Zinzọnlin Dile E Yin Anadena do Gbọn Jiwheyẹwhe Dali
“Mì ... gbọ mí ni jẹte yì jẹ osó Oklunọ tọn kọ̀n ..., ewọ bo nasọ plọ́n mí sọn aliho etọn lẹ mẹ, míwlẹ bo nasọ nọ zinzọnlin to omọ́ etọn lẹ mẹ.”—MIKA 4:2.
1. Sọgbe hẹ Mika, etẹwẹ Jiwheyẹwhe na wà na omẹ etọn lẹ to azán godo tọn lẹ mẹ?
YẸWHEGAN Jiwheyẹwhe tọn yèdọ Mika dọ dọdai dọ to “azan godotọn lẹ mẹ,” yèdọ ojlẹ mítọn, gbẹtọ susu wẹ na to Jiwheyẹwhe dín po zohunhun po, nado basi sinsẹ̀n na ẹn. Omẹ ehelẹ na na tuli ode awetọ yetọn lẹ, to didọmọ “Mì ... gbọ mí ni jẹte yì jẹ osó Oklunọ tọn kọ̀n ..., ewọ bo nasọ plọ́n mí sọn aliho etọn lẹ mẹ, míwlẹ bo nasọ nọ zinzọnlin to omọ́ etọn lẹ mẹ.”—Mika 4:1, 2.
2, 3. Nawẹ dọdai Paulu tọn dogbọn nukunkẹnnọ-yinyin gbẹtọ lẹ tọn dali to hẹndi mọyi gbọn to egbehe?
2 Nupinplọn mítọn do 2 Timoti 3:1-5 ji sọgan gọalọna mí nado mọnukunnujẹ kọdetọn yinyin pinplọn gbọn Jiwheyẹwhe dali tọn to “azan godo tọn lẹ mẹ.” To hosọ he jẹnukọn mẹ, mí bẹjẹeji gbọn didoayi alemọyinu he nọ wá na mẹhe nọ yí avase Paulu tọn ma nado yin “owanyi na yede tọ́.” Paulu yidogọ dọ to ojlẹ mítọn mẹ gbẹtọ lẹ na lẹzun “nukunkẹnnọ.”
3 Mẹdepope matindo nuhudo gbedewema wehọmẹ daho tọn to whenuho egbezangbe tọn mẹ nado sọgan mọnukunnujẹ lehe hogbe nẹlẹ basi zẹẹmẹ do ojlẹ mítọn ji ganji do gba. Be hiẹ ma ko hia dogbọn akuẹ susu yannamẹtọ lẹ po tatọ ogbẹ́ ajọwatọ tọn lẹ po he ma tindo pekọ po akuẹ livi susu he nọ biọ whégbè na yé to owhe dopodopo mẹ po ya? Nukunkẹnnọ ehelẹ gbẹsọ po to susu dín dogọ janwẹ, yèdọ gbọn aliho he ma tlẹ sọgbe hẹ osẹ́n lẹ gblamẹ. Hogbe Paulu tọn lẹ sọ sọgbe hẹ mẹsusu he, to whenuena yè yin hẹntọnọ, yin nukunkẹnnọ pete, bo ma nọ tindo pekọ pọ́n gbede. Hiẹ sọgan yọn susu omẹ mọnkọtọn lẹ tọn to awa towe ji.
4-6. Nawẹ Biblu nọ gọalọna Klistiani lẹ nado dapana lilẹzun nukunkẹnnọ gbọn?
4 Be ninọmẹ gbẹ̀zan gbẹtọ tọn he yè ma sọgan dapana poun go wẹ Paulu donu ya? E ma yin nuhe sọgbe hẹ Dowatọ Biblu tọn gba, mẹhe to whenu dindẹn die dọ nugbo ehe dọmọ: “Na owanyi akuẹ tọn wẹ adọ̀ owalọ oylan lẹpo tọn de: ehe whenuena gbẹtọ yí nukunkẹn do to dindin pé, yé buali sọn yise mẹ, bo sọ yí homẹgble susu do sọ́whan yede.” Doayi e go dọ, Jiwheyẹwhe ma dọ dọ ‘Akuẹ wẹ adọ̀ owalọ oylan lẹpo tọn gba.’ E dọ dọ “owanyi akuẹ tọn” wẹ.—1 Timoti 6:10.
