‘Ohó Jehovah Tọn to Whinwhẹ́n Deji’
‘E ko do osẹ́n etọn hlan gbonu do aigba ji; ohó etọn sọ dowezun po awuyiya po.’—PSALM 147:15.
1, 2. Azọ́ndenamẹ tẹwẹ Jesu na devi etọn lẹ, podọ etẹwẹ e bẹhẹn?
DOPO to dọdai jiawu hugan lẹ mẹ to Biblu mẹ yin mimọ to Owalọ lẹ 1:8. Ojlẹ vude jẹnukọnna olọn mẹ yìyì etọn, Jesu dọna hodotọ nugbonọ etọn lẹ dọmọ: “Mìwlẹ na mọ huhlọn yí whenuena [gbigbọ wiwe] wá mì ji: mìwlẹ nasọ yin kunnudetọ na mi . . . jẹ opodo aigba tọn.” Azọ́n pligidi nankọtọn die ehe na sọawuhia nado yin!
2 Nado lá ohó Jiwheyẹwhe tọn gbọn aigba lẹpo ji dona ko yin azọ́ndenamẹ avùnnukundiọsọmẹ tọn de na devi kleun he mọ ẹn yí lẹ. Lẹnnupọndo nuhe e bẹhẹn ji. Yé dona gọalọna gbẹtọ lẹ nado mọnukunnujẹ wẹndagbe Ahọluduta Jiwheyẹwhe tọn mẹ. (Matiu 24:14) Nado yin kunnudetọ Jesu tọn sọ biọ nuplọnmẹ huhlọnnọ etọn lẹ mimahẹ mẹdevo lẹ po zẹẹmẹ azọngban etọn to lẹndai Jehovah tọn mẹ bibasi po ga. Humọ, azọ́n lọ bẹ gbẹtọ lẹ hinhẹnzun devi podọ to enẹgodo bibaptizi yé hẹn. Podọ ehe dona yin wiwà lẹdo aihọn pé!—Matiu 28:19, 20.
3. Jidide etẹ tọn wẹ Jesu na hodotọ etọn lẹ, podọ nawẹ yé yinuwa gando azọ́n he yin nina yé go gbọn?
3 Etomọṣo, Jesu hẹn hodotọ etọn lẹ tindo nujikudo dọ gbigbọ wiwe na tin hẹ yé to azọ́n he ewọ ko na yé hinhẹndi mẹ. Gbọnmọ dali, mahopọnna daho-yinyin azọ́ndenamẹ lọ tọn gọna vivẹnudido sinsinyẹn po danuwiwa agọjẹdomẹtọ lẹ tọn nado doalọtena yé po, devi fliflimẹ Jesu tọn lẹ wà nuhe ewọ ko deanana yé lọ po kọdetọn dagbe po. Nugbo whenuho tọn he ma sọgan yin gbigbẹdai de wẹ e yin.
4. Nawẹ owanyi Jiwheyẹwhe tọn sọawuhia to azọ́ndenamẹ nado dọyẹwheho bosọ plọn mẹdevo lẹ mẹ gbọn?
4 Nujijla yẹwhehodidọ po mẹpinplọn lẹdo aihọn pé tọn po yin dohia owanyi Jiwheyẹwhe tọn na mẹhe ma yọ́n ewọ lẹ. E na yé dotẹnmẹ hundote lọ nado dọnsẹpọ Jehovah bosọ mọ jona ylando lẹ tọn yí. (Owalọ lẹ 26:18) Azọ́ndenamẹ nado dọyẹwheho bo plọnmẹ sọ do owanyi Jiwheyẹwhe tọn hia na mẹhe to owẹ̀n lọ do lẹ, to whenuena e yindọ e nọ na yé dotẹnmẹ nado do mẹdezejo yetọn hlan Jehovah hia bosọ do owanyi yetọn na gbẹtọ hatọ lẹ hia. (Matiu 22:37-39) Apọsteli Paulu yí nukun nujọnu tọn do pọ́n lizọnyizọn Klistiani tọn sọmọ bọ e dlẹnalọdo e taidi “adọkunnu” de.—2 Kọlintinu lẹ 4:7.
5. (a) Fie wẹ mí mọ whenuho dejidego hugan Klistiani fliflimẹ lẹ tọn te, podọ whinwhẹ́n tẹwẹ yin zẹẹmẹ basina to finẹ? (b) Naegbọn owe Owalọ lẹ tọn do tindo zẹẹmẹ na devizọnwatọ Jiwheyẹwhe tọn lẹ to egbehe?
