Hodo Hinhọ́n Aihọn Tọn
“Mẹhe hodo mi ... na tindo hinhọ́n ogbẹ̀ tọn.”—JOHANU 8:12.
1. Nawẹ hinhọ́n yin onu tangan do sọ?
ETẸWẸ mí sọgan wà matin hinhọ́n? Saa lẹnnupọn dogbọn finfọ́n to azán owhe lẹpo tọn gbè na ganhiho 24 to zinvlù mẹ dali. Saa lẹnnupọn do aihọn matin sinmẹ nútọn de ji, na matin hinhọ́n sinmẹ nútọn ma na tin. Na nugbo tọn, eyin hinhọ́n matin, depope mítọn ma na tin! Etẹwutu? Na, to nuwiwa he nọ yin yiylọ dọ photosynthèse (aliho he mẹ amàmú lẹ nọ mọ nududu yí gbọn owhè dali te) whenu, atin amamúnọ lẹ nọ yí hinhọ́n zán nado basi nududu he mí nọ dù—yèdọ gbàdo lẹ, omá lẹ, po atin sinsẹ́n lẹ po. Nugbo wẹ dọ, to whedelẹnu mí nọ dù olàn kanlin lẹ tọn. Ṣigba kanlin enẹlẹ nọ dù jinukun kavi kanlin devo lẹ he nọ nọgbẹ̀ gbọn amamú dùdù dali. Gbọnmọ, gbẹ̀ninọ agbasa mítọn tọn sinai mlẹnmlẹn do hinhọ́n ji.
2. Asisa hinhọ́n huhlọnnọ tẹlẹ wẹ tin, podọ etẹwẹ ehe dọna mí dogbọn Jehovah dali?
2 Hinhọ́n mítọn nọ wá sọn owhè dè, he yin sunwhlẹvu de. To whenuena e yindọ owhè mítọn nọ dè hinhọ́n susugege tọ́n, sunwhlẹvu he whè taun de poun wẹ e gbẹ́sọ yin. Susu klo talala hugan mọ. Podọ bẹdopọ sunwhlẹvu he mẹ mí nọ nọ, galaxie he nọ yin yiylọ dọ Voie lactée, bẹ́ hugan liva kanweko sunwhlẹvu lẹ tọn hẹn. To yidogọ mẹ, madosọha liva susu galaxies lẹ tọn wẹ tin to wẹkẹ lọ mẹ. Tito jiawu sunwhlẹvu lẹ tọn nankọ die! Lehe hinhọ́n he nọ tọ́n sọn yé mẹ sù taun do sọ! Lehe Jehovah yin asisa hinhọ́n huhlọnnọ de do sọ, mẹhe dá enẹ lẹpo! Isaia 40:26 lá dọmọ: “Zé nukun mìtọn doaga, bo pọ́n, mẹnu wẹ dá onu helẹ, bo sọ hẹn awhàn sọhasọha yetọn jẹgbonu: é nọ ylọ oyín yetọn dopodopo gbọn kiklo huhlọn etọn tọn dali, na ewọ sinyẹn to huhlọn mẹ; depope ma po.”
Wunmẹ Hinhọ́n Tọn Devo
3. Nawẹ hinhọ́n gbigbọ tọn sọn Jehovah dè yin nujọnu do sọ?
3 Jehovah sọ yin Asisa wunmẹ hinhọ́n devo tọn ga, dehe nọ hẹn mí penugo nado tindo numimọ gbigbọmẹ tọn, yèdọ nukunnumọjẹnumẹ gbigbọmẹ tọn. Owe zẹhómẹ de basi zẹemẹ “nukunnumọjẹnumẹ” tọn taidi: “nado wleawu oyọnẹn tọn na; plọnmẹ; nado na oyọnẹn wuntuntun gbigbọmẹ tọn na.” E basi zẹẹmẹ “nukunnumọjẹnumẹ tintindo tọn” taidi: “nado tin to mẹdekannujẹ mẹ sọn wunvi po nudọnamẹ agọ̀ po si.” Nukunnumọjẹnumẹ gbigbọmẹ tọn sọn Jehovah dè nọ yin ninamẹ gbọn oyọnẹn he pegan Ohó etọn tọn, yèdọ Biblu dali. Enẹ wẹ nuhe nọ gọalọna mí nado yọn mẹhe Jiwheyẹwhe yin podọ nuhe lẹndai etọn lẹ yin. “Na Jiwheyẹwhe, he degbena hinhọ́n nado họnun sọn zinvlù mẹ, ko họnwun to ayiha mítọn lẹ mẹ, nado na hinhọ́n oyọnẹn gigọ́ Jiwheyẹwhe tọn tọn omẹ to nukun Jesu Klisti tọn mẹ.” (2 Kọlintinu lẹ 4:6) Gbọnmọ, nugbo he tin to Ohó Jiwheyẹwhe tọn mẹ hẹn mí jẹ mẹdekannu sọn wunvi po nudọnamẹ agọ̀ po si. Jesu dọmọ: “Mìwlẹ nasọ yọn nugbo, nugbo lọ nasọ hẹn mì jẹ mẹdekannu.”—Johanu 8:32
4, 5. Nawẹ oyọnẹn sọn Jehovah dè nọ wazọ́n taidi hinhọ́n to gbẹ̀zan mítọn lẹ mẹ do?
4 Jehovah, Asisa nukunnumọjẹnumẹ nugbo gbigbọmẹ tọn lọ, yin “mẹpipé to oyọnẹn mẹ.” (Job 37:16) Humọ, Psalm 119:105 lá gbọn Jiwheyẹwhe dali dọmọ: “Ohó towe wẹ zogbán de hlan afọ ṣie, hinhọ́n hlan omọ́liho ṣie.” Enẹwutu e ma yindọ é sọgan tá hinhọ́n do gbẹ̀zan sọgodo mítọn tọn lẹ ji to gbigbọ-liho kẹdẹ gba ṣigba e sọ sọgan tá hinhọ́n do omọ́-liho lọ ji yinukọn sọyi fidindẹn to aliho gbẹ̀zan mítọn tọn ji. Matin enẹ, ogbẹ̀ na taidi gbẹduhun de kùnkùn to aliho popoló giglọ́ tọn de ji to zinvlu gọ̀ngọ̀n mẹ matin mìyọ́n depope to gbẹduhun lọ go kavi to fidevo depope. Hinhọ́n gbigbọmẹ tọn he sọn Jehovah dè sọgan yin jijlẹ do hinhọ́n he yin awuwlena gbọn mìyọngbán gbẹ̀duhun lọ tọn lẹ dali. Hinhọ́n lọ nọ tá mìyọngbán do alihogboji na mí nido sọgan mọ fie mí jei taun lọ hezeheze.
5 Dọdai he tin to Isaia 2:2-5 mẹ dohia dọ to ojlẹ mítọn mẹ Jiwheyẹwhe to bibẹ́ mẹhe jlo nukunnumọjẹnumẹ gbigbọmẹ tọn lẹ plidopọ sọn akọta lẹpo mẹ na yé nido sọgan plọn bo basi sinsẹ̀n nugbo. Wefọ 3 dọmọ: “Ewọ na sọ plọn ali etọn mí, mí na sọ zinzọnlin to omọ́ etọn mẹ.” Wefọ 5 basi oylọ na nugbo dintọ́ lẹ dọmọ: “Mì wá, mì gbọ mí ni zinzọnlin to hinhọ́n Oklunọ tọn mẹ.”
6. Fie wẹ hinhọ́n sọn Jehovah dè na plan mí jẹ to agọgbọnẹn mẹ?
6 Gbọnmọ, Jehovah wẹ yin Asisa wunmẹ hinhọ́n alọpa awe tọn he yin titengbe na ogbẹ̀: paa po gbigbọmẹ tọn po. Hinhọ́n paa nọ gọalọna agbasa nujọnu tọn mítọn lẹ nado tin to ogbẹ̀ todin, vlavo na owhe 70 kavi 80 lẹ kavi nuhe taidi mọ de. Ṣigba hinhọ́n gbigbọmẹ tọn na plan mí sọyì ogbẹ̀ madopodo to paladisi aigba ji tọn de mẹ. E taidi lehe Jesu dọ to odẹ̀ mẹ hlan Jiwheyẹwhe do dọmọ: “Ehe wẹ ogbẹ̀ madopodo, dọ yé ni yọn hiẹ ṣokẹdẹ Jiwheyẹwhe nugbo, podọ ewọ mẹhe hiẹ dohlan, yèdọ Jesu Klisti.”—Johanu 17:3
