“Mìwlẹ Na Yin Kunnudetọ Ṣie”

1, 2. (a) Mẹnu wẹ yin kunnudetọ nugbonọ hugan Jehovah tọn? (b) Etẹwẹ yinkọ lọ Jesu zẹẹmẹdo, podọ nawẹ Visunnu Jiwheyẹwhe tọn nọgbẹ̀ sọgbe hẹ oyín enẹ gbọn?

“NA EHE wutu wẹ yẹn do yin jiji, podọ na ehe wutu wẹ yẹn ko wá aihọn mẹ, na yẹn nido dekunnu gando nugbo lọ go.” (Hia Johanu 18:33-37.) To whenue Jesu Klisti tin to owhẹ̀ nukọn wẹ e dọ ohó enẹlẹ na ayimatẹngán Lomu tọn to Jude. Jesu ṣẹṣẹ do ede hia taidi ahọlu de. To owhe susu godo, apọsteli Paulu dlẹnalọdo apajlẹ adọgbigbo Jesu tọn, “mẹhe taidi kunnudetọ de ko dekunnu dagbe to gbangba to Pọntiu Pilati nukọn.” (1 Tim. 6:13) Na nugbo tọn, e nọ biọ adọgbigbo nujọnu tọn to whedelẹnu nado yin “kunnudetọ nugbonọ po nugbo po” de to aihọn Satani tọn he gọ́ na wangbẹna ehe mẹ!—Osọ. 3:14.

² Taidi Ju de, Jesu ko yin kunnudetọ Jehovah tọn sọn whenue gbọ́n e yin jiji. (Isa. 43:10) Na nugbo tọn, ewọ wá lẹzun kunnudetọ daho hugan he dekunnu gando oyín Jiwheyẹwhe tọn go. Jesu yọ́n nujọnu-yinyin oyín he Jiwheyẹwhe na ẹn tọn taun. To whenue angẹli de dọna Josẹfu, yèdọ otọ́ mẹgopọntọ Jesu tọn dọ nuhe to ohò Malia tọn mẹ yin gbọn gbigbọ wiwe dali, angẹli lọ yidogọ dọmọ: “Ewọ na ji visunnu de, podọ hiẹ dona ylọ oyín etọn dọ Jesu, na e na whlẹn omẹ etọn lẹ sọn ylando yetọn lẹ mẹ.” (Mat. 1:20, 21) Weyọnẹntọ he nọ basi zẹẹmẹ do Biblu ji lẹ kẹalọyi to paa mẹ dọ yinkọ lọ Jesu wá sọn yinkọ Heblu tọn Jeṣua mẹ, bo bẹ sándogli oyín Jiwheyẹwhe tọn hẹn, ehe zẹẹmẹdo “Jehovah Wẹ Whlẹngán.” Sọgbe hẹ zẹẹmẹ yinkọ etọn tọn, Jesu gọalọna “lẹngbọ owhé Islaeli tọn he bu lẹ” nado lẹnvọjọ sọn ylando yetọn lẹ mẹ nado sọgan tindo nukundagbe Jehovah tọn whladopo dogọ. (Mat. 10:6; 15:24; Luku 19:10) Enẹwutu, Jesu yí zohunhun do dekunnu gando Ahọluduta Jiwheyẹwhe tọn go. Wẹndagbe-kantọ Malku na linlin dọmọ: “Jesu tọ́nyi Galili, bo to yẹwheho wẹndagbe Jiwheyẹwhe tọn dọ bo to didọmọ: ‘Ojlẹ dide lọ ko wá, podọ ahọluduta Jiwheyẹwhe tọn ko dọnsẹpọ. Mì lẹnvọjọ, mì gbẹtọ lẹ emi, bo tindo yise to wẹndagbe lọ mẹ.’” (Malku 1:14, 15) Jesu sọ yí adọgbigbo do de sinsẹ̀ngán Ju lẹ tọn gbà, ehe zọ́n bọ yé kàn ayiha bọ e yin hùhù.—Malku 11:17, 18; 15:1-15.

 3. Etẹwẹ jọ to azán atọ̀ntọ gbè to okú Jesu tọn godo?

³ Ṣigba, onú jiawu de jọ! To whenue Jesu yin hùhù po kanyinylan po godo, Jehovah fọ́n ẹn sọnku to azán atọ̀ntọ gbè, e ma yin taidi gbẹtọvi de, ṣigba taidi nudida gbigbọnọ he ma sọgan kú de. (1 Pita 3:18) Nado do ehe hia, Oklunọ Jesu yí agbasa gbẹtọvi tọn do bo na kunnudenu dọ emi ko gọwá ogbẹ̀. To gbeegbe Jesu yin finfọnsọnku, e whè gbau, whla atọ́n wẹ e sọawuhia devi etọn voovo lẹ.—Mat. 28:8-10; Luku 24:13-16, 30-36; Joh. 20:11-18.

 4. Opli tẹwẹ Jesu deanana to fọnsọnku etọn godo, podọ azọngban tẹwẹ e hẹn họnwun na devi etọn lẹ?

⁴ Whla atọ́ntọ he Jesu sọawuhia, e do ede hia apọsteli etọn lẹ po mẹdevo he pli dopọ hẹ yé lẹ po. To nujijọ ayidego tọn enẹ whenu, e basi zẹẹmẹ na yé sọn Ohó Jiwheyẹwhe tọn mẹ. “E hùn ayiha yetọn to gigọ́ mẹ nado mọnukunnujẹ zẹẹmẹ Owe-wiwe lẹ tọn mẹ.” Enẹwutu, yé wá mọnukunnujẹemẹ dọ okú etọn to alọ kẹntọ Jiwheyẹwhe tọn lẹ tọn mẹ po fọnsọnku jiawu etọn po ko yin didọdai to Owe-wiwe lẹ mẹ. Nado dotana opli ayidego tọn enẹ, Jesu hẹn nuhe azọngban todoaitọ etọn lẹ tọn bẹhẹn họnwun na yé. E dọna yé dọ “to dodonu oyín etọn tọn ji, yẹwheho lẹnvọjọ tọn na jona ylando lẹ tọn na yin didọ to akọta lẹpo mẹ—yèdọ bẹsọn Jelusalẹm.” E yidogọ dọmọ: “Mìwlẹ wẹ na yin kunnudetọ onú ehelẹ tọn.”—Luku 24:44-48.

5, 6. (a) Naegbọn Jesu do dọmọ: “Mìwlẹ na yin kunnudetọ ṣie”? (b) Adà yọyọ lẹndai Jehovah tọn tẹwẹ devi Jesu tọn lẹ dona hẹn zun yinyọnẹn?

⁵ Enẹwutu to azán 40 godo, to whenue Jesu sọawuhia gbọngodo, apọsteli etọn lẹ na ko mọnukunnujẹ gbedide he e na yé lọ mẹ dọmọ: “Mìwlẹ na yin kunnudetọ ṣie to Jelusalẹm podọ to Jude po Samalia lẹpo po, podọ kaka yì awà he dẹn hugan aigba tọn lẹ ji.” (Owalọ 1:8) Naegbọn Jesu do dọ dọ, “Mìwlẹ na yin kunnudetọ ṣie,” bọ e ma yin Jehovah tọn? Jesu sọgan ko dọ, ‘Mìwlẹ na yin kunnudetọ Jehovah tọn,’ ṣigba Islaelivi lẹ wẹ Jesu to hodọna, podọ yé ko yin kunnudetọ Jehovah tọn lẹ.

⁶ Todin, devi Jesu tọn lẹ dona hẹn adà yọyọ lẹndai Jehovah tọn de zun yinyọnẹn, yèdọ nude he yin nujọnu hugan whlẹngán Islaelivi lẹ tọn sọn kanlinmọgbenu to Egipti podọ to nukọn mẹ to Babilọni. Okú po fọnsọnku Jesu Klisti tọn po hẹn ẹn yọnbasi na gbẹtọvi lẹ nado yin tuntundote sọn kanlinmọgbenu he ylan hugan lọ si, yèdọ ylando po okú po. To Pẹntikọsti 33 W.M., devi yọyọ yiamisisadode Jesu tọn lẹ hẹn “onú jiawu Jiwheyẹwhe tọn lẹ” zun yinyọnẹn na gbẹtọ lẹ, podọ mẹsusu he sè lẹ kẹalọyi owẹ̀n lọ. Jesu he yin finfọnsọnku lọ tindo aṣẹpipa yọyọ de to olọn mẹ, podọ Jehovah to yíyí i zan nado whlẹn gbẹtọ fọtọ́n susu lẹ gán to aigba ji.—Owalọ 2:5, 11, 37-41.