5 Whenuho dejidego hugan nuwiwa yẹwhehodidọ Klistiani fliflimẹ lẹ tọn yin mimọ to owe gbọdo heyin Owalọ lẹ tọn mẹ, heyin kinkàn gbọn devi Luku dali. Kandai mẹhẹnjọsi po jideji awuyiya tọn po de wẹ e yin. Jideji oyọnẹn Ohó Jiwheyẹwhe tọn ehe flin mí Psalm 147:15, he dọmọ: ‘Jehovah ko do osẹ́n etọn hlan gbonu do aigba ji; ohó etọn sọ dowezun po awuyiya po.’ Linlin Klistiani fliflimẹ lẹ tọn, mẹhe gbigbọ wiwe na huhlọn lẹ, yin ojlofọndotenamẹ bosọ tindo zẹẹmẹ taun na míwlẹ to egbehe tlala. Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ to mahẹ tindo to azọ́n yẹwhehodidọ po gbẹtọ lẹ hinhẹnzun devi lẹ tọn dopolọ po mẹ, vogbingbọn lọ poun wẹ yindọ míwlẹ to bibasi to obá he gblo tlala de mẹ. Mí sọ nọ pehẹ nuhahun lẹ heyin nudopolọ hẹ dehe Klistiani lẹ pehẹ to owhe kanweko tintan mẹ. Dile mí gbadopọnna lehe Jehovah dona bosọ na huhlọn Klistiani fliflimẹ tọn lẹ do, yise mítọn to godonọnamẹ etọn mẹ nọ yin hinhẹn lodo.
Jideji to Sọha Devi lẹ Tọn Mẹ
6. Hodidọ tẹ gando whinwhẹ́n go wẹ sọawuhia whlaatọ̀n to owe Owalọ lẹ tọn mẹ, podọ etẹwẹ e dlẹnalọdo?
6 Aliho dopo nado gbadopọnna hẹndi Owalọ lẹ 1:8 tọn wẹ nado gbeje hodidọ lọ ‘ohó Jiwheyẹwhe tọn to whinwhẹ́n deji’ pọ́n, yèdọ hodidọ de he sọawuhia whlaatọ̀n to Biblu mẹ, po vogbingbọn vude delẹ po poun podọ popolẹpo etọn yin mimọ to owe Owalọ lẹ tọn mẹ. (Owalọ lẹ 6:7; 12:24; 19:20) ‘Ohó Jehovah tọn,’ kavi “ohó Jiwheyẹwhe tọn,” to wefọ ehelẹ mẹ dlẹnalọdo wẹndagbe lọ—yèdọ owẹ̀n mẹwhantọ nugbo tọn sọn olọn mẹ wá, owẹ̀n ogbẹ̀nọ, huhlọnnọ he diọ gbẹzan mẹhe kẹalọyi i lẹ tọn.—Heblu lẹ 4:12.
7. Etẹwẹ whinwhẹ́n deji ohó Jiwheyẹwhe tọn yin kinkọndopọ hẹ to Owalọ lẹ 6:7 mẹ, podọ etẹwẹ jọ to azán Pẹntikọsti 33 W.M.?
7 Alọdlẹndonu tintan hlan whinwhẹ́n deji ohó Jiwheyẹwhe tọn sọawuhia to Owalọ lẹ 6:7 mẹ. Mí hia to finẹ dọmọ: “Ohó Jiwheyẹwhe tọn [to whinwhẹ́n]; sọha nuplọntọ lẹ tọn sọ to susu deji tlala to Jelusalẹm; podọ omẹ susu to yẹwhenọ lẹ mẹ setonuna yise.” Tofi, whinwhẹ́n yin kinkọndopọ hẹ jideji to sọha devi lẹ tọn mẹ. Jẹnukọn, to azán Pẹntikọsti 33 W.M. gbè, gbigbọ wiwe Jiwheyẹwhe tọn yin kinkọ̀n do devi nudi 120 he plido abò agà tọn de mẹ lẹ ji. Enẹgodo apọsteli Pita dọ hodidọ mẹwhantọ de, podọ to mẹhe dotoai lẹ mẹ, gbẹtọ 3 000 delẹ lẹzun yisenọ to azán enẹ gbè. Lehe aglinjijẹ lọ na ko yin daho to finẹ dosọ dile fọtọ́n susu gbẹtọ lẹ tọn pànta osin-do lẹ kọ̀n to Jelusalẹm po lẹdo etọn lẹ po nado yin bibaptizi to oyín Jesu tọn mẹ, yèdọ dawe lọ he ko yin whiwhedo-nugo taidi sẹ́nhẹngbatọ de to azán 50 delẹ die wayi poun!—Owalọ lẹ 2:41.
