Be Biblu Sọgan Gọalọna We Nado Plọn Ovi Towe lẹ Ya?

VOUNVOUN orchidée nọ yọ́npọ́n taun, ṣigba e ma bọawu nado dó e bo penukundego nido gán. Nado wàmọ po kọdetọn dagbe po, hiẹ dona na ayidonugo sọwhiwhe tọn hlan ninọmẹ aimẹ tọn, hinhọ́n owhè tọn, po ozẹ́n he mẹ e na nọ̀ po. Aigba po ojẹ he ma yọ́n po gọna owán lẹ nọ yawu hù vounvoun lọ. Enẹwutu, mẹhe dó vounvoun lọ to tintan whenu ma nọ saba tindo kọdetọn dagbe.

Ovi lẹ go pinpọn whẹ́n vẹawu bo gẹdẹ tlala humọ, bosọ nọ biọ ayidonugo sọwhiwhe tọn ga. Enẹwutu mẹjitọ lẹ nọ saba lẹndọ yé ma pegan nado penukundo ovi lẹ go. Mẹsusu mọdọ yé tindo nuhudo alọgọ tọn, kẹdẹdile mẹhe jlo na dó vounvoun orchidée tindo nuhudo ayinamẹ tọn sọn mẹhe yọ́n alọ etọn ganji de si do. Matin ayihaawe, mẹjitọ lẹpo wẹ to anademẹ he yọ́n hugan lọ dín. Ṣigba fie wẹ e sọgan yin mimọ te?

Dile Biblu ma tlẹ yin nuplọnmẹwe ovi pinplọn tọn sọ, Mẹdatọ lọ gbọdo mẹhe kàn ẹn lẹ nado na ayinamẹ yọn-na-yizan lẹ do whẹho lọ ji. Biblu zinnudo vivẹnudido nado wleawuna jẹhẹnu dagbe lẹ ji, ehe mẹsusu lẹndọ e nọ saba yin kọgbẹ́ e go. (Efesunu lẹ 4:22-24) Gando ehe go, ayinamẹ Owe-wiwe tọn donù adà tangan oplọn jlẹkaji tọn go. Ayinamẹ mọnkọtọn ko hẹn ale wá na mẹsusu he yí ì do yizan mẹ, mahopọnna ojlẹ he mẹ yé nọgbẹ̀ te kavi fie yé wá sọn. Enẹwutu, ayinamẹ Owe-wiwe tọn hihodo sọgan gọalọna we nado tindo kọdetọn dagbe to ovi towe lẹ pinplọn mẹ.

Apajlẹ Mẹjitọ lẹ Tọn—Oplọn He Yọ́n Hugan Lọ

“Enẹwutu hiẹ he to mẹdevo plọn, hiẹ ma plọn dewe? Hiẹ mẹhe dọyẹwheho gbẹtọ ma do fìnnú, hiẹ to núfìn? Hiẹ mẹhe dọ gbẹtọ deayọ blo, hiẹ to ayọde?”—Lomunu lẹ 2:21, 22.

Azinponọ Wedegbẹ́ Wepinplọn Séoul tọn dọmọ: “Apajlẹ zizedai to ohó po nuyiwa po mẹ wẹ nọ plọn ovi lẹ hugan.” Eyin mẹjitọ lẹ nọ na anademẹ tangan lẹ ovi yetọn bo ma nọ ze apajlẹ dagbe dai to hodidọ po walọ po mẹ, ovi lọ na wá mọ dọ yé yin yẹnuwatọ. Nuhe mẹjitọ lẹ dọ ma na tindo zínpinpẹn depope ba. Di dohia, eyin mẹjitọ lẹ jlo na plọn nugbodidọ ovi yetọn, yelọsu dona yin nugbodọtọ. To paa mẹ, eyin mẹjitọ lẹ ma jlo dọ mẹdepope ni dotukla yé, yé nọ saba dọna ovi yetọn nado dọ dọ, “Ṣo, papa (kavi mama) ma to whégbè.” Ovi he anademẹ mọnkọtọn yin nina na biọ bẹwlu mẹ. To nukọn mẹ, e sọgan jẹ lalodo ji po awubibọ po eyin e tin to ninọmẹ sinsinyẹn de mẹ. Enẹwutu, eyin mẹjitọ lẹ jlo nugbonugbo dọ ovi yetọn ni yin nugbodọtọ, yelọsu dona nọ dọ nugbo bosọ nọ yinuwa to kọndopọmẹ hẹ nuhe yé dọ.