5 Po awuvivi po, bladopọ hodidọ Paulu tọn lẹ yigbe dọ Klistiani dagbe delẹ to owhe kanweko tintan whenu lẹ yin adọkunnọ to titonu dintọn lọ mẹ, vlavo yé dugu adọkun tọn kavi yé duale etọn. (1 Timoti 6:17) To whelọnu lo, e dona họnwun dọ, depope he ninọmẹ akuẹ-zinzan mítọn tọn sọgan yin, Biblu gbẹnuna mí gando owu lilẹzun owanyina akuẹ tọ́ tọn dali. Be Biblu na mẹ nuplọnmẹ yinukọn dogọ depope gando didapana nukunkẹn he yin owu paa tọn ehe go ya? Na nugbo tọn e wà mọ, taidi Yẹwhehodidọ Osóji Jesu tọn. Nuyọnẹn etọn yin yinyọnẹn lẹdope. Di apajlẹ, doayi nuhe Jesu dọ to Matiu 6:26-33 mẹ go.
6 Dile e yin kinkandai do to Luku 12:15-21 mẹ do, Jesu dọho dogbọn adọkunnọ de he to tintẹnpọn nado bẹ́ adọkunnu susu plí ṣigba he hẹn ogbẹ̀ etọn bú to ajiji mẹ. Etẹ plọnmẹ wẹ Jesu te? E dọmọ: “Mì họ́ mìde, bo sọ payi do nukunkẹn: to ogege gbẹtọ tọn de mẹ ma wẹ ogbẹ̀ etọn nọte te sọn onu he ewọ tindo lẹ mẹ gba.” To pọmẹ po ayinamẹ enẹ ninamẹ po, Biblu gblewhẹdo adidọwiwa bo zinnudo nuhọakuẹ-yinyin azọ́n nugbonọ tọn wiwà ji. (1 Tẹsalonikanu lẹ 4:11, 12) Oo, mẹdelẹ sọgan jẹagọdo dọ nuplọnmẹ mọnkọtọn lẹ ma gando ojlẹ mítọn lẹ go gba—ṣigba na taun tọn yé wà mọ, yé to azọ́n wà.
Yin Pinplọn bo Mọaleyi
7. Whẹwhinwhẹ́n tẹwẹ mí tindo na jide tintindo dọ mí sọgan yí ayinamẹ Biblu tọn gando adọkunnọ-yinyin go do yizan mẹ po kọdetọn dagbe po?
7 To otò susu lẹ mẹ, mì na mọ apajlẹ nujọnu gbẹ̀mẹ tọn lẹ heyin sunnu po yọnnu lẹ po tọn sọn ninọmẹ ogbẹ́ po akuẹ-zinzan tọn lẹpo mẹ he ko yí nunọwhinnusẹ́n sọn olọn mẹ wá dogbọn akuẹ dali lẹ do yizan mẹ. Yé ko hẹn alè wá na yedelẹ po whẹndo yetọn lẹ po, dile gbonutọ lẹ tlẹ sọgan mọ do. Di dohia, to owe lọ Religious Mouvements in Contemporary America he yin zinzinjẹgbonu gbọn université princeton tọn dali, lẹnunnuyọnẹntọ gbọn ninọmẹ gbẹtọvi lẹpo tọn dali de wlan dọmọ: “To owe [Kunnudetọ lẹ] tọn mẹ podọ to hodidọ agun tọn lẹ mẹ yé nọ yin finflin dọ yé ma nọ ganjẹ gbẹ̀duhun yọyọ lẹ, avọ̀ akuẹgegenu lẹ, kavi gbẹ̀ninọ gbẹdudu tọn na otẹn yetọn lẹ tọn wutu gba. To ojlẹ dopolọ mẹ Kunnudetọ de dona wazọ́n etọn pipe na mẹyido-azọ́nmẹtọ etọn [podọ nado] yin nugbonọ mlẹnmlẹn ... Walọ mọnkọtọn lẹ tlẹ nọ hẹn gbẹtọ he ma tindo nugopipe azọ́nyinyọnẹn tọn sọmọ nado yin azọnwatọ dagbe de, podọ Kunnudetọ delẹ to Agewaji Philadelphie tọn to [Amérique] ko basi nukọnyiyi jẹ otẹn azọ́ngbàn agbasazọn he yọn jẹ oba de mẹ kọ̀n.” E họnwun dọ gbẹtọ he ko kẹalọyi nuplọnmẹ sọn Jiwheyẹwhe dè lẹ gbọn Ohó etọn dali ko yin avase na sọta walọ he sọgan hẹn ẹn vẹawu hugan nado pehẹ ninọmẹ dinwhenu tọn lẹ. Numimọ yetọn lẹ dohia dọ nuplọnmẹ Biblu tọn lẹ nọ dekọtọn do gbẹzan he yọn hugan, po ayajẹ tọn de po mẹ.