8. Nawẹ sọha devi lẹ tọn jideji to owhe he bọdo Pẹntikọsti 33 W.M. lẹ go gbọn?
8 Enẹ, na nugbo tọn, yin bẹjẹeji de poun. Vivẹnudido he to nukọnzindo gbọn nukọntọ sinsẹ̀n tọn Juvi lẹ dali nado doalọtena nuwiwa yẹwhehodidọ tọn yin to ovọ́ mẹ. Hlan flumẹjijẹ nukọntọ enẹlẹ tọn, “[Jehovah] sọ to dide dogọ [devi lẹ] egbesọegbesọ mẹhe hunkọ yè na whlẹngán lẹ.” (Owalọ lẹ 2:47) To madẹnmẹ, “sọha yetọn yì sunnu degbadefọtọ́n.” To enẹgodo, “yisenọ susu wẹ yè sọ to dide dogọ yé, sunnu po yọnnu po.” (Owalọ lẹ 4:4; 5:14) To godo mẹ, mí hia dọmọ: “Mọwẹ agun lẹ tindo jijọho lẹdo Judé, to Galili podọ to Samalia, bo yin lili: yé sọ to zọnlinzin to osi Oklunọ tọn mẹ, podọ to homẹmimiọn [gbigbọ wiwe] tọn mẹ, bosọ to susu deji.” (Owalọ lẹ 9:31) Owhe delẹ to godo mẹ, vlavo to nudi 58 W.M., alọdlẹndonu yin bibasi hlan ‘fọtọ́n susu yisenọ lẹ tọn.’ (Owalọ lẹ 21:20) To whenẹnu, Kosi yisenọ susu sọ tin ga.
9. Nawẹ hiẹ na basi zẹẹmẹ Klistiani fliflimẹ lẹ tọn gbọn?
9 Jideji to sọha mẹ ehe yin kọdetọn mẹhe yin didiọzun yisenọ he yin yiyidogọ lẹ tọn. Sinsẹ̀n lọ yin yọyọ—ṣigba e tindo zohunhun tlala. To vogbingbọn mlẹnmlẹn mẹ na hagbẹ ṣọṣi tọn mọmọ lẹ, devi lẹ ze yede jo mlẹnmlẹn na Jehovah po Ohó etọn po, na yé ko plọn nugbo sọn mẹhe ko yin homẹkẹndo sinsinyẹn lẹ dè wutu. (Owalọ lẹ 16:23, 26-33) Mẹhe kẹalọyi sinsẹ̀n Klistiani tọn lẹ wàmọ taidi kọdetọn nudide lẹnpọn dagbe tọn, yèdọ nudide ahundopo tọn. (Lomunu lẹ 12:1) Yé yin pinplọn to aliho Jiwheyẹwhe tọn lẹ ji; nugbo lọ tin to ayiha po ahun yetọn lẹ po mẹ. (Heblu lẹ 8:10, 11) Yé to jijlo nado kú na nuhe mẹ yé tindo yise te.—Owalọ lẹ 7:51-60.
10. Azọngban tẹwẹ Klistiani fliflimẹ tọn lẹ kẹalọyi, podọ onú mọnkọtọn tẹwẹ mí mọ to egbehe?
10 Mẹhe kẹalọyi nuplọnmẹ sinsẹ̀n Klistiani tọn lẹ yọ́n azọngban yetọn nado má nugbo lọ hẹ mẹdevo lẹ. Ehe yidogọna jideji to sọha mẹ tlọlọ. Weyọnẹntọ Biblu tọn dopo dọmọ: “Hodidọ gando yise go ma nọ yin pinpọnhlan taidi jlọjẹ mlẹnmlẹn mẹhe tindo zohunhun taun lẹ kavi wẹndagbe-jlatọ heyin dide gbọn osẹ́n dali lẹ kẹdẹ tọn gba. Wẹndagbe-jijlá yin jlọjẹ vonọtaun po azọngban hagbẹ Ṣọṣi tọn lẹpo po tọn. . . . Pipegan to jọwamọ-liho heyin pipli Klistiani lẹpo tọn dozolanmẹ na sinsẹ̀n Klistiani tọn sọn bẹjẹeji.” E wlan yinukọn dogọ dọmọ: “Wẹndagbe-jijlá wẹ yin onú titengbe hugan na Klistiani fliflimẹ tọn lẹ.” Onú dopolọ yin nugbo gando Klistiani nujọnu tọn lẹ go to egbehe.