Be a jlo na plọn ovi towe nado nọ dọho po sisi po wẹ ya? Eyin mọwẹ, a dona ze apajlẹ dagbe dai. Ovi towe na hodo apajlẹ towe to niyaniya mẹ. Sung-sik, otọ́ he tindo ovi ẹnẹ, dọmọ: “Yẹn po asi ṣie po magbe ma nado yí hogbe mẹmasi tọn lẹ zan. Mí nọ na sisi mídelẹ bo ma nọ ylangbè na mídelẹ to whenuena mí tlẹ gblehomẹ. Apajlẹ dagbe nọ tindo nuyiwadomẹji he siso hugan hodidọ tata. Homẹ mítọn hùn dọ ovi mítọn lẹ nọ do sisi hia eyin yé to hodọ hẹ mẹdevo lẹ.” Biblu dọ to Galatianu lẹ 6:7 mẹ dọmọ: “Nudepope gbẹtọ dó, enẹ wẹ e na gbẹ̀n ga.” Mẹjitọ he jlo dọ ovi yetọn lẹ ni tindo nujinọtedo he yiaga walọ dagbe tọn lẹ dona dohia jẹnukọn dọ yelọsu lẹ to gbẹ̀nọ sọgbe hẹ nujinọtedo mọnkọtọn lẹ.

Hùn Dotẹnmẹ Hodọdopọ Tọn lẹ Dote

“Hiẹ nasọ yí sọwhiwhe do plọn [gbedide Jiwheyẹwhe tọn lẹ] ovi towe lẹ, bosọ dọho yetọn whenuena hiẹ sinai to owhé towe gbè, podọ whenuena hiẹ to zọnlinzin to aliho ji, podọ to whenuena hiẹ mlọnai, podọ to whenuena hiẹ fọ́n tite.”—Deutelonomi 6:7.

Aṣa lọ nado nọ wà gàngodozọ́n to gbigbayipe. Eyin asu po asi po tin to agbasazọ́n mẹ, e nọ yinuwado ovi lẹ ji tlala. Whenu he mẹjitọ susu nọ yizan hẹ ovi yetọn lẹ to didepo. To whégbè, mẹjitọ lẹ dona wà whégbèzọ́n po azọ́n devo lẹ po, enẹwutu agbọ́ sọgan pé yé. To ninọmẹ enẹlẹ glọ, nawẹ hiẹ na penugo bo na nọ dọhodopọ hẹ ovi towe lẹ ganji gbọn? Dotẹnmẹ hodọdopọ tọn lẹ sọgan hundote eyin hiẹ po ovi towe lẹ po nọ wà whégbèzọ́n lẹ dopọ. Tatọ́ whẹndo tọn de tlẹ de televiziọn sẹ sọn whégbè, nado sọgan tindo whenu dogọ na hodọdopọ hẹ ovi etọn lẹ. E dọmọ: “Apọ̀ nọ ṣì ovi lẹ to bẹjẹeji, ṣigba to whenuena yẹn jẹ aihun devo lẹ dà hẹ yé ji bo nọ dọhodo owe dagbe voovo lẹ ji hẹ yé, diọdo lọ jẹ yé má ji vudevude.”

Nujọnu wẹ e yin dọ ovi lẹ ni tindo aṣa lọ sọn ovu-whenu nado nọ dọhodopọ hẹ mẹjitọ yetọn lẹ. Yin e mayin mọ, to whenuena yé biọ owhe aflanmẹ tọn lẹ mẹ bo pehẹ nuhahun lẹ, yé ma na lẹnnupọndo mẹjitọ yetọn lẹ ji taidi họntọn he yé sọgan dọ homẹ na gba. Nawẹ hiẹ sọgan gọalọna yé nado nọ dọ homẹ gbọn? Howhinwhẹn lẹ 20:5 dọmọ: “Yinyọnẹn to ayiha gbẹtọ tọn mẹ taidi osin he siso: ṣigba omẹ zinzin wẹ na dọ̀n ẹn jẹgbonu.” Gbọn kanbiọ lẹ taidi “Etẹwẹ hiẹ lẹn?” kinkanse nado yọ́n pọndohlan yetọn dali, mẹjitọ lẹ sọgan na tuli ovi yetọn lẹ nado dọ linlẹn po numọtolanmẹ yetọn lẹ po tọ́n.

Etẹwẹ hiẹ na wà eyin ovi towe ṣinuwa sinsinyẹn? Whenẹnu taun wẹ e tindo nuhudo mẹtọnhopọn nujọnu tọn. Dava numọtolanmẹ towe lẹ dile a to todoaina nuhe dọ e te. Otọ́ de dọ aliho he mẹ ewọ nọ yinuwa te to ninọmẹ mọnkọtọn mẹ dọmọ: “Eyin ovi lẹ ṣinuwa, yẹn nọ tẹnpọn ma nado dawhá do yé ji. Yẹn nọ sinai bo nọ dotoaina nuhe yé tindo nado dọ. Yẹn nọ tẹnpọn nado mọnukunnujẹ ninọmẹ lọ mẹ. Eyin e vẹawuna mi nado dava homẹgble ṣie, yẹn nọ nọte vude bo nọ fahomẹ whẹ́.” Eyin hiẹ dava numọtolanmẹ towe lẹ bo dotoai, ovi lẹ na kẹalọyi mẹplọnlọ towe po awubibọ po.

Mẹplọnlọ He Sinai do Owanyi ji Yin Nujọnu

“Mì otọ́ emi, mì hẹn homẹgblena ovi mìtọn lẹ blo, ṣigba mì nọ plọn yé to hihò po họkọnamẹ [Jehovah] tọn po mẹ.”—Efesunu lẹ 6:4.

Eyin kọdetọn dagbe lẹ na tin, aliho he mẹ a nọ domẹplọnlọ owanyinọ mẹgo te yin nujọnu. Nawẹ mẹjitọ lẹ sọgan ‘hẹn homẹgblena ovi yetọn lẹ’ gbọn? Eyin mẹplọnlọ lọ ma sọgbe hẹ nuṣiwa lọ kavi eyin e yin didomẹgo po alọ sinsinyẹn hugan po, ovi lẹ na gblehomẹ. Mẹplọnlọ dona yin didomẹgo po owanyi po to whepoponu. (Howhinwhẹn lẹ 13:24) Eyin hiẹ yihojlẹdohogo hẹ ovi towe lẹ, yé na mọdọ hiẹ domẹplọnlọ yé go na a yiwanna yé wutu.—Howhinwhẹn lẹ 22:15; 29:19.

To alọ devo mẹ, e na yọ́n dọ ovi lẹ ni nọ jiya kọdetọn walọ ylankan yetọn tọn. Di dohia, eyin ovi lọ ṣinuwa do mẹdevo, hiẹ sọgan tẹkudeji dọ ewọ ni vẹvẹ. Eyin e gbà osẹ́n de to whẹndo lọ mẹ, hiẹ sọgan hẹnalọdotena ẹn sọn nuwiwa he e yiwanna delẹ mẹ nado sọgan zinnudo nujọnu-yinyin tonusisena osẹ́n lẹ tọn ji.

E jẹ nado nọ domẹplọnlọmẹgo to ojlẹ he sọgbe mẹ. Yẹwhehodọtọ 8:11 dọmọ: “Na yè ma hẹn whẹdida di adonu do azọ́n ylankan go, enẹwutu ayiha gbẹtọvi lẹ tọn jai to ohò yetọn mẹ nado wà oylan.” Mọdopolọ, ovi susu na jlo nado yọnẹn eyin yé sọgan dapana oyà nuṣiwa yetọn lẹ tọn jiji. Enẹwutu eyin hiẹ ko na avase dọ mẹplọnlọ de na bọdo nuṣiwa tangan de go, hẹn ẹn diun dọ e yin nina.

