ Jiwheyẹwhe dopo wẹ tin, Otọ́, mẹhe dè onú lẹpo sọn, mẹhe mẹ míwlẹ te; Oklunọ dopo, Jesu Klisti, mẹhe dali onú lẹpo tin gbọn, podọ míwlẹ gbọn e dali.”—1 Kọl. 8:6.
5. Nawẹ Owe-wiwe zinnudo aliho he mẹ Jesu gbọnvo te delẹ ji gbọn?
5 Etomọṣo, Jesu gbọnvo to aliho susu devo lẹ mẹ. Owe-wiwe dlẹnalọdo e po tẹnmẹ-yinkọ susu he zinnudo azọngban etọn to lẹndai Jiwheyẹwhe tọn mẹ lẹ po ji. Todin, mì gbọ mí ni gbadopọnna atọ́n to tẹnmẹ-yinkọ he yin yiyizan na Jesu to Owe-wiwe Glẹki tọn mẹ lẹ mẹ.a
“Ohó Lọ”
6. Naegbọn e do jẹ dọ Jesu ni yin yiylọdọ “Ohó lọ”?
6 Hia Johanu 1:14. Naegbọn Jesu yin yiylọdọ “Ohó lọ,” kavi Logos? Tẹnmẹ-yinkọ ehe do azọ́n he e to wiwà sọn whenue gbọ́n nudida nuyọnẹntọ devo lẹ ko yin didá hia. Dile Jehovah yí Ovi etọn zan nado dowẹn ovi gbigbọmẹ tọn he pò lẹ podọ nado na yé anademẹ do, mọdopolọ wẹ Jiwheyẹwhe sọ yí Ovi enẹ zan nado lá owẹ̀n Etọn na gbẹtọvi he tin to aigba ji lẹ do niyẹn. Nugbo lọ dọ Jesu yin Ohó lọ, kavi Hoyidọtọ Jiwheyẹwhe tọn, sọawuhia to nuhe Klisti dọna Juvi he to ohó etọn sè lẹ mẹ, dọmọ: “Nuplọnmẹ ṣie ma yin ṣie gba, ṣigba mẹhe do mi hlan tọn wẹ. Eyin mẹde jlo na wà ojlo etọn, ewọ na yọ́n nuplọnmẹ lọ, eyin Jiwheyẹwhe tọn wẹ e yin, kavi eyin yẹn to ohó dee tọn dọ wẹ.” (Joh. 7:16, 17) Jesu gbẹ́ tindo tẹnmẹ-yinkọ lọ “Ohó Jiwheyẹwhe tọn” etlẹ yin to whenuena e lẹkọyi gigo olọn mẹ tọn etọn mẹ.—Osọhia 19:11, 13, 16.
7. Nawẹ mí sọgan hodo apajlẹ whiwhẹ tọn he Jesu zedai taidi “Ohó lọ” gbọn?
7 Saa lẹnnupọndo nuhe tẹnmẹ-yinkọ ehe bẹhẹn ji. Dile etlẹ yindọ Jesu wẹ yọnnuin hugan to nudida Jehovah tọn lẹpo mẹ, e ma nọ ganjẹ nuyọnẹn etọn titi go gba. Nuhe Otọ́ etọn plọn ẹn wẹ e nọ dọ. E nọ dọ́n ayidonugo wá Jehovah ji to whepoponu kakati nido yin do ede ji. (Joh. 12:50) Apajlẹ dagbe nankọ die e zedai na mí nado hodo! Lẹblanulọkẹyi họakuẹ de ko sọ yin zizedo alọmẹ na mílọsu nado lá “wẹndagbe onú dagbe lẹ tọn.” (Lom. 10:15) Eyin mí mọnukunnujẹ apajlẹ whiwhẹ Jesu tọn mẹ, enẹ dona whàn mí ma nado nọ ganjẹ linlẹn mítọn titi go. To whenuena mí to owẹ̀n gbẹwhlẹngán tọn he tin to Owe-wiwe mẹ lọ lá, mí ma dona yì zẹ̀ “ehe yè wlan lẹ” go.—1 Kọl. 4:6.
