“Yè Ko Yí Akuẹ Sọha de Do Họ̀ Mì”
“Yè ko yí akuẹ sọha de do họ̀ mì: enẹwutu mì nọ pagigona Jiwheyẹwhe.”—1 KỌLINTINU LẸ 6:20.
1, 2. (a) Sọgbe hẹ Osẹ́n Mose tọn, nawẹ Islaelivi he yin afanumẹ lẹ dona yin nuyiwa hẹ gbọn? (b) Nudide tẹwẹ afanumẹ he yiwanna mẹmẹnu etọn sọgan basi?
“AFANUMẸ lẹ tintindo gbayipe bosọ yin alọkẹyi lẹdo pé to aihọn hohowhenu tọn mẹ,” wẹ owe lọ Holman Illustrated Bible Dictionary dọ. E yidogọ dọmọ: “Azọ́n afanumẹ lẹ tọn mẹ wẹ Egipti, Grèce, po Lomu po mọ akuẹ te hugan. To owhe kanweko tintan Klistiani tọn mẹ, omẹ dopo to atọ̀n ji to Italie podọ omẹ dopo to atọ́n ji to otò devo lẹ mẹ wẹ yin afanumẹ.”
2 Dile etlẹ yindọ afanumẹ lẹ yin yiyizan to Islaeli hohowhenu tọn mẹ, Osẹ́n Mose tọn hẹn ẹn diun dọ Heblu he yin afanumẹ lẹ yin hihọ́-basina. Di dohia, Osẹ́n lọ dọ dọ Islaelivi de ma dona wà afanumẹ-zọ́n zẹ̀ owhe ṣidopo go. To owhe ṣinawetọ mẹ, e sọgan “jẹgbonu yì tata ma na nude.” Nalete, anademẹ he gando lehe afanumẹ lẹ dona yin nuyiwa hẹ do go lẹ yọ́n bo gọ́ na awuvẹmẹ sọmọ bọ Osẹ́n Mose tọn wleawuna tito ehe dọmọ: “Eyin devi lọ na dọ gbangba dọmọ, Yẹn yiwanna mẹmẹnu ṣie, asi ṣie, po ovi ṣie lẹ po; yẹn ma na jẹgbonu yì vọnu gba: whenẹnu mẹmẹnu etọn na hẹn ẹn wá jẹ [Jiwheyẹwhe nugbo lọ] dè, bosọ hẹn ẹn wá jẹ ohọ̀n lọ kọ̀n, kavi jẹ ohọ̀n lọ dòtin kọ̀n; mẹmẹnu etọn bo na yí nútọ́nnu de do tọ́n otó etọn luntọ́n; ewọ bo nasọ nọ sẹ̀n ẹn kakadoi.”—Eksọdusi 21:2-6; Levitiku 25:42, 43; Deutelonomi 15:12-18.
3. (a) Afanumẹ-zọ́n nankọtọn wẹ Klistiani owhe kanweko tintan tọn lẹ kẹalọyi? (b) Etẹwẹ nọ whàn mí nado sẹ̀n Jiwheyẹwhe?