8. Naegbọn “awagundotọ,” “saklanọ,” po “nùzantọ” po do sọgan yin bibla dopọ, podọ etẹwẹ yin zẹẹmẹ hogbe atọ̀n ehelẹ tọn?
8 Mí sọgan bla onu atọ̀n he bọdego he Paulu slẹ lẹ dopọ. To azán godo tọn lẹ mẹ, gbẹtọ lẹ na lẹzun “awagundotọ, saklanọ, nùzantọ.” Onu atọ̀n ehelẹ ma yin onu dopolọ gba, ṣigba yemẹpo gando goyiyi go. Tintan wẹ yin “awagundotọ.” Wezẹhomẹ de dọ dọ hogbe dòdonu Glẹki tọn lọ tofi zẹẹmẹdo “‘Mẹhe nọ yí ede do nọ do nujọnu hugan lehe e jẹdo,’ kavi ‘nọ dopagbe hugan nuhe e sọgan basi.’” Hiẹ sọgan mọnukunnujẹemẹ nuhewutu Biblu delẹ do yí hogbe lọ “goyiyi” zan. Dehe bọdego wẹ “saklanọ,” kavi na paa tọn “awusọhia nsọle-yinyin tọn.” Dehe gbọngodo wẹ, “nùzantọ.” Mẹdelẹ sọgan lẹndọ nùzantọ lẹ wẹ mẹhe nọ dọho po osi matindo po gando Jiwheyẹwhe go, ṣigba hogbe he yin nuzindeji lọ bẹ́ awugblenamẹnu, mẹnudidọ, kavi gbẹtọvi lẹ zùnzùn hẹn. Enẹwutu Paulu to alọdlẹndo nùzinzan he nọ yin bibasi tlọlọ sọta Jiwheyẹwhe po gbẹtọ po.
9. To vogbingbọn mẹ na walọyizan ylankan he gbayipe lẹ, walọyizan tẹlẹ wẹ Biblu na ayinamẹ etọn gbẹtọ lẹ nado wleawuna?
9 Etẹwẹ nọ yin numọtolanmẹ towe to whenuena hiẹ tin to mẹhe sọgbe hẹ zẹẹmẹ Paulu tọn lẹ ṣẹnṣẹn, vlavo yé yin azọ́nwatọgbẹ́ lẹ wẹo, wehọmẹvi hatọ mẹtọn lẹ, kavi hẹnnumẹ lẹ wẹ ya? Be e nọ hẹn gbẹ̀zan towe bọawu? Kavi be omẹ mọn_kọtọn lẹ nọ hẹn gbẹ̀zan towe sinyẹn, bo nọ hẹn ẹn vẹawu nawe nado pehẹ ojlẹ mítọn lẹ? Nalete, Ohó Jiwheyẹwhe tọn nọ plọn mí nado gbẹ́ walọ ehelẹ dai. to ninamẹ nuplọnmẹ lẹ taidi dehe yin mimọ to 1 Kọlintinu lẹ 4:7; Kọlọsinu lẹ 3:12, 13; po Efesunu lẹ 4:29 po mẹ dali.