“Niṣẹ”
8, 9. (a) Etẹwẹ hogbe lọ “niṣẹ” zẹẹmẹdo, podọ naegbọn Jesu do yin yiylọdọ “Niṣẹ”? (b) Nawẹ Jesu hẹn azọngban etọn taidi “Niṣẹ” di gbọn?
8 Hia Osọhia 3:14. Naegbọn Jesu do yin yiylọdọ “Niṣẹ”? Hogbe Heblu tọn he yin lilẹdo “niṣẹ” zẹẹmẹdo “e ni yinmọ,” kavi “na jide tọn.” Hogbe dowhenu Heblu tọn he mẹ e yin didesọn zẹẹmẹdo nado “yin nugbonọ” kavi “he go yè sọgan dejido.” Hogbe ehe dopolọ yin yiyizan nado basi zẹẹmẹ nugbonọ-yinyin Jehovah tọn. (Deut. 7:9; Isa. 49:7) Enẹwutu, aliho tẹ mẹ wẹ Jesu yin omẹ vonọtaun te to whenuena e yin yiylọdọ “Niṣẹ”? Pọ́n gblọndo he 2 Kọlintinu lẹ 1:19, 20 na dọmọ: “Na Ovi Jiwheyẹwhe tọn, Jesu Klisti, mẹhe yè dọyẹwheho etọn to mì ṣẹnṣẹn . . . ma yin mọwẹ po lala po gba, ṣigba to ewọ mẹ mọwẹ wẹ tin. Na opagbe Jiwheyẹwhe tọn lẹpo to ewọ mẹ mọwẹ wẹ yé, podọ to ewọ mẹ Niṣẹ, hlan gigo Jiwheyẹwhe tọn.”
9 Jesu wẹ yin “Niṣẹ” na opagbe Jiwheyẹwhe tọn lẹpo. Gbẹzan madoblọ etọn po okú avọ́sinsan tọn etọn po to aigba ji zinnudo hẹndi opagbe Jehovah Jiwheyẹwhe tọn lẹ ji bosọ hẹn yé yọnbasi. Na Jesu hẹn nugbonọ-yinyin etọn go wutu, e dohia dọ lalo wẹ whẹsadokọnamẹ Satani tọn he tin to owe Job tọn mẹ dọ devizọnwatọ Jiwheyẹwhe tọn lẹ na mọ́n Ẹn, eyin yé tin to nuhudo, yajiji, po whlepọn po mẹ. (Job 1:6-12; 2:2-7) To nudida Jiwheyẹwhe tọn lẹpo mẹ, Viplọnji lọ wẹ sọgan na gblọndo mlẹnmlẹn na whẹsadokọnamẹ enẹ. Humọ, Jesu wleawuna kunnudenu dagbe hugan lọ nado nọgodona Otọ́ etọn to whẹho titengbe hugan he gando jlọjẹ Jehovah tọn nado yin nupojipetọ lọ go mẹ.
10. Nawẹ mí sọgan hodo apajlẹ Jesu tọn dile e to azọngban vonọtaun etọn taidi “Niṣẹ” hẹndi gbọn?
10 Nawẹ mí sọgan hodo apajlẹ Jesu tọn dile e to azọngban vonọtaun etọn taidi “Niṣẹ” hẹndi gbọn? Mí sọgan wàmọ gbọn nugbonọ-yinyin na Jehovah po godoninọna nupojipetọ-yinyin etọn po dali. Gbọnmọ dali, mí na yinuwa sọgbe hẹ nuhe Jiwheyẹwhe biọ to mí si to Howhinwhẹn lẹ 27:11 mẹ dọmọ: “Ovi ṣie, yin nuyọnẹntọ, bosọ hẹn homẹ ṣie hùn; na yẹn nido gblọnhona ewọ he to vivlẹ mi.”