 7. Etẹwẹ nujijọ he wá aimẹ to Pẹntikọsti 33 W.M. dohia?

⁷ Nujijọ he wá aimẹ to hùnwhẹ Pẹntikọsti 33 W.M. dohia dọ Jehovah ko gbọn homẹdagbe dali kẹalọyi avọ́sinsan pipé Jesu tọn taidi ovẹsè de, kavi nuhe súdo ylando tọn. (Heb. 9:11, 12, 24) Dile Jesu basi zẹẹmẹ etọn do, ewọ wá, “e ma yin nado yin lizọnyina gba, ṣigba nado yilizọn namẹ bo ze alindọn etọn jo taidi ofligọ de do ota mẹsusu tọn mẹ.” (Mat. 20:28) E ma yin Juvi he lẹnvọjọ lẹ kẹdẹ wẹ yin “mẹsusu” he na mọaleyi sọn ofligọ Jesu tọn mẹ. Kakatimọ, ojlo Jiwheyẹwhe tọn wẹ yindọ “gbẹtọ wunmẹ lẹpo ni yin whinwhlẹngán,” to whenuena e yindọ ofligọ lọ “ze ylando aihọn tọn yì!”—1 Tim. 2:4-6; Joh. 1:29.

 8. Obá tẹ mẹ wẹ devi Jesu tọn lẹ dekunnu jẹ, podọ nawẹ ehe yọnbasi gbọn?

⁸ Be devi dowhenu tọn Jesu tọn enẹlẹ tindo adọgbigbo he jẹ nado to kunnude gando ewọ go ya? Mọwẹ, ṣigba e ma yin sọn huhlọn yetọn titi mẹ. Gbigbọ wiwe huhlọnnọ Jehovah tọn wẹ whàn yé bosọ na yé huhlọn nado to kunnude zọnmii. (Hia Owalọ lẹ 5:30-32.) To nudi owhe 27 to Pẹntikọsti 33 W.M. godo, mí sọgan dọ dọ Ju lẹ po Kosi lẹ po ko sè “nugbo wẹndagbe enẹ tọn” to “nudida he to olọn glọ lẹpo” mẹ.—Kọl. 1:5, 23.

 9. Dile e yin didọdai do, etẹwẹ jọ do agun Klistiani dowhenu tọn lọ go?

⁹ Ṣigba, e blawu dọ atẹṣiṣi wá lìn biọ agun Klistiani dowhenu tọn lọ mẹ dile ojlẹ to yìyì. (Owalọ 20:29, 30; 2 Pita 2:2, 3; Juda 3, 4) Dile Jesu ko dohia do, atẹṣiṣi mọnkọtọn he “mẹylankan lọ,” yèdọ Satani yin adọ̀ etọn, na to susu deji bo na to nuyiwa do agun Klistiani nugbo tọn ji kakajẹ “vivọnu titonu lọ tọn.” (Mat. 13:37-43) Enẹgodo, Jehovah na de Jesu taidi Ahọlu do gbẹtọvi lẹ ji. Enẹ jọ to octobre 1914, bo dohia dọ “azán godo tọn” titonu ylankan Satani tọn lẹ tọn ko bẹjẹeji.—2 Tim. 3:1.

10. (a) Ojlẹ ayidego tọn tẹwẹ Klistiani yiamisisadode egbezangbe tọn lẹ dlẹnalọdo? (b) Etẹwẹ jọ to octobre 1914, podọ nawẹ ehe wá họnwun hezeheze gbọn?

¹⁰ Owhe susu jẹnukọn, Klistiani yiamisisadode egbezangbe tọn lẹ ko dlẹnalọdo octobre 1914 taidi ojlẹ ayidego tọn de. Yé wá tadona ehe kọ̀n, na nudọnamẹ he tin to dọdai Daniẹli tọn he gando atin daho de he yin hihọliai bo nasọ wá whẹ́n to whenue “ojlẹ ṣinawe” ko juwayi godo go mẹ wutu. (Dan. 4:16) Jesu dlẹnalọdo ojlẹ ehe dopolọ taidi “ojlẹ dide akọta lẹ tọn” to dọdai etọn he gando tintin tofi etọn to sọgodo po “vivọnu titonu lọ tọn” po go mẹ. Bẹsọn owhe 1914 he yin owhe ayidego tọn enẹ mẹ gbọ́n, “ohia tintin tofi” Klisti tọn taidi Ahọlu yọyọ aigba tọn ko họnwun na mẹlẹpo. (Mat. 24:3, 7, 14; Luku 21:24) Enẹwutu, sọn whenẹnu, dopo to “onú jiawu Jiwheyẹwhe tọn lẹ” mẹ wẹ yindọ Jehovah ze Jesu do ofìn ji taidi Ahọlu do gbẹtọvi lẹ ji.

11, 12. (a) To wẹkẹ-whàn tintan godo to 1919, etẹwẹ Ahọlu yọyọ aigba tọn jẹ wiwà ji? (b) Nujijọ devo tẹwẹ bẹjẹeji bẹsọn gblagbla owhe 1930 tọn lẹ mẹ? (Pọ́n yẹdide he tin to bẹjẹeji hosọ ehe tọn.)

