Dovivẹnu Nado Lẹzun Lizọnyizọnwatọ He Nọ Diọalọ Sọgbe hẹ Ninọmẹ Voovo Lẹ
“Yè yí mi do basi onú popo hlan gbẹtọ lẹpo, na yẹn nido gbọn onú popo mẹ whlẹn pẹvide gán.”—1 KỌLINTINU LẸ 9:22.
1, 2. (a) Aliho tẹlẹ mẹ wẹ apọsteli Paulu yin lizọnyizọnwatọ kọdetọn dagbenọ de te? (b) Nawẹ Paulu basi zẹẹmẹ pọndohlan he e tindo gando azọ́ndenamẹ etọn go tọn gbọn?
DAWE lọ voawu hẹ wesetọ gbóogbó lẹ podọ hẹ gohọ̀-gbátọ tata lẹ. E diọlinlẹnna Lomunu he tin to otẹn gigonọ lẹ mẹ gọna Fligianu gbetanu lẹ. Owe he e kàn lẹ whàn Glẹkinu he tindo pọndohlan he gbloada lẹ gọna Ju hẹngogonọ lẹ. Hoyijlẹdohogo etọn ma sọgan yin agọjẹdo podọ tudohomẹnamẹ etọn tindo huhlọn taun. E tẹnpọn nado ze hodidọ etọn hẹ mẹlẹpo sinai do nuhe yé kẹalọyi lẹ ji na e nido sọgan hẹn mẹdelẹ zun hodotọ Klisti tọn.—Owalọ lẹ 20:21.
2 Apọsteli Paulu wẹ dawe lọ, podọ ayihaawe ma tin dọ lizọnyizọnwatọ kọdetọn dagbenọ he nọ diọalọ sọgbe hẹ ninọmẹ voovo lẹ wẹ e yin. (1 Timoti 1:12) E mọ azọ́ndenamẹ lọ yí sọn Jesu dè nado “hẹn oyín [Klisti tọn] yì Kosi lẹ, po ahọlu lẹ po, po ovi Islaeli tọn lẹ po nukọn.” (Owalọ lẹ 9:15) Pọndohlan tẹwẹ e tindo gando azọ́ndenamẹ etọn go? E dọmọ: “Yè yí mi do basi onú popo hlan gbẹtọ lẹpo, na yẹn nido gbọn onú popo mẹ whlẹn pẹvide gán. Na wẹndagbe tọn wutu wẹ yẹn to ehe wà, na yẹn nido yin mimátọ to e mẹ hẹ [mẹdevo lẹ].” (1 Kọlintinu lẹ 9:19-23) Etẹwẹ mí sọgan plọn sọn apajlẹ Paulu tọn mẹ he na gọalọna mí nado tindo kọdetọn dagbe dogọ to azọ́n yẹwhehodidọ po mẹpinplọn tọn mítọn po mẹ?
Paulu Duto Avùnnukundiọsọmẹnu lọ Ji
3. Nawẹ Paulu yinuwa hẹ Klistiani lẹ gbọn whẹpo do lẹzun yisenọ?
3 Be Paulu yin linsinyẹntọ, homẹdagbenọ, he jẹna azọ́ndenamẹ he e mọyi lọ to jọwamọ-liho wẹ ya? Paali! Zohunhun agọ̀ sinsẹ̀n tọn ko hẹn Saulu (dile Paulu yin yinyọnẹn do dai) zun danuwatọ he nọ dohomẹkẹn hodotọ Klisti tọn lẹ. To jọja whenu etọn, e doalọ to okú Stefani tọn mẹ. Enẹgodo, Paulu gbọn kanyinylan dali yangbé Klistiani lẹ tọn vẹkuvẹku. (Owalọ lẹ 7:58; 8:1, 3; 1 Timoti 1:13) E zindonukọn nado nọ gbọ̀ gbigbọ “adi po hùhù po tọn . . . do nuplọntọ Oklunọ tọn lẹ ji.” Na ogbé yisenọ he tin to Jelusalẹm lẹ tọn yinyan kẹdẹ ma pé e wutu, e dlẹnkanna nuyiwa wangbẹnamẹ tọn etọn kaka yì jẹ agewaji to Damasku.—Owalọ lẹ 9:1, 2.