“Whẹgbọtọ Alẹnu Yọyọ Tọn”
11, 12. Nawẹ azọngban Jesu tọn taidi Whẹgbọtọ yin vonọtaun gbọn?
11 Hia 1 Timoti 2:5, 6. Jesu wẹ “whẹgbọtọ dopo [lọ] to Jiwheyẹwhe po gbẹtọ po ṣẹnṣẹn.” Ewọ wẹ “whẹgbọtọ alẹnu yọyọ tọn.” (Heb. 9:15; 12:24) Ṣigba Mose sọ yin yiylọdọ whẹgbọtọ—yèdọ whẹgbọtọ alẹnu Osẹ́n tọn lọ. (Gal. 3:19) To whelọnu lo, nawẹ azọngban Jesu tọn taidi Whẹgbọtọ yin vonọtaun gbọn?
12 Hogbe dowhenu tọn he yin lilẹdo “whẹgbọtọ” yin hogbe he nọ yin yiyizan to osẹ́n-liho. E dlẹnalọdo Jesu taidi Whẹgbọtọ to osẹ́n-liho (kavi to linlẹn de mẹ, whẹ̀yidọtọ de) na alẹnu yọyọ he hẹn jiji akọta yọyọ de tọn yọnbasi, yèdọ “Islaeli Jiwheyẹwhe tọn.” (Gal. 6:16) Akọta ehe bẹ Klistiani yí gbigbọ do de he wleawuna “tado yẹwhenọduta tọn” lẹ hẹn. (1 Pita 2:9; Eks. 19:6) Alẹnu Osẹ́n tọn he Mose yin whẹgbọtọ na lọ, ma penugo nado wleawuna akọta mọnkọtọn de gba.
13. Etẹwẹ azọngban Jesu tọn taidi Whẹgbọtọ bẹhẹn?
13 Etẹwẹ azọngban Jesu tọn taidi Whẹgbọtọ bẹhẹn? Jehovah yí nuhọakuẹ ohùn Jesu tọn zan na mẹhe yin hinhẹn biọ alẹnu yọyọ lọ mẹ lẹ. To aliho ehe mẹ, Jehovah suwhẹna yé to osẹ́n-liho taidi dodonọ. (Lom. 3:24; Heb. 9:15) Gbọnmọ dali, Jiwheyẹwhe sọgan hẹn yé biọ alẹnu yọyọ lọ mẹ po todido lọ po nado lẹzun ahọlu po yẹwhenọ po to olọn mẹ! Taidi Whẹgbọtọ yetọn, Jesu nọ gọalọna yé nado tindo teninọ wiwe de to Jiwheyẹwhe nukọn.—Heb. 2:16.
14. Vlavo mí tindo todido olọn mẹ tọn kavi aigba ji tọn, naegbọn míwu Klistiani lẹpo dona yọ́n pinpẹn azọngban Jesu tọn taidi Whẹgbọtọ?
14 Gbọnvona mẹhe jei olọn mẹ lẹ, etẹwẹ dogbọn mẹhe ma tin to alẹnu yọyọ lọ mẹ bo tindo todido nado nọgbẹ̀ kakadoi to aigba ji lẹ dali? Dile etlẹ yindọ yé ma yin apadewhe alẹnu yọyọ lọ tọn, yé nọ mọaleyi sọn e mẹ. Yé mọ jona ylando yetọn lẹ tọn yí bo yin whẹsuna taidi dodonọ podọ họntọn Jiwheyẹwhe tọn. (Jak. 2:23; 1 Joh. 2:1, 2) Vlavo mí tindo todido olọn mẹ tọn kavi aigba ji tọn, dopodopo mítọn tindo whẹwhinwhẹ́n dagbe nado yọ́n pinpẹn azọngban Jesu tọn taidi Whẹgbọtọ alẹnu yọyọ lọ tọn.
“Yẹwhenọ Daho”
15. Nawẹ azọngban Jesu tọn taidi Yẹwhenọ Daho gbọnvona mẹhe sẹ̀n taidi yẹwhenọ daho devo lẹpo tọn gbọn?
15 Mẹsusu wẹ sẹ̀n taidi yẹwhenọ daho to hohowhenu, ṣigba azọngban Jesu tọn taidi Yẹwhenọ Daho yin vonọtaun nugbonugbo. Gbọnna? Paulu basi zẹẹmẹ dọmọ: “Mẹhe ma do nuwiwa egbesọegbesọ di yẹwhenọ daho enẹlẹ, nado sanvọ́ na ylando ede tọn whẹ́, whẹpo e nado basina gbẹtọ lẹ: na whladopo wẹ e wà ehe, whenuena e yí ede do sanvọ́. Na osẹ́n nọ yí mẹhe hlọnhlọn ma to lanmẹ na lẹ do do yẹwhenọ daho: ṣigba ohó whiwhle tọn he ko tin sọn osẹ́n whenu gbọ́n, ko yí Ovi do do, mẹhe yè de do pipé dovo kakadoi.”—Heb. 7:27, 28.b
16. Naegbọn avọ́sinsan Jesu tọn do yin vonọtaun?
16 Jesu yin mẹpipe de, yèdọ mẹhe sọzẹn pẹpẹ hẹ Adam whẹpo e do waylando. (1 Kọl. 15:45) Enẹwutu, Jesu wẹ gbẹtọvi dopo gee he tin to otẹn dagbe mẹ nado basi avọ́sinsan he sọgbe, pipé de—yèdọ avọ́sinsan he ma dona yin vivọbasi. To Osẹ̀n Mose tọn glọ, avọ́sinsan nọ yin bibasi egbesọegbesọ. Ṣigba, avọ́sinsan enẹ lẹpo gọna sinsẹ̀nzọn yẹwhenọ lẹ tọn yin yẹhiadonu de poun na nuhe Jesu na wadotana lẹ. (Heb. 8:5; 10:1) Na Jesu penugo nado wà nususu hugan yẹwhenọ daho hohowhenu tọn lẹ bo nasọ sẹ̀n kakadoi wutu, azọngban etọn taidi Yẹwhenọ Daho yin vonọtaun.
17. Naegbọn mí dona yọ́n pinpẹn azọngban Jesu tọn taidi Yẹwhenọ Daho mítọn, podọ nawẹ mí sọgan wàmọ gbọn?
17 Mí tindo nuhudo alọgọ Jesu tọn taidi Yẹwhenọ Daho nado sọgan tindo teninọ dagbe de to Jiwheyẹwhe nukọn. Yẹwhenọ Daho nankọ die mí tindo! Paulu wlan dọmọ: “Míwlẹ ma tindo yẹwhenọ daho he ma yọ́n vivẹ madogán mítọn lẹ tọn; ṣigba to onú lẹpo mẹ he yè whlepọn kẹdẹdi míwlẹ, ṣigba to matin ylando mẹ.” (Heb. 4:15) Na taun tọn, eyin mí yọ́n pinpẹn nugbo ehe tọn, enẹ dona whàn mí ‘ma nado tin to ogbẹ̀ na míde ba, adavo hlan ewọ mẹhe kú na mí.’—2 Kọl. 5:14, 15; Luku 9:23.
“Okún” Dopagbe Lọ
18. Dọdai tẹwẹ yin didọ to ylando Adam tọn godo, podọ etẹwẹ wá yin didehia gando dọdai ehe go?
18 To Edẹni, whenuena e taidi dọ gbẹtọvi lẹ ko hẹn nulẹpo—yèdọ teninọ wiwe de to Jiwheyẹwhe nukọn, ogbẹ̀ madopodo, ayajẹ, po Paladisi po—bu, Jehovah Jiwheyẹwhe dopagbe Whlẹngántọ de tọn. Omẹ ehe wẹ yin alọdlẹndo taidi “okún” lọ. (Gẹn. 3:15) Okún he ma yin yinyọnẹn ehe lẹzun hosọ he ji dọdai Biblu tọn susu dọhodo to whenuho mẹ. E na wá sọn kúnkan Ablaham, Isaki, po Jakobu po tọn mẹ. Podọ ga, e na wá sọn hukan Ahọlu Davidi tọn mẹ.—Gẹn. 21:12; 22:16-18; 28:14; 2 Sam. 7:12-16.
19, 20. (a) Mẹnu wẹ Okún dopagbe lọ? (b) Naegbọn mí sọgan dọ dọ okún dopagbe lọ ma bẹ Jesu kẹdẹ hẹn?
19 Mẹnu wẹ Okún dopagbe ehe? Mí sọgan mọ gblọndo kanbiọ ehe tọn to Galatianu lẹ 3:16 mẹ. (Hia.) Ṣigba apọsteli Paulu dọ to godo mẹ, to weta dopolọ mẹ na Klistiani yiamisisadode lẹ dọmọ: “Eyin mìwlẹ yin Klisti tọn, be mì wẹ okún Ablaham tọn, whédutọ kẹdẹdi opagbe tọn.” (Gal. 3:29) Nawẹ Klisti yin Okún dopagbe lọ bọ okún ehe sọ bẹ mẹdevo lẹ hẹn gbọn?
20 Gbẹtọ livi susu wẹ nọ sọalọakọ́n dọ yé wá sọn kúnkan Ablaham tọn mẹ, podọ mẹdelẹ tlẹ nọ yinuwa taidi yẹwhegán. Sinsẹ̀n delẹ nọ doawagun dọ yẹwhegán yetọn lẹ wá sọn kúnkan Ablaham tọn mẹ. Ṣigba, be omẹ ehe lẹpo wẹ yin Okún dopagbe lọ ya? Paali. Dile apọsteli Paulu dọ to gbọdo glọ do, e ma yin kúnkan Ablaham tọn lẹpo wẹ sọgan sọalọakọ́n dọ yé yin Okún dopagbe lọ gba. Jiwheyẹwhe ma dona gbẹtọvi lẹ gbọn kúnkan ovi Ablaham tọn devo lẹ tọn gblamẹ gba. Isaki kẹdẹ gblamẹ wẹ okún he na hẹn dona wá lọ na wá gbọn. (Heb. 11:18) To popolẹpo mẹ, mẹdopo gee, yèdọ Jesu Klisti, wẹ adà tintan okún dopagbe enẹ tọn, mẹhe wá sọn hukan whẹndo Ablaham tọn mẹ, he kandai etọn tin to Biblu mẹ.c Mẹhe wá lẹzun adà awetọ okún Ablaham tọn devo lẹpo yinmọ na yé “yin Klisti tọn” wutu. Mọwẹ, azọngban Jesu tọn to dọdai ehe hinhẹndi mẹ yin vonọtaun nugbonugbo.
21. Etẹwẹ yinuwado jiwe to aliho he mẹ Jesu hẹn azọngban vonọtaun etọn di to lẹndai Jehovah tọn mẹ te?
21 Etẹwẹ mí plọn gando azọngban vonọtaun Jesu tọn to lẹndai Jehovah tọn mẹ go to dogbapọn kleun he mí basi ehe mẹ? Sọn ojlẹ he mẹ e yin didá te gbọ́n, Ovi detọ́n dopo akàn Jiwheyẹwhe tọn gbọnvo nugbonugbo podọ e ma pé awe. Etomọṣo, Ovi vonọtaun Jiwheyẹwhe tọn he wá yin yiylọdọ Jesu ehe, gbọn whiwhẹ dali wadevizọn to kọndopọ mẹ hẹ ojlo Otọ́ etọn tọn to whepoponu, bo ma nọ dín gigo edetiti tọn gbede. (Joh. 5:41; 8:50) Apajlẹ ayidego tọn nankọ die e zedai na mí to egbehe! Mì gbọ mí ni magbe nado “nọ wà [nulẹpo] hlan gigo Jiwheyẹwhe tọn” dile Jesu wà do.—1 Kọl. 10:31.