Aihọn to Zinvlu Gbigbọmẹ Tọn Mẹ
7. Naegbọn mí do tindo nuhudo nukunnumọjẹnumẹ gbigbọmẹ tọn todin hugan gbede pọ́n tọn?
7 To egbehe mí tindo nuhudo hinhọ́n gbigbọmẹ tọn hugan gbede pọ́n tọn. Dọdai lẹ, taidi Matiu weta 24 po 2 Timoti weta 3 po dohia dọ mí sẹpọ vivọnu titonu ehe tọn. Dọdai ehelẹ po devo lẹ po dọ dọdai onu dakandakan he ko jọ to ojlẹ mítọn mẹ lẹ tọn, bo hẹn mí yọnẹn dọ mí tin to ‘azán godo tọn lẹ mẹ.” Taidi nugbo hlan dọdai mọnkọtn lẹ, owhe kanweko ehe ko tindo numimọ nugbajẹmẹji ylankan de-to-de ji susu lẹ tọn. Sẹ́nhẹngba po hunyanhunyan po ko yiaga jẹ obà obúdonamẹ tọn mẹ. Awhàn lẹ ko yí hugan ogbẹ̀ livi kanweko lẹ. Azọ̀n lẹ, taidi azọ̀nylankan SIDA tọn, ko hù livi susu, hugan gbẹtọ 160 000 wẹ ko kú gbọn SIDA dali to Etats-Unis kẹdẹ. Gbẹ̀zan whẹ̀ndo tọn ko gbakija podọ walọ dagbe zanhẹmẹ tọn nọ yin pinpọn hlan taidi aṣa hoho tọn.
8. Ninọmẹ tẹwẹ pannukọn gbẹtọvi lẹ todin, podọ etẹwutu?
8 Wekantọ daho Plidopọ Akọta Lẹ tọn dai tọn lọ, Javier Pérez de Cuéllar dọmọ: “Ninọmẹ aihọn tọn dohia gbangba kololo dọ ohẹ́n [to didè] pọninọ ogbẹ́ lẹ tọn [pò].” E doayi e go dọ “hugan gbẹtọ liva dopo wẹ tin to ohẹ́n klókló mẹ todin,” podọ dọ “ehe ko na huhlọn nuhe nọ hẹn danuwiwa sinsinyẹn lẹ wá.” E dọmọ, “yasanamẹ kuda-gbẹda tọn ehelẹ, hẹn pọngbọ he tohọluduta lẹ sọgan namẹ gble.” Podọ tatọ tito he nọ yinuwadomẹji tọn de zinnudeji dọmọ: “Nuhahun titengbe he to pinpannukọn ogbẹ́ wẹ yin dọ e ko lẹzun nuhe ji yè ma sọgan dugando.” Lehe hogbè Psalm 146:3 tọn sọgbe do sọ he dọmọ: “Mì dotudo ahọvi lẹ go blo kavi do ovi gbẹtọ tọn go, mẹhe mẹ whlẹngan depope ma tin te.”
9. Mẹnu lẹ taun wẹ to zinvlù he to wiwá gbẹtọvi lẹ ji hẹnwá, podọ mẹnu wẹ sọgan whlẹn mí sọn nuyiwadomẹji ehe si?
9 Ninọmẹ egbehe tọn taidi lehe Isaia 60:2 dọdai do dọmọ: “Na dayi e go, zinvlù ṣinyọn aigba ji, zinvlu gọ̀ngọ̀n ṣinyọn gbẹtọ lẹ.” Zinvlù ehe to ṣinṣinyọn susugege gbẹtọ aigba tọn lẹ ji na yé ma tindo ojlo sisosiso to hinhọ́n gbigbọmẹ tọn he nọ wá sọn Jehovah dè mẹ wutu. Podọ mẹhe tin to oglọ na zinvlù gbigbọmẹ tọn ehe wẹ Satani Lẹgba po aovi etọn lẹ po, yèdọ kẹntọgan Jiwheyẹwhe hinhọ́n tọn lọ. Yé wẹ “nukọntọ zinvlù aihọn he tọn lẹ.” (Efesunu lẹ 6:12) Dile 2 Kọlintinu lẹ 4:4 dọ do, Lẹgba wẹ “yẹwhe owhenu he tọn,” mẹhe “ko tọ́nnukunna nuyọnẹn omẹ he ma yise lẹ tọn, na hinhọ́n wẹndagbe gigonọ Klisti tọn tọn, mẹhe yin apajlẹ Jiwheyẹwhe tọn, ma na do họ́nwun hlan yé.” Gandudu gbẹtọvi lẹ tọn depope ma sọgan de nuyiwadomẹji Satani tọn sẹ sọn aihọn mẹ gba. Jiwheyẹwhe ṣokẹdẹ wẹ sọgan wà enẹ.
“Hinhọ́n Daho De”
10. Nawẹ Isaia dọ dọdai dọ to azan mítọn gbè hinhọ́n na tá do gbẹtọvi lẹ ji gbọn?
10 Ṣogan, to whenue zinvlù gọ̀ngọ̀n tlẹ ṣinyọn susu gbẹtọvi lẹ, Ohó Jiwheyẹwhe tọn dọ dọdai to Isaia 60:2, 3 mẹ dọmọ: “Ṣigba Oklunọ na fọ́n to oji we, yè na sọ mọ gigo etọn to ogo we. Kosi lẹ na wá hinhọ́n kọn.” Ehe tin to gbesisọmẹ hẹ Isaia weta 2, he dopagbe dọ sinsẹ̀n nugbo Jehovah tọn, he tindo nukunnumọjẹnumẹ na yin zizedai to azán godo tọn ehelẹ mẹ, podọ dile wefọ 2 po 3 po dọ do, “akọta lẹ na sọ lin biọ e mẹ. Gbẹtọ susu wẹ na yì bo na dọmọ, mì wá na mí ni yì osó Oklunọ tọn ji.” Enẹ wẹ, sọyì sinsẹ̀n-bibasi nugbo he yiaga etọn mẹ. Enẹwutu dile etlẹ yindọ aihọn lọ nọ yin anadena gbọn Satani dali, hinhọ́n sọn Jiwheyẹwhe dè to hinhọ́nwun podọ e to hinhẹn susugege jẹ mẹdekannu sọn zinvlù mẹ.
11. Mẹnu wẹ na yin omẹ nukundeji hugan to hinhọ́n Jehovah tọn hinhẹn họnwun mẹ, podọ nawẹ Simeọni do e hia gbọn?
11 Dọdai he tin to Isaia 9:2 mẹ dọdai dọ Jiwheyẹwhe na dó mẹde hlan aihọn mẹ nado hẹn hinhọ́n etọn họ́nwun. E dọmọ: “Yé he to zọ̀nlinzin to zinvlù mẹ mọ hinhọ́n daho: yé he nọnọ̀ aigba oyẹ̀ okú tọn mẹ lẹ ji wẹ hinhọ́n họnwùn do.” “Hinhọ́n daho” ehe wẹ Hoyidọtọ Jehovah tọn, yèdọ Jesu Klisti. Jesu dọmọ: “Yẹn wẹ hinhọ́n aihọn tọn; mẹhe hodo mi ma na zinzọ̀nlin zinvlù mẹ, ṣigba é na tindo hinhọ́n ogbẹ̀ tọn.” (Johanu 8:12) Ehe yin yinyọnẹn gbọn mẹdelẹ dali to whenuena Jesu tlẹ gbẹ́ pò to ovivu de yin. Luku 2:25 dọ dọ dawe de he oyín etọn nọ yin Simeọni yin “dodonọ, hùnsẹ̀ntọ” podọ dọ “gbigbọ wiwe sọ tin to e ji.” To whenuena Simeọni mọ ovivu lọ Jesu, e dọ to odẹ̀ mẹ hlan Jiwheyẹwhe dọmọ: “Nukun ṣie lẹ ko mọ whlẹngan towe, ehe hiẹ ko wleawu etọn dai to gbẹtọ lẹpo nukọn; hinhọ́n de na osọhia hlan Kosi lẹ.”—Luku 2:30-32.
12. Whetẹnu podọ nawẹ Jesu zindo didè nukunmẹṣinyọnnu zinvlu tọn he ṣinyọn gbẹtọ lẹ sẹ gbọn?
12 Jesu zindo nukunmẹṣinyọnnu zinvlu tọn hùn sọn nukun gbẹtọvi lẹ tọn ji to madẹnmẹ to baptẹm etọn godo. Matiu 4:12-16 dọna mí dọ ehe hẹn Isaia 9:1, 2 di, ehe dọho dogbọn “hinhọ́n daho” he na zindo hinhọ́n do mẹhe to zọ̀nlinzin to zinvlù gbigbọ tọn mẹ lẹ ji. Matiu 4:17 dọmọ: “Sọn whenẹnu wẹ Jesu ko ṣẹ̀ yẹwheho dọ, dọmọ, mì lẹnvọjọ: na ahọludu olọn tọn sẹpọ.” Gbọn yẹwheho wẹndagbe Ahọluduta Jiwheyẹwhe tọn lilá dali, Jesu hẹn gbẹtọ lẹ tindo nukunnumọjẹnumẹ dogbọn lẹndai Jiwheyẹwhe tọn lẹ dali. É “hẹn ogbẹ̀ po makú po wá hinhọ́n mẹ gbọn wẹndagbe mẹ.”—2 Timoti 1:10
13. Nawẹ Jesu basi zẹẹmẹ ede tọn gbọn, podọ nawẹ e sọgan wà mọ po jide mọnkọtọn po gbọn?
13 Jesu gbọn nugbonọ-yinyin dali do hẹn hinhọ́n sọn Jiwheyẹwhe dè họnwun. E dọmọ: “Yẹn wá [taidi, NW] hinhọ́n de biọ aihọn mẹ, na mẹdepope he yí mi sè ma [nado] nọ̀ zinvlù mẹ gba. ... Yẹn ma dọhó sọn dee dè gba; ṣigba Otọ́ he do mi hlan, ewọ ko na gbedide de mi, onú he yẹn na nọ dọ, po ohó he yẹn na nọ gblọn po. Podọ yẹn sọ yọnẹn dọ gbedide etọn wẹ ogbẹ̀ madopodo.”—Johanu 12:44-50.
“Ewọ Mẹ Wẹ Ogbẹ̀ Te”
14. Nawẹ Jesu yin didohia to Johanu 1:1, 2 mẹ gbọn?
14 Mọwẹ, Jehovah do Visunnu etọn hlan aigba ji nado yin hinhọ́n de nado do aliho ogbẹ̀ madopodo tọn hia gbẹtọ lẹ. Doayi lehe ehe yin hodọdeji do to Johanu 1:1-16 mẹ go. Wefọ 1 po 2 po hia dọmọ: “To whẹ́whẹ́whenu wẹ Ohó lọ ko tin, Ohó lọ ko tin po Jiwheyẹwhe po, Ohó lọ wẹ Jiwheyẹwhe. Ewọ lọ wẹ ko tin to whẹ́whẹ́whenu po Jiwheyẹwhe po.” Tofi Johanu ylọ tintin jẹnukọnna gbẹtọ-yinyin Jesu tọn gbọn tẹnmẹ yinkọ lọ “Ohó” dali. Ehe do azọ́n he ewọ wà taidi Hoyidọtọ Jehovah Jiwheyẹwhe tọn hia. Podọ to whenuena Johanu dọ dọ “to whẹ́whẹ́whenu wẹ Ohó lọ ko tin,” e zẹẹmẹdo dọ Ohó lọ yin bẹjẹeji azọ́n nudida Jehovah tọn lẹ, yèdọ “omẹ tintan to nudida Jiwheyẹwhe tọn lẹ mẹ.” (Osọhia 3:14) Otẹn yiaga hugan Ohó lọ tọn to nudida Jiwheyẹwhe tọn lẹ ṣẹnṣẹn zé dodonu nujọnu tọn lọ dai na yinyin yiylọ dọ “jiwheyẹwhe” de etọn, yèdọ huhlọnnọ lọ. Isaia 9:6 ylọ ẹ dọ “Jiwheyẹwhe Huhlọnnọ,” ṣigba e ma yin Jiwheyẹwhe Ganhunupotọ gba.
15. Nudọnamẹ dogọ tẹwẹ Johanu 1:3-5 na mí dogbọn Jesu dali?
15 Johanu 1:3 dọmọ: “Gbọn alọ etọn mẹ wẹ yè dá onú popo; to godo etọn onú de ma tin bọ yè sọ dá to onú he yè dá lẹpo mẹ.” Kọlọsinu lẹ 1:16 dọ dọ “na e de wẹ yè gbọn dá onú lẹpo, ehe tin to olọn lẹ mẹ, po ehe tin to aihọn mẹ po.” Johanu 1:4 dọ dọ “ewọ mẹ wẹ ogbẹ̀ te; ogbẹ̀ lọ sọ wẹ hinhọ́n gbẹtọ lẹ tọn.” Enẹwutu gbọn Ohó lọ dali, wẹ onu he tindo gbigbọ devo lẹpo yin didá, humọ gbọn Visunnu etọn dali, Jiwheyẹwhe hẹn ẹn yọnbasi na gbẹtọvi ylandonọ, he to kúkú lẹ nado dùale ogbẹ̀ madopodo tọn. Na jide tọn, Jesu wẹ huhlọnnọ lọ ehe Isaia 9:2 ylọ dọ “hinhọ́n daho” de. Podọ Johanu 1:5 dọmọ: “Hinhọ́n lọ sọ họ́n to zinvlù mẹ; zinvlù lọ ma sọ kẹ̀n.” Hinhọ́n nọtena nugbo po dodowiwa po, he gbọnvona zinvlù, he nọtena nuṣiwa po mawadodo po. Gbọnmọ Johanu dohia dọ zinvlù lọ ma na gbawhàn hinhọ́n tọn gba.
16. Nawẹ Johannu Yẹwhesinlẹnamẹtọ dlẹnalọdo gbigblo azọ́n Jesu tọn do?
16 Johanu dọ to wefọ 6 jẹ 9 mẹ todin dọmọ: “Dawe de wá bọ yè dohlan sọn Jiwheyẹwhe de, oyín mẹhe tọn nọ yin Johanu [Yẹwhesinlẹnamẹtọ]. Ewọ lọ wẹ wá di kunnudetọ, nado dekunnu na hinhọ́n lọ, na gbẹtọ lẹpo nido yisè gbọn ewọ dali. Ewọ [Johanu] ma wẹ hinhọ́n lọ gba, ṣigba é wá nado dekunnu na hinhọ́n lọ [Jesu]. Ehe wẹ hinhọ́n nugbo lọ, yèdọ hinhọ́n he to wunhọ́n na gbẹtọ lẹpo, he wá aihọn mẹ.” Johanu dlẹnalọ hlan Messia he ja lọ bo gọ̀kọna hodotọ etọn lẹ hlan E dè. To nukọnmẹ, wunmẹ gbẹtọ lẹpo tọn yin nina dotẹnmẹ lọ nado kẹalọyi hinhọ́n lọ. Enẹwutu Jesu ma wá na alè Ju lẹ tọn kẹdẹ gba ṣigba na alè gbẹtọvi lẹpo tọn—yèdọ adọkunnọ kavi hẹntọnọ, mahopọnna akọ̀ yetọn.
17. Etẹwẹ Johanu 1:10, 11 dọna mí dogbọn ninọmẹ gbigbọmẹ Ju lẹ tọn dali to azán Jesu tọn gbè?
17 Wefọ 10 po 11 po zindonukọn dọmọ: “Ewọ ko tin to aihọn mẹ, gbọn ewọ mẹ wẹ yè dá aihọn, aihọn ma sọ yọn ẹn. E wá na onú etọn lẹ, omẹ etọn lẹ ma sọ yí ì.” Jesu, jẹnukọnna gbẹtọ-yinyin etọn, yin omẹ lọ gbọn mẹhe dali aihọn gbẹtọvi lẹ tọn yin didá. Ṣigba, to whenuena e tin to aigba ji, eyin gbigbẹ́dai gbọn suhugan omẹ etọn titi, yèdọ Ju lẹ dali. Yé ma jlo dọ ylanwiwa yetọn lẹ ni yin didegbà gba. Yé jlo nado tin to zinvlu mẹ kakati nido yin hinhọ́n.