3 Tito afanumẹ-yinyin sọn ojlo mẹ wá tọn lọ wleawuna numọdohlan nukọn de gando afanumẹ-zọ́n he Klistiani lẹ to wiwà go. Di apajlẹ, Biblu kàntọ Paulu, Jakobu, Pita po Juda po do yedelẹ hia taidi afanumẹ Jiwheyẹwhe po Klisti po tọn lẹ. (Titu 1:1; Jakobu 1:1; 2 Pita 1:1; Juda 1) Paulu flinnu Klistiani Tẹsalonika tọn lẹ dọ yé ko “lẹ́ sọn boṣiọ [yetọn lẹ] kọ̀n do Jiwheyẹwhe dè . . . nado nọ sẹ̀n [kavi wà afanumẹ-zọ́n na] Jiwheyẹwhe ogbẹ̀nọ nugbonọ.” (1 Tẹsalonikanu lẹ 1:9) Etẹwẹ whàn Klistiani enẹlẹ nado desọn ojlo mẹ bo lẹzun afanumẹ Jiwheyẹwhe tọn lẹ? Eyọn, etẹwẹ nọ whàn Islaelivi he yin afanumẹ de nado gbẹ́ mẹdekannujẹ etọn titi dai? Be e ma yin owanyi he e tindo na mẹmẹnu etọn wẹ ya? Afanumẹ-yinyin Klistiani tọn sinai do owanyi na Jiwheyẹwhe ji. To whenuena mí plọn nado yọ́n Jiwheyẹwhe nugbo ogbẹ̀nọ lọ bo yiwanna ẹn, mí nọ yin whinwhàn nado sẹ̀n ẹn “po ayiha [mítọn] lẹpo po, podọ po alindọn [mítọn] lẹpo po.” (Deutelonomi 10:12, 13) Ṣigba, etẹwẹ e zẹẹmẹdo nado lẹzun afanumẹ Jiwheyẹwhe po Klisti po tọn lẹ? Nawẹ ehe nọ yinuwado gbẹzan egbesọ tọn mítọn ji gbọn?
“Mì Nọ Wà Popo Hlan Gigo Jiwheyẹwhe Tọn”
4. Nawẹ mí nọ lẹzun afanumẹ Jiwheyẹwhe po Klisti po tọn lẹ gbọn?
4 Afanumẹ ko yin zẹẹmẹ basina taidi “mẹhe yin nutindo mẹdevo kavi mẹdevo lẹ tọn to osẹ́n-liho bo tin to dandannu glọ nado setonu mlẹnmlẹn.” Mí nọ lẹzun nutindo Jehovah tọn to osẹ́n-liho to whenuena mí klan gbẹzan mítọn do wiwe hlan ẹn bo yí baptẹm. ‘Mì ma yin mìde titi tọn, na yè ko yí akuẹ sọha de do họ̀ mì,’ wẹ apọsteli Paulu dọ. (1 Kọlintinu lẹ 6:19, 20) Matin ayihaawe, avọ́sinsan ofligọ Jesu Klisti tọn wẹ yin akuẹ lọ, na dodonu enẹ ji wẹ Jiwheyẹwhe nọ kẹalọyi mí te taidi devizọnwatọ etọn lẹ, vlavo mí yin Klistiani yiamisisadode lẹ kavi gbẹdohẹmẹtọ yetọn he tindo todido aigba ji tọn lẹ. (Efesunu lẹ 1:7; 2:13; Osọhia 5:9) Enẹwutu, bẹsọn gbeegbe mí yí baptẹm, “[Jehovah] tọn wẹ mí.” (Lomunu lẹ 14:8) Na ohùn akuẹgegenu Jesu Klisti tọn ko họ̀ mí wutu, mí sọ lẹzun afanumẹ etọn bo tin to dandannu glọ nado nọ yìn gbedide etọn lẹ.—1 Pita 1:18, 19.
5. Taidi afanumẹ Jehovah tọn lẹ, etẹwẹ yin azọngban mítọn tintan, podọ nawẹ mí sọgan hẹn ẹn di gbọn?
5 Afanumẹ lẹ dona setonuna mẹmẹnu yetọn. Ojlo mẹ wẹ mí desọn bo lẹzun afanumẹ na owanyi mítọn na Mẹmẹnu lọ whàn mí wutu. Mí hia to 1 Johanu 5:3 mẹ dọmọ: “Ehe wẹ owanyi Jiwheyẹwhe tọn, dọ mí ni yìn osẹ́n etọn: osẹ́n etọn masọ yin nupẹnagbanmẹ gba.” Enẹwutu, tonusise mítọn nọ do owanyi po taliai mítọn po hia. E nọ sọawuhia to nuyiwa mítọn lẹpo mẹ. “Eyin mì to dùdù, kavi eyin mì to nùnù, kavi nudepope mì to wiwà,” wẹ Paulu dọ, “mì nọ wà popo hlan gigo Jiwheyẹwhe tọn.” (1 Kọlintinu lẹ 10:31) To gbẹzan mítọn egbesọ tọn mẹ, etlẹ yin to onú pẹvi lẹ mẹ, mí jlo na dohia dọ mí ‘yin afanumẹ Jehovah tọn.’—Lomunu lẹ 12:11.