Ayidedai He Sọgbe Yin Nujọnu

“Whenu nukiko tọn . . . podọ whenu wedudu tọn [tin].”—Yẹwhehodọtọ 3:4.

Ojlẹ aihundida tọn po ayidedai he sọgbe bo tin to jlẹkaji po yin nujọnu na ovi de nido whẹ́n to ayiha mẹ podọ to agbasa mẹ. To whenuena mẹjitọ lẹ deayidai hẹ ovi yetọn lẹ, kanṣiṣa whẹndo tọn lẹ nọ yin hinhẹn lodo bọ ovi lẹ nọ tindo numọtolanmẹ hihọ́ tọn. Ayidedai nankọ lẹ wẹ hagbẹ whẹndo tọn lẹ sọgan duvivi etọn dopọ? Eyin hiẹ lẹnnupọndeji, hiẹ sọgan mọ awuvivinamẹnu susu he na yin wiwà. Aihundida gbonu tọn lẹ tin, taidi kẹkẹ afọ tọn kùnkùn dopọ, podọ bọlu voovo lẹ hihò. Podọ yí nukun homẹ tọn do pọ́n ojlẹ awuvivi tọn he sọgan yin vivi etọn dù to whenuena whẹndo lọ hò hànjinu lẹ dopọ. Gbejizọnlin bibasi yì fie to yakẹ lẹ nado duvivi jọwamọnu lẹ tọn sọgan gbọṣi oflin mẹ.

To ninọmẹ mọnkọtọn lẹ mẹ, mẹjitọ lẹ sọgan gọalọna ovi yetọn lẹ nado tindo pọndohlan jlẹkaji tọn gando ayidedai lẹ go. Dawe Klistiani de he tindo visunnu atọ̀n dọmọ: “Yẹn nọ tindo mahẹ to ayidedai ovi ṣie lẹ tọn mẹ eyin e yọnbasi. Di dohia, eyin yé to aihun ọdinatẹẹ ji tọn lẹ dà, yẹn nọ kàn lehe aihun lọ nọ yin didà gbọn biọ. To whenuena yé basi zẹẹmẹ na mi po jejejininọ po, yẹn nọ yí dotẹnmẹ lọ zan nado dọ owù he tin to ayidedai he ma wé lẹ mẹ na yé. Yẹn ko doayi e go dọ yé ma nọ doalọ to ayidedai he ma sọgbe lẹ mẹ gba.” Mọwẹ, ovi he nọ duvivi ayidedai pọmẹ tọn to whẹndo yetọn mẹ lẹ ma nọ yawu lẹnnupọndo tito-to-whinnu televiziọn tọn lẹ, video, sinimọto, po aihundida Internet tọn lẹ po ji he nọ do danuwiwa, fẹnnuwiwa, po amasin adínọ lẹ po hia gba.

Gọalọna Ovi Towe lẹ Nado Jihọntọn Dagbe Lẹ

“Ewọ he to zọnlinzin hẹ nuyọnẹntọ na yọnnuin: ṣigba ogbẹ́ nulunọ lẹ tọn na sudo.”—Howhinwhẹn lẹ 13:20.

Otọ́ Klistiani de he penukundo ovi ẹnẹ go po kọdetọn dagbe po dọmọ: “Mí ma sọgan yí nukunpẹvi do pọ́n nudide họntọnjiji tọn yetọn gba. Họntọn ylankan dopo sọgan hẹn azọ́n he a ko wà lẹpo gble.” Nado gọalọna ovi etọn lẹ nado jihọntọn dagbe lẹ, e nọ kàn kanbiọ delẹ sè po nuyọnẹn po taidi: Mẹnu wẹ yin họntọn vivẹ́ towe? Naegbọn a yiwanna ẹn? Apajlẹ jẹhẹnu etọn tọn tẹwẹ a jlo na hodo? Mẹjitọ devo nọ basi tito bọ ovi etọn lẹ nọ ylọ họntọn vivẹ́ yetọn lẹ wá whégbè. Gbọnmọ dali, e sọgan yọ́n jijọ yetọn bo na ovi etọn lẹ anademẹ he sọgbe.

