Zinzọnlin to Nuyọnẹn mẹ Gando Aihọn Go
“Mì nọ zinzọnlin to nuyọnẹn mẹ hlan yé he tin to gbonu lẹ.”—KỌLỌSINU LẸ 4:5.
1. Etẹwẹ Klistiani fliflimẹ tọn lẹ pehẹ, podọ ayinamẹ tẹwẹ Paulu na agun he tin to Kọlọsi?
KLISTIANI fliflimẹ tọn lẹ he nọnọ todaho aihọn Lomu tọn mẹ lẹ nọ pehẹ boṣiọ sinsẹ̀n, awuvivi fẹnnuwiwa tọn dindin, gọna nuyiwa kosi tọn lẹ po aṣa tọn lẹ po gbọzangbọzan. Enẹnọ he nọ nọ Kọlọsi, yedọ todaho de to ṣẹnṣẹn wheyihọ waji Asie Mineur tọn, matin ayihaawe pehẹ sinsẹ̀n-bibasi yẹwhe-yọnnu tọn lẹ po gbigbọ aovi tọn lẹ po heyin tovi Phrygiens lẹ tọn, tamẹnuplọnmẹ kosi Glẹki waṣinu lẹ tọn, po sinsẹ̀n Juda tọn heyin Juvi lẹ tọn po. Apọsteli Paulu na ayinamẹ agun Klistiani tọn nado “nọ zinzọnlin to nuyọnẹn mẹ” hlan mẹhe tin to “gbonu” mọnkọtọn lẹ.—Kọlọsinu lẹ 4:5.
2. Naegbọn Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ to egbehe tindo nuhudo nado zinzọnlin to nuyọnẹn mẹ hlan enẹnọ he tin to gbonu lẹ?
2 To egbehe, Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ nọ pehẹ nuyiwa agọ̀ wunmẹ dopolọ, bo tlẹ sọ humọ lọsu. Enẹwutu, yéwlẹ ga, tindo nuhudo nado yí nuyọnẹn zan to haṣinṣan yetọn mẹ hẹ mẹhe tin to gbonu agun nugbo Klistiani tọn lẹ. Gbẹtọ susu to tito-zedai sinsẹ̀n tọn po tonudidọ tọn po mẹ gọna aliho nuyizan hodidọ otò tọn (médias) jẹagọdo yé. Delẹ to nukundiọsọmẹtọ ehelẹ mẹ, vlavo gbọn mẹgbeyinyan tlọlọ kavi, ohó ylankan didọ do mẹgo, he nọ saba jọ hugan dali, tẹnpọn nado hẹn yinkọ dagbe Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ tọn gble bo fọ́n wangbẹna akọta tọn dote sọta yé. Kẹdẹdile Klistiani fliflimẹ tọn lẹ yin pinpọn hlan to ninọmẹ agọ̀ mẹ taidi “sinsẹ̀n” he tindo zohunhun hugan de bo tlẹ yin owù tọn do, Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ to egbehe nọ saba yin mẹhe wangbẹna akọta tọn po hodọdomẹgo agọ̀ po nọ yin zize sọta.—Owalọ lẹ 24:14; 1 Pita 4:4.
Dudu to Wangbẹna Akọta tọn Ji
3, 4. (a) Naegbọn Klistiani nugbo lẹ ma nọ yin wanyina pọn gbede gbọn aihọn dali, ṣigba etẹwẹ mí dona tẹnpọn nado wà? (b) Etẹwẹ wekantọ de wlan dogbọn Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ heyin wiwle do opa yasanamẹ Nazi tọn de mẹ dali?
3 Klistiani nugbo lẹ ma nọ donukun nado yin wanyina gbọn aihọn dali gba, ehe, sọgbe hẹ apọsteli Johanu, “mlọnai to omẹ ylankan lọ mẹ.” (1 Johanu 5:19) Etomọṣo, Biblu na tuli Klistiani lẹ nado dovivẹnu bo hẹn omẹ lẹ wá Jehovah po sinsẹ̀n-bibasi wiwe-ṣeke etọn po mẹ. Mí nọ wà ehe gbọn kunnudide tlọlọ podọ gbọn walọyizan dagbe mítọn lẹ dali ga. Apọsteli Pita wlan dọmọ: “Na owalọ mìtọn ni yin dagbe to kosi lẹ ṣẹnṣẹn; dọ, le yé to hodọ do mì go di ylanwatọ, gbọn azọ́n dagbe mìtọn dali he yé na to pinpọ́n, na yé nido pagigona Jiwheyẹwhe to azán odlapọn tọn gbè.”—1 Pita 2:12.
4 To owe etọn Pardonnez, mais n’oubliez pas (norvégien) mẹ, wekantọ Sylvia Salvesen dọ dogbọn Kunnudetọ yọnnu lẹ he yin họmẹnọdopọtọ etọn to osla yasanamẹ Nazi tọn mẹ dali dọmọ: “Yé omẹ awe enẹlẹ, yedọ Käthe po Margarethe po, po omẹ susu devo lẹ po, gọalọna mi susu, e ma yin gbọn yise yetọn kẹdẹ dali gba ṣigba to whẹho nuyiwa lẹ tọn mẹ. Yé na mí avọ̀-nukija tintan he mẹ́n nado yido klọ apà mítọn lẹ ... To kleun mẹ mí mọ mídelẹ to gbẹtọ he jlo dagbe mítọn lẹ ṣẹnṣẹn, podọ he do numọtolanmẹ họntọnjiji tọn lẹ hia mí gbọn nuyiwa yetọn lẹ dali.” Kunnudenu dagbe nankọ die sọn mẹhe “tin to gbonu lẹ” dè!
5, 6. (a) Azọ́n tẹwẹ Klisti to wiwadotana to alọnu din, podọ etẹ go wẹ mí ma dona wọnji? (b) Etẹwẹ dona yin walọyizan mítọn hlan aihọnmẹnu lẹ, podọ etẹwutu?
5 Mí sọgan wà onu susu nado dù to wangbẹna akọta tọn ji gbọn aliho nuyọnẹn tọn he mẹ mí nọ yinuwa te hlan mẹhe tin to gbonu lẹ. Nugbo, mí to gbẹ̀nọ to ojlẹ he mẹ Ahọlu he to gandu mítọn, Klisti Jesu, to kinklan gbẹtọ akọta lẹ tọn dovo, “dile lẹngbọhọtọ nọ klán lẹngbọ etọn lẹ sọn gbọgbọẹ lẹ go do.” (Matiu 25:32) Ṣigba ma wọnji pọn gbede blo dọ Klisti wẹ Whẹdatọ lọ; ewọ wẹ nọ basi dide mẹhe yin “lẹngbọ lẹ” po mẹhe yin “gbọgbọẹ lẹ” tọn po.—Johanu 5:22.
6 Ehe dona yinuwa do walọyizan mítọn hlan enẹnọ he ma yin apadewhe titobasinanu Jehovah tọn lẹ ji. Mí sọgan pọn yé hlan taidi aihọnmẹnu lẹ, ṣigba yé yin apadewhe aihọn gbẹtọvi lẹ tọn he “Jiwheyẹwhe yiwanna ... sọmọ bọ e yí Ovi dètọ́n etọn dopo akàn namẹ, na mẹdepope he yi i sè ma nado dọ̀n, ṣigba e nido tindo ogbẹ̀ madopodo.” (Johanu 3:16) Nuhe pọnte hugan wẹ e yin nado pọn gbẹtọ lẹ hlan taidi lẹngbọ sọgodo tọn hugan nado yí awuyiya do basi dide dọ yé yin gbọgbọẹ lẹ. Mẹdelẹ he yin nukundiọsọmẹtọ sinsinyẹn nugbo lọ tọn dai lẹ ko lẹzun Kunnudetọ klandowiwe lẹ todin. Podọ susu omẹ ehelẹ tọn wẹ yin dindọ̀n gbọn nuyiwa walọdagbe tọn dali, whẹpo yé do kẹalọyi kunnudide tlọlọ depope. Di dohia, pọ́n yẹdide he tin to weda 26 ji.