6. Nawẹ afanumẹ Jiwheyẹwhe tọn yinyin nọ yinuwado nudide mítọn lẹ ji gbọn? Yí apajlẹ de do basi dohia ehe tọn.
6 Di apajlẹ, to nudide lẹ bibasi whenu, mí dona nọ yí sọwhiwhe do lẹnnupọndo ojlo Mẹmẹnu olọn mẹ tọn mítọn, Jehovah tọn ji. (Malaki 1:6) Nudide sinsinyẹn lẹ sọgan whlé tonusise mítọn na Jiwheyẹwhe pọ́n. Ṣigba eyin enẹ jọ, be mí na payi ayinamẹ etọn lẹ go kakati nado ganjẹ ayiha “oklenọ” podọ “tupinpẹnnọ” mítọn go ya? (Jẹlemia 17:9) Melisa, he yin Klistiani tlẹnnọ de, yí baptẹm e ma dẹn bọ dẹpẹ de jẹ ojlo owanyi tọn dohia ẹ ji. Dẹpẹ lọ sọawuhia taidi mẹjọmẹ, podọ e ko to Biblu plọn hẹ Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ. Etomọṣo, mẹho agun tọn de dọna Melisa dọ nuyọnẹnnu wẹ nado setonuna gbedide Jehovah tọn nado wlealọ “to Oklunọ mẹ kẹdẹ.” (1 Kọlintinu lẹ 7:39; 2 Kọlintinu lẹ 6:14) “E ma bọawuna mi nado hodo ayinamẹ ehe,” wẹ Melisa yigbe dọ. “Ṣigba yẹn basi dide dọ na n’ko klan dee do wiwe hlan Jiwheyẹwhe nado wà ojlo etọn wutu, n’na setonuna anademẹ họnwun etọn lẹ.” To nulinlẹnpọndo nuhe wá jọ lẹ ji mẹ, e dọmọ: “Homẹ ṣie hùn taun dọ n’hodo ayinamẹ lọ. Dẹpẹ lọ doalọtena nupinplọn to madẹnmẹ. Eyin yẹn ko dóta haṣinṣan enẹ mẹ dai wẹ, mayisenọ de wẹ n’na ko wlealọ hẹ todin.”
7, 8. (a) Naegbọn nukundagbe gbẹtọ lẹ tọn mimọyi ma dona nọ duahunmẹna mí zẹjlẹgo? (b) Basi dohia lehe obu gbẹtọ tọn sọgan yin dududeji do tọn.
7 Taidi afanumẹ Jiwheyẹwhe tọn lẹ, mí ma dona lẹzun mẹmẹglọ, kavi afanumẹ gbẹtọ lẹ tọn gba. (1 Kọlintinu lẹ 7:23) Nugbo wẹ dọ mímẹpo wẹ nọ jlo nado yin alọkẹyi, ṣigba mí dona flin dọ Klistiani lẹ tindo nujinọtedo he gbọnvo na aihọn tọn lẹ. Paulu kanse dọmọ: “[Be] gbẹtọ nukundagbe wẹ yẹn to dindin?” Tadona etọn die: “Yin eyin dọ gbẹtọ nukundagbe dín wẹ yẹn te, yẹn ma na sọgan yin mẹmẹglọ Klisti tọn gba.” (Galatianu lẹ 1:10) Mí ma sọgan joawuna kọgbidinamẹ hagbẹ lẹ tọn bo lẹzun nukundagbe gbẹtọ tọn dintọ gba. Ṣigba todin, etẹwẹ mí sọgan wà eyin gbẹtọ lẹ to kọgbidina mí nado kọngbedopọ hẹ yé?