Nujọnu wẹ e sọ yin nado plọn ovi lẹ dọ yé sọgan jihọntọn hẹ mẹhe whẹ́n mẹho lẹ podọ hẹ hagbẹ yetọn lẹ. Bum-sun, otọ́ visunnu atọ̀n tọn, dọmọ: “Yẹn gọalọna ovi ṣie lẹ nado mọnukunnujẹemẹ dọ họntọn yetọn lẹ ma dona yin ogbẹ́ yetọn dandan gba, dile mí mọ do to whẹho Davidi po Jonatani po tọn mẹ to Biblu mẹ. Yẹn nọ basi oylọna Klistiani he tindo owhe voovo lẹ nado duvivi gbẹdido tọn hẹ ovi ṣie lẹ. Taidi kọdetọn de, ovi lọ lẹ nọ dogbẹ́ hẹ mẹsusu he mayin ogbẹ́ yetọn lẹ.” Gbẹdido hẹ mẹhe ko whẹ́n mẹho he tindo apajlẹ dagbe lẹ nọ hùn dotẹnmẹ dote na ovi lẹ nado plọn nususu.

Hiẹ Sọgan Tindo Kọdetọn Dagbe to Ovi Pinplọn Mẹ

Sọgbe hẹ dodinnanu de to États-Unis, mẹjitọ susu he tẹnpọn nado dó jẹhẹnu lẹ taidi mawazẹjlẹgo, mẹplọnlọdido-mẹdetiti go, po nugbodidọ po do ahun mẹ na ovi yetọn lẹ ma tindo kọdetọn dagbe sọmọ gba. Naegbọn e do vẹawu sọmọ? Onọ̀ de dọmọ: ‘E blawu dọ aliho dopo akàn lọ he mẹ mí sọgan họ́ ovi mítọn lẹ te wẹ nado sú yé do họmẹ bo ma dike yé ni tọ́n yì tòhomẹ gbede.’ Nuhe dọ e te wẹ yindọ lẹdo he mẹ ovi lẹ to whinwhẹ́n te to egbehe to yinylan deji hú gbede pọ́n tọn. To ninọmẹ ehe mẹ, be e yọnbasi nado pọ́n ovi lẹ go whẹ́n po kọdetọn dagbe po ya?

Eyin hiẹ jlo na dó vounvoun whanpẹnọ ṣigba bo to nuha dọ e sọgan fiọ, enẹ sọgan hẹn we gbọjọ. Ṣigba eyin mẹhe yọ́n alọ vounvoun lọ tọn ganji na we ayinamẹ dagbe bo dọna we po jidide po dọ, “Vounvoun towe na gán eyin a dó e to aliho ehe mẹ,” lehe hiẹ na yin homẹmiọnna do sọ! Jehovah, mẹhe yọ́n jijọ gbẹtọvi tọn hugan, na mí ayinamẹ do aliho dagbe hugan he mẹ ovi lẹ na yin pinplọn te ji. E dọmọ: “Plọn ovi do aliho he e na gbọ̀n ji, whenuena e whẹ́n e ma na tọ́nsọn e ji.” (Howhinwhẹn lẹ 22:6) Eyin hiẹ hodo ayinamẹ Biblu tọn to ovi towe lẹ pinplọn mẹ, hiẹ sọgan tindo ayajẹ lọ nado mọdọ ovi towe lẹ whẹ́n mẹho bo lẹzun mẹhe whèwhín, he nọ hò mẹdevo lẹ tọn pọ́n, bosọ tindo walọ dagbe. Taidi kọdetọn de, gbẹtọ lẹ na yiwanna yé ṣigba hú popolẹpo Jehovah, Otọ́ olọn mẹ tọn mítọn, na yiwanna yé tlala.