Zohunhunnọ, Ṣigba ma nọ yí Huhlọn do Hẹnmẹ Gba
7. Hodidọ mẹṣànko tọn tẹwẹ papa dọ, ṣigba kanbiọ tẹwẹ mí sọgan kansè?
7 Papa Jean Paul II ṣàn sinsẹ̀n he kata lẹ kò to pọmẹ, titengbe Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ, to whenuena e dọmọ: “Dibla yin zohunhun huhlọn yido hẹnmẹ tọn ehe mẹdelẹ nọ gbọn do din mẹyọyọ lẹ, bo nọ to yìyì sọn whedegbe jẹ whedegbe, kavi bo nọ to aligbọntọ lẹ dote to agọlilẹ alihogbo lẹ tọn ji, yin sinsẹ̀n oklọ heyin zohunhun apọsteli lẹ tọn po mẹdehlan lẹ tọn po.” E sọgan yin kinkanse dọ, Eyin mítọn “yin sinsẹ̀n oklọ tọn heyin zohunhun apọsteli lẹ tọn po mẹdehlan lẹ tọn po,” fie wẹ zohunhun nujọnu wẹndagbe lilá tọn sọgan yin mimọ te? Na nugbo tọn e ma yin to Katholiki lẹ kavi, to Plọtẹstant lẹ kavi hagbẹ́ ṣọṣi Orthodox tọn lẹ ṣẹnṣẹn gba.
8. Nawẹ mí dona hẹn kunnudide whedegbe-jẹ-whedegbe mítọn di gbọn, to todido mẹ po kọdetọn tẹ po?
8 Etomọṣo, nado sọgan ylọ whẹsadokọnamẹ huhlọn yido hẹnmẹ tọn depope to kunnudide mítọn mẹ dọ lalo, mí dona nọ saba yin walọ dagbenọ, osi tindotọ, po walọ dẹdẹnọ po to whenuena mí dọnsẹpọ gbẹtọ lẹ. Devi lọ Jakobu wlan dọmọ: “Mẹnu wẹ nuyọnẹntọ zinzintọ to mì mẹ? Mì gbọ ni yí azọ́n etọn hia po walọmimiọn nuyọnẹn tọn po gbọn owalọ dagbe dali.” (Jakobu 3:13) Apọsteli Paulu dotuhomẹna mí “ma nado yin jlẹ̀wàtọ.” (Titu 3:2) Di apajlẹ, kakati nado gblewhẹdo yise mẹhe mí to kunnudena tọn tlọlọ, naegbọn hiẹ ma nado do ojlo sọn ahun mẹ wá hia na linlẹn etọn? Enẹgodo dọ wẹndagbe he Biblu bẹhẹn na omẹ lọ. Gbọn yíyí mẹdọnsẹpọ kọdetọn dagbe tọn de zan po osi he siso didohia na gbẹtọ lẹ po yise yetọn lẹ po dali, mí na gọalọna yé nado tindo lẹnpọn dagbe nado dotoai, podọ vlavo yé na tindo wuntuntun nuhọakuẹ owẹ̀n Biblu tọn. Kọdetọn lọ sọgan yin dọ dọ mẹdelẹ na wá nado “pagigona Jiwheyẹwhe.”—1 Pita 2:12.
9. Nawẹ mí sọgan yí ayinamẹ he Paulu na (a) to Kọlọsinu lẹ 4:5 mẹ zan gbọn? (b) to Kọlọsinu lẹ 4:6 mẹ zan gbọn?
9 Apọsteli Paulu na ayinamẹ dọmọ: “Mì nọ zinzọnlin to nuyọnẹn mẹ hlan yé he tin to gbonu lẹ, na mì ni sọ nọ basi ofligọ ojlẹ tọn.” (Kọlọsinu lẹ 4:5) To zẹẹmẹ bibasi na hodidọ godo tọn ehe whenu, J.B. Lightfoot wlan dọmọ: “A dike dotẹnmẹ hundote depope, heyin didọ po wiwà nuhe sọgan zé ojlo Jiwheyẹwhe tọn yinukọn gbọ go we blo.” (Wekun flinflin lẹ yin mítọn) Mọwẹ, mí dona wleawu fó po hogbe lẹ po gọna nuyiwa lẹ to ojlẹ dotẹnmẹ hundote tọn whenu. Nuyọnẹn mọnkọtọn sọ bẹ didè ojlẹ he jẹ de to okle nado dla omẹ lẹ pọ́n hẹn. Eyin owẹ̀n mítọn yin gbigbẹdai, be na gbẹtọ lẹ ma yọ́n pinpẹn etọn wutu wẹ, kavi be na mí nọ basi dlapọn to ojlẹ he sọawuhia taidi dehe ma jẹ mẹ wutu wẹ ya? Paulu sọ wlan dọmọ: “Mì gbọ ohogbe mìtọn ni tin po ojọmiọn po to whepoponu, ehe ojẹ̀ pé, na mìwlẹ nido yọ́n le mì na nọ gblọnhona gbẹtọ lẹ dopodopo do.” (Kọlọsinu lẹ 4:6) Ehe biọ nulẹnpọn jẹnukọn po owanyi nujọnu po na kọmẹnu mẹtọn. Mì gbọ na mí ni nọ saba zé owẹ̀n Ahọluduta lọ tọn donukọnnamẹ po osi po.
Tindo Sisi Bosọ “Wleawu dai Pọ́n Azọ́n Dagbe Lẹpo”
10. (a) Ayinamẹ tẹwẹ apọsteli Paulu na hlan Klistiani he tin to Klete lẹ? (b) Nawẹ Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ ko to yinyin apajlẹ dagbenọ to hihodo ayinamẹ Paulu tọn mẹ gbọn?
10 Mí ma sọgan dekọsẹ sọn nunọwhinnusẹ́n Biblu tọn lẹ go gba. To alọ devo mẹ, mí ma dona dọnnu matin nuhudo do kanbiọ lẹ ji he ma bẹ tenọgli go hinhẹn Klistiani tọn hẹn gba. Apọsteli Paulu wlan dọmọ: “Nọ flinnu yé nado nọ tin to taliai mẹ hlan ogán po huhlọn lẹ po, nado nọ setonuna otogán lẹ, nado nọ wleawu dai pọ́n azọ́n dagbe lẹpo, ma nado dọhó gbigble do mẹde go, ma nado yin jlẹ̀wàtọ, adavo mẹdẹẹdẹ, he na nọ do walọmimiọn hia omẹ popo.” (Titu 3:1, 2) Weyọnẹntọ Biblu tọn E.F. Scott wlan dogbọn wefọ ehe dali dọmọ: “E ma yindọ Klistiani lẹ na setonuna tohọluduta lẹ kẹdẹ wẹ gba, ṣigba yé dona wleawu dai pọ́n azọ́n dagbe lẹpo. Ehe ... zẹẹmẹdo dọ, eyin ninọmẹ lọ biọ domọ, Klistiani lẹ dona tin to nukọn nado yin whinwhan gbọn nuyiwa otò tọn lẹ dali. Gbigbajẹgbonu miyọn tọn, azọ̀njijẹ, po nugbajẹmẹji alọpa voovo lẹ po na nọ tin gbọzangbọzan, to whenuena tovi dagbe lẹ na jlo nado gọalọna kọmẹnu yetọn lẹ.” Lẹdo aihọn pé ninọmẹ susu gbigbajẹgbonu nugbajẹmẹji susu lẹ tọn ko tin podọ Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ nọ tin to omẹ tintan lẹ mẹ nado basi azọ́n kọgbọ hinhẹnwánamẹ tọn. E ma yin mẹmẹsunnu yetọn lẹ kẹdẹ wẹ yé ko gọalọna gba ṣigba gbonutọ lẹ ga.
11, 12. (a) Nawẹ Klistiani lẹ dona yinuwa hlan tohọluduta lẹ gbọn? (b) Etẹwẹ mẹmẹglọnọ-yinyin hlan tohọluduta lẹ bẹhẹn to whenuena e gando Plitẹnhọ Ahọluduta Lọ tọn lẹ gbigbá go?
11 Wefọ ehe dopolọ sọn wekanhlan Paulu tọn mẹ hlan Titu sọ zinnudo nujọnu osi tintindo tọn ji hlan tohọluduta lẹ. Klistiani jọja lẹ ehe na teninọ kadaninọ yetọn tọn wutu sọawuhia to whẹdatọ lẹ nukọn dona payi yede go taun nado zinzọnlin to nuyọnẹn mẹ hlan enẹnọ he tin to gbonu lẹ. Yé sọgan yí onu susu basi nado jla yínkọ dagbe omẹ Jehovah tọn lẹ do kavi kọ̀n masìn dego gbọn awusọhia yetọn, nuyiwa yetọn, po aliho he mẹ yé nọ dọho na tohọluduta mọnkọtọn lẹ do mẹ. Yé dona “suahọ mẹtọn-mẹtọn yé ... osi hlan mẹhe osi yin etọn; ogbégbò hlan mẹhe ogbégbò yin etọn.”—Lomunu lẹ 13:1-7; 1 Pita 2:17; 3:15.
12 “Huhlọn daho lẹ” bẹ́ nukunmọnu tohọluduta tọn lẹ hẹn. Todin he susu dogọ Plitẹnhọ Ahọluduta lọ tọn lẹ to yinyin gbigbá, nuyiwa hẹ tohọluduta lẹ yin nuhe yè ma sọgan dapana. Gbọzangbọzan, mẹho lẹ nọ pehẹ nuyiwa wanyina akọta mẹtọn. Ṣigba e ko yin mimọ dọ fie nukunmọnu agun tọn lẹ zé yonu haṣinṣan dagbe tọn de hẹ tohọluduta lẹ sinai te bo kọngbedopọ hẹ tito nuyiwa otò tọn, wanyina akọta mẹtọn ehe sọgan yin dudu deji. Kunnudide dagbe de nọ saba yin nina hlan gbẹtọ he yọ́n onu vude kavi he ma yọ́n nudepope dogbọn Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ po owẹ̀n yetọn po dali.
‘Eyin E Yọnbasi, Mì nọ nọ Jijọho mẹ hẹ Mẹlẹpo’
13, 14. Ayinamẹ tẹwẹ Paulu na Klistiani he tin to Lomu lẹ, podọ nawẹ mí sọgan yí i zan to haṣinṣan mítọn hẹ gbonutọ lẹ mẹ gbọn?
13 Paulu na ayinamẹ he bọdego ehe hlan Klistiani he tin to Lomu kosi lẹ tọn mẹ dọmọ: “Mì yí oylan do yíahọsu oylan tọn to omẹ de go blo. Mì nọ wleawu onú he yọ́n lẹ tọn dai to gbẹtọ lẹpo nukọn. Eyin e yin wiwà, le e te to huhlọn mẹ na mì, mì nọ nọ jijọho hẹ omẹ popo. Mẹvivẹ ṣie emi, mì yiahọsu mìde tọn blo, ṣigba mì kuku gbọ bo jotẹn hlan homẹgble: na yé wlan ẹn dọ, ahọsuyi wẹ ṣie; yẹn na suahọ, wẹ Oklunọ dọ. Enẹwutu eyin huvẹ hù kẹntọ towe, na núdùdù i; eyin nugblahu i, na nununu in; na to mọ wiwà mẹ hiẹ na bẹ akán miyọn tọn pli do ota etọn. A dike yè yí oylan do hugan we blo, ṣigba yí dagbe do hugan oylan.”—Lomunu lẹ 12:17-21.
14 To haṣinṣan mítọn mẹ hẹ gbonutọ lẹ, míwlẹ taidi Klistiani nugbo lẹ matin didapananu nọ pehẹ nukundiọsọmẹtọ lẹ. To wefọ aga tọn mẹ, Paulu dohia dọ aliho nuyọnẹn tọn wẹ yin nado dovivẹnu nado dù to nukundiọsọmẹ ji gbọn nuyiwa whiwhẹ tọn lẹ dali. Taidi akán he hùnmiyọn, nuyiwa whiwhẹ tọn ehelẹ sọgan ṣimiyọn wangbẹna lọ tọn bo hẹn nukundiọsọmẹtọ lọ nado tindo walọ dagbe whiwhẹ tọn de hlan omẹ Jehovah tọn lẹ, vlavo tlẹ sọgan fọ́n ojlo etọn dote to wẹndagbe lọ mẹ. To whenuena ehe jọ, dagbe dù to oylan ji niyẹn.
15. Whetẹnu wẹ Klistiani lẹ dona tin to aṣeji taun nado zinzọnlin to nuyọnẹn mẹ hlan enẹnọ he tin to gbonu lẹ?
15 Zọnlinzinzin to nuyọnẹn mẹ hlan enẹnọ he tin to gbonu lẹ yin nujọnu taun to owhé he gbè dopo to alọwlemẹ lẹ mẹ ma ko kẹalọyi nugbo lọ te. Nunọwhinnusẹ́n Biblu tọn yìntọ lẹ nọ wleawuna asu dagbe lẹ, asi dagbe lẹ, otọ́ dagbe lẹ, onọ̀ dagbe lẹ, po ovi lẹ po he yin tonusetọ hugan bo nọ plọnnu sinsinyẹn to wehọmẹ. Mayisenọ de dona penugo nado mọ nuyiwadomẹji dagbe he nunọwhinnusẹ́n Biblu tọn lẹ tindo do yisenọ de ji. Gbọnmọ dali, mẹdelẹ sọgan yin dindọ̀n “gbọn owalọ” hagbẹ́ klandowiwe whẹndo tọn lẹ dali.—1 Pita 3:1, 2.
‘Dagbe Wiwà Hlan Omẹ Popo’
16, 17. (a) Avọsinsan tẹ go wẹ homẹ Jiwheyẹwhe tọn nọ hùn do? (b) Nawẹ mí dona “wà dagbe” hlan mẹmẹsunnu mítọn lẹ podọ hlan mẹhe tin to gbonu lẹ gbọn?
16 Dagbe he klo hugan he mí sọgan wà na kọmẹnu mítọn wẹ yin nado hẹn owẹn ogbẹ̀ tọn sọyì na ẹn bo plọn ẹn dogbọn owhẹ̀ hẹngbọ hẹ Jehovah gbọn Jesu Klisti dali. (Lomunu lẹ 5:8-11) Enẹwutu apọsteli Paulu dọ na mí dọmọ: “Enẹwutu gbọn ewọ [Klisti] mẹ, mì gbọ mí ni nọ sanvọ pipa tọn de hlan Jiwheyẹwhe whepoponu, enẹ wẹ, sinsẹ́n nuflo mítọn tọn, he basi ogbèyíyí hlan oyín etọn.” (Heblu lẹ 13:15) Paulu yidogọ dọmọ: “Ṣigba nado nọ wàdagbe podọ nado nọ manamẹ, mì wọn blo: na avọ́ mọtọnhunkọ go wẹ homẹ Jiwheyẹwhe tọn nọ vivi do talala.” (Heblu 13:16) To yidogọ mẹ na kunnudide gbangba tọn mítọn, mí ma dona wọnji nado “wà dagbe” go gba. E wleawuna ada titengbe de heyin avọsinsan lọ tọn ehe go homẹ Jiwheyẹwhe tọn nọ hùn do tlala.
