Ohó Jehovah Tọn Tin to Ogbẹ̀
Nuagokun lẹ sọn Owe Johanu Tọn Mẹ
JOHANU—yèdọ “nuplọntọ lọ, mẹhe Jesu yiwanna”—wẹ yin omẹ godo tọn he basi kandai gbẹzan po lizọnyizọn Klisti tọn po to gbọdo glọ. (Joh. 21:20) Wẹndagbe Johanu tọn yin kinkàn to nudi 98 W.M., podọ e ma vọ́ hodọdo susu nuhe ko yin didọ to owe Wẹndagbe tọn atọ̀n he pò lẹ mẹ ji.
Apọsteli Johanu wlan Wẹndagbe etọn po yanwle tangan de po to ayiha mẹ. E dọ gando nuhe e wlan lẹ go dọmọ: “Ehelẹ wẹ yè wlan, na mì nido yise dọ, Jesu wẹ Klisti, Ovi Jiwheyẹwhe tọn; dọ to yiyise mẹ mì nido tindo ogbẹ̀ to oyín etọn mẹ.” (Joh. 20:31) Na nugbo tọn, wẹndomẹ etọn yọ́n-na-yizan na mí taun.—Heb. 4:12.
“PỌ́N LẸNGBỌVU JIWHEYẸWHE TỌN”
To whenuena Johanu Baptizitọ lọ mọ Jesu, e lá po jidide po dọmọ: “Pọ́n Lẹngbọvu Jiwheyẹwhe tọn, he ze ylando aihọn tọn yì.” (Joh. 1:29) Dile Jesu to gbejizọnlinzin gbọn Samalia, Galili, Jude, po aigba he tin to whèzẹtẹn Jọdani tọn po ji—bo to yẹwhehodọ, bo to mẹplọn, bosọ to azọ́njiawu lẹ wà—‘mẹsusu dọnsẹpọ ẹ bo yí ì sè.’—Joh. 10:41, 42.
Dopo to azọ́njiawu titengbe hugan he Jesu wà lẹ mẹ wẹ fọnsọnku Lazalọsi tọn. Mẹsusu wẹ yí Jesu sè to whenuena yé mọ bọ dawe enẹ he ko kù bo nọ̀ yọdò mẹ na azán ẹnẹ gọwá ogbẹ̀. Ṣigba, ogán yẹwhenọ lẹ tọn po Falesi lẹ po blasé nado hù Jesu. Enẹwutu, Jesu tọ́nyi sọn finẹ biọ “otò he sẹpọ zungbo dali, yì tòdaho de mẹ, he yè nọ ylọ Eflaimi.”—Joh. 11:53, 54.
Gblọndo Na Kanbiọ Owe-Wiwe Tọn Lẹ:
1:35, 40—Gbọnvona Andle, mẹnu wẹ devi he ṣite to apá na Johanu Baptizitọ lọ? Mẹhe basi kandai lọ nọ dlẹnalọdo Johanu Baptizitọ lọ to whepoponu taidi “Johanu” bo ma ylọ yinkọ ede tọn to fidepope to Wẹndagbe etọn mẹ. Enẹwutu, e họnwun dọ devi he yinkọ etọn ma yin didọ lọ wẹ mẹhe kàn owe Wẹndagbe tọn lọ, yèdọ Johanu.
2:20—Tẹmpli tẹwẹ yè yí “owhè kandeṣidopo . . . do gbá”? Tẹmpli Zelubabẹli tọn he Ahọlu Hẹlodi Jude tọn vọ́ gbá wẹ Ju lẹ to alọdlẹndo. Sọgbe hẹ nuhe whenuho-kàntọ Josèphe dọ, azọ́n enẹ bẹjẹeji to owhe 18tọ gandudu Hẹlodi tọn whenu, yèdọ to gblagbla 18/17 J.W.M. mẹ. Fiwiwe tẹmpli lọ tọn po adà titengbe etọn devo lẹ po yin gbigbá to owhe ṣinatọ̀n gblamẹ. Ṣigba, azọ́n tẹmpli lọ blebu gbigbá tọn zindonukọn kakajẹ Juwayi owhe 30 W.M., whenuena Ju lẹ dọ dọ owhe 46 wẹ yè yí do gbá ẹ, podọ azọ́n lọ sọ zindonukọn to enẹgodo.
5:14—Be ylando wẹ nọ hẹnmẹ jẹazọ̀n ya? E ma yinmọ dandan gba. Dawe he Jesu hẹnazọ̀ngbọna lọ ko to azọ̀njẹ na owhe 38 na mape he e dugu etọn wutu. (Joh. 5:1-9) Nuhe dọ Jesu te wẹ yindọ todin he dawe lọ ko mọ lẹblanu yí, e dona hodo aliho whlẹngán tọn bo masọ dona desọn ojlo mẹ bo waylando ba, e ma yinmọ nuhe ylan hugan azọ̀n wẹ na bẹpla ẹ. Dawe lọ sọgan jai jẹ ylando he ma sọgan yin jijona de mẹ, he na dekọtọn do okú matin todido fọnsọnku tọn mẹ.—Mat. 12:31, 32; Luku 12:10; Heb. 10:26, 27.
5:24, 25—Mẹnu lẹ wẹ to ‘tintọ́n sọn okú mẹ biọ ogbẹ̀ mẹ’? Jesu to hodọ gando mẹhe ko kú to gbigbọ-liho dai ṣigba he yí ewọ sè to whenuena yé sè ohó etọn lẹ bo masọ zindonukọn to ylanwiwa yetọn mẹ ba lẹ go. Yé “tọ́n sọn okú mẹ biọ ogbẹ̀ mẹ” to linlẹn lọ mẹ dọ whẹdida okú tọn yin didesẹ sọn okọ̀ na yé, bọ yé mọ todido ogbẹ̀ madopodo tọn yí na yise yetọn to Jiwheyẹwhe mẹ wutu.—1 Pita 4:3-6.
5:26; 6:53—Etẹwẹ e zẹẹmẹdo nado tindo ‘ogbẹ̀ to mẹdetiti mẹ’? Na Jesu Klisti, ehe zẹẹmẹdo nugopipe titengbe awe delẹ mimọyi sọn Jiwheyẹwhe dè—yèdọ nugopipe lọ nado hẹn gbẹtọvi lẹ tindo teninọ dagbe de to Jehovah nukọn gọna huhlọn lọ nado na ogbẹ̀ mẹhe kú lẹ gbọn fọnsọnku gblamẹ. Na hodotọ Jesu tọn lẹ, ‘ogbẹ̀ tintindo to yedelẹ mẹ’ zẹẹmẹdo ogbẹ̀ mimọyi to gigọ́ mẹ. Klistiani yiamisisadode lẹ nọ mọ ogbẹ̀ mọnkọtọn yí to whenuena yé yin finfọnsọnku do ogbẹ̀ olọn mẹ tọn mẹ. Nugbonọ he tindo todido aigba ji tọn lẹ na mọ ogbẹ̀ yí to gigọ́ mẹ kiki to whenuena yé na lùn whlepọn godo tọn tọ́n, ehe na wá aimẹ to vivọnu Gandudu Owhe Fọtọ́n Klisti tọn godo tlolo.—1 Kọl. 15:52, 53; Osọhia 20:5, 7-10.
6:64—Be sọn whenue Jesu to dide Juda Iskaliọti gbọ́n wẹ e ko yọnẹn dọ ewọ na wá de emi hia ya? E taidi dọ e ma yinmọ gba. Ṣigba, to gbèdopo to owhe 32 W.M., Jesu dọna apọsteli etọn lẹ dọ: “Dopo mìtọn yin [mẹhẹngbletọ] de.” Vlavo, to whenẹnu Jesu ko doayi ‘bẹjẹeji’ ylanwiwa tọn de go to Juda Iskaliọti mẹ.—Joh. 6:66-71.
Nuhe Mí Plọn sọn E Mẹ:
2:4. Jesu to didohia Malia dọ taidi Ovi yiamisisadode Jiwheyẹwhe tọn he ko yí baptẹm, Otọ́ olọn mẹ tọn etọn dè wẹ ewọ dona yí anademẹ sọn. Dile etlẹ yindọ Jesu ṣẹṣẹ bẹ lizọnyizọn etọn jẹeji wẹ, e yọ́n ojlẹ azọ́n he yin didena ẹn tọn ganji, kakajẹ ojlẹ okú avọ́sinsan tọn etọn ji. E ma sọgan na dotẹnmẹ hagbẹ whẹndo tọn he tlẹ sẹpọ ẹ de, taidi Malia, nado hẹnalọdotena ẹn to ojlo Jiwheyẹwhe tọn wiwà mẹ. Gbemima dopolọ wẹ mí dona nọ yí do sẹ̀n Jehovah Jiwheyẹwhe.
3:1-9. Apajlẹ Nikodemi, ogán Ju lẹ tọn de tọn plọn mí onú voovo awe. Tintan, Nikodemi do whiwhẹ po zinzin po hia bosọ yọnẹn dọ emi tindo nuhudo gbigbọmẹ tọn na e kẹalọyi visunnu whlẹpatọ tọn tata de taidi mẹplọntọ he yin didohlan gbọn Jiwheyẹwhe dali. Klistiani nugbo lẹ tindo nuhudo whiwhẹ tọn to egbehe ga. Awetọ, Nikodemi whleawu nado lẹzun devi Jesu tọn to whenuena Jesu gbẹ́ pò to aigba ji. Vlavo obu gbẹtọ tọn, ojlo lọ nado gbọṣi ogántẹn etọn mẹ to Tohodọtọ Ju lẹ tọn ṣẹnṣẹn po owanyina adọkunnu lẹ po wẹ glọnalina ẹn. Mí sọgan plọn nuhọakuẹ de sọn ehe mẹ: Mí ma dona na dotẹnmẹ ayilinlẹn mọnkọtọn lẹ nado glọnalina mí nado ‘ze yatin mítọn bo to hihodo Jesu.’—Luku 9:23.
4:23, 24. Na sinsẹ̀n-bibasi mítọn nido yin alọkẹyi gbọn Jiwheyẹwhe dali, e dona tin to kọndopọ mẹ hẹ nugbo he yin didehia to Biblu mẹ lẹ bosọ yin anadena gbọn gbigbọ wiwe dali.
6:27. Azọ́nwiwa na “núdùdù [he] nọ nọte kakajẹ ogbẹ̀ madopodo” zẹẹmẹdo vivẹnudido nado hẹn pekọwana nuhudo gbigbọmẹ tọn mítọn lẹ. Mọwiwà nọ hẹn ayajẹ wá na mí.—Mat. 5:3.
6:44. Jehovah nọ hò dopodopo mítọn tọn pọ́n. E nọ dọ̀n mí sẹpọ Ovi etọn gbọn azọ́n yẹwhehodidọ tọn lọ yíyí do hẹn wẹndagbe lọ jẹ mí dè tlọlọ dali podọ gbọn gbigbọ wiwe Etọn yiyizan nado gọalọna mí nado mọnukunnujẹ nugbo Biblu tọn lẹ mẹ bo yí yé do yizan mẹ dali.
11:33-36. Numọtolanmẹ mítọn lẹ didohia ma yin ohia madogán tọn gba.
‘TO HIHODO E’
Dile Juwayi owhe 33 W.M. to sisẹpọ, Jesu lẹkọyi Bẹtani. To Nisan 9, e zọ̀n kẹtẹkẹtẹvu de ji wá Jelusalẹm. To Nisan 10, Jesu biọ tẹmpli mẹ whladopo dogọ. To gblọndo mẹ na odẹ̀ he e hò na oyín Otọ́ etọn tọn nido yin gigopana, ogbè de wá sọn olọn mẹ dọmọ: “Yẹn ko pagigona ẹn, bo nasọ vọ́ gigopana ẹn.”—Joh. 12:28.
Dile yé to núdùdù Juwayi tọn dù, Jesu na ayinamẹ titengbe delẹ devi etọn lẹ jẹnukọnna yìyì etọn bosọ hodẹ̀ do ota yetọn mẹ. Jesu fọnsọnku to whenuena e ko yin wiwle, bo yin whẹdana bosọ yin whiwhedo núgo godo.
Gblọndo Na Kanbiọ Owe-Wiwe Tọn Lẹ:
14:2—Nawẹ Jesu na “wleawu otẹn de tọn dai” na hodotọ nugbonọ etọn lẹ to olọn mẹ gbọn? Ehe na biọ dọ Jesu ni hẹn alẹnu yọyọ lọ lodo gbọn awusọhia to Jiwheyẹwhe nukọn bo ze nuhọakuẹ-yinyin ohùn etọn tọn do nukọnna Ẹn dali. Awuwiwle lọ nasọ bẹ huhlọn ahọluduta tọn he Klisti mọyi hẹn, ehe godo fọnsọnku hodotọ yiamisisadode etọn lẹ tọn hlan ogbẹ̀ olọn mẹ tọn na bẹjẹeji.—1 Tẹs. 4:14-17; Heb. 9:12, 24-28; 1 Pita 1:19; Osọhia 11:15.
19:11—Be Juda Iskaliọti wẹ Jesu to alọdlẹndo to whenuena e dọhona Pilati gando mẹhe jo Ewọ do alọ Pilati tọn mẹ go ya? Kakati nido yin Juda kavi omẹ tangan devo depope, e taidi dọ mẹhe doalọ to okú etọn mẹ lẹpo wẹ Jesu tindo to ayiha mẹ. Ehe bẹ Juda, “ogán yẹwhenọ lẹ tọn . . . po [Tohodọtọ Ju lẹ tọn] lẹpo po” hẹn, kakajẹ “agundaho” he yin linlẹndiọna nado biọ dọ Balabas ni yin tuntundote lẹ ji.—Mat. 26:59-65; 27:1, 2, 20-22.
20:17—Naegbọn Jesu dọna Malia Magdaleni nado gbọ alọdo e go? E họnwun dọ Malia tẹdo Jesu go na e lẹndọ ewọ jlo na hẹji yì olọn mẹ bọ emi ma nasọ mọ ẹn gbede ba. Nado hẹn Malia deji dọ emi ma ko to yìyì, Jesu dọna ẹn nado gbọ titẹdo ewọ go ṣigba bo yì lá owẹ̀n fọnsọnku emitọn tọn na devi emitọn lẹ.
Nuhe Mí Plọn sọn E Mẹ:
12:36. Nado lẹzun “ovi hinhọ́n tọn” kavi hinhọ́n-hẹntọ lẹ, mí dona tindo oyọnẹn he pegan Biblu he yin Ohó Jiwheyẹwhe tọn. Enẹgodo, mí dona yí oyọnẹn enẹ zan nado dọ̀n mẹdevo lẹ sọn zinvlu gbigbọmẹ tọn mẹ wá hinhọ́n Jiwheyẹwhe tọn nù.
14:6. Aliho devo de ma tin nado mọ nukundagbe Jiwheyẹwhe tọn adavo gbọn Jesu Klisti gblamẹ. Kiki gbọn yise tintindo to Jesu mẹ po apajlẹ etọn hihodo po dali wẹ mí sọgan dọnsẹpọ Jehovah.—1 Pita 2:21.
14:15, 21, 23, 24; 15:10. Tonusisena ojlo Jiwheyẹwhe tọn nọ gọalọna mí nado gbọṣi owanyi Jiwheyẹwhe tọn po owanyi Ovi etọn tọn po mẹ.—1 Joh. 5:3.
14:26; 16:13. Gbigbọ wiwe Jehovah tọn nọ yinuwa taidi mẹplọntọ podọ nuflinmẹtọ de. E sọ nọ yinuwa nado de nugbo lẹ hia. Gbọnmọ dali, e sọgan gọalọna mí nado whẹ́n to oyọnẹn, nuyọnẹn, zinzin, wuntuntun, po nugopipe nulẹnpọn tọn po mẹ. Enẹwutu, mí dona nọ sinyẹnlin to odẹ̀ mẹ, titengbe nado biọ gbigbọ enẹ.—Luku 11:5-13.
21:15, 19. Jesu kanse Pita eyin e yiwanna emi hú “ehelẹ,” enẹ wẹ whèvi he tin to nukọn yetọn lẹ. Jesu gbọnmọ dali zinnudeji na Pita dọ ewọ dona de nado yí whenu-gigọ́ do hodo emi kakati nado doafọna agbasazọ́n whèhuhu tọn de. To nulinlẹnpọndo kandai owe Wẹndagbe lẹ tọn ji godo, mì gbọ mí ni magbe dogọ nado yiwanna Jesu hú onú devo depope he sọgan dọ̀n mí. Mọwẹ, mì gbọ mí ni yí ahun lẹpo do to hihodo e zọnmii.
[Yẹdide to weda 31]
Etẹlẹ wẹ mí sọgan plọn sọn apajlẹ Nikodemi tọn mẹ?