8 Lẹnnupọndo apajlẹ Elena tọn ji, he yin jọja Klistiani Espagne tọn de. Klasigbẹ́ etọn delẹ nọ na ohùn yetọn do mẹdevo lẹ tamẹ. Yé yọnẹn dọ Elena he yin dopo to Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ mẹ, ma na na ohùn etọn kavi dohùn gba. To whenuena dotẹnmẹ de hundote nado basi zẹẹmẹ teninọ etọn tọn na klasi lọ blebu, Elena ze ede jo nado basi nuzedonukọnnamẹ de. “Nado dọ hójọhó, nuzedonukọnnamẹ lọ gbà ahun dó na mi taun,” wẹ Elena dọ. “Ṣigba n’wleawu ganji, podọ kọdetọn lọ lẹ sẹhundaga. Yẹn mọ sisi wehọmẹvigbẹ́ ṣie susu tọn yí, podọ mẹplọntọ lọ dọna mi dọ emi yiwanna azọ́n he wà yẹn te. Hú popolẹpo, e vivi na mi dọ yẹn yiavunlọ na yinkọ Jehovah tọn bo penugo nado do whẹwhinwhẹ́n he nọgodona teninọ sinai do Biblu ji ṣie lẹ hia hezeheze.” (Gẹnẹsisi 9:3, 4; Owalọ lẹ 15:28, 29) Mọwẹ, taidi afanumẹ Jiwheyẹwhe po Klisti po tọn lẹ, mí gbọnvo. Etomọṣo, to ninọmẹ susu mẹ mí sọgan mọ sisi gbẹtọ lẹ tọn yí eyin mí wleawufo nado yiavunlọ na nuyise mítọn lẹ po sisi po.—1 Pita 3:15.
9. Etẹwẹ mí plọn sọn apajlẹ angẹli he sọawuhia apọsteli Johanu tọn mẹ?
9 Eyin mí nọ flin dọ afanumẹ Jiwheyẹwhe tọn lẹ wẹ mí, enẹ nasọ gọalọna mí nado whiwhẹ míde. To gbèdopo, numimọ jiawu Jelusalẹm olọn tọn he apọsteli Johanu mọ yinuwadeji sọmọ bọ e jẹklo nado litai to afọ angẹli he ko yinuwa taidi hoyidọtọ Jiwheyẹwhe tọn nukọn. “Pọ́n, hiẹ wàmọ blo,” wẹ angẹli lọ dọna ẹn. “Devi [kavi afanumẹ] hatọ de wẹ yẹn po hiẹ po, po yẹwhegán mẹmẹsunnu towe lẹ po, po yé he to ohó he tin to owe he mẹ tọn yìn lẹ po: litaina Jiwheyẹwhe.” (Osọhia 22:8, 9) Apajlẹ dagbe nankọ die he angẹli lọ zedai na afanumẹ Jiwheyẹwhe tọn lẹpo! Klistiani delẹ sọgan tin to otẹn azọngban tọn vonọtaun lẹ mẹ to agun mẹ. Etomọṣo, Jesu dọmọ: “Mẹdepope he jlo na lẹzun kiklo to mì mẹ na yin devi mìtọn; mẹdepope he sọ jlo na yin nukọntọ to mì mẹ na yin afanumẹ mìtọn.” (Matiu 20:26, 27) Taidi hodotọ Jesu tọn lẹ, afanumẹ wẹ mímẹpo.
“Nuhe Yin Azọ́n Wiwà Mítọn Wẹ Mí Wà”
10. Na apajlẹ Owe-wiwe tọn lẹ nado dohia dọ e ma bọawuna devizọnwatọ nugbonọ Jiwheyẹwhe tọn lẹ nado wà ojlo etọn to whepoponu.