17 To jọwamọ liho, mí nọ wà dagbe na mẹmẹsunnu gbigbọmẹ tọn mítọn lẹ, he sọgan tin to nuhudo mẹ to numọtolanmẹ liho, gbigbọ liho, agbasa liho, kavi to nutindo agbasa tọn liho. Paulu do ehe hia to whenuena e wlan dọmọ: “Enẹwutu le míwlẹ mọtẹn do, mì gbọ mí ni nọ wà dagbe hlan omẹ popo, humọ hlan yé he yin yise whédo tọn lẹ.” (Galatianu lẹ 6:10; Jakobu 2:15, 16) Nalete, mí ma dona wọnji hogbe lọ lẹ heyin, “mì gbọ mí ni wà dagbe hlan omẹ popo” go gba. Nuyiwa dagbewiwa tọn na hẹnnumẹ de, kọmẹnu de, kavi azọ́nwatọgbẹ́ de sọgan yí nususu wà nado dè huhlọn pò na wangbẹna akọta tọn sọta mí bo na hùn ayiha omẹ lọ tọn hlan nugbo lọ.
18. (a) Owù tẹlẹ wẹ mí dona dapana? (b) Nawẹ mí sọgan yí dagbewiwa Klistiani mítọn zan taidi godonọnanu na azọ́n kunnudide gbangba mítọn tọn gbọn?
18 Nado wà ehe, mí ma tindo nuhudo nado jihọntọn vivẹ lẹ hẹ mẹhe tin to gbonu lẹ gba. Gbẹdido mọnkọtọn lẹ yin owunu tlala. (1 Kọlintinu lẹ 15:33) Podọ whẹjijọ depope matin nado yin họntọn aihọn tọn gba. (Jakobu 4:4) Ṣigba dagbewiwa Klistiani tọn mítọn sọgan nọgodona yẹwhehodidọ mítọn. To aigba delẹ ji e to lilẹzun nuhe vẹawu dogọ nado dọho na gbẹtọ lẹ to owhé yetọn lẹ gbè. Owhé delẹ nọ yin hihọ́-basina gbọn nuyizan họ̀nsusu tọn he nọ glọnalina mí nado dọho na mẹhe tin to finẹ lẹ dali. To otò hunnukun lẹ mẹ alokan nọ wleawuna aliho de na yẹwhehodidọ. To otò susu mẹ kunnudide alihogboji tọn sọgan yin bibasi. Ṣogan, to otò lẹpo mẹ, yinyin họntọnji-hẹmẹtọ, osi tindotọ, walọ dagbenọ, po alọgọnamẹtọ po nọ hùn dotẹnmẹ lẹ dote nado dù to wangbẹna akọta tọn ji bo na kunnudide dagbe.
Hinhẹn Nukundiọsọmẹtọ mítọn lẹ nado Nabọẹ
19. (a) To whenuena e yindọ mí ma nọ tọ́nyì gbonu nado wà ojlo gbẹtọ tọn, etẹwẹ mí sọgan donukun? (b) Nawẹ mí dona dovivẹnu nado hodo apajlẹ Daniẹli tọn bo yí ayinamẹ Pita tọn zan gbọn?
19 Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ ma yin nukun dagbe gbẹtọ lẹ tọn dintọ kavi budisi gbẹtọ lẹ tọ́ gba. (Howhinwhẹn lẹ 29:25; Efesunu lẹ 6:6) Yé yọnẹn to gigọmẹ dọ mahopọnna vivẹnudido yetọn lẹpo nado yin takuẹ-sutọ apajlẹnọ lẹ po tovi dagbe lẹ po, nukundiọsọmẹtọ lẹ na hẹn lalo mẹhẹngble tọn lẹ gbayipe bo na dọho ylankan gando yé go. (1 Pita 3:16) Na yinyọn ehe, yé nọ tẹnpọn nado hodo apajlẹ Daniẹli tọn, gando mẹhe go kẹntọ etọn lẹ dọmọ: “Míwlẹ ma na din aklọnnú depope mọ do Daniẹli he go gba, adavo mí din in mọ do e go gbọn osẹ́n Jiwheyẹwhe etọn tọn dali.” (Daniẹli 6:5) Mí ma na jogbe na nunọwhinnusẹ́n Biblu tọn lẹ nado hẹn homẹ gbẹtọ lẹ tọn hùn gba. To alọ devo mẹ, mí ma nọ din nado yin hùhù pọn gbede gba. Mí nọ dovivẹnu nado tin to jijọho mẹ bo hodo ayinamẹ apọsteli lọ tọn he dọmọ: “Na mọ wẹ ojlo Jiwheyẹwhe tọn yin, dọ, to dagbe wiwà mẹ, na mí nido bọ̀nudo na owunvi gbẹtọ núlunọ lẹ tọn.”—1 Pita 2:15.
20. (a) Etẹwẹ mí tindo nujikudo na, podọ tuli tẹwẹ Jesu na mí? (b) Nawẹ mí sọgan to zọnlinzin to nuyọnẹn mẹ zọnmii hlan mẹhe tin to gbonu lẹ gbọn?
20 Mí tindo nujikudo dọ teninọ kadaninọ mítọn tọn na aihọn lọ tin to kọndopọ gigọ mẹ hẹ Biblu. E yin godonọna gbọn whenuho Klistiani owhe kanweko tintan whenu tọn lẹ dali. Mí yin tulina gbọn hogbe Jesu tọn lẹ dali he dọmọ: “To aihọn mẹ mì na tindo tukla: ṣigba mì deji; yẹn ko gbawhàn aihọn tọn.” (Johanu 16:33) Mí ma nọ dibu gba. “Mẹnu wẹ na wàylan do mì, eyin mìwlẹ yin mẹhe to onu he yin dagbe hodo? Ṣigba eyin mì tlẹ jiya na dodo wutu, donanọ wẹ mì: mì dibu na osi yetọn blo, tuwhẹ sọ li mì blo; ṣigba mì ni nọ klan Oklunọ Jiwheyẹwhe do wiwe to ayiha mìtọn mẹ: mí sọ nọ wleawu whepoponu nado yigbena omẹ popo to walọmimiọn po osi po mẹ, he to dodinna linlẹn todido tọn he tin to mì mẹ lẹ.” (1 Pita 3:13-15) To whenuena mí na to nuyiwa to aliho ehe mẹ, mí na to zọnlinzin to nuyọnẹn mẹ hlan enẹnọ he tin to gbonu lẹ. (Pọ́n w-F 1/7/93, weda 18.)
Aliho Dlapọn Bibasi Tọn
◻ Naegbọn Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ tindo nuhudo nado zinzọnlin to nuyọnẹn mẹ hlan mẹhe tin to gbonu lẹ?
◻ Naegbọn Klistiani nugbo lẹ ma sọgan donukun pọn gbede nado yin wanyina gbọn aihọn lọ dali, ṣigba etẹwẹ yé dona tẹnpọn nado wà?
◻ Etẹwẹ dona yin walọyizan mítọn hlan aihọnmẹnu lẹ, podọ etẹwutu?
◻ Naegbọn mí dona “wà dagbe” e ma yin hlan mẹmẹsunnu mítọn lẹ kẹdẹ gba ṣigba hlan mẹhe tin to gbonu lẹ ga?
◻ Nawẹ zọnlinzinzin mítọn to nuyọnẹn mẹ hlan mẹhe tin to gbonu lẹ sọgan gọalọna mí to azọ́n kunnudide gbangba tọn mítọn mẹ gbọn?
[Yẹdide to weda 26]
To amiyọnwhé: Klistiani nugbo lẹ to France to alọgọna kọmẹnu yetọn lẹ to osìngigọ de godo
[Yẹdide to weda 28]
Nuyiwa dagbewiwa Klistiani tọn sọgan yí onu susu wà nado dù to wangbẹnamẹ ji
[Yẹdide to weda 31]
Klistiani lẹ dona “wleawu pọ́n azọ́n dagbe lẹpo”