10. Etẹwẹ dohia dọ omẹ Jehovah tọn lẹ nọ mọalèyí sọn alọkẹyi nuplọnmẹ Biblu tọn lẹ mẹ?
10 Dile etlẹ yindọ Klistiani lẹ yin mapenọ, nuplọnmẹ dagbe ehelẹ yiyi-do-yizan mẹ nọ gọalọna yé tlala to ojlẹ awusinyẹn tọn ehelẹ mẹ. Linlinwe Italie tọn lọ La Civiltà Cattolica dọ dọ whẹwhinwhẹn dopo he wutu Kunnudetọ Jehovah Tọn lẹ do to jìjìdeji madoalọte “wẹ yindọ ogbẹ́ lọ nọ na hagbẹ́ etọn lẹ mẹdohia tangan he lodo de.” Ṣigba gbọn “mẹdohia he lodo” dali, be nuhe dọ wekantọ lọ te wẹ yin “awagundotọ, saklanọ, nùzantọ” ya? To vogbingbọn mẹ, linlinwe Jésuite tọn doayi e go dọ ogbẹ́ lọ “nọ na hagbẹ́ etọn lẹ mẹdohia tangan he lodo de, podọ e yin nọtẹn de na yé fie yé nọ yin kuavọdona to zohunhun po mẹmẹsunnu-yinyin tọn de po mẹ po kọndopọ pẹkipẹki po.” Be e mayin kunnudenu dọ nuhe Kunnudetọ lẹ ko yin pinplọn lẹ to alọgọna yé ya?
Nuplọnmẹ Nọ Hẹnalewana Hagbẹ́ Whẹndo Tọn Lẹ
11, 12. Nawẹ Paulu do lehe ninọmẹ lẹ na tedo to susu whẹndo lẹ tọn mẹ hia po gbesisọ po gbọn?
11 Mí sọgan bẹ́ onu ẹnẹ he bọdego lẹ dopọ, he gando yedelẹ go to ninọmẹ de mẹ. Paulu dọ dọdai dọ to azán godo tọn lẹ mẹ, mẹsusu na yin “tolivivẹ do mẹjitọ go, mayọndagbenọ, mawenọ, matin owanyi ohẹnnumẹ tọn.” Hiẹ yọnẹn dọ awe to oblọ helẹ mẹ—yèdọ mayọndagbenọ-yinyin po mawénọ-yinyin po—wẹ lẹdo mí pe. Ṣogan mí sọgan mọnukunnujẹemẹ nuhewutu Paulu do tò yé do “tolivẹtọ do mẹjitọ go” po “matin owanyi ohẹnnumẹ tọn” po ṣẹnṣẹn. Ẹnẹ lẹpo nọ saba yin bibladopọ?
12 Dibla yin ayidonugotọ depope—jọja kavi mẹho—dona yigbe dọ tolivẹ do mẹjitọ lẹ go yin nuhe gbayipe tlala, podọ e to gbigble deji. Mẹjitọ susu lẹ nọ wulé dọ jọja lẹ taidi mẹhe ma nọ yọndagbe na nuhe ko yin wiwà na yé lẹpo gba. Susu jọja lẹ tọn nọ fọ́ngu dọ mẹjitọ yetọn lẹ na taun tọn ma yin nugbonọ hlan yé (kavi hlan whẹndo lọ pete gba) ṣigba yin alọnu hẹnjanna gbọn agbasazọ́n yetọn lẹ, gbẹdudu lẹ, kavi onu yede titi lẹ tọn kẹdẹ dali. Kakati nado lẹnnupọndo owhẹ mẹhe tọn ma whẹ́n ji, pọ́n nuhe mẹ e ko dekọtọndo lẹ. Kinklan he tin to mẹho lẹ po jọja lẹ po ṣẹnṣẹn nọ saba hẹn jọja aflanmẹ lẹ nado basi nujinọtedo walọ dagbe, kavi walọ mawe yede titi tọn. Etẹwẹ yin kọdetọn lọ? Agayiyi hugan to sọha hòmimọ jọja aflanmẹ lẹ tọn mẹ, hòdide lẹ, po asamẹzọ̀n lẹ po. E nọ saba yindọ, owanyi matindo hẹnnumẹ tọn to whégbè nọ dekọtọn do danuwiwa mẹ. Vlavo hiẹ sọgan na apajlẹ lẹ sọn awà towe ji, yé yin kunnudenu dọ owanyi hẹnnumẹ tọn to tintọ́n sẹ sọn aimẹ.
13, 14. (a) To gbakija susu whẹndo lẹ tọn whenu, naegbọn mí dona na ayidonugo hlan Biblu? (b) Wunmẹ ayinamẹ nuyọnẹn tọn tẹwẹ Jiwheyẹwhe namẹ dogbọn gbẹzan whẹndo tọn dali?
13 Ehe sọgan basi zẹẹmẹ nuhewutu suhugan gbẹtọ lẹ tọn do to nukundiọsọ mẹhe ko tin to whẹndo yetọn mẹ dai, to hukan whẹndo dopolọ tọn, akọ̀, kavi pipli hẹnnumẹ dopolọ tọn mẹ. Ṣigba hẹn do ayihamẹ dọ mí ma to onu ehelẹ hẹnwá oflin mẹ nado zinnudo yinylan-yinyin gbẹ̀zan egbehe tọn ji gba. Onu agokun awe he mí tindo ojlo na lẹ wẹ yin: Be nuplọnmẹ Biblu tọn lẹ sọgan gọalọna mí nado dapana oya nuhe Paulu lẹn lẹ tọn jiji, podọ be mí na mọaleyi sọn yíyí nuplọnmẹ Biblu tọn lẹ do yizan mẹ to gbẹzan mítọn lẹ mẹ ya? Gblọndo lọ lẹ sọgan yin mọwẹ, dile kunnudenu etọn yin didohia do gando onu agokun ẹnẹ he tin to todohukanji Paulu tọn mẹ go.
14 Hodidọ he mẹlẹpo kẹalọyi nọ saba yin godonọna: Nuplọnmẹ depope ma hugan Biblu tọn to awuwlena gbẹzan whẹndo tọn he nọ na mẹ tuli to numọtolanmẹ liho po kọdetọn dagbe tọn tintindo po gba. Nugbo-yinyin enẹ tọn yin didohia gbọn apajlẹ ayinamẹ etọn tọn poun dali he sọgan gọalọna hagbẹ́ whẹndo tọn lẹ e mayin nado dapana omọ̀ lẹ poun gba ṣigba nado tindo kọdetọn dagbe. Kọlọsinu lẹ 3:18-21 basi zẹẹmẹ etọn ganji dọ, dile e tlẹ yindọ wefọ susu dagbe he yọn-na-yizan devo lẹ tin he dlẹnalọdo asu lẹ, asi lẹ, po ovi lẹ po. Ayinamẹ ehelẹ nọ tindo kọdetọn dagbe to azan mítọn gbè. Nugbo, etlẹ yin to whẹndo Klistiani nugbo lẹ tọn mẹ, tukla po kọgbidinamẹnu lẹ po nọ tin. Ṣogan, kọdetọn lọ lẹpo do Biblu hia nado to awuwlena nuplọnmẹ he gọalọnamẹ taun na whẹndo lẹ.
15, 16. Ninọmẹ tẹwẹ dodinnanutọ de dinmọ to whenuena e to walọyizan Kunnudetọ Jehovah Tọn lẹ tọn pọ́n to Zambie?
15 Na owhe dopo daa, dodinnanutọ sọn wehọmẹ daho (université) Lethbridge tọn mẹ, to Canada, plọn haṣinṣan pọmẹ tọn to Zambie. Yọnnu lọ dotana dọmọ: “Kunnudetọ Jehovah Tọn lẹ nọ tindo numimọ kọdetọn dagbe daho tọn hugan hagbẹ́ sinsẹ̀n devo tọn lẹ to hinhẹn kọndopọ alọwle he dolido tọn de go. . . . Kọdetọn dagbe yetọn nọtena vọdiọ haṣinṣan ninọmẹ didiọ tọn de to asu po asi po ṣẹnṣẹn, mẹhe, to nuyọyọ he yé ko mọ lẹ mẹ, avosisa matindo, vivẹnu gbèkọndopọ tọn lẹ, ko lẹzun nuhe yé na dogbe etọn to nuyiwa hẹ ode awetọ yetọn tọn mẹ hlan nukọntọ yọyọ de, Jiwheyẹwhe . . . Asu Kunnudetọ Jehovah Tọn lọ nọ yin pinplọn nado yí whinwhẹn zan nado dida azọ́ngbàn na dagbemẹninọ asi po ovi etọn lẹ po tọn. . . . Asu po asi po yin tulina nado yin tenọglinọ. . . . Nubiọtomẹsi yiaga ehe na tenọglinọ-yinyin nọ hẹn alọwle lodo gbanungbanun.”
16 Oplọn enẹ sinai do numimọ nujọnu tọn susu lẹ ji. Di dohia, dodinnanutọ ehe dọ dọ to vogbingbọnmẹ na walọyizan aṣa tọn de, “Sunnu Kunnudetọ Jehovah Tọn lẹ nọ yin mimọ whẹwhẹ nado to alọgọna asi yetọn lẹ to glemẹ, e ma yin to apọẹlilẹ po aigba jijlado tọn whenu kẹdẹ gba, ṣigba to didó po dokunkun po mẹ ga.” Gbọnmọ kunnudenu wẹ e yin dọ numimọ madosọha lẹ lẹdo aihọn pe dohia dọ nuplọnmẹ Biblu tọn lẹ nọ yinuwa do gbẹzan ji
17, 18. Kọdetọn paṣamẹ tọn tẹlẹ wẹ yíta to pinplọn dogbọn aṣa sinsẹ̀n tọn lẹ po zanhẹmẹ jẹnukọnna alọwle po dali?
17 Hosọ he jẹnukọn dọhodo dodinnanu lẹ to linlinwe lọ Journal for Scientific Study of Religion mẹ ji. To 1991 e bẹ́ hosọ de he yin “Ogú Sinsẹ̀n Tọn po Zanhẹmẹ Jẹnukọnna Alọwle Po: Kunnudenu Apajlẹ Tọn sọn Jọja Mẹhomẹ Akọta Otò de Tọn Mẹ” hẹn. Vlavo mì na ko yọn lehe zanhẹmẹ jẹnukọnna alọwle gbayipe do sọ. To whenuena yé gbẹ́ pò to yọpọvu yin mẹsusu nọ joawuna wantuntun, podọ susu jọja aflanmẹ tọn lẹ nọ tindo sọha zanhẹmẹtọgbẹ́ susu lẹ do. Be nuplọnmẹ Biblu tọn lẹ sọgan diọ walọyizan he gbayipe ehe ya?
18 Mẹplọntọ wehọmẹ daho tọn atọ̀n he plọnnu do kanbiọ enẹ ji, donukun nado ‘mọdọ jọja aflanmẹ tọn lẹ po jọja mẹhomẹ lẹ po he yin pinpọn e go whẹ́n to aṣa hihọ́ Klistiani tọn mẹ na depò to aliho de mẹ nado tindo zanhẹmẹ jẹnukọnna alọwle.’ Etẹwẹ kọdetọn dodinnanu yetọn lẹ dohia? To bẹdopọ mẹ, to gblagbla 70 jẹ 82 to kanweko ji jọja aflanmẹ po jọja mẹhomẹ lẹ tọn po wẹ ko doalọ to zanhẹmẹ jẹnukọnna alọwle mẹ. Na mẹdelẹ “sinsẹ̀n-nuplọnmẹ [ko dè] yọnbasi zanhẹmẹ jẹnukọnna alọwle tọn pò, ṣigba e ma yin to whẹho ‘zanhẹmẹ jẹnukọnna alọwle jọja aflanmẹ lẹ tọn mẹ gba.’” Dodinnanutọ lọ lẹ dọhodo jọja delẹ ji sọn nujinọtedo whẹndo he jọmẹ sinsẹ̀nnọ tọn de mẹ he “na vlavo tọn ma na ko tindo zanhẹmẹ jẹnukọnna alọwle he yiaga tọn to whenuena yè yí yé jlẹdo mẹhe tin to Hagbẹ́ Plọtẹstant tọn lẹ mẹ go.”—wekun flíflín lẹ yin mítọn.
19, 20. Nawẹ nuplọnmẹ Jiwheyẹwhe tọn nọ gọalọ bo nọ họ́ susu jọja lẹ tọn to Kunnudetọ Jehovah Tọn lẹ ṣẹnṣẹn gbọn?
19 Mẹplọntọ wehọmẹ daho tọn lẹ mọ kiki ada awetọ etọn to jọja Kunnudetọ Jehovah Tọn lẹ ṣẹnṣẹn, mẹhe tin to “pipli he gbọnvo tlala na diẹ lẹ mẹ.” Etẹwutu? “Oba he mẹ opagbe-dido po ogbẹ́mẹ-bibiọ he nọ yin hinhẹnwa gbọn numimọ lẹ, nukundido lẹ, po alọdido to nuwiwa sinsẹ̀n tọn mẹ lẹpo yiaga jẹ ... na paa tọn sọgan hẹn ninọmẹ tonusise yiaga na nunọwhinnusẹ́n yise tọn lẹ wá.” Yé yidogọ dọmọ: “Kunnudetