Klistiani Nugbonọ Lẹpo Dona Yin Yẹwhehodọtọ Lẹ
“Nọ to azọ́n yẹwhehodọtọ [kavi, mẹdehlan] tọn wà pé.” —2 TIMOTI 4:5, nudoname odo ton.
1. Wẹndagbe tẹwẹ yin lilá gbọn yẹwhehodọtọ lẹ dali to owhe kanweko tintan whenu?
ETẸWẸ e zẹẹmẹdo to egbehe nado yin yẹwhehodọtọ de? Be hiẹ yin dopo ya? Hogbe lọ “yẹwhehodọtọ” wá sọn hogbe Glẹki tọn lọ eu·ag·ge·li·stesʹ mẹ, ehe zẹẹmẹdo “lilátọ wẹndagbe lọ tọn.” Bẹsọn zedai agun Klistiani tọn whenu to 33 W.M. tọn mẹ, wẹndagbe Klistiani tọn lọ zinnudo aliho whlẹngan Jiwheyẹwhe tọn ji bosọ yin lilá dọ Jesu Klisti na lẹkọwá to ojlẹ de godo nado bẹ́ gandudu Ahọluduta etọn tọn jẹeji do gbẹtọvi lẹ ji.—Matiu 25:31, 32; 2 Timoti 4:1; Heblu lẹ 10:12, 13.
2. (a) Nawẹ nuhe wẹndagbe bẹhẹn yin hinhẹngblo to azán mítọn gbè gbọn? (b) Dandannu tẹwẹ Klistiani nugbonọ lẹpo tindo to egbehe?
2 Bẹsọn 1914 kaka sọyi, kunnudenu zindo awusọhia ji dọ ohia he Jesu ko na lọ gando gigọ̀wa etọn po tintin tofi mayinukundomọ po go jẹ hẹndi etọn mọyi ji. (Matiu 24:3-13, 33) Whladopo dogọ, wẹndagbe lọ sọgan bẹ́ hogbe lọ “ahọludu Jiwheyẹwhe tọn tin sẹpọ” hẹn. (Luku 21:7, 31; Malku 1:14, 15) Na nugbo tọn, whenu ko wá na dọdai Jesu tọn he yin kinkandai to Matiu 24:14 mẹ nado mọ hẹndi daho de yí: “Yè nasọ dọ yẹwheho wẹndagbe ahọludu tọn he lẹ to aigba fininọ lẹpo mẹ na okunnu de hlan akọta lẹpo; whenẹnu wẹ opòdo na wá.” Enẹwutu, yẹwhehodidọ todin bẹ́ lilá zohunnọ bibasina Ahọluduta Jiwheyẹwhe tọn he ko yin zizédai po dona he e na hẹnwa to madẹnmẹ na gbẹtọvi tonusetọ lẹ po hẹn. Klistiani lẹpo tin to gbedide glọ nado wà azọ́n ehe podọ nado “basi devi lẹ.”—Matiu 28:19, 20, NW; Osọhia 22:17.
3. (a) Zẹẹmẹ yinukọn dogọ tẹwẹ hogbè lọ “yẹwhehodọtọ” tindo? (pọn La perspicacité grâce aux Ecritures (Glẹnsigbe), Bladopọ 1, weda 770, mimá 2, hukan 2.) (b) Kanbiọ tẹlẹ wẹ ehe fọndote?
3 To yidogọ mẹ na yẹwheho wẹndagbe lọ tọn didọ to gbangba, Biblu yí hogbe lọ “yẹwhehodọtọ” zan po linlẹn vonọtaun de po gando mẹhe tọ́n sọn otò aigba-denamẹ yetọn mẹ nado dọyẹwheho wẹndagbe lọ tọn to nọtẹn he wẹndagbe lọ ma ko yin didọ te lẹ ji. To owhe kanweko tintan whenu, yẹwhehodọtọ mẹdehlan susu lẹ wẹ tin, taidi Filippi, Paulu, Balnaba, Sila, po Timoti po. (Owalọ lẹ 21:8; Efesunu lẹ 4:11) Ṣigba etẹwẹ dogbọn ojlẹ vonọtaun mítọn tọn sọn 1914 gbọ́n dali? Be omẹ Jehovah tọn lẹ to egbehe ko zé yedelẹ jó taidi yẹwhehodọtọ otò yetọn lẹ mẹ tọn po mẹdehlan lẹ po ya?
Nukọnyiyi Sọn 1919 Gbọ́n
4, 5. Etẹwẹ yin nukundido azọ́n yẹwhehodidọ lọ tọn lẹ to 1914 godo tololo?
4 To whenuena Wẹkẹ Whan I wá vivọnu to 1918, devizọnwatọ Jiwheyẹwhe tọn lẹ tindo numimọ jideji agọjẹdomẹ tọn sọn agọjẹdoklistigotọ lẹ gọna yẹwhegan Mẹylọhodotọklisti tọn po awhanfuntọ tonudọtọ yetọn lẹ tọn po si. Na nugbo tọn, yẹwhehodidọ nujọnu Klistiani tọn dibla wá vivọnu to juin 1918 to whenuena nukọntọ́ nukunmọnu Ogbẹ́ Watch Tower tọn lẹ to Etats-Unis yin owhẹdana gbọn whẹsadokọnamẹ lalo lẹ dali nado sẹ̀ngan na owhe 20. Be kẹntọ Jiwheyẹwhe tọn lẹ ko tindo kọdetọn dagbe to hinhẹn yẹwhehodidọ wẹndagbe lọ tọn wá vivọnu ya?
5 To ajiji mẹ, to mars 1919 nukọntọ́ nukunmọnu Ogbẹ́ tọn lẹ yin tuntundote bo yin hinhẹn jẹ mẹdekannu to nukọnmẹ sọn whẹsadokọnamẹ lalo he hẹn yé biọ ganpamẹ lẹ si. Po mẹdekannujẹ yọyọ he yé mọyi po, Klistiani mẹyiamisisadode ehelẹ yọnẹn dọ azọ́n susu gbẹ́sọ pò nado wà whẹpo yé nido yin bibẹplidopọ to alè olọn mẹ tọn yetọn kọn taidi whédutọgbẹ́ to Ahọluduta Jiwheyẹwhe tọn mẹ.—Lomunu lẹ 8:17; 2 Timoti 2:12; 4:18.
6. Nawẹ azọ́n yẹwhehodidọ tọn lọ tindo nukọnyiyi to 1919 po 1939 po ṣẹnṣẹn gbọn?
6 To whelọnu dọ́n to 1919 mẹhe na linlin mahẹ tintindo to wẹndagbe lọ lilá mẹ lẹ ma hugan 4 000 gba. To owhe kò he bọdego lẹ gblamẹ, sunnu sọha delẹ zé yedelẹ jó taidi mẹdehlan yẹwhehodọtọ lẹ, podọ delẹ to yé mẹ yin didohlan otò Mẹyugbeji, Asie, po Europe tọn lẹ po mẹ. To 1939, to owhe 20 yẹwhehodidọ Ahọluduta lọ tọn godo, Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ ko yiaga hugan 73 000. Jideji ayidego tọn ehe, he yin wiwadotana to homẹkẹndomẹ susu mẹ, yin onu dopolọ po nuhe wá aimẹ to owhe bẹjẹeji agun Klistiani tọn lẹ po mẹ.—Owalọ lẹ 6:7; 8:4, 14-17; 11:19-21.
7. To owhe 47 W.M. tọn po 1939 po mẹ, ninọmẹ dopolọ tẹwẹ tin gando azọ́n yẹwhehodidọ Klistiani tọn go?
7 Etomọṣo, suhugan Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ to ojlẹ enẹ mẹ wẹ bẹ́ yede pli do otò Plọtẹstant he nọ do Glẹnsigbe lẹ tọn mẹ. Na nugbo tọn, hugan 75 to kanweko ji wẹnlatọ Ahọluduta lọ tọn 73 000 lẹ wẹ sọn Australie, Canada, Etats-Unis, Grande-Bretagne, po Nouvelle-Zélande po. Dile whẹho lọ yin do to nudi 47 W.M. tọn mẹ, nuhudo onu de tọn tin nado na tuli yẹwhehodọtọ lẹ nado na ayidonugo susu hlan otò aigba ji tọn he ma ko yin azọ́nwadeji sọmọ lẹ.
8. To whenue e jẹ 1992, wadotana tẹwẹ Wehọmẹ Gileadi tọn tindo?
8 Alọhẹndotenamẹ awhàn-whenu tọn lẹ po homẹkẹndomẹ lẹ po ma sọgan hẹnalọdotena gbigbọ wiwe huhlọnnọ Jehovah tọn sọn whinwhàn devizọnwatọ etọn lẹ nado wleawuna hẹngblodeji daho hugan dogọ gba. To 1943, to whenuena Wẹkẹ Whàn II to yìyì to alọnu jẹ agayiyi pete etọn mẹ, titobasinanu Jiwheyẹwhe tọn zé Wehọmẹ Biblu Pinplọn Watchtower Gileadi Tọn dai to pọndohlan mẹ na hinhẹn wẹndagbe lọ gblodeji yinukọndogọ. To mars 1992, wehọmẹ ehe ko do mẹdehlan 6 517 hlan otò voovo 171 lẹ mẹ. To yidogọ mẹ, sunnu lẹ yin azọ́nplọn nado penukundo alahọ Ogbẹ́ Watch Tower tọn lẹ go to otò jonọ tọn lẹ mẹ. Kaka jẹ 1992, to azinponọ 97 Wedegbẹ́ Alahọ tọn he tin lẹ mẹ, 75 wẹ yin azọ́nplọn to Gileadi.
9. Tito-to-whinnu azọ́nplọnmẹ tọn tẹwẹ ko yí ada de basi to nukọnyiyi azọ́n yẹwhehodidọ po devi lẹ bibasi tọn po mẹ?
9 Gbọnvona Wehọmẹ Gileadi tọn, tito-to-whinnu azọ́nplọnmẹ tọn devo lẹ ko hẹn omẹ Jehovah tọn lẹ penugo nado hẹn azọ́n yẹwhehodidọ yetọn tọn gblo bo yinukọn to e mẹ. Di dohia, Wehọmẹ Lizọnyizọn Yẹwhehọluduta Tọn Mítọn nọ yin bibasi to agun Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ tọn mẹ lẹdo aihọn pé. Tito ehe, to pọmẹ po Opli Sinsẹ̀nzọn sẹmẹsẹmẹ tọn po, ko plọnazọ́n livi susu wẹnlatọ Ahọluduta lọ tọn lẹ nado tindo kọdetọn dagbe to lizọnyizọn gbangba tọn mẹ. Wehọmẹ Lizọnyizọn Ahọluduta Tọn sọ tin ga, he nọ na nuplọnmẹ họakuẹ mẹho lẹ po devizọnwatọ lizọnyizọnwiwa tọn lẹ po na omẹ ehelẹ nido sọgan penugo ganji nado penukundo agun he to whinwhẹ́n lẹ go ganji. Wehọmẹ Sinsẹ̀nzọn Gbehosọnalitọ Lẹ Tọn ko gọalọna yẹwhehodọtọ whenu-gigọ tọn susu lẹ nado lẹzun kọdetọn dagbenọ hugan to nuwiwa yẹwhehodidọ yetọn tọn mẹ. To agọe, Wehọmẹ Azọnplọnmẹ Devizọnwiwa Tọn [L’Ecole de formation ministérielle] yin bibasi to otò voovo lẹ mẹ nado gọalọna mẹho po devizọnwatọ lizọnyizọnwiwa tọn he ma wlealọ lẹ po nado lẹzun Timoti egbezangbe tọn lẹ.
10. Etẹwẹ ko yin kọdetọn azọ́nplọnmẹ dagbe hugan tọn lọ he yin awuwlena gbọn titobasinanu Jehovah tọn gblamẹ? (Yí nudọnamẹ apotin mẹ tọn gọna.)
10 Etẹwẹ ko yin kọdetọn azọ́nplọnmẹ ehe lẹpo tọn? To 1991, Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ ko jẹ agayiyi titengbe he hugan livi ẹnẹ wẹnlatọ zohunhunnọ Ahọluduta lọ tọn kọ̀n to aigba 212 lẹ ji. Ṣigba, gbọnvona ninọmẹ he tin to aimẹ to 1939, hugan 70 to kanweko ji omẹ ehelẹ tọn wẹ sọn Katholiki, orthodoxes, mẹhe ma yin Klistiani, kavi aigba devo lẹ ji, fie Glẹnsigbe kẹdẹ ma nọ yin dido te.—Pọn apotin lọ “Hẹngblodeji Sọn 1939.”
Nuhewutu Kọdetọn Dagbe do tin Sọmọ
11. Hlan mẹnu wẹ apọsteli Paulu na pipa kọdetọn dagbe etọn taidi devizọnwatọ de hlan?
11 Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ ma nọ yí gigo hẹngblodeji tọn ehe na yede gba. Kakatimọ, yé pọn azọ́n yetọn hlan to aliho he apọsteli Paulu pọn ẹn hlan te, dile ewọ basi zẹẹmẹ etọn to wekanhlanmẹ etọn mẹ hlan Kọlintinu lẹ do. “Mẹnu ka wẹ Paulu, podọ mẹnu wẹ Apọlo, adavo devizọnwatọ gbọn mẹhe dali mì yise, yèdọ dile Oklunọ na omẹ dopodopo do? Yẹn do Apọlo húsìnna: Ṣigba Jiwheyẹwhe wẹ to jideji na omẹ. Be mọwẹ e ma yin ewọ mẹhe do onu de, kavi ewọ mẹhe húsìnna; adavo Jiwheyẹwhe he to jideji na omẹ. Na azọ́nyiwahẹmẹtọ dopọ hẹ Jiwheyẹwhe wẹ míwlẹ: Oglelilẹ Jiwheyẹwhe tọn wẹ mìwlẹ, mì wẹ họdido Jiwheyẹwhe tọn.”—1 Kọlintinu lẹ 3:5-7, 9.
12. (a) Azọngban tẹwẹ Ohó Jiwheyẹwhe tọn yí wà to kọdetọn dagbe tintindo yẹwhehodidọ Klistiani tọn mẹ? (b) Mẹnu wẹ ko yin dide taidi Ota agun Klistiani tọn, podọ aliho titengbe dopo tẹ mẹ wẹ mí sọgan do taliai mítọn hlan tatọ-yinyin etọn hia te?
12 Ayihaawe depope matin dọ whinwhẹ́n madoalọte he Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ tindo numimọ etọn yin na dona Jiwheyẹwhe tọn wutu. Azọ́n Jiwheyẹwhe tọn wẹ. Na nugbo ehe yinyọnẹn, yé zindonukọn nado nọ plọn Ohó Jiwheyẹwhe tọn to gbesisọ mẹ. Yé nọ zé nuhe yé nọ dọ lẹpo to azọ́n yẹwhehodidọ yetọn tọn mẹ sinai do Biblu ji. (1 Kọlintinu lẹ 4:6; 2 Timoti 3:16) Họ̀nhungan devo hlan kọdetọn dagbe tintindo to yẹwhehodidọ yetọn tọn mẹ wẹ yinyọn Omẹ lọ he Jiwheyẹwhe dè taidi Ota agun lọ tọn do gigọmẹ, yèdọ Oklunọ Jesu Klisti. (Efesunu lẹ 5:23) Klistiani owhe kanweko tintan whenu tọn lẹ do ehe hia gbọn gbekọndopọ hẹ mẹhe Jesu dè taidi apọsteli lẹ dali. Sunnu ehelẹ, to pọmẹ po mẹho devo lẹ po to agun Jẹlusalẹm tọn mẹ, nọpọ do yin Klistiani hagbẹ́ anademẹtọ owhe kanweko tintan mẹ tọn. Sọn olọn mẹ wá, Oklunọ Jesu Klisti yí plipli Klistiani he whẹ́n ehelẹ zán nado hẹn pọngbọ wá na whẹho lẹ bo deanana azọ́n yẹwhehodidọ tọn lọ. Gbekọndopọ zohunhunnọ Paulu tọn hẹ tito sọn olọn mẹ wá ehe dekọtọn do jideji lẹ to agun he é dlapọn lẹ mẹ. (Owalọ lẹ 16:4, 5; Galatinu lẹ 2:9) Mọdopolọ to egbehe, gbọn titẹ́do Ohó Jiwheyẹwhe tọn go gligli po yíyí zohunhun po do kọngbedopọ hẹ anademẹ he nọ wá sọn Hagbẹ́ Anademẹtọ lọ dè dali, Klistiani yẹwhehodọtọ lẹ yin nina jide kọdetọn dagbe tọn to lizọnyizọn yetọn mẹ.—Titu 1:9; Heblu lẹ 13:17.
Pinpọn Mẹdevo lẹ Hlan Taidi Mẹhe Klohugan
13, 14. (a) Ayinamẹ tẹwẹ apọsteli Paulu na dile e yin kinkandai do to Filippinu lẹ 2:1-4 mẹ? (b) Naegbọn e do yin onu titengbe nado flin ayinamẹ lọ to whenue yè to mahẹ tindo to azọ́n yẹwhehodidọ tọn lọ mẹ?
13 Apọsteli Paulu do owanyi nujọnu tọn hia hlan nugbo díntọ lẹ bo ma nọ do walọ nsọle-yinyin kavi akọta ṣinṣinyan tọn hia gba. Gbọnmọ dali, ewọ sọgan na ayìnamẹ hagbẹ́ yisenọ lẹ nado ‘pọn mẹdevo lẹ hlan taidi mẹhe klohugan.’—Filippinu lẹ 2:1-4.
14 To aliho dopolọmẹ, Klistiani nugbonọ yẹwhehodọtọ lẹ to egbehe ma nọ tindo walọ nsọle-yinyin tọn to whenuena yé to nuyiwa hẹ gbẹtọ akọta devo tọn lẹ po ninọmẹ devo lẹ po gba. Dopo to Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ mẹ sọn Etats-Unis, yin azọ́ndena nado wazọ́n taidi mẹdehlan de to Mẹyugbeji, dọmọ: “Yẹn saa yọnẹn poun dọ míwlẹ ma klohugan gba. Vlavo mí tindo akuẹ susu po nuhe nọ yin yiylọ dọ oweyinyọnẹn paa po, ṣigba yewlẹ [omẹ okọ́ lọ mẹ tọn lẹ] tindo jẹhẹnu lẹ he hugan míwlẹ tọn.”
15. Nawẹ mẹhe yin azọ́ndena nado wazọ́n to otò devo mẹ lẹ sọgan do osí nujọnu tọn hia hlan devi sọgodo tọn lẹ gbọn?
15 Na jide tọn, gbọn dido osi nujọnu tọn hia hlan mẹhe mí nọ má wẹndagbe lọ hẹ lẹ dali, mí na hẹn ẹn bọawu na yé nado kẹalọyi owẹn Biblu tọn lẹ. E sọ nọ gọalọ ga to whenuena mẹdehlan yẹwhehodọtọ de dohia dọ ewọ yin ayajẹnọ nado nọ gbẹtọ he ewọ yin azọ́ndena nado gọalọna lẹ ṣẹnṣẹn. Mẹdehlan kọdetọn dagbenọ de he zan owhe 38 he wayi lẹ to Mẹyugbeji basi zẹẹmẹ dọmọ: “Yẹn tindo numọtolanmẹ sisosiso to ohò ṣie mẹ dọ́n dọ ehe wẹ owhé ṣie gbè, podọ mẹhe tin to agun he mẹ yẹn yin dide nado wazọ́n hẹ lẹ yin nọvisunnu po nọviyọnnu ṣie lẹ po. To whenuena yẹn lẹkọyì Canada na gbọjẹ-yiyi, yẹn ma nọ vòawu depope gba. To osẹ godo tọn kavi nuhe taidi mọ whenu to Canada, yẹn to jejeji poun nado lẹkọyì whé. Yẹn nọ saba tindo numọtolanmẹ to aliho ehe mẹ. Yẹn nọ dọna plọnmẹ Biblu ṣie lẹ po mẹmẹsunnu po mẹmẹyọnnu ṣie lẹ po lehe yẹn yin ayajẹnọ do sọ nado lẹgọwá whladopo dogọ, podọ yé nọ yọn pinpẹn etọn dọ yẹn jlo nado nọ tin hẹ yé.”—1 Tẹsalonikanu lẹ 2:8.
16, 17. (a) Avùnnukundiọsọmẹnu tẹwẹ susu mẹdehlan lẹ po mẹhe nọ dọ yẹwheho to otò yetọn mẹ lẹ po ko kẹalọyi nado sọgan yin kọdetọn dagbenọ hugan to lizọnyizọn yetọn mẹ? (b) Numimọ tẹwẹ mẹdehlan dopo tindo na ogbè lẹdo lọ tọn dido wutu?
16 To whenuena yé mọ akọ̀gbe jonọ tọn de to aigba-denamẹ yetọn ji, mẹdelẹ ko dovivẹnu taun nado plọn ogbè lọ, bo to didohia gbọn ehe dali dọ yé pọn mẹdevo lẹ hlan taidi mẹhe klohugan. “To hùwaji Mẹyugbeji tọn,” wẹ ayidonugo mẹdehlan de tọn, “to whedelẹnu numọtolanmẹ jimadedomẹgo tọn nọ tin to mẹhe yin pinpọn e go whẹ́n to Mẹyugbeji po mẹhe yin pinpọn e go whẹ́n to Europe lẹ po ṣẹnṣẹn. Ṣigba hodidọ mítọn do ogbè yetọn mẹ nọ dè numọtolanmẹ ehe sẹ po awuyiya po.” Ogbè mẹhe mí nọ má wẹndagbe lọ hẹ lẹ tọn dido yin alọgọ daho de nado nọ biọ ahún yetọn lẹ mẹ. E nọ biọ azọ́n sinsinyẹn po whiwhẹ́ susu po. Mẹdehlan de to otò Asie tọn de mẹ basi zẹẹmẹ dọmọ: “Nado to nuṣiwa he ma jẹ basi zọnmii to whenue hiẹ yin kikò whẹwhẹ na nuṣiwa towe lẹ wutu sọgan yin whlepọn de. E sọgan taidi nuhe bọawu nado yin hinhẹn gbọjọ.” Ṣigba, owanyi na Jiwheyẹwhe po kọmẹnu po gọalọna mẹdehlan ehe nado sinyẹnlin.—Malku 12:30, 31.
17 Po Nukunnumọjẹnumẹ po, gbẹtọ lẹ nọ yin whinwhan eyin jonọ de tẹnpọn nado má wẹndagbe lọ to ogbè yetọn mẹ. To whedelẹnu e nọ dekọtọn do dona madonukun lẹ mẹ. Mẹdehlan de to otò Lesotho Mẹyugbeji tọn mẹ to ogbè Sesotho tọn do hlan yọnnu devo de, he nọ wazọ́n to azọ́nwhé avọ̀lìnlọ̀n tọ de mẹ. Nukunmọnu ahọlu tọn de sọn otò Mẹyugbeji tọn devo mẹ to sadi gbọn azọ́nwatẹn lọ mẹ bo gblàto do hodọdopọ lọ mẹ. E dọnsẹpọ bo yí zohunhun do na pipa yọnnu lọ, enẹgodo yọnnu lọ ṣẹ hodọ hlan nukunmọnu ahọlu tọn lọ do ogbè etọn titi mẹ. “Naegbọn hiẹ ma do wá [otò ṣie mẹ] bo wá wazọ́n to omẹ mítọn lẹ ṣẹnṣẹn, to whenue e yindọ hiẹ sè ogbè Swahili tọn lọsu ga?” wẹ dawe lọ kanse. Po ayiha wintinwintin po, mẹdehlan lọ gblọn dọmọ: “Enẹ na yin nuhe yọn taun. Ṣigba yẹn yin dopo to Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ mẹ, podọ to alọnu din azọ́n mítọn ko yin alọhẹndotena to otò towe mẹ.” “Jaale,” wẹ dawe lọ gblọn, “ma lẹndọ mímẹpo wẹ jẹagọdo azọ́n mìtọn blo. Susu mítọn kẹalọyi Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ. Vlavo to gbedopo hiẹ na penugo nado plọnnumẹ po awubibọ po to omẹ mítọn lẹ ṣẹnṣẹn.” To ojlẹ de godo, homẹ mẹdehlan lọ tọn hùn talala nado sè dọ Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ ko yin nina mẹdekannujẹ sinsẹ̀n-bibasi tọn to otò enẹ dopolọ mẹ.
Tindo Ojlo Nado Gbẹ́ Jlọjẹ lẹ Dai
18, 19. (a) To aliho titengbe tẹ mẹ wẹ Paulu dovivẹnu nado hodo apajlẹ Ogan etọn, yèdọ Jesu Klisti tọn te? (b) Na numimọ de (dehe tin to hukan lọ mẹ kavi hiẹ lọsu titi tọn) nado do nujọnu-yinyin didapana nudepope he sọgan hẹn mẹhe mí nọ má wẹndagbe lọ hẹ lẹ dahli.
18 To whenuena apọsteli Paulu wlan dọmọ: “Mì yin mẹhodotọ ṣie, dile yẹn ga yin Klisti tọn do,” ewọ ṣẹṣẹ dọho do nuhudo lọ nado dapana hinhẹn mẹdevo lẹ dahli ji, dọmọ: “Eyin mì to dùdù, kavi eyin mì to nùnù, kavi nudepope mì to wiwà, mì nọ wà popo hlan gigo Jiwheyẹwhe tọn. Mì doafọku mẹde blo, Ju, Kosi, kavi agun Jiwheyẹwhe tọn de. Yèdọ dile yẹn nọ wàjlo omẹ popo tọn to onu lẹpo mẹ do, bo ma sọ to alè ṣe titi dín, adavo alè omẹ susu tọn, na yè nido whlẹn yé gán.”—1 Kọlintinu lẹ 10:31-33; 11:1.
19 Yẹwhehodọtọ lẹ taidi Paulu, he tindo ojlo nado basi avọsinsan lẹ na alè mẹhe yé nọ dọyẹwheho na lẹ tọn wutu, gbẹn dona lẹ. Di dohia, to otò Mẹyugbeji tọn dopo mẹ, mẹdehlan asu po asi po de yì hotel de na nùdùdù whèjai tọn nado basi hùnwhẹ oflin alọwle yetọn tọn. To tintan whenu yé jlo nado jẹ ovẹn po núdùdù po, to whenue e yindọ ahàn-sinsinyẹn zinzan do jlẹkaji ma yin whẹgbledo to Biblu mẹ. (Psalm 104:15) Ṣigba asu po asi po ehe basi dide ma nado wà mọ na nikaa yin nuṣiwa do omẹ lẹdo lọ tọn lẹ go wutu. “To ojlẹ de godo,” wẹ asu lọ flin, “mí dukosọ hẹ dawe de he ko yin ogán núdatọ lẹ tọn to hotel lọ, podọ mí bẹ́ plọnmẹ Biblu de jẹeji po e po. To ojlẹ susu godo é dọna mí dọmọ: ‘Be mì flin whenue mì wá hotel de na núdùdù whejai tọn ya? Mímẹpo tin to họ̀ngodo nudahọsa lọ tọn bo to mì finpọn. Mì mọ, mẹdehlan ṣọṣi tọn lẹ dọna mí dọ e jẹagọ na mí nado nùahàn. Ṣogan, eyin yé wá hotel lọ, yé nọ jẹ ovẹn po awubibọ po. Enẹwutu mí basi dide dọ eyin mì jẹ ahàn-sinsinyẹn nù, mí ma na dotóai hlan mì gba eyin mì wá nado dọyẹwheho na mí.’” To egbehe ogán nudatọ lẹ tọn enẹ po mẹdevo he nọ wazọ́n to hotel lọ lẹ po yin Kunnudetọ he ko yí baptẹm lẹ.
Susu Gbẹ́ pò Nado Wà
20. Naegbọn e do yin onu titengbe dọ mí ni doakọnanu taidi yẹwhehodọtọ zohunnọ lẹ, podọ lẹblanulọkẹyi ayajẹnọ tẹwẹ susu to mimọyi?
20 Dile vivọnu whenu-nu ylankan ehe tọn to dindọnsẹpọ po awuyiya po, mẹsusu gbẹ́ pò to Jijlo nado sè wẹndagbe lọ, podọ e yin onu niyaniya hugan gbede pọn tọn na Klistiani lẹpo nado doakọnnanu taidi yẹwhehodọtọ nugbonọ de. (Matiu 24:13) Be hiẹ sọgan hẹn mahẹ towe to azọ́n ehe mẹ gblodeji gbọn lilẹ́zun yẹwhehodọtọ de to linlẹn vonọtaun tọn de mẹ taidi Filippi, Paulu, Balnaba, Sila, po Timoti po ya? Mẹsusu to nuhe taidi mọnkọtọn wà gbọn awukọndopọ to hukan gbehosọnalitọ lẹ tọn ji podọ to hinhẹn alọnu yedelẹ tọn vò nado wà devizọn to nọtẹn he nuhudo sù te mẹ lẹ dali.
21. To aliho tẹ mẹ wẹ “ohọ̀n gbigblo he nọ dekọtọn do nuwiwa mẹ” hùndonuvo te na omẹ Jehovah tọn lẹ?
21 To agọe, danfafa gbigblo yẹwhehodidọ tọn lẹ ko hùndonuvo to otò Mẹyugbeji, Asie, po Whezẹtẹn Europe tọn po mẹ, fie azọ́n Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ ko yin alọhẹndotena te dai. Dile whẹho lọ tedo po apọsteli Paulu po, “ohọ̀n gbigblo he nọ dekọtọn do nuwiwa mẹ ko yin hùnhùndonuvo” hlan omẹ Jehovah tọn lẹ. (1 Kọlintinu lẹ 16:9, NW ) Di dohia, mẹdehlan yẹwhehodọtọ he wá otò Mẹyugbeji Mozambique tọn mẹ to agọe lẹ ma sọgan penukundo sọha omẹ he jlo plọnmẹ Biblu lẹ tọn go gba. Lehe mí sọgan yin ayajẹnọ do sọ dọ azọ́n Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ tọn yin hùnhùndonuvo gbọn osẹ́n dali to otò enẹ mẹ bẹsọn 11 février 1991!
22. Vlavo aigba-denamẹ mítọn yin azọ́nwadeji ganji wẹo kavi lala, etẹwẹ mímẹpo dona yin nujikudonọ?
22 To aigba he mí ko nọ saba tindo mẹdekannujẹ sinsẹ̀n-bibasi tọn lẹ te, mẹmẹsunnu mítọn lẹ sọ to vivi jideji madoalọte tọn lẹ tindo ga. Mọwẹ, fidepope he mí nọnọ, onu “susu [gbẹ́po] nado wà to azọ́n Oklunọ tọn mẹ.” (1 Kọlintinu lẹ 15:58) Eyin mọwẹ whẹ̀ho lọ yin, mì gbọ mí ni zindonukọn nado yí ojlẹ he pò lẹ zán po nuyọnẹn po dile dopodopo mítọn ‘to azọ́n yẹwhehodọtọ tọn wà, bo nọ hẹn lizọnyizọn mítọn diun do gigọmẹ.’—2 Timoti 4:5; Efesunu lẹ 5:15, 16. (Pọ́n w-F 1/9/92, weda 16.)
Be Hiẹ Sọgan Basi Zẹẹmẹ Ya?
◻Etẹwẹ Yẹwhehodọtọ zẹẹmẹdo?
◻Nawẹ nuhe wẹndagbe lọ bẹhẹn yin hinhẹngblo to 1914 godo gbọn?
◻Nawẹ azọ́n yẹwhehodidọ tọn tindo nukọnyiyi sọn 1919 gbọn?
◻Ninọmẹ titengbe tẹlẹ wẹ ko yidogọna kọdetọn dagbe azọ́n yẹwhehodidọ ehe tọn?
[Apotin to weda 27]
Hẹngblodeji sọn 1939
Gbadopọnna apajlẹ lẹ sọn ayímatẹn atọ̀n mẹ to fie mẹdehlan he yin azọ́nplọn to Gileadi lẹ yin didohlan. To 1939, kiki wẹnlatọ Ahọluduta lọ tọn 636 kẹdẹ wẹ na linlin sọn Whèyihọ Mẹyugbeji tọn mẹ. Whenue e jẹ 1991 sọha ehe ko yiaga jẹ nuhe hugan 200 000 to otò 12 Whèyihọ Mẹyugbeji tọn mẹ. Mẹdehlan lẹ ko sọ yidogọna jideji madoalọte lẹ to otò Hùwaji Afrique tọn mẹ ga. Dopo wẹ Brésil, ehe tindo jideji sọn wẹnlatọ Ahọluduta lọ tọn 114 lẹ to 1939 jẹ 335 039 to avril 1992 mẹ. Agayiyi dopolọ bọdego to wiwá mẹdehlan lẹ tọn do otò Asie tọn mẹ. To Wẹkẹ Whan II whenu, sọha vude Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ tọn he tin to Japon yin homẹkẹn do badabada, bọ azọ́n yetọn doalọte. Enẹgodo, to 1949, mẹdehlan 13 wá nado gọalọ bo vọ́ tito-basina azọ́n lọ. To owhe sinsẹ̀nzọn enẹ tọn mẹ, nuhe whè hugan wẹnlatọ heyin tovi ao wẹ na ganmẹ sinsẹ̀nzọn kunnudegbe tọn to otò Japon tọn pete mẹ, ṣigba to avril 1992 lẹndopọ pete wẹnlatọ lẹ tọn jẹ 167 370 kọ̀n.
[Apotin to weda 29]
Mẹylọhodotọklisti po nuhahun ogbè tọn po
Delẹ to mẹdehlan Mẹylọhodotọklisti tọn lẹ mẹ dovivẹnu vẹkuvẹku nado plọn ogbè jonọ tọn de, ṣigba susu donukun sọn gbẹtọ he tin to lẹdo lọ mẹ sí nado do Yovogbè. Dile Geoffrey Moorhouse basi zẹẹmẹ do to owé etọn Les Missionnaires (Glẹnsigbe) mẹ dọmọ:
“Tukla lọ wẹ yindọ oyọnẹn ogbè lẹdo de tọn tintindo nọ saba yin pinpọndohlan taidi nuhe ma hugan aliho Wefọ lẹdogbedevomẹ tọn de poun. To nujlẹdonugo mẹ vivẹnudido vude poun wẹ nọ yin yiyizan, vlavo gbọn omẹ dopodopo dali kavi gbọn ogbẹ́ he to yé yí do azọ́n mẹ lẹ dali, to hinhẹn diun mẹ dọ mẹdehlan de sọgan dọho na tomẹnu de to ogbè tomẹnu lọ lọsu titi tọn mẹ mlẹ́nmlẹ́n kẹdẹ sọgan hẹn nukunnumọjẹnumẹ he siso wá to gbẹtọvi awe ṣẹnṣẹn. Mẹdehlan dopodopo na tindo oyọnẹn vude hogbe agokun ogbè lẹdo lọ mẹ tọn . . . Humọ, hodọdopọ na paa tọn yin bibasi to hodidọ mẹhẹn jọsi he ma dọnmẹdogo he nọ yin yiylọ dọ Glẹnsigbe blókìn, yizan etọn biọ dọ tovi Mẹyugbeji tọn lẹ dona litai hlan nujinọtedo jonọ Glẹnsi tọn lẹ. Dehe tlẹ sọ ylan hugan, ehe sọ yin dohia nsọle-yinyin akọta tọn devo.”
To 1922 Wehọmẹ Whẹzẹtẹn Tọn po Oplọn Mẹyugbeji Londre Tọn po zín linlin de jẹgbonu do nuhahun ogbè tọn ji. “Míwlẹ sọgbe hẹ linlẹn lọ, dọ madozẹnzẹn dodonu nugopipe tọn he ko yin mimọyi gbọn mẹdehlan lẹ dali to ogbè devo mẹ . . . yin nuhe vẹnamẹ bo tlẹ sọ gbọn owù dali do yìdo talala,” wẹ yin nuhe linlin lọ dọ.
Mẹdehlan Ogbẹ́ Watch Tower tọn lẹ nọ saba pọn ogbè okọ́ lọ mẹ tọn pinplọn hlan taidi dandannu de, he gọalọ nado basi zẹẹmẹ kọdetọn dagbe yetọn tọn to sinsẹ̀nzọn mẹdehlan tọn mẹ.