Jideji to Sọha Aigba-Denamẹ Tọn lẹ Mẹ
11. Whinwhẹ́n wunmẹ tẹwẹ yin zẹẹmẹ basina to Owalọ lẹ 12:24, podọ nawẹ ehe wá aimẹ gbọn?
11 Alọdlẹndonu awetọ hlan whinwhẹ́n deji ohó Jiwheyẹwhe tọn yin mimọ to Owalọ lẹ 12:24 he dọmọ: “Ohó Jiwheyẹwhe tọn whinwhẹ́n, bosọ to [gbigbayipe].” Tofi hodidọ lọ yin kinkọndopọ hẹ susu deji to sọha aigba-denamẹ tọn mẹ. Mahopọnna nukundiọsọmẹ tohọluduta tọn, azọ́n lọ zindonukọn nado to vùnvùn. Gbigbọ wiwe yin kinkọ̀n jẹgbonu tintan to Jelusalẹm, podọ sọn finẹ ohó lọ gbayipe po awuyiya po. Homẹkẹn to Jelusalẹm vúnvún devi lẹ pé yì agbegbe Judé po Samalia tọn lẹ po ji. Etẹwẹ yin kọdetọn lọ? “Enẹwutu yé he yé vúnvún pé to ofi popo yì, bo yẹwheho ohó lọ tọn dọ.” (Owalọ lẹ 8:1, 4) Filipi yin anadena nado dekunnu na dawe de mẹhe, to whenuena e ko yin bibaptizi godo, hẹn owẹ̀n lọ yì Etiopia. (Owalọ lẹ 8:26-28, 38, 39) Nugbo hẹnai po awuyiya po to Lidda, Ageklo Saloni tọn, po Jọppa po. (Owalọ lẹ 9:35, 42) To godo mẹ, apọsteli Paulu zin gbejizọnlin na kilomẹtlu fọtọ́n susu to ohù ji podọ to agé ji, bo to agun lẹ zedai gbọn otò Méditerranée tọn susu lẹ mẹ. Apọsteli Pita yì Babilọni. (1 Pita 5:13) To owhe 30 gblamẹ he gbigbọ wiwe yin kinkọ̀n jẹgbonu to Pẹntikọsti godo, Paulu wlanwe dọ wẹndagbe lọ ko yin “yẹwheho etọn [dọ] hlan omẹ he tin to olọn glọ lẹpo,” e yọnbasi dọ ewọ to alọdlẹndo adà aihọn tọn heyin yinyọnẹn gbayipe to whenẹnu.—Kọlọsinu lẹ 1:23.
12. Nawẹ mẹhe jẹagọdo sinsẹ̀n Klistiani tọn lẹ yigbe dọ ohó Jiwheyẹwhe tọn whẹ́n deji to sọha aigba-denamẹ lẹ tọn mẹ gbọn?
12 Mẹhe jẹagọdo sinsẹ̀n Klistiani tọn lẹ tlẹ yigbe dọ ohó Jiwheyẹwhe tọn ko hẹnai to filẹpo to Ahọluigba Lomu tọn mẹ. Di apajlẹ, Owalọ lẹ 17:6 dọ dọ to Tẹsalonika, hùwaji Grèce tọn, agọjẹdomẹtọ lẹ dawhá jẹgbonu dọmọ: “Omẹ helẹ he to tasọdòna aihọn wá file ga.” Humọ, to bẹjẹeji owhe kanweko awetọ tọn, Pliny he nọ yin Younger wlanwe hlan Ahọluigbagán Lomu tọn Trajan sọn Bitinia gando sinsẹ̀n Klistiani tọn go. E wule dọmọ: “[E] ma nọte do tòdaho lẹ kẹdẹ mẹ gba, ṣigba ko hẹn awugblemẹnu etọn lẹ gbayipe to gbétatò po otò he to yakẹ lẹ po mẹ.”