18. Nawẹ Johanu 1:12, 13 dohia do dọ mẹdelẹ sọgan lẹzun ovi Jiwheyẹwhe tọn lẹ po ogú vonọtaun tọn de po gbọn?
18 Johanu dọ to wefọ 12 po 13 po mẹ dọmọ: “Ṣigba yé omẹ sọha he yí ì lẹ, yé wẹ é na ojlọjẹ nado lẹzun visunnu Jiwheyẹwhe tọn, yèdọ mẹhe yise to oyín etọn mẹ lẹ: mẹhe yè ji, é ma yin gbọn ohùn dali, kavi gbọn ojlo agbasalan tọn dali, mọ e ma yin gbọn ojlo gbẹtọ tọn dali, adavo sọn Jiwheyẹwhe dali.” Wefọ ehelẹ dohia dọ hodotọ Jesu tọn lẹ ma wẹ yin, visunnu tintan Jiwheyẹwhe tọn lẹ gba. Whẹ́po Klisti do wá aigba ji, visunnu-yinyin kavi todido olọn mẹ tọn mọnkọ de ma ko hùndonuvo na gbẹtọvi lẹ gba. Ṣigba gbọn alèmọyinu avọsinsán ofligọ Klisti tọn ehe mẹ yé do yisè hia te dali, gbẹtọvi delẹ yin alọkẹyi na visunnu-yinyin podọ penugo nado tindo todido gbẹninọ taidi ahọlu lẹ po Klisti po to Ahọluduta olọn mẹ tọn Jiwheyẹwhe tọn mẹ.
19. Etẹwutu wẹ Jesu do tin to otẹn dagbe hugan lọ mẹ nado hẹn hinhọ́n Jiwheyẹwhe tọn họnwun, dile eyin didohia to Johanu 1:14 mẹ do?
19 Wefọ 14 basi zẹẹmẹ dọmọ: “Yè sọ lẹ́ Ohó lọ zùn agbasalan, é sọ nọ̀ mí ṣẹnṣẹn, mí pọn gigo etọn, gigo he di Ovi dètọ́n dopo akàn sọn Otọ́ dè, mẹhe gọ́ na ojọmiọn po nugbo po.” To aigba ji, Jesu do gigo Jiwheyẹwhe tọn hia dile Visunnu plọnji dopo akàn Jiwheyẹwhe tọn sọgan ko basi do. Gbọnmọ dali, to aliho he gbọnvo talala de mẹ, ewọ wẹ pegan hugan nado hẹn Jiwheyẹwhe po lẹndai Etọn lẹ po zun yinyọnẹn hlan gbẹtọ lẹ.
20. Dile eyin kinkandai to Johanu 1:15 mẹ do, etẹwẹ Johanu Yẹwhesinlẹnamẹtọ dọna mí dogbọn Jesu dali?
20 Enẹgodo, apọsteli Johanu wlan to wefọ 15 mẹ dọmọ: “Johanu [Yẹwhesinlẹnamẹtọ] dekunnu na ẹn, bo dawhá, dọmọ, ehe wẹ, ohó mẹhe tọn yẹn dọ, dọmọ, mẹhe jà to godo ṣie, é hugan mi; na é ko lẹzun nukọntọ na mi wutu.” Johanu Yẹwhesinlẹnamẹtọ yin jìjì osùn ṣidopo jẹnukọnna jìjì Jesu tọn taidi gbẹtọvi de. Ṣigba azọ́n he Jesu wà hugan Johanu tọn talala, bọ é yiaga to nukọn Johanu tọn to aliho lẹpo mẹ. Podọ Johanu kẹalọyi dọ Jesu ko tin jẹnukọnna emi, to whenuena e yindọ Jesu tindo tintin jẹnukọnna gbẹtọ-yinyin de.