¹¹ Taidi Ahọlu yọyọ aigba tọn, Jesu Klisti jẹ hodotọ yiamisisadode etọn lẹ desọn kanlinmọgbenu “Babilọni Daho lọ” tọn ji. (Osọ. 18:2, 4) To wẹkẹ-whàn tintan godo to 1919, dotẹnmẹ dagbe hundote nado dekunnu lẹdo aihọn pé gando aliho he Jiwheyẹwhe yizan nado whlẹn gbẹtọvi lẹ gán po wẹndagbe Ahọluduta he yin didoai lọ tọn po go. Klistiani yiamisisadode lẹ yí dotẹnmẹ ehe zan nado dekunnu, bọ mẹyiamisisadode fọtọ́n susu devo lẹ yin bibẹpli, bọ yelọsu wá lẹzun gudutọgbẹ́ Klisti tọn lẹ.

¹² Bẹsọn gblagbla owhe 1930 lẹ tọn mẹ, e họnwun dọ Klisti ko jẹ livi susu “lẹngbọ devo lẹ” tọn bẹpli ji, ehe bẹ “gbẹtọ susugege de” sọn akọta lẹpo mẹ hẹn. To anademẹ Klistiani yiamisisadode lẹ tọn glọ, gbẹtọ susugege ehe lọsu nọ hodo apajlẹ adọgbigbo tọn Jesu tọn bosọ nọ hẹn ẹn zun yinyọnẹn to gbangba dọ whlẹngán emitọn wá sọn Jiwheyẹwhe po Klisti po dè. Eyin omẹ ehelẹ doakọnnanu to azọ́n kunnudide tọn ehe mẹ bo do yise hia to avọ́sinsan ofligọ Klisti tọn mẹ, yé na tindo lẹblanulọkẹyi lọ nado lùn “nukunbibia daho lọ” tọ́n, ehe na hẹn aihọn Satani tọn wá opodo.—Joh. 10:16; Osọ. 7:9, 10, 14.

13. Taidi Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ, etẹwẹ mí magbe nado wà, podọ etẹwutu mí sọgan deji dọ mí na tindo kọdetọn dagbe?

¹³ Mì gbọ mí ni zindonukọn nado nọ wlebòna lẹblanulọkẹyi he mí tindo nado nọ dekunnu gando “onú jiawu” he Jehovah Jiwheyẹwhe ko wà lẹ po opagbe sọgodo tọn etọn lẹ po go. Nugbo wẹ dọ kunnudide mọnkọtọn ma nọ bọawu to whelẹponu. Mẹmẹsunnu mítọn susu wẹ nọ pehẹ ojlo matindo, mẹṣanko kavi homẹkẹn to aigba-denamẹ he ji yé nọ dekunnu te lẹ. Mílọsu sọgan wà nuhe apọsteli Paulu po gbẹdohẹmẹtọ etọn lẹ po wà. Paulu dọmọ: “Mí wleawuna adọgbigbo gbọn Jiwheyẹwhe mítọn dali nado dọho wẹndagbe Jiwheyẹwhe tọn na mì to tuklajijẹ susu mẹ.” (1 Tẹs. 2:2) Enẹwutu, mì dike mí gbọjọ gbede blo. Kakatimọ, mì gbọ mí ni magbe nado to nugbonọ yin na opagbe he mí do to whenue mí klan míde do wiwe na Jehovah kakajẹ whenue titonu Satani tọn na jẹvọ́. (Isa. 6:11) Mí ma sọgan wà ehe po huhlọn mítọn titi po, ṣigba taidi Klistiani dowhenu tọn lẹ, mí dona nọ hodẹ̀ dọ Jehovah ni na mí gbigbọ wiwe etọn nado sọgan tindo “huhlọn he hú jọwamọ tọn.”—Hia 2 Kọlintinu lẹ 4:1, 7; Luku 11:13.

14, 15. (a) Nawẹ gbẹtọ lẹ nọ yinuwa hẹ Klistiani lẹ to owhe kanweko tintan whenu gbọn, podọ etẹwẹ apọsteli Pita dọ gando yé go? (b) Etẹwẹ dona yin numọtolanmẹ mítọn eyin yè yinuwa hẹ mí to aliho agọ̀ mẹ, na mí yin Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ wutu?