13. Aliho tẹmẹ wẹ whinwhẹ́n deji to sọha aigba-denamẹ lẹ tọn yin dohia owanyi Jiwheyẹwhe tọn na gbẹtọvi lẹ te?
13 Jideji to sọha aigba-denamẹ tọn mẹ ehe yin dohia owanyi sisosiso Jehovah tọn na gbẹtọvi he yè sọgan fligọ lẹ. To whenuena Pita mọ bọ gbigbọ wiwe sọawuhia to Kosi Kọneliọsi ji, e dọmọ: “Nugbo, yẹn pọ́n dọ Jiwheyẹwhe ma yin mẹnukuntahopọntọ gba: ṣigba to akọta lẹpo mẹ, mẹhe dibu si i, bo wazọ́n dodo, wẹ yè kẹalọyi to e dè.” (Owalọ lẹ 10:34, 35) Mọwẹ, wẹndagbe lọ yin bo gbẹsọ yin owẹ̀n de na gbẹtọ lẹpo, podọ jideji to sọha aigba-denamẹ tọn mẹ heyin ohó Jiwheyẹwhe tọn hùn dotẹnmẹ dote na gbẹtọ lẹ to filẹpo nado kẹalọyi owanyi Jiwheyẹwhe tọn. To owhe kanweko 21tọ ehe mẹ, ohó Jiwheyẹwhe tọn ko gbayipe to linlẹn paa tọn mẹ yì adà aigba tọn lẹpo ji.
Whinwhẹ́n He Gbayipe
14. Whinwhẹ́n wunmẹ tẹwẹ yin zẹẹmẹ basina to Owalọ lẹ 19:20 mẹ, podọ etẹlẹ ji wẹ ohó Jiwheyẹwhe tọn gbayipe do?
14 Alọdlẹndonu atọ̀ntọ hlan whinwhẹ́n ohó Jiwheyẹwhe tọn sọawuhia to Owalọ lẹ 19:20 he dọmọ: “Ohó Jiwheyẹwhe tọn to whinwhẹ́n deji, bosọ to [gbigbayipe].” Hogbe dowhenu Glẹki tọn heyin lilẹdogbedevomẹ dọ ‘to gbigbayipe’ de linlẹn nado “to huhlọn yizan” tọn hia. Wefọ he jẹnukọn lẹ dohia dọ mẹsusu to Efesu lẹzun yisenọ lẹ, podọ sọha susu bojlẹtọ lẹ tọn fiọ owe yetọn lẹ to gbẹtọ lẹpo nukọn. Gbọnmọ dali, ohó Jiwheyẹwhe tọn gbayipe to nuyise lalo sinsẹ̀n tọn lẹ ji. Wẹndagbe lọ sọ gbayipe do aliglọnnamẹnu devo lẹ ji, taidi homẹkẹn. Nudepope ma sọgan doalọtena ẹn gba. To ehe mẹ, mí mọ dopolọ-yinyin ayidego tọn de na sinsẹ̀n nugbo Klistiani tọn to ojlẹ mítọn mẹ whladopo dogọ.
15. (a) Etẹwẹ whenuho-kantọ Biblu tọn dopo wlan gando Klistiani fliflimẹ tọn lẹ go? (b) Mẹnu wẹ devi lẹ na pipà na kọdetọn dagbe tintindo yetọn?
15 Apọsteli lẹ po Klistiani fliflimẹ tọn devo lẹ po lá ohó Jiwheyẹwhe tọn po zohunhun po. Gando yé go, whenuho-kàntọ Biblu tọn dopo dọmọ: “To whenuena gbẹtọ lẹ tindo ojlo nado dọho gando Oklunọ yetọn go, yé mọ aliho susu he mẹ yé na basi i te. Na nugbo tọn, mẹwhinwhàn sunnu po yọnnu po ehelẹ tọn wẹ yinuwa do míwlẹ ji hugan aliho nuwiwa tọn yetọn lẹ.” Etomọṣo, Klistiani fliflimẹ tọn enẹlẹ yọnẹn dọ kọdetọn dagbe lizọnyizọn yetọn tọn ma sinai do vivẹnu yetọn kẹdẹ ji gba. Yé tindo gbedenamẹ sọn olọn mẹ wá de nado to nukọnzindo to azọ́n yetọn mẹ, podọ yé tindo godonọnamẹ nado basi wadotana etọn. Whinwhẹ́n gbigbọmẹ tọn nọ wá sọn Jiwheyẹwhe dè. Apọsteli Paulu yigbe ehe tọn to wekanhlanmẹ etọn hlan agun Kọlinti tọn mẹ. E wlan dọmọ: “Yẹn do, Apọlo húsinna: ṣigba Jiwheyẹwhe wẹ to jideji na omẹ. . . . Na azọ́nyiwahẹmẹtọ dopọ hẹ Jiwheyẹwhe wẹ míwlẹ.”—1 Kọlintinu lẹ 3:6, 9.