Nunina lẹ sọn Jehovah Dè
21. Naegbọn Johanu 1:16 do dọ dọ mí ko mọ “ojọmiọn na ojọmiọn” yí?
21 Johanu 1:16 basi zẹẹmẹ dọmọ: “Na sọn gigọ́ etọn mẹ wẹ mí omẹ po mọyi te, podọ ojọmiọn na ojọmiọn.” Dile e tlẹ yindọ gbẹtọvi lẹ yin jìjì do ylando mẹ na ogú enẹ tọn dùdù sọn Adam de wutu, Jehovah tindo lẹndai vasudo titonu ylankan ehe tọn, lùnlùntọ́n livi susu lẹ tọn biọ aihọn yọyọ lọ mẹ, fọ́nsọnku oṣiọ lẹ tọn, po didesẹ ylando po okú po tọn, he na dekọtọn do ogbẹ̀ madopodo to paladisi aigba ji tọn de mẹ. Dona ehe lẹpo yin nuhe yè ma jẹ na, he ma ko yin mimọyí gbọn gbẹtọvi ylandonọ lẹ dali, yé yin nunina lẹ sọn Jehovah dè gbọn Klisti dali.
22. (a) Etẹwẹ nunina daho hugan Jiwheyẹwhe tọn hẹn yọnbasi? (b) Oylọ tẹwẹ yin bibasi hlan mí to owe he gbọn godo Biblu tọn mẹ?
22 Etẹwẹ yin nunina daho hugan lọ he hẹn ehe lẹpo yọnbasi? “Na Jiwheyẹwhe yiwanna aihọn [gbẹtọvi lẹ tọn] sọmọ bọ é yí Ovi detọn etọn dopo akàn namẹ, na mẹdepope he yí i sè ma nado dọ̀n, ṣigba é nido tindo ogbẹ̀ madopodo.” (Johanu 3:16) Gbọnmọ, oyọnẹn he pegan Jiwheyẹwhe po Visunnu etọn tọn po, yèdọ “Ahọvi ogbẹ̀ tọn lọ,” yin titengbe na mẹhe jlo hinhọ́n gbigbọmẹ tọn po ogbẹ̀ madopodo po lẹ. (Owalọ lẹ 3:15) Enẹwutu wẹ owe he gbọn godo Biblu tọn do basi oylọ he bọdego ehe hlan mẹhe yiwanna nugbo lẹpo podọ he jlo ogbẹ̀ dọmọ: “Wá. Ewọ he to sisè ni dọmọ, Wá. Podọ mẹhe nugblahu gbọ é ni wá. Ewọ he jlo, gbọ é ni yí osìn ogbẹ̀ tọn lọ vọnu.”—Osọhia 22:17.
23. Etẹwẹ omẹ taidi lẹngbọ lẹ na wà to whenuena yé wá hinhọ́n lọ kọ̀n?
23 E ma yin dọ gbẹtọ taidi lẹngbọ whiwhẹnọ lẹ na wá hinhọ́n aihọn tọn kọn kẹdẹ wẹ gba ṣigba yé na hodo hinhọ́n enẹ: “Lẹngbọ lẹ sọ hodo e: Na yé yọn [nudidọ nugbo tọn to] ogbè etọn [mẹ] wutu.” (Johanu 10:4) Na nugbo tọn, yé tindo ayajẹ nado “nọ gbọn afọ etọn ji” na yé yọnẹn dọ mọ wiwà wẹ na zẹẹmẹdo ogbẹ̀ madopodo na yé.—1 Pita 2:21. (Pọ́n w-F 1/4/93, weda 8.)
Nawẹ Hiẹ Na Na Gblọndo Gbọn?
◻ Wunmẹ hinhọ́n awe tẹlẹ wẹ nọ wá sọn Jehovah dè?
◻ Naegbọn nukunnumọjẹnumẹ gbigbọmẹ tọn do yin nujọnu sọmọ to egbehe?
◻ To aliho tẹ mẹ wẹ Jesu yin “hinhọ́n daho” te?
◻ Etẹwẹ Johanu weta 1 dọna mí dogbọn Jesu dali?
◻ Nunina tẹlẹ wẹ nọ wá mẹhe nọ hodo hinhọ́n aihọn tọn lẹ dè?
[Yẹdide to weda 10]
Simeọni ylọ Jesu dọ “hinhọ́n de na osọhia hlan Kosi lẹ”