[Nudọnamẹ odò tọn lẹ]
a Delẹ to tẹnmẹ-yinkọ ehelẹ mẹ yin yiyizan po hogbe alọdlẹndonu tọn Glẹkigbe tọn de po bo dohia dọ tẹnmẹ-yinkọ lọ “ ‘gbọnvo’ to linlẹn de mẹ,” dile weyọnẹntọ de dọ do.
b Sọgbe hẹ weyọnẹntọ Biblu tọn de, hogbe lọ he yin lilẹdo “whladopo,” do linlẹn Biblu tọn titengbe de hia dọ “okú Klisti tọn yin kakadoi tọn kavi dopo gee.”
c Dile etlẹ yindọ Ju owhe kanweko tintan W.M., he yin ovivi kavi kúnkan jọnun Ablaham tọn lẹ lẹndọ yewlẹ wẹ na mọ nukundagbe Jiwheyẹwhe tọn, yé gbẹsọ donukun mẹdopo de, he na wá taidi Mẹssia kavi Klisti lọ.—Joh. 1:25; 7:41, 42; 8:39-41.
Be Hiẹ Flin Ya?
• Na nuhe dù tẹnmẹ-yinkọ Jesu tọn lẹ, etẹwẹ hiẹ plọn gando azọngban vonọtaun etọn go? (Pọ́n apotin.)
• Nawẹ hiẹ sọgan hodo apajlẹ he Ovi vonọtaun Jehovah tọn zedai tọn gbọn?
[Apotin/Yẹdide to weda 15]
Tẹnmẹ-Yinkọ Delẹ He Do Azọngban Vonọtaun Jesu Tọn to Lẹndai Jiwheyẹwhe Tọn mẹ Hia
◼ Ovi Detọ́n Dopo Akàn. (Joh. 1:3) Jesu kẹdẹ wẹ yin didá tlọlọ gbọn Otọ́ etọn dali.
◼ Ohó Lọ. (Joh. 1:14) Jehovah yí Ovi etọn zan taidi Hoyidọtọ de nado dowẹn nudida devo lẹ podọ nado na yé anademẹ.
◼ Niṣẹ. (Osọhia 3:14) Gbẹzan madoblọ Jesu tọn po okú avọ́sinsan tọn etọn po to aigba ji zinnudo hẹndi opagbe Jehovah Jiwheyẹwhe tọn lẹ ji bosọ hẹn yé yọnbasi.
◼ Whẹgbọtọ Alẹnu Yọyọ lọ Tọn. (1 Tim. 2:5, 6) Taidi Whẹgbọtọ de to osẹ́n-liho, Jesu hẹn jiji akọta yọyọ de tọn yọnbasi, yèdọ “Islaeli Jiwheyẹwhe tọn” he bẹ Klistiani he na wleawuna “tado yẹwhenọduta tọn” to olọn mẹ lẹ hẹn.—Gal. 6:16; 1 Pita 2:9.
◼ Yẹwhenọ Daho. (Heb. 7:27, 28) Jesu wẹ gbẹtọvi dopo gee he tin to otẹn dagbe mẹ nado basi avọ́sinsan pipé de, he ma dona yin vivọbasi. E sọgan klọ mí we sọn ylando mẹ bo tún mí dote sọn nuyiwadomẹji etọn he sọgan hẹn okú wá lẹ si.
◼ Okún Dopagbe Lọ. (Gẹn. 3:15) Jesu Klisti wẹ mẹdopo gee he yin adà tintan okún dopagbe enẹ tọn. Mẹhe wá lẹzun adà awetọ okún Ablaham tọn devo lẹpo wẹ “yin Klisti tọn.”—Gal. 3:29.