¹⁴ To egbehe, gbẹtọ livi susu lẹ sọgan sọalọakọ́n dọ emi yin Klistiani, “ṣigba yé mọ́n [Jiwheyẹwhe] gbọn azọ́n yetọn lẹ dali, na yé yin osùnú po tolivẹtọ lẹ po wutu bo ma yin alọkẹyi na azọ́n dagbe wunmẹ depope.” (Titu 1:16) To owhe kanweko tintan whenu, suhugan gbẹtọ lẹ tọn gbẹwanna Klistiani nugbo lẹ. Enẹwutu wẹ apọsteli Pita do wlan dọmọ: “Eyin yè to mì vlẹko na oyín Klisti tọn wutu, ayajẹnọ wẹ mì, na . . . gbigbọ Jiwheyẹwhe tọn . . . tin to mì ji.”—1 Pita 4:14.

¹⁵ Be hogbe gbọdo enẹlẹ sọgan yin yiyizan na Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ to egbehe ya? Mọwẹ, na mí nọ dekunnu dọ Jesu ko yin ahọlu. Enẹwutu, nudopolọ wẹ e yin nado yin wangbẹna na oyín Jehovah tọn wutu podọ nado yin ‘vivlẹko na oyín Jesu Klisti tọn wutu,’ mẹhe dọna agọjẹdomẹtọ etọn lẹ dọmọ: “Yẹn wá to oyín Otọ́ ṣie tọn mẹ, ṣigba mìwlẹ ma yí mi.” (Joh. 5:43) Enẹwutu, to whedevonu he hiẹ na pehẹ nukundiọsọmẹ to azọ́n kunnudide tọn towe mẹ, ma dibu blo. Nuyiwahẹmẹ agọ̀ mọnkọtọn dohia dọ hiẹ tindo nukundagbe Jiwheyẹwhe tọn podọ gbigbọ etọn ‘tin to jiwe.’

16, 17. (a) Numimọ tẹwẹ omẹ Jehovah tọn lẹ to tintindo to awà aihọn lọ tọn susu ji? (b) Etẹwẹ yin gbemima towe?

¹⁶ To ojlẹ dopolọ mẹ, mí to jideji vonọtaun tindo to awà aihọn lọ tọn susu ji. Mí gbẹ́ nọ mọ gbẹtọ he tindo ojlo nado dotoai lẹ, mẹhe mí sọgan lá owẹ̀n whlẹngán tọn lọ na lẹ, etlẹ yin to aigba-denamẹ he ji mí nọ wazọ́n te whẹwhẹ lẹ. Mì gbọ mí ni nọ dovivẹnu nado lẹkọyi mẹhe do ojlo hia lẹ dè, podọ eyin e yọnbasi, nado nọ plọn Biblu hẹ yé bo gọalọna yé nado zindonukọn jẹ klandowiwe po baptẹm po kọ̀n. E yọnbasi dọ mí ni tindo numọtolanmẹ mẹmẹyọnnu Sarie he nọ nọ̀ Afrique du Sud tọn nkọ, mẹhe ko yin zohunhunnọ to azọ́n kunnudide tọn mẹ na nuhe hugan owhe 60. E dọmọ: “N’nọ dopẹ́ taun dọ, avọ́sinsan ofligọ Jesu tọn zọ́n bọ n’tindo haṣinṣan dagbe de hẹ Jehovah, yèdọ Nupojipetọ wẹkẹ lọ tọn, podọ e nọ vivi na mi nado hẹn oyín gigonọ etọn zun yinyọnẹn na mẹdevo lẹ.” Ewọ po asu etọn Martinus po ko gọalọna mẹsusu, gọna ovi yetọn atọ̀n lẹ, nado lẹzun Jehovah sẹ̀ntọ. Sarie yidogọ dọmọ: “Nuwiwa devo depope ma nọ hẹn pekọ wá na mi sọmọ, podọ gbọn gbigbọ wiwe etọn gblamẹ, Jehovah nọ na mímẹpo huhlọn he mí tindo nuhudo etọn nado zindonukọn to azọ́n gbẹwhlẹngán tọn ehe mẹ.”

¹⁷ Vlavo mí ko yí baptẹm kavi mí to vivẹnudo nado jẹ yanwle enẹ kọ̀n, mí tindo whẹwhinwhẹ́n lẹpo nado nọ dopẹ́ na lẹblanulọkẹyi he mí tindo nado tin to agun lẹdo aihọn pé Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ tọn mẹ. Enẹwutu, zindonukọn nado to kunnude mlẹnmlẹn dile a to vivẹnudo nado gbọṣi wiweji to aihọn mawé Satani tọn mẹ. Gbọnmọ dali, hiẹ na hẹn gigo wá na Otọ́ owanyinọ mítọn he tin to olọn mẹ, mẹhe mí tindo lẹblanulọkẹyi nado tindo yinkọ gigonọ etọn to ota.