Gbigbọ Wiwe to Azọ́nwa
16. Etẹwẹ dohia dọ gbigbọ wiwe na huhlọn devi lẹ nado dọho po adọgbigbo po?
16 Flin dọ Jesu na jide devi etọn lẹ dọ gbigbọ wiwe na yinuwa do whinwhẹ́n ohó Jiwheyẹwhe tọn ji podọ dọ gbigbọ wiwe na na huhlọn devi lẹ to nuwiwa yẹwhehodidọ tọn yetọn mẹ. (Owalọ lẹ 1:8) Nawẹ ehe jọ gbọn? Ojlẹ vude godo he gbigbọ yin kinkọ̀n jẹgbonu do devi lẹ ji to Pẹntikọsti, Pita po Johanu po yin yiylọ nado dọho na Tòhódọtọ Ju lẹ tọn, yèdọ whẹdatẹn daho hugan otò lọ tọn, he whẹdatọ etọn lẹ yin azọngbannọ na hùhù Jesu Klisti tọn. Be apọsteli lẹ na sisọ́ to omẹ gbóogbó gọna pipli kanylantọ mọnkọtọn lẹ nukọn wẹ ya? Paali! Gbigbọ wiwe na huhlọn Pita po Johanu po nado dọho po adọgbigbo po sọmọ bọ awuji agọjẹdomẹtọ yetọn lẹ, podọ “yé sọ pọ́nlinwhan yetọn, dọ yé ko nọnọ̀ hẹ Jesu.” (Owalọ lẹ 4:8, 13) Gbigbọ wiwe sọ hẹn Stefani nado dekunnu po adọgbigbo po hlan Tòhódọtọ Ju lẹ tọn. (Owalọ lẹ 6:12; 7:55, 56) Jẹnukọn, gbigbọ wiwe ko whàn devi lẹ nado dọyẹwheho po adọgbigbo po. Luku na linlin dọmọ: “Whenuena yé hodẹ̀ ohọ̀ he mẹ yé pli do whàn gigi; yé omẹ pó sọ gọ́ na [gbigbọ wiwe] yé sọ yí tugbigbo do dọ ohó Jiwheyẹwhe tọn.”—Owalọ lẹ 4:31.
17. Aliho devo tẹlẹ mẹ wẹ gbigbọ wiwe nọgodona devi lẹ to lizọnyizọn yetọn mẹ te?
17 Gbọn gbigbọ wiwe huhlọnnọ etọn dali, Jehovah, to kọndopọmẹ hẹ Jesu heyin finfọnsọnku lọ, deanana nuwiwa yẹwhehodidọ tọn. (Johanu 14:28; 15:26) To whenuena gbigbọ yin kinkọ̀n jẹgbonu do Kọneliọsi, hẹnnumẹ etọn lẹ, po họntọn vivẹ etọn lẹ po ji, apọsteli Pita yọnẹn dọ Kosi whẹmagbonọ lẹ sọgan pegan nado yin bibaptizi to oyín Jesu Klisti tọn mẹ. (Owalọ lẹ 10:24, 44-48) To godo mẹ, gbigbọ lọ yí azọngban tangan de wà to Balnaba po Saulu (apọsteli Paulu) po dide na nuwiwa mẹdehlan tọn mẹ podọ to anadidena yé hlan fie yé dona yì po fie yé ma dona yì po mẹ. (Owalọ lẹ 13:2, 4; 16:6, 7) E deanana aliho nuyiwa nudide bibasi apọsteli lẹ po sunnu mẹho lẹ tọn po to Jelusalẹm. (Owalọ lẹ 15:23, 28, 29) Gbigbọ wiwe sọ deanana nugopọntọ lẹ dide to agun Klistiani tọn mẹ ga.—Owalọ lẹ 20:28.
18. Nawẹ Klistiani fliflimẹ tọn lẹ do owanyi hia gbọn?
18 To yidogọmẹ, gbigbọ wiwe nọ sọawuhia to Klistiani lẹ lọsu mẹ ga, bo nọ wleawuna jẹhẹnu jijọ-di-Jiwheyẹwhe tọn lẹ, taidi owanyi. (Galatianu lẹ 5:22, 23) Owanyi wẹ whàn devi lẹ nado má onú lẹ hẹ ode awetọ. Di apajlẹ, bọdo Pẹntikọsti 33 W.M. go, akuẹjọ pọmẹ tọn de yin zizedai nado wleawuna nuhudo agbasa tọn devi lẹ tọn to Jelusalẹm. Kandai Biblu tọn dọmọ: “Omẹ depope ma gbọ̀agba to yé mẹ: na omẹ sọha he tindo aigba, kavi owhé sà yé, bo hẹn akuẹ nuhe yé sà tọn wá, yé yí yé bọdai to afọ apọsteli lẹ tọn go: yé sọ basi mimá etọn hlan mẹdopodopo kẹdẹdile matindo etọn sọ.” (Owalọ lẹ 4:34, 35) E mayin yisenọ hatọ lẹ kẹdẹ dè wẹ owanyi ehe dlẹnkan jẹ gba ṣigba jẹ mẹdevo lẹ dè ga, yèdọ to wẹndagbe lọ mimá po nuyiwa homẹdagbe tọn devo lẹ po mẹ. (Owalọ lẹ 28:8, 9) Jesu dọ dọ owanyi mẹde-yido-sanvọ́ tọn na do hodotọ etọn lẹ hia. (Johanu 13:34, 35) Na jide tọn dohia owanyi nujọnu tọn dọ̀n gbẹtọ lẹ wá Jiwheyẹwhe dè bosọ yidogọna whinwhẹ́n deji to owhe kanweko tintan whenu dile e to wiwà do to egbehe.—Matiu 5:14, 16.
19. (a) Aliho atọ̀n tẹlẹ mẹ wẹ ohó Jehovah tọn whẹ́n deji te to owhe kanweko tintan mẹ? (b) Etẹwẹ mí dona gbadopọnna to hosọ he bọdego mẹ?
19 To popolẹpo mẹ, hogbe lọ “gbigbọ wiwe” sọawuhia whla 41 to owe Owalọ lẹ tọn mẹ. E họnwun dọ, whinwhẹ́n Klistiani nujọnu tọn to owhe kanweko tintan whenu yin kinkọndopọ pẹkipẹki hẹ huhlọn po anademẹ gbigbọ wiwe tọn po. Sọha devi lẹ tọn jideji, ohó Jiwheyẹwhe tọn gbayipe yì lẹdo susu mẹ, podọ e sọ duto sinsẹ̀n po tamẹnuplọnmẹ ojlẹ enẹ mẹ tọn lẹ po ji. Whinwhẹ́n he tin to owhe kanweko tintan mẹ ehe yin onú dopolọ hẹ azọ́n Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ tọn to egbehe. To hosọ he bọdego mẹ, mí na gbadopọnna dopolọ-yinyin ayidego tọn he tin to whinwhẹ́n ohó Jiwheyẹwhe tọn mẹ to ojlẹ egbezangbe tọn mẹ.
Be Hiẹ Flin Ya?
• Nawẹ devi fliflimẹ tọn lẹ whẹ́n deji to sọha mẹ gbọn?
• Aliho tẹmẹ wẹ ohó Jiwheyẹwhe tọn gbayipe to aigba-denamẹ mẹ te?
• Nawẹ ohó Jiwheyẹwhe tọn gbayipe to owhe kanweko tintan whenu gbọn?
• Azọngban tẹwẹ gbigbọ wiwe yiwà to whinwhẹ́n deji ohó Jiwheyẹwhe tọn mẹ?
[Yẹdide to weda 12]
Filipi dọyẹwheho na Etiopianu lọ, bo hẹn wẹndagbe lọ gbayipe to aigba-denamẹ mẹ
[Yẹdide to weda 13]
Gbigbọ wiwe deanana apọsteli lẹ po sunnu mẹho lẹ po to Jelusalẹm
[Yẹdide/Asisa Yẹdide Tọn to weda 10]
Aga to lọnglọnẹnmẹ adusiwhe tọn: Reproduction of the City of Jerusalem at the time of the Second Temple - located on the grounds of the Holyland Hotel, Jerusalem