10 E ma nọ bọawuna gbẹtọvi mapenọ lẹ nado wà ojlo Jiwheyẹwhe tọn to whepoponu gba. Yẹwhegán Mose whleawu nado setonu to whenuena Jehovah biọ to e si nado yì bo plan ovi Islaeli tọn lẹ sọn kanlinmọgbenu Egipti tọn. (Eksọdusi 3:10, 11; 4:1, 10) To whenuena Jona yin azọ́ndena nado lá owẹ̀n whẹdida tọn na Ninevenu lẹ, e “fọntite nado họnyi jẹ Talṣiṣi sọn nukọn OKLUNỌ tọn.” (Jona 1:2, 3) Baluki, wekantọ yẹwhegán Jẹlemia tọn, wule dọ emi lẹzun gbẹ́donọ. (Jẹlemia 45:2, 3) Nawẹ mí dona yinuwa gbọn eyin ayilinlẹn kavi nujlomẹ mítọn titi lẹ jẹagọdo ojlo Jiwheyẹwhe tọn wiwà? Oló Jesu tọn dopo na gblọndo kanbiọ ehe tọn.
11, 12. (a) Basi bladopọ kleun oló Jesu tọn he yin kinkàndai to Luku 17:7-10 mẹ. (b) Etẹwẹ mí plọn sọn oló Jesu tọn mẹ?
11 Jesu dọhodo afanumẹ de ji he ko yí azán lọ blebu zan nado penukundo lẹngbọpa mẹmẹnu etọn tọn go to danji. To whenuena afanumẹ lọ lẹkọwa whégbè po nuṣikọ po na e ko wà azọ́n sinsinyẹn na nudi ganhiho 12 wutu, mẹmẹnu etọn ma basi oylọna ẹn nado sinai bo dù núdùdù dagbe gba. Kakatimọ, mẹmẹnu lọ dọmọ: “Wleawu nuhe yẹn na dù tọn, bo blágó, bo sẹ̀n mi, kaka yẹn nado dù bo nù: enẹgodo hiẹ nasọ dù bosọ nù.” Whẹpo afanumẹ lọ na penukundo nuhudo etọn titi lẹ go, e dona sẹ̀n mẹmẹnu etọn whẹ́. Jesu dotana oló lọ dọmọ: “Yèdọ mọwẹ mìwlẹ ga, whenuena mì ko wà nuhe yè degbena mì vọ̀, mì dọmọ, Afanumẹ madoalenọ wẹ mí: nuhe yin azọ́n wiwà mítọn wẹ mí wà.”—Luku 17:7-10.
12 Jesu ma dó oló ehe nado dohia dọ Jehovah ma nọ yọ́n pinpẹn nuhe wà mí te to sinsẹ̀nzọn etọn mẹ tọn gba. Biblu dohia hezeheze dọ: “Jiwheyẹwhe ma yin mawadodonọ nado wọn azọ́n mìtọn po tukla owanyi mìtọn tọn po, he mì ko sọhia gbọn oyín etọn dali.” (Heblu lẹ 6:10) Kakatimọ, nuagokun oló Jesu tọn wẹ yindọ afanumẹ de ma sọgan hẹn homẹ ede tọn hùn kavi ze ayidonugo do fẹẹmẹninọ etọn titi ji gba. Gbeegbe mí klan míde do wiwe hlan Jiwheyẹwhe bo basi dide nado yin afanumẹ etọn, mí yigbe dọ mí na nọ ze ojlo etọn do nukọn na mítọn titi. Mí dona nọ setonuna ojlo Jiwheyẹwhe tọn jẹnukọnna mítọn titi.
13, 14. (a) Ninọmẹ tẹlẹ mẹ wẹ e sọgan biọ te dọ mí ni duto ojlo mítọn titi lẹ ji? (b) Naegbọn mí dona dike ojlo Jiwheyẹwhe tọn ni tin to otẹn tintan mẹ?
13 Ohó Jiwheyẹwhe tọn po owe “afanumẹ nugbonọ, nuyọnẹntọ” lọ tọn lẹ po pinplọn to gbesisọmẹ sọgan biọ vivẹnudido sọn mí si tlala. (Matiu 24:45) E sọgan yinmọ titengbe eyin wehihia nọ vẹawuna mí kavi eyin owe lọ to hodọdo “onú sisosiso Jiwheyẹwhe tọn lẹ” ji. (1 Kọlintinu lẹ 2:10) Mahopọnna ehe, be e ma jẹ dọ mí ni nọ de whenu dovo na oplọn mẹdetiti tọn ya? E sọgan biọ dọ mí ni domẹplọnlọ míde go nado sinai bo yí whenu zan to nuplọnmẹwe lọ kọ̀n. Ṣigba, eyin mí ma wàmọ, nawẹ mí sọgan plọn nado yiwanna “núdùdù sinsinyẹn [he] yin yé he tindo azán susu to ota lẹ tọn” gbọn?—Heblu lẹ 5:14.
14 Azán he gbè mí nọ wazọ́n kaka bo nọ lẹkọwa whégbè po nuṣikọ po lẹ lo? Opli agun tọn lẹ yìyì sọgan kàn dẹpẹ biọ. Kavi yẹwhehodidọ na mẹhe mí ma yọnẹn lẹ sọgan nọma jlo mí to jọwamọ-liho. Paulu lọsu yigbe dọ ojlẹ delẹ sọgan tin bọ mí na lá wẹndagbe lọ ‘jẹagọ do ojlo mítọn go.’ (1 Kọlintinu lẹ 9:17) Ṣigba, mí nọ wà onú ehelẹ na Jehovah—Mẹmẹnu olọn mẹ tọn mítọn he mí yiwanna—dọna mí dọ mí dona wàmọ wutu. Podọ be mí ma nọ mọ pekọ po huhlọn po yí to whedepopenu he mí dovivẹnu nado plọnnu, nado yì opli agun tọn lẹ, bosọ dọyẹwheho ya?—Psalm 1:1, 2; 122:1; 145:10-13.
Ma Lẹkọ “Pọ́n Godo” Blo
15. Nawẹ Jesu ze apajlẹ taliai na Jiwheyẹwhe tọn dai gbọn?
15 Jesu Klisti litaina Otọ́ olọn mẹ tọn etọn mlẹnmlẹn. “Yẹn jẹte sọn olọn, e ma yin nado wà ojlo ṣie lọsu gba, adavo ojlo ewọ he do mi hlan tọn,” wẹ Jesu dọna devi etọn lẹ. (Johanu 6:38) To whenuena e tin to awufiẹsa mẹ to jipa Gẹtsemani tọn mẹ, e hodẹ̀ dọmọ: “Otọ́ ṣie E, eyin e sọgan yin wiwà, gbọ kọfo he ni juwayi sọn oji e: e ma yin le yẹn jlo do gba, adavo le hiẹ jlo do.”—Matiu 26:39.
16, 17. (a) Nukun tẹwẹ mí dona nọ yí do pọ́n nuhe mí ko jodo godo lẹ? (b) Etẹwẹ dohia dọ Paulu yin lẹnpọn dagbenọ to whenuena e pọ́n dotẹnmẹ he hundote na ẹn to aihọn mẹ lẹ taidi “omí”?
16 Jesu Klisti jlo dọ mí ni yin nugbonọ to nudide he mí basi nado yin afanumẹ Jiwheyẹwhe tọn lẹ mẹ. E dọmọ: “Mẹde ma tin he ko yí alọ etọn do oglepọnu go, bo pọ́n godo, tin jẹ na ahọludu Jiwheyẹwhe tọn gba.” (Luku 9:62) Na nugbo tọn, e ma jẹ dọ mí ni nọ lẹnnupọn gbọzangbọzan do nuhe mí ko jodo godo lẹ ji dile mí to Jiwheyẹwhe sẹ̀n taidi afanumẹ lẹ. Kakatimọ, mí dona wlebòna nuhe mí ko mọyi sọn nudide mítọn nado yin afanumẹ Jiwheyẹwhe tọn lẹ mẹ. Paulu kanwehlan Filippinu lẹ dọmọ: “Yẹn ko lẹn onú lẹpo do nugúgú na whanpẹ oyọnẹn Klisti Jesu Oklunọ ṣie tọn; na mẹhe yẹn to oyà gúgú onú lẹpo tọn ji, yẹn sọ hia yé di omí, na yẹn nido duale Klisti tọn.”—Filippinu lẹ 3:8.
17 Lẹnnupọndo nuhe Paulu pọnhlan taidi omí bosọ jodo lẹpo nado sọgan mọ ale gbigbọmẹ tọn he nọ wá sọn afanumẹ Jiwheyẹwhe tọn yinyin mẹ lẹ ji. Gbọnvona dọ e jo gbẹdudu aihọn tọn do godo, e sọ gbẹ́ dotẹnmẹ hundote lọ nado lẹzun nukọntọ sinsẹ̀n Ju lẹ tọn to nukọn mẹ dai. Eyin Paulu ko zindonukọn to sinsẹ̀n Ju lẹ tọn mẹ wẹ, e sọgan ko yì nukọn jẹ otẹn Simeọni tọn nkọtọn mẹ, yèdọ visunnu Gamalieli he yin mẹplọntọ Paulu tọn. (Owalọ lẹ 22:3; Galatianu lẹ 1:14) Simeọni lẹzun nukọntọ Falesi lẹ tọn de bo yí adà tangan de wà to gufinfọn Ju lẹ tọn sọta Lomu to owhe 66 jẹ 70 W.M. mẹ, mahopọnna awuwhiwhle etọn. E yin hùhù to nudindọn enẹ mẹ, vlavo gbọn Ju zohunhun agọ̀nọ lẹ dali kavi gbọn awhànpa Lomu tọn dali.
18. Na apajlẹ dopo nado do lehe nuwadotana gbigbọmẹ tọn lẹ nọ hẹn ale wá do hia.
18 Kunnudetọ Jehovah tọn susu wẹ ko hodo apajlẹ Paulu tọn. “Owhe vude to wehọmẹ tintọ́nsọn godo, yẹn mọ azọ́n taidi wekantọ whẹ̀yidọtọ nukundeji Londres tọn de tọn,” wẹ Mẹmẹyọnnu Jean dọ. “N’yiwanna azọ́n ṣie bosọ nọ dù akuẹ taun, ṣigba n’yọnẹn to ahun ṣie mẹ dọ yẹn sọgan wà nususu dogọ nado sẹ̀n Jehovah. To godo mẹ, n’jo azọ́n lọ do bo jẹ gbehosọnalitọ basi ji. N’dopẹ́ taun dọ n’ze afọdide enẹ to nudi owhe 20 die wayi! Sinsẹ̀nzọn whenu-gigọ́ tọn ṣie ko hẹn gbẹzan ṣie pọnte hugan lehe azọ́n wekantọ tọn depope sọgan wà do. Nude ma nọ hẹn pekọ wá namẹ sọ mimọ lehe Ohó Jehovah tọn sọgan diọ gbẹzan mẹde tọn do. Onú jiawu de wẹ e yin nado tindo mahẹ to diọdo enẹ mẹ. Nuhe mí nọ na hlan Jehovah lẹ ma tlẹ sọtẹ́n to dehe mí nọ mọyi sọn e si lẹ nukọn.”
