Dike Nukọnyiyi Towe Ni Họnwun
“Nọ lẹnnupọndo onú ehelẹ ji; jo dewe na yé, na nukọnyiyi towe nido sọgan họnwun na gbẹtọ lẹpo.”—1 TIM. 4:15, NW.
1, 2. Etẹwẹ mí yọnẹn gando jọja whenu Timoti tọn go, podọ diọdo tẹwẹ wá aimẹ to whenue e tindo nudi owhe 20?
GALATIA wẹ Timoti whẹ́n te, yèdọ dopo to ayimatẹn Lomu tọn lẹ mẹ, he yin Turquie egbezangbe tọn. Owhe delẹ to okú Jesu tọn godo, agun Klistiani tọn susu wẹ yin didoai to finẹ. To ojlẹ he go Biblu ma donù de mẹ, jọja Timoti, onọ̀ etọn po onọ̀-daho etọn po lẹzun Klistiani zohunhunnọ to dopo to agun lọ lẹ mẹ. (2 Tim. 1:5; 3:14, 15) Ayihaawe ma tin dọ Timoti na ko duvivi gbẹzan etọn tọn taidi Klistiani jọja de, to lẹdo he e jẹakọ hẹ enẹlẹ mẹ. Ṣigba, to ajiji mẹ, ninọmẹ nulẹ tọn jẹ didiọ ji.
2 Ehe bẹjẹeji po dlapọn awetọ he apọsteli Paulu basi yì lẹdo enẹ mẹ po. To ojlẹ enẹ mẹ, Timoti na ko to tintọ́n sọn owhe aflanmẹ tọn etọn lẹ mẹ kavi ko lán to owhe 20 ji. Vlavo whenue Paulu dla Listla pọ́n wẹ e doayi e go dọ ‘mẹmẹsunnu lẹ nọ dekunnu dagbe’ gando Timoti go to agun he tin to lẹdo lọ mẹ lẹ mẹ. (Owalọ 16:2, NW) Timoti dona ko whèwhín zẹ̀ owhe etọn go to whenẹnu. Enẹgodo, to anademẹ gbigbọ wiwe tọn glọ, Paulu po pipli mẹho lẹ tọn po ze alọ do Timoti ji, bo de e dovo na azọ́n vonọtaun de to agun mẹ.—1 Tim. 4:14; 2 Tim. 1:6.
3. Lẹblanulọkẹyi vonọtaun tẹwẹ Timoti mọyi?
3 Dotẹnmẹ vonọtaun de hundote na Timoti—enẹ wẹ nado lẹzun gbẹdohẹmẹtọ tomẹyitọ apọsteli Paulu tọn! (Owalọ 16:3) Pọ́n lehe enẹ na ko paṣa Timoti bo hẹn homẹhun in do sọ! To owhe he ja lẹ mẹ, Timoti na zingbejizọnlin hẹ Paulu podọ to whedelẹnu hẹ mẹdevo lẹ, bo na to azọ́ndenamẹ voovo he apọsteli lẹ po mẹhomẹ lẹ po dena ẹn lẹ hẹndi. Paulu po Timoti po zingbejizọnlin susu taidi nugopọntọ tomẹyitọ nado hẹn mẹmẹsunnu lẹ lodo to gbigbọ-liho. (Hia Owalọ lẹ 16:4, 5.) Gbọnmọ dali, Klistiani susu yọ́n Timoti na nukọnyiyi etọn to gbigbọ-liho. To owhe ao delẹ godo he Paulu po Timoti po ko wazọ́n dopọ, apọsteli lọ wlanwe hlan Filippinu lẹ dọmọ: “Yẹn ma tindo mẹdevo de he tindo ayilinlẹn he taidi [Timoti] tọn, mẹhe na penukundo mì go sọn ahun mẹ wá. . . . Mìwlẹ yọ́n kunnudenu he ewọ ko na gando ede go, dọ ewọ ko wazọ́n hẹ mi taidi ovi de hẹ otọ́ na nukọnyiyi wẹndagbe lọ tọn.”—Flp. 2:20-22, NW.
4. (a) Azọngban pinpẹn tẹwẹ yin zizedo alọmẹ na Timoti? (b) Kanbiọ tẹlẹ wẹ mẹde sọgan kanse gando hogbe Paulu tọn he tin to 1 Timoti 4:15 mẹ lẹ go?
4 To ojlẹ he mẹ Paulu wlanwe hlan Filippinu lẹ, e ze azọngban pinpẹn de do alọmẹ na Timoti—enẹ wẹ nado pà mẹho po devizọnwatọ lizọnyizọnwiwa tọn lẹ po do otẹn azọngban tọn lẹ mẹ. (1 Tim. 3:1; 5:22) E họnwun dọ Timoti ko lẹzun Klistiani nugopọntọ he go yè sọgan dejido de. Etomọṣo, Paulu na tuli Timoti to wekanhlanmẹ dopolọ mẹ nado ‘dike nukọnyiyi etọn ni họnwun na gbẹtọ lẹpo.’ (1 Tim. 4:15, NW) Be nukọnyiyi Timoti tọn ma ko họnwun gblegede na gbẹtọ lẹpo wẹ ya? Eyin mọ wẹ, etẹ dọ wẹ Paulu te, podọ nawẹ mí sọgan mọaleyi sọn ayinamẹ etọn mẹ gbọn?
Jẹhẹnu Gbigbọmẹ Tọn lẹ Didohia
5, 6. Nawẹ wiwejininọ agun Efesu tọn yin zizedo owù mẹ gbọn, podọ nawẹ Timoti dona dovivẹnu nado hoavùn sọta enẹ gbọn?
5 Mì gbọ mí ni lẹnnupọndo nuhe dọ Paulu te to 1 Timoti 4:15 mẹ ji. (Hia 1 Timoti 4:11-16.) Whẹpo Paulu do wlan hogbe enẹlẹ, e ko zingbejizọnlin yì Makedonia bo dọna Timoti nado gbọṣi Efesu. Etẹwutu? Mẹdelẹ yí nuplọnmẹ lalo lẹ do to kinklan hẹnwa agun lọ mẹ to tòdaho enẹ mẹ. Enẹwutu, Timoti dona dovivẹnu nado hẹn agun lọ do wiweji to gbigbọ-liho. Nawẹ e na wà enẹ gbọn? Dopo to aliho he mẹ e sọgan wàmọ te lẹ mẹ wẹ gbọn apajlẹ dagbe zizedai na mẹdevo lẹ dali.
6 Paulu wlanwe hlan Timoti dọmọ: “Lẹzun apajlẹ de na nugbonọ lẹ to hodidọ mẹ, to walọyizan mẹ, to owanyi mẹ, to yise mẹ, to walọ wiwe mẹ.” Paulu yidogọ dọmọ: “Nọ lẹnnupọndo onú ehelẹ ji; jo dewe na yé, na nukọnyiyi towe nido sọgan họnwun na gbẹtọ lẹpo.” (1 Tim. 4:12, 15, NW) Nukọnyiyi ehe gando jẹhẹnu gbigbọmẹ tọn Timoti tọn lẹ go kakati nido yin otẹn aṣẹpipa tọn. Nukọnyiyi wunmẹ he Klistiani lẹpo dona nọ hẹn họnwun niyẹn.
7. Etẹwẹ yin bibiọ to hagbẹ agun tọn lẹpo si?
7 To egbehe, otẹn azọngban tọn voovo wẹ tin to agun Klistiani tọn mẹ kẹdẹdile e yin do to ojlẹ Timoti tọn mẹ. Mẹdelẹ nọ sẹ̀n taidi mẹho agun tọn kavi devizọnwatọ lizọnyizọnwiwa tọn. Mẹdevo lẹ nọ tindo mahẹ to sinsẹ̀nzọn gbehosọnalitọ tọn mẹ. Ṣigba, mẹdevo lẹ nọ wadevizọn taidi nugopọntọ tomẹyitọ, azọ́nwatọ Bẹtẹli tọn, kavi mẹdehlan. Mẹho agun tọn lẹ nọ doalọ to tito-to-whinnu mẹpinplọn tọn voovo lẹ mẹ, di apajlẹ to plidopọ lẹ ji. Etomọṣo, Klistiani lẹpo—yèdọ sunnu, yọnnu, po jọja lẹ po—wẹ sọgan hẹn nukọnyiyi yetọn họnwun to gbigbọ-liho. (Mat. 5:16) Na nugbo tọn, dile e yin do to whẹho Timoti tọn mẹ, Klistiani he tlẹ tindo azọngban vonọtaun lẹ lọsu dona hẹn jẹhẹnu gbigbọmẹ tọn yetọn lẹ họnwun na mẹlẹpo.
Yin Apajlẹ Dagbenọ to Hodidọ Mẹ
8. Nawẹ nuhe mí nọ dọ lẹ nọ yinuwado sinsẹ̀n-bibasi mítọn ji gbọn?
8 Hodidọ yin dopo to adà he mẹ Timoti dona yin apajlẹ dagbenọ te lẹ mẹ. Nawẹ mí sọgan hẹn nukọnyiyi mítọn họnwun to adà enẹ mẹ gbọn? Hogbe mítọn lẹ nọ dọ nususu gando mí go. Jesu dọ madoadúdẹji dọmọ: “Sọn susugege nuhe tin to ahun mẹ lẹ tọn mẹ wẹ onù nọ dọtọ́n.” (Mat. 12:34, NW) Nọvisunnu-daa Jesu tọn Jakobu lọsu zinnudo lehe hogbe mítọn lẹ sọgan yinuwado sinsẹ̀n-bibasi mítọn ji do ji. E wlan dọmọ: “Eyin omẹ depope lẹn to ede mẹ dọ emi nọ basi sinsẹ̀n to aliho he sọgbe mẹ ṣogan bo ma nọ dogànnuna odẹ́ etọn, ṣigba nọ to ahun edetiti tọn klọ zọnmii, ovọ́ wẹ wunmẹ sinsẹ̀n-bibasi omẹ ehe tọn.”—Jak. 1:26, NW.
9. Aliho tẹlẹ mẹ wẹ mí dona yin apajlẹ dagbenọ to hodidọ mẹ te?
9 Hogbe mítọn lẹ sọgan do obá he mẹ mí yinukọn to gbigbọ-liho jẹ hia mẹdevo lẹ to agun mẹ. Enẹwutu, kakati nado nọ yí hogbe he nọ de yẹyi sọn mẹgo lẹ, hogbe agọ̀, hogbe whánsọmẹ tọn lẹ zan, kavi nọ mọhodọdomẹgo, Klistiani he whèwhín lẹ nọ dovivẹnu nado jlọmẹdote gbọn hogbe homẹmiọnnamẹ po tulinamẹ po tọn lẹ yiyizan dali. (Howh. 12:18; Efe. 4:29; 1 Tim. 6:3-5, 20) Eyin mí nọ wleawufo nado dọ nujinọtedo yiaga Jiwheyẹwhe tọn he mí kẹalọyi na mẹdevo lẹ, enẹ na dohia nugbonugbo dọ mí yiwanna Jiwheyẹwhe. (Lom. 1:15, 16) Matin ayihaawe, ahunjijlọnọ lẹ na doayi lehe mí nọ yí nunina hodidọ tọn mítọn zan do go podọ e yọnbasi dọ yé ni hodo apajlẹ mítọn.—Flp. 4:8, 9.
Yin Apajlẹ Dagbenọ to Jijọ po Walọ Wiwe po Mẹ
10. Naegbọn yise matin yẹnuwiwa do yin nujọnu na nukọnyiyi gbigbọmẹ tọn mítọn?
10 E ma yin hodidọ kẹdẹ mẹ wẹ Klistiani lẹ dona yin apajlẹ dagbenọ te gba. Mẹhe nọ dọ nuhe sọgbe ṣigba bo ma nọ wà nuhe sọgbe, yẹnuwatọ wẹ e yin. Paulu yọ́n yẹnuwiwa Falesi lẹ tọn po kọdetọn ylankan nuyiwa yetọn lẹ tọn po taun. E ma yin whla dopo poun wẹ Paulu na avase Timoti gando yẹnuwiwa go gba. (1 Tim. 1:5; 4:1, 2) Ṣigba Timoti ma yin yẹnuwatọ. To wekanhlanmẹ awetọ Paulu tọn hlan Timoti mẹ e wlan dọmọ: “Yẹn flin yise matin yẹnuwiwa depope he tin to hiẹ mẹ.” (2 Tim. 1:5, NW) Etomọṣo, Timoti dona dike nuyiwa etọn lẹ ni họnwun na mẹdevo lẹ taidi Klistiani ahundoponọ. E dona yin apajlẹ dagbenọ to walọyizan mẹ.
11. Etẹwẹ Paulu wlan hlan Timoti gando adọkunnu lẹ go?
11 To wekanhlanmẹ awe he Paulu dohlan Timoti lọ lẹ mẹ, e na ayinamẹ do adà walọyizan tọn voovo ji. Di apajlẹ, Timoti dona dapana afọdidona adọkunnu lẹ. Paulu wlan dọmọ: “Wanyina akuẹ wẹ yin adọ̀ onú ylankan wunmẹ lẹpo tọn, podọ gbọn afọdidona owanyi ehe dali, mẹdelẹ ko yin hinhẹn buali sọn yise lọ mẹ bo ko yí awufiẹsa susu do sọwhán yede gbọn filẹpo.” (1 Tim. 6:10, NW) Eyin mẹde yiwanna adọkun, ohia de niyẹn dọ nude jẹdò to mẹlọ go to gbigbọ-liho. Ṣigba, Klistiani he nọ zan gbẹzan he bọawu, nọ tindo pekọ to “núdùdù, avọ̀ po adọtẹn po” mẹ, omẹ mọnkọtọn wẹ nọ hẹn nukọnyiyi gbigbọmẹ tọn etọn họnwun.—1 Tim. 6:6-8; Flp. 4:11-13, NW.
12. Nawẹ mí sọgan hẹn nukọnyiyi mítọn họnwun to gbẹzan mítọn mẹ gbọn?
12 Paulu dọna Timoti dọ nujọnu wẹ e yin dọ yọnnu Klistiani lẹ ni “nọ gbọn mẹdehihọ́ po wunza po dali yí avọ̀ he jẹ do doaṣọ́na yede.” (1 Tim. 2:9, NW) Yọnnu he nọ họ́ yede bo yin wùnzanọ to whẹho aṣọ́dido po nusisọ́ po tọn mẹ lẹ, podọ to adà gbẹzan tọn yetọn devo lẹ mẹ, nọ ze apajlẹ dagbe dai na mẹdevo lẹ. (1 Tim. 3:11) Nunọwhinnusẹ́n ehe sọ gando mẹmẹsunnu lẹ go ga. Paulu dotuhomẹna nugopọntọ kavi mẹho agun tọn lẹ nado yin “mẹdehọ́tọ to walọ mẹ, wùnzanọ, mẹhe nọ nọ̀ titoji.” (1 Tim. 3:2, NW) Eyin mí nọ do jẹhẹnu ehelẹ hia to nuwiwa egbesọegbesọ tọn mítọn lẹ mẹ, nukọnyiyi mítọn na họnwun na mẹlẹpo.
13. Taidi Timoti, nawẹ mí sọgan yin apajlẹ dagbenọ to walọ wiwe mẹ gbọn?
13 Timoti sọ dona yin apajlẹ dagbenọ to walọ wiwe mẹ. Whenue Paulu to hogbe ehe yizan, adà walọyizan tọn tangan de wẹ e to alọdlẹndo, enẹ wẹ fẹnnuwiwa zanhẹmẹ tọn. Titengbe whenue Timoti to nuyiwa hẹ yọnnu lẹ wẹ e dona payi walọ etọn go na e nikaa hẹn ovlẹ wá ede ji. E dona nọ yinuwa hẹ “yọnnu mẹhomẹ lẹ taidi onọ̀, yọnnu jọja lẹ taidi nọviyọnnu to walọ wiwe lẹpo mẹ.” (1 Tim. 4:12; 5:2, NW) Jiwheyẹwhe nọ yọ́n nuyiwa fẹnnuwiwa tọn he tlẹ sọgan taidi nuhe whlá lẹ, podọ e họnwun dọ nuyiwa enẹlẹ na wá gbà to nukọn mẹ. Ṣigba e sọ họnwun ga dọ azọ́n dagbe Klistiani de tọn ma nọ whlá. (1 Tim. 5:24, 25) Hagbẹ agun tọn lẹpo wẹ tindo dotẹnmẹ hundote lọ nado hẹn nukọnyiyi yetọn họnwun to jijọ po walọ wiwe po mẹ.
Owanyi po Yise po Yin Nujọnu
14. Nawẹ Owe-wiwe zinnudeji dọ e yin nujọnu nado do owanyi hia to míde ṣẹnṣẹn gbọn?
14 Na taun tọn, owanyi wẹ nọ dohiagona sinsẹ̀n Klistiani nugbo. Jesu dọna devi etọn lẹ dọmọ: “Gbọn ehe dali wẹ mẹlẹpo na yọnẹn dọ devi ṣie lẹ wẹ mì yin, eyin mì tindo owanyi to mìdelẹ ṣẹnṣẹn.” (Joh. 13:35, NW) Nawẹ mí sọgan do owanyi enẹ hia gbọn? Ohó Jiwheyẹwhe tọn dotuhomẹna mí nado sinyẹnlin hẹ “ode awetọ to owanyi mẹ,” nado “lẹzun homẹdagbenọ hlan ode awetọ, bo gọ́ na awuvẹmẹ sisosiso, bosọ nọ jona ode awetọ sọn ojlo mẹ wá,” podọ nado nọ hẹjomẹ. (Efe. 4:2, 32; Heb. 13:1, 2, NW) Apọsteli Paulu wlan dọmọ: “Na nuhe dù owanyi mẹmẹsunnu tọn, mì tindo owanyi sisosiso na ode awetọ.”—Lom. 12:10, NW.
15. Naegbọn owanyi didohia do yin nujọnu na mẹlẹpo, titengbe mẹho agun tọn lẹ?
15 Eyin Timoti ma ko nọ do homẹdagbe hia kavi nọ ylanhùn do Klistiani hatọ lẹ go wẹ, enẹ na ko hẹn dagbe he e wà taidi mẹplọntọ po nugopọntọ po lẹ zun ovọ́. (Hia 1 Kọlintinu lẹ 13:1-3.) To alọ devo mẹ, owanyi nujọnu tọn he Timoti nọ dohia mẹmẹsunnu etọn lẹ po nuyiwa johẹmẹ tọn po, gọna azọ́n dagbe he e nọ wà do ota yetọn mẹ lẹ wẹ do nukọnyiyi gbigbọmẹ tọn etọn hia. Abajọ, apọsteli Paulu do donù owanyi go tlọlọ taidi dopo to jẹhẹnu he mẹ Timoti dona yin apajlẹ dagbenọ te lẹ mẹ to owe he e kàn hlan ẹn mẹ.
16. Naegbọn Timoti dona do yise he dolido hia?
16 Yise Timoti tọn yin whiwhlepọn to whenue e tin to Efesu. Mẹdelẹ to nuhe ma tin to kọndopọ mẹ hẹ agun Klistiani nugbo tọn lẹ plọnmẹ. Mẹdevo lẹ nọ hẹn “otàn lalo lẹ” kavi dodinnanu ovọ́ he ma tindo kanṣiṣa depope hẹ gbigbọnu lẹ gbayipe. (Hia 1 Timoti 1:3, 4, NW.) Paulu dọ dọ omẹ enẹlẹ “gbọn kikla dali yigo bo ma mọnukunnujẹ nudepope mẹ, ṣigba to apọ̀nmẹzọ̀n jẹ gando kanbiọ lẹ po nudindọn dogbọn hogbe lẹ dali po go.” (1 Tim. 6:3, 4, NW) Be Timoti na yí nukunpẹvi do pọ́n nuplọnmẹ ylankan he to lìnlìn biọ agun lọ mẹ lẹ wẹ ya? Lala, na Paulu na tuli i nado “nọ hoavùn dagbe yise tọn” bo nọ dapana “ohó ovọ́ lẹ he nọ kọnmasin do onú wiwe go podọ na ohó agọjẹdomẹ tọn he yè nọ yí lalo do ylọdọ ‘oyọnẹn’ lẹ.” (1 Tim. 6:12, 20, 21, NW) Ayihaawe ma tin dọ Timoti hodo ayinamẹ nuyọnẹn tọn Paulu tọn lẹ.—1 Kọl. 10:12.
17. Nawẹ yise mítọn sọgan yin whiwhlepọn to egbehe gbọn?
17 E jẹna ayidego dọ Paulu dọna Timoti dọ to “ojlẹ sọgodo tọn lẹ mẹ, mẹdelẹ na jai sọn yise mẹ, bo na nọ na ayidonugo ohó gbọdo mẹhẹn buali tọn lẹ podọ nuplọnmẹ aovi lẹ tọn lẹ.” (1 Tim. 4:1, NW) Hagbẹ agun tọn lẹpo, kakajẹ mẹhe tin to otẹn azọngban tọn mẹ lẹ ji, wẹ dona nọ do yise dolido, mawhango Timoti tọn nkọ hia. Eyin mí magbe bo nọ yinuwa po nujikudo po sọta gbigbọ atẹṣiṣi tọn, enẹ na gọalọna mí nado hẹn nukọnyiyi mítọn họnwun bo yin apajlẹ dagbenọ to yise mẹ.
Dovivẹnu Nado Hẹn Nukọnyiyi Towe Họnwun
18, 19. (a) Nawẹ a sọgan hẹn nukọnyiyi towe họnwun na mẹlẹpo gbọn? (b) Etẹ ji wẹ mí na dọhodo to hosọ he bọdego mẹ?
18 Nado dọ hójọhó, nukọnyiyi gbigbọmẹ tọn Klistiani nugbo de tọn ma sinai do awusọhia etọn, nugopipe jọwamọ tọn etọn, kavi otẹn he mẹ e te ji. Mọdopolọ e ma yin owhe he mẹde yizan to otẹn azọngban tọn mẹ to agun mẹ wẹ nọ do enẹ hia gba. Kakatimọ, mí nọ hẹn nukọnyiyi gbigbọmẹ tọn mítọn họnwun gbọn tonusisena Jehovah to linlẹn, hogbe, po walọyizan po mẹ dali. (Lom. 16:19) Mí dona setonuna gbedide lọ nado nọ yiwanna ode awetọ bo wleawuna yise he dolido. Mọwẹ, mì gbọ mí ni lẹnnupọndo nuhe Paulu dọna Timoti lẹ ji bo jo míde na yé, na nukọnyiyi mítọn nido sọgan họnwun na mẹlẹpo.
19 Jẹhẹnu devo he sọ nọ do nukọnyiyi gbigbọmẹ tọn po whinwhẹ́n Klistiani tọn mítọn po hia wẹ ayajẹ, he yin apadewhe sinsẹ́n gbigbọ Jiwheyẹwhe tọn. (Gal. 5:22, 23) Hosọ he bọdego na dọhodo lehe mí sọgan wleawuna ayajẹ bo hẹn e go to nuhahun lẹ whenu do ji.
Nawẹ Hiẹ Na Na Gblọndo Gbọn?
• Etẹwẹ hogbe mítọn lẹ nọ dohia mẹdevo lẹ dọ mí yin?
• Nawẹ nukọnyiyi mítọn nọ họnwun to jijọ po walọ wiwe po mẹ gbọn?
• Naegbọn Klistiani lẹ dona yin apajlẹ dagbenọ to owanyi po yise po mẹ?
[Yẹdide to weda 11]
Timoti do whinwhẹ́n hia zẹ̀ owhe etọn go
[Yẹdide to weda 13]
Be nukọnyiyi towe nọ họnwun na mẹdevo lẹ ya?