4. Diọdo tẹwẹ Paulu dona basi nado sọgan hẹn azọ́ndenamẹ etọn di?
4 Whẹwhinwhẹ́n tangan he wutu Paulu do gbẹwanna sinsẹ̀n Klistiani tọn sọmọ sọgan ko yin nujikudo etọn dọ sinsẹ̀n yọyọ ehe na hẹn sinsẹ̀n Ju tọn flu po linlẹn Kosi tọn he ma sọgbe lẹ po. To popolẹpo mẹ, “Falesi” wẹ Paulu yin dai, yèdọ yinkọ de he zẹẹmẹdo “omẹ klandovo.” (Owalọ lẹ 23:6) Pọ́n lehe e na ko paṣa Paulu do sọ to whenuena e sè dọ—to mẹhe tin to aigba ji lẹpo mẹ—Kosi lẹ wẹ Jiwheyẹwhe de e nado dọyẹwheho Klisti tọn hlan! (Owalọ lẹ 22:14, 15; 26:16-18) Podọ Falesi lẹ ma tlẹ nọ dùnú hẹ mẹhe yé pọnhlan nado yin ylandonọ lẹ! (Luku 7:36-39) Matin ayihaawe, e biọ vivẹnudido susu to e si nado diọ pọndohlan etọn bo hẹn ẹn wá kọndopọmẹ hẹ ojlo Jiwheyẹwhe tọn dọ gbẹtọ wunmẹ lẹpo ni yin whinwhlẹngán.—Galatianu lẹ 1:13-17.
5. Nawẹ mí sọgan hodo apajlẹ Paulu tọn to lizọnyizọn mítọn mẹ gbọn?
5 E sọgan biọ dọ mílọsu ni wà nudopolọ. Dile mí to gbẹtọ voovo lẹ mọ to aigba-denamẹ mítọn he ji ogbè voovo lẹ nọ yin didó te, mí dona dovivẹnu ahundopo tọn nado vọ́ pọndohlan mítọn jlado bo de nuvẹun lẹpo sẹ sọn ahun mítọn mẹ. (Efesunu lẹ 4:22-24) Vlavo mí yọnẹn kavi lala, lẹdo he mẹ mí whẹ́n te podọ lehe mí yin pinplọn gbọn nọ yinuwado mí ji. Ehe sọgan hẹn mí tindo pọndohlan hẹngogo tọn kavi jijọ he gbọnvo. Mí dona duto numọtolanmẹ mọnkọtọn lẹ ji eyin mí jlo na tindo kọdetọn dagbe to gbẹtọ taidi lẹngbọ lẹ dindin mẹ podọ to alọgigọna yé mẹ. (Lomunu lẹ 15:7) Nuhe Paulu wà niyẹn. E kẹalọyi avùnnukundiọsọmẹ lọ nado hẹn lizọnyizọn etọn gblodeji. Owanyi whàn ẹn bọ e wleawuna nugopipe mẹpinplọn tọn lẹ he mẹ mí dona plọnnu sọn. Na nugbo tọn, dogbapọnna lizọnyizọn “apọsteli Kosi lẹ tọn” lọ tọn dohia dọ e nọ yí sọwhiwhe do doayinugo, bo nọ diọalọ, bosọ nọ yí zinzin zan to yẹwhehodidọ po mẹpinplọn etọn po mẹ.a—Lomunu lẹ 11:13.
Lehe Paulu Diọalọ Sọgbe hẹ Ninọmẹ Voovo lẹ Gbọn
6. Nawẹ Paulu nọ yí sọwhiwhe do doayi ninọmẹ hosetọ etọn lẹ tọn go gbọn, podọ etẹ mẹ wẹ ehe dekọtọn do?
6 Paulu nọ yí sọwhiwhe do doayi nuyise po ninọmẹ hosetọ etọn lẹ tọn po go. To whenuena e to hodọna Ahọlu Aglipa II, Paulu mọ dọ ahọlu lọ ‘yọ́n walọ po nudindọn Ju lẹ tọn po hezeheze.’ Enẹgodo, Paulu yí zinzin do yí nuhe e yọnẹn gando nuyise Aglipa tọn lẹ go zan bo dọhodo whẹho he mẹ ahọlu lọ mọnukunnujẹ ganji lẹ ji hẹ ẹ. Hoyijlẹdohogo Paulu tọn họnwun bo gọ́ na nujikudo sọmọ bọ Aglipa dọmọ: “Ohó yí do dọnmẹ pẹẹde dogọ hiẹ do jlo yí homẹhunhun do hẹn mi yin Klistiani de.”—Owalọ lẹ 26:2, 3, 27, 28.
7. Nawẹ Paulu diọalọ to whenuena e to yẹwhehodọ na gbẹtọgun de to Listla gbọn?
7 Paulu sọ nọ diọalọ. Doayi lehe homẹbibiọ etọn gbọnvo do go to whenuena e tẹnpọn nado gbẹ́ na gbẹtọgun de to tòdaho Listla tọn mẹ dọ ewọ po Balnaba po ma dona yin sinsẹ̀n-basina taidi yẹwhe. Sọgbe hẹ nuhe yin didọ, omẹ ehelẹ, he nọ dó Lukaonia-gbè, nọ yin pinpọnhlan taidi apadewhe mẹhe ma sewé bosọ yí otangblo sè hugan lẹ tọn. Sọgbe hẹ Owalọ lẹ 14:14-18, Paulu dlẹnalọdo nudida po nunina jọwamọ tọn lẹ po taidi kunnudenu de dọ Jiwheyẹwhe nugbo lọ wẹ nupojipetọ. Hoyijlẹdohogo lọ bọawu nado hodo, podọ e taidi dọ e “hẹn gbẹtọ lẹ dote ma nado sanvọ́” hlan Paulu po Balnaba po.
8. Mahopọnna dọ Paulu nọ gblehomẹ to whedelẹnu, aliho tẹlẹ mẹ wẹ e dohia te dọ ewọ nọ diọalọ?
8 Na nugbo tọn, Paulu ma yin mẹpipe, podọ to whedelẹnu, whẹho delẹ nọ hẹn ẹn gblehomẹ. Di apajlẹ, e ylangbè na Ju de he nọ yin Anania to ojlẹ de mẹ whenuena e yin nuyiwahẹ to aliho winyandomẹ po mawadodo tọn po mẹ. Ṣigba to whenuena Paulu yin didọna dọ e ko ylangbè na yẹwhenọ daho to mayọnẹn mẹ, e vẹvẹ to afọdopolọji. (Owalọ lẹ 23:1-5) Tlolo he e jẹ Atẹni, “ayiha etọn fọ́n adán to ohò etọn mẹ, whenuena e mọ dọ tòdaho lọ gọ́ na vodun lẹ.” Ṣogan, Paulu ma do homẹgble enẹ hia to hodidọ etọn mẹ to Okọ́ta Malsi tọn nukọn gba. Kakatimọ, e dọhona omẹ Atẹni tọn lẹ to ahi yetọn mẹ, bo ze hodidọ etọn sinai do nuhe yé kẹalọyi ji gbọn alọdindlẹndo agbà yetọn “Hlan Jiwheyẹwhe Mayọnẹn de” dali podọ gbọn hoyiyidọ sọn nuhe dopo to ohó milomilo-kàntọ yetọn lẹ dọ mẹ dali.—Owalọ lẹ 17:16-28.
9. Nawẹ Paulu do zinzin hia to whenuena e to hodọna todoaitọ voovo lẹ gbọn?
9 To hodidọ na todoaitọ voovo lẹ mẹ, Paulu do zinzin ayidego tọn hia. E ze aṣa po lẹdo he ko yinuwado pọndohlan hosetọ etọn lẹ tọn ji po do lẹnpọn mẹ. To whenuena e wlanwe hlan Klistiani he tin to Lomu lẹ, e yọnẹn ganji dọ tatọ-tònọ huhlọn tonudidọ tọn ojlẹ lọ tọn mẹ wẹ yé nọ nọ̀. Nuagokun tangan wekanhlanmẹ Paulu tọn hlan Klistiani he tin to Lomu lẹ wẹ yindọ huhlọn mẹfligọ tọn Klisti tọn ko duto huhlọn ylando mẹhẹnflu tọn Adam tọn ji. E yí hogbe he na yinuwado ahun Klistiani he tin to Lomu lẹ po mẹhe lẹdo yé pé lẹ po tọn ji do dọho na yé.—Lomunu lẹ 1:4; 5:14, 15.
10, 11. Nawẹ Paulu hẹn apajlẹ etọn lẹ sọgbe hẹ hosetọ etọn lẹ gbọn? (Pọ́n nudọnamẹ odò tọn ga.)
10 Etẹwẹ Paulu wà to whenuena e jlo na basi zẹẹmẹ nugbo Biblu tọn he siso lẹ na hosetọ etọn lẹ? Apọsteli lọ yí apajlẹ he mẹlẹpo yọnẹn he bọawu nado mọnukunnujẹemẹ lẹ zan po azọ́nyinyọnẹn po nado hẹn linlẹn Owe-wiwe tọn he siso lẹ họnwun. Di dohia, Paulu yọnẹn dọ mẹhe nọ nọ̀ Lomu lẹ jẹakọhẹ tito afanumẹ-yinyin tọn he gbayipe to Ahọluigba Lomu tọn blebu mẹ ganji. Na nugbo tọn, suhugan mẹhe e to wekanhlan lẹ tọn tlẹ sọgan ko yin afanumẹ. Enẹwutu Paulu yí afanumẹ-yinyin zan taidi apajlẹ de nado nọgodona nuagokun huhlọnnọ etọn dogbọn nudide he mẹde basi vlavo nado yin mẹmẹglọ na ylando kavi na dodowiwa dali.—Lomunu lẹ 6:16-20.
11 Owe alọdlẹndonu tọn de dọmọ: “To Lomunu lẹ ṣẹnṣẹn, mẹmẹnu de sọgan na mẹdekannujẹ afanumẹ de tlọlọ, kavi afanumẹ lọ sọgan họ̀ mẹdekannujẹ ede tọn gbọn ahọ́ súsú na mẹmẹnu etọn dali. Tito mẹdekannujijẹ tọn sọgan sọ yin bibasi eyin mẹmẹnu lọ yin zizejo na yẹwhe de.” Afanumẹ he yin tuntundote de sọgan basi dide nado zindonukọn to azọ́nwiwa na ogán etọn mẹ bo na nọ yí azọ́nkuẹ. Aṣa ehe wẹ Paulu sọgan ko to alọdlẹndo to whenuena e wlanwe dọ mẹdopodopo tindo mẹdekannujẹ nado de ogán he e na setonuna—vlavo ylando kavi dodo. Klistiani he tin to Lomu lẹ ko yin hinhẹn jẹ mẹdekannu sọn ylando si podọ Jiwheyẹwhe tọn wẹ yé yin todin. Yé vò nado sẹ̀n Jiwheyẹwhe, ṣogan eyin yé jlo, yé gbẹsọ sọgan basi dide nado sẹ̀n ylando—he ko yin ogán yetọn dai. Apajlẹ he bọawu, ehe mẹlẹpo sọ jẹakọ hẹ enẹ na whàn Klistiani he tin to Lomu lẹ nado kanse yede dọ, ‘Ogán tẹ sẹ̀n wẹ yẹn te?’b
Nupinplọn sọn Apajlẹ Paulu Tọn Mẹ
12, 13. (a) Vivẹnu tẹwẹ dona yin didó to egbehe nado sọgan biọ ahun omẹ voovo he to ohó mítọn sè lẹ tọn mẹ? (b) Aliho tẹwẹ a mọ dọ e nọ tindo kọdetọn dagbe to whenuena hiẹ to hodọna mẹhe wá sọn ninọmẹ voovo mẹ lẹ?
12 Taidi Paulu, mí dona nọ doayinugo, yin sọwhiwhenọ, bo nọ diọalọ, bosọ yin zinzintọ nado sọgan biọ ahun omẹ voovo he to ohó mítọn sè lẹ tọn mẹ. Nado gọalọna hosetọ mítọn lẹ nado sọgan mọnukunnujẹ wẹndagbe lọ mẹ, mí jlo na wà nususu hugan didla yé pọ́n, kunnudide na yé, kavi owe sinai do Biblu ji delẹ didogbonu na yé poun. Mí dona dovivẹnu bo tunwun nuhudo po ahunmẹdunamẹnu yetọn lẹ po go, nuhe yé yiwanna kavi gbẹwanna lẹ, gọna obu po nuvẹun he yé tindo lẹ po. Dile etlẹ yindọ ehe nọ biọ nulẹnpọn po vivẹnudido susu po, wẹnlatọ Ahọluduta tọn lẹ to mọwà po zohunhun po lẹdo aihọn pé. Di apajlẹ, wekantẹn alahọ Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ tọn to Hongrie na linlin dọmọ: “Mẹmẹsunnu lẹ nọ do sisi hia na aṣa po aliho gbẹzan mẹhe wá sọn otò devo mẹ lẹ tọn po bo ma nọ donukun dọ yé ni diọada sọgbe hẹ aṣa lẹdo lọ tọn lẹ gba.” Kunnudetọ lẹ nọ dovivẹnu nado wà nudopolọ to otò devo lẹ mẹ.
13 To otò he tin to Aganu Boboe Whèzẹtẹn tọn de mẹ, agbasalilo, ovi lẹ pinplọn, po wepinplọn po nọ duahunmẹna suhugan gbẹtọ lẹ tọn. Wẹnlatọ Ahọluduta tọn he tin to finẹ lẹ nọ tẹnpọn nado zinnudo hosọ ehelẹ ji kakati nado dọhodo onú delẹ ji taidi ninọmẹ aihọn tọn he to yinylan deji to filẹpo kavi nuhahun pọmẹ tọn he gẹdẹ lẹ. Mọdopolọ, wẹnlatọ lẹ to tòdaho États-Unis tọn de mẹ doayi e go dọ whẹho lẹ taidi alọgodokuẹ, nuhahun sẹkli-masẹ tọn, po sẹ́nhẹngba po to ahunmẹduna gbẹtọ lẹ to lẹdo aigba-denamẹ yetọn tọn tangan de mẹ. Kunnudetọ lọ lẹ nọ yí hosọ ehelẹ zan po kọdetọn dagbe po nado bẹ hodọdopọ Biblu tọn lẹ jẹeji. Biblu plọnmẹtọ he pegan lẹ nọ hẹn ẹn diun dọ yé hẹn pọndohlan dagbe go bosọ yin tulinamẹtọ mahopọnna hosọ he yé de nado yizan gbọn nùzinzindo ale he tin to nunọwhinnusẹ́n Biblu tọn lẹ hihodo mẹ todin podọ nukundido ayajẹnọ he Jiwheyẹwhe zedonukọnnamẹ to sọgodo ji dali.—Isaia 48:17, 18; 52:7.
14. Basi zẹẹmẹ aliho he mẹ mí sọgan diọalọ sọgbe hẹ nuhudo po ninọmẹ voovo gbẹtọ lẹ tọn po te lẹ.
14 Alọgọnamẹnu wẹ e sọ yin ga nado nọ diọ mẹdọnsẹpọ mítọn to lizọnyizọn lọ mẹ, na aṣa, sinsẹ̀n, podọ obá he mẹ gbẹtọ lẹ sewé jẹ gbọnvo tlala wutu. Aliho he mẹ mí na dọhona mẹhe yise dọ Mẹdatọ de tin ṣigba he ma tindo yise to Biblu mẹ lẹ te na gbọnvona dehe mí na yí do dọhona mẹhe ma yise dọ Jiwheyẹwhe tin lẹ. Podọ nuzedonukọnnamẹ he mí na yizan na mẹhe lẹndọ yanwle owe sinsẹ̀n tọn lẹpo tọn wẹ nado klọ́ apọ̀nmẹ namẹ na gbọnvona dehe mí na yizan na mẹhe kẹalọyi nuhe Biblu plọnmẹ lẹ. Obá voovo mẹ wẹ mẹhe mí nọ dọhona lẹ sewé jẹ, enẹwutu mí dona nọ diọalọ to whenuena mí to nuyiwa hẹ yé. Mẹplọntọ azọ́nyọnẹntọ lẹ nọ yí hoyijlẹdohogo po apajlẹ he sọgbe hẹ ninọmẹ he yé pehẹ lẹ po zan.—1 Johanu 5:20.
Alọgọ Na Lizọnyizọnwatọ Yọyọ Lẹ
15, 16. Naegbọn nuhudo do tin nado plọnazọ́n lizọnyizọnwatọ yọyọ lẹ?
15 Gbọnvona aliho mẹpinplọn tọn edetiti tọn hinhẹn pọnte, onú devo sọ nọ duahunmẹna Paulu. E mọ nuhudo lọ nado plọnazọ́n bo wleawuna mẹyọyọ lẹ taidi Timoti po Titu po, nado lẹzun lizọnyizọnwatọ kọdetọn dagbenọ lẹ. (2 Timoti 2:2; 3:10, 14; Titu 1:4) Mọdopolọ, nuhudo niyaniya tọn de tin to egbehe nado wleawuna azọ́nplọnmẹ bosọ mọ ẹn yí.
16 To 1914, nudi wẹnlatọ Ahọluduta tọn 5 000 wẹ tin lẹdo aihọn pé; to egbehe, diblayi mẹyọyọ 5 000 wẹ nọ yin bibaptizi to sẹmẹsẹmẹ! (Isaia 54:2, 3; Owalọ lẹ 11:21) To whenuena mẹyọyọ lẹ jẹ gbẹdo hẹ agun Klistiani tọn ji bo jlo nado tindo mahẹ to lizọnyizọn lọ mẹ, yé tindo nuhudo azọ́nplọnmẹ po anademẹ po tọn. (Galatianu lẹ 6:6) Nujọnu wẹ e yin dọ mí ni hodo aliho he Ogán lọ, Jesu, yizan lẹ to nupinplọn kavi azọ́npinplọn devi lẹ mẹ.c
17, 18. Nawẹ mí sọgan gọalọna mẹyọyọ lẹ nado wleawuna adọgbigbo to lizọnyizọn lọ mẹ gbọn?
17 Jesu ma dín gbẹtọgun de poun bo dọna apọsteli etọn lẹ nado jẹ hodọna yé ji gba. Tintan whẹ́, e zinnudeji dọ nuhudo sù to azọ́n yẹwhehodidọ tọn mẹ bo na tuli yé nado nọ hodẹ̀ gbọzangbọzan. Enẹgodo e wleawu onú tangan atọ̀n tọn na yé: azọ́nwatọgbẹ́ de, aigba-denamẹ de, po owẹ̀n he yé na lá lọ po. (Matiu 9:35-38; 10:5-7; Malku 6:7; Luku 9:2, 6) Mí sọgan wà nudopolọ. Vlavo mí to alọgọna ovi mítọn, nuplọntọ yọyọ de, kavi mẹhe ma ko doalọ to azọ́n yẹwhehodidọ tọn mẹ na ojlẹ de, mí dona dovivẹnu bo plọnazọ́n yé to aliho ehe mẹ.
18 Mẹyọyọ lẹ tindo nuhudo alọgọ susu tọn nado wleawuna adọgbigbo to owẹ̀n Ahọluduta lọ tọn lilá mẹ. Be hiẹ sọgan gọalọna yé nado wleawu nuzedonukọnnamẹ he bọawu bo fọnjlodotenamẹ de tọn bosọ basi zepọn etọn ya? To kunnudegbe, dike yé ni plọnnu sọn apajlẹ towe mẹ dile hiẹ to yẹwhehodọ to ohọ̀n he jẹnukọn lẹ ji. Hiẹ sọgan hodo apajlẹ Gideoni tọn, mẹhe dọna awhànfuntọ-gbẹ́ etọn lẹ dọmọ: “Mì nọ pọ́n mi, bo nọ wà mọkẹdẹ.” (Whẹdatọ 7:17) Enẹgodo na dotẹnmẹ mẹyọyọ lọ nado ze owẹ̀n lọ donukọnnamẹ. Nọ pà mẹyọyọ lẹ po zohunhun po na vivẹnudido yetọn lẹ, podọ eyin e biọ domọ, na ayinamẹ kleun de gando fie biọ nukọnyiyi lẹ go.
19. Etẹwẹ yin gbemima towe dile hiẹ to vivẹnudo nado “wazọ́n devizọn towe tọn diun hezeheze”?
19 Nado sọgan ‘wazọ́n devizọn mítọn tọn diun hezeheze,’ mí magbe nado nọ diọ aliho mẹdọnsẹpọ tọn mítọn, podọ mí jlo na plọnazọ́n lizọnyizọnwatọ yọyọ lẹ nado nọ wà nudopolọ. To whenuena mí lẹnnupọndo nujọnu-yinyin yanwle mítọn tọn ji—yèdọ nado hẹn oyọnẹn Jiwheyẹwhe tọn he nọ planmẹ jẹ whlẹngán kọ̀n gbayipe—mí nọ mọ dọ dandannu wẹ e yin nado dovivẹnu lẹpo nado lẹzun “onú popo hlan gbẹtọ lẹpo, na [mí] nido gbọn onú popo mẹ whlẹn pẹvide gán.”—2 Timoti 4:5; 1 Kọlintinu lẹ 9:22.
[Nudọnamẹ odò tọn]
a Nado mọ apajlẹ jẹhẹnu he Paulu dohia to lizọnyizọn etọn mẹ lẹ tọn, pọ́n Owalọ lẹ 13:9, 16-42; 17:2-4; 18:1-4; 19:11-20; 20:34; Lomunu lẹ 10:11-15; 2 Kọlintinu lẹ 6:11-13.
b Mọdopolọ, to zẹẹmẹ haṣinṣan yọyọ he tin to Jiwheyẹwhe po “ovi” yí gbigbọ do de etọn lẹ po ṣẹnṣẹn bibasi mẹ, Paulu yí linlẹn he sọgbe to osẹ́n-liho de zan ehe wehiatọ etọn he tin to Ahọluigba Lomu tọn mẹ lẹ jẹakọ hẹ ganji. (Lomunu lẹ 8:14-17) Owe lọ St. Paul at Rome dohia dọ nuyiwa “sọdodovi” tọn “gbayipe taun to Lomunu lẹ ṣẹnṣẹn bosọ tindo kanṣiṣa pẹkipẹki hẹ linlẹn he Lomunu lẹ tindo gando whẹndo go.”
c To alọnu din, tito Gbehosọnalitọ lẹ Nọ Gọalọna Mẹdevo lẹ tọn to yìyì to agun Kunnudetọ Jehovah tọn lẹpo mẹ. Tito lọ nọ gọalọna wẹnlatọ he ma tindo numimọ sọmọ lẹ nado mọaleyi sọn numimọ po azọ́nplọnmẹ lizọnyizọnwatọ whenu-gigọ́ tọn lẹ tọn po mẹ.
Be Hiẹ Flin Ya?
• Aliho tẹlẹ mẹ wẹ mí sọgan hodo apajlẹ Paulu tọn to lizọnyizọn mítọn mẹ te?
• Diọdo tẹlẹ wẹ mí sọgan mọdọ e jẹ dọ mí ni basi to aliho he mẹ mí nọ lẹnnupọn te?
• Nawẹ mí sọgan hẹn owẹ̀n he lá mí te yin mẹjlọdote tọn gbọn?
• Nuhudo etẹ tọn wẹ lizọnyizọnwatọ yọyọ lẹ tindo nado sọgan wleawuna adọgbigbo?
[Blurb on page 29]
Apọsteli Paulu nọ doayinugo, yin sọwhiwhenọ, nọ diọalọ, bosọ nọ yí zinzin zan to yẹwhehodidọ po mẹpinplọn po mẹ
[Blurb on page 31]
Jesu wleawu onú tangan atọ̀n tọn na devi etọn lẹ: azọ́nwatọgbẹ́ de, aigba-denamẹ de, po owẹ̀n he yé na lá lọ po
[Yẹdide lẹ to weda 28]
Na Paulu nọ diọalọ wutu, e tindo kọdetọn dagbe to owẹ̀n lọ lilá na gbẹtọ voovo lẹ mẹ
[Yẹdide to weda 30]
Lizọnyizọnwatọ kọdetọn dagbenọ lẹ nọ na sisi aṣa hosetọ yetọn lẹ tọn
[Yẹdide to weda 31]
Lizọnyizọnwatọ he nọ diọalọ sọgbe hẹ ninọmẹ voovo lẹ nọ gọalọna mẹyọyọ lẹ nado wleawuna lizọnyizọn lọ