19. Etẹwẹ dona yin gbemima mítọn, podọ etẹwutu?
19 Ninọmẹ mítọn lẹ sọgan diọ dile ojlẹ to yìyì. Ṣigba, klandowiwe mítọn hlan Jiwheyẹwhe ma nọ diọ gba. Mí gbẹ́ yin afanumẹ Jehovah tọn, podọ e nọ na mí dotẹnmẹ nado de aliho dagbe hugan he mẹ mí sọgan yí whenu, huhlọn, nugopipe, po nutindo mítọn devo lẹ po zan te. Enẹwutu, nudide he mí nọ basi to whẹho ehe mẹ lẹ sọgan do owanyi mítọn na Jiwheyẹwhe hia. Yé sọ nọ do obá he mẹ mí tindo ojlo nado basi avọ́sinsan lẹ jẹ hia. (Matiu 6:33) Depope he ninọmẹ mítọn lẹ sọgan yin, be e ma jẹ dọ mí ni magbe nado nọ na nuhe go mí pé lẹpo hlan Jehovah ya? Paulu wlan dọmọ: “Eyin ojlo homẹ tọn tin jẹnukọn, yè kẹalọyi i kẹdẹdi ehe omẹ lọ tindo, e ma yin kẹdẹdi ehe e ma tindo gba.”—2 Kọlintinu lẹ 8:12.
“Mì Tindo Sinsẹ́n Mìtọn”
20, 21. (a) Sinsẹ́n tẹwẹ afanumẹ Jiwheyẹwhe tọn lẹ nọ detọ́n? (b) Nawẹ Jehovah nọ suahọ mẹhe na ẹn nuhe go yé pé lẹpo gbọn?
20 Afanumẹ Jiwheyẹwhe tọn yinyin ma yin kọgbidinamẹnu. Kakatimọ, e nọ whlẹ́n mí sọn wunmẹ ylankan afanumẹ-yinyin tọn he nọ hò ayajẹ mítọn yí sọn mí si mẹ. “Le yè hẹn mì vò sọn ylando mẹ bosọ zun mẹmẹsi [kavi afanumẹ] hlan Jiwheyẹwhe,” wẹ Paulu wlan, “mì tindo sinsẹ́n mìtọn hlan lẹ̀wé, podọ opodo ogbẹ̀ madopodo.” (Lomunu lẹ 6:22) Afanumẹ-yinyin mítọn hlan Jiwheyẹwhe nọ de sinsẹ́n tọ́n hlan lẹ̀wé to enẹ mẹ dọ walọyizan wiwe, madodiho tọn lẹ nọ hẹn ale wá na mí. Humọ, e na plan mí yì ogbẹ̀ madopodo mẹ to sọgodo.
21 Jehovah nọ do alọtútlú hia hlan afanumẹ etọn lẹ. Eyin mí wà nuhe go mí pé lẹpo to sinsẹ̀nzọn etọn mẹ, e na hùn “ovẹ́sẹ olọn tọn lẹ” na mí bo na “kọ̀n dona de jẹgbonu na [mí], he otẹn ma na tin . . . sù nado hẹn ẹn.” (Malaki 3:10) Lehe e na yin ayajẹ daho do sọ nado to devizọnwa taidi afanumẹ Jehovah tọn lẹ kakadoi!
Be Hiẹ Flin Ya?
• Naegbọn mí nọ lẹzun afanumẹ Jiwheyẹwhe tọn lẹ?
• Nawẹ mí nọ do taliai mítọn hia hlan ojlo Jiwheyẹwhe tọn gbọn?
• Naegbọn mí dona wleawu nado nọ ze ojlo Jiwheyẹwhe tọn do nukọn na mítọn titi?
• Etẹwutu mí ma dona ‘lẹkọ pọ́n godo’?
[Yẹdide to weda 16, 17]
Tito afanumẹ-yinyin sọn ojlo mẹ wá Islaeli tọn yin numọdohlan nukọn afanumẹ-zọ́n Klistiani tọn
[Yẹdide to weda 17]
Mí nọ lẹzun afanumẹ Jiwheyẹwhe tọn lẹ to whenuena mí yí baptẹm
[Yẹdide to weda 17]
Klistiani lẹ nọ ze ojlo Jiwheyẹwhe tọn do otẹn tintan mẹ
[Yẹdide to weda 18]
Mose whleawu nado kẹalọyi azọ́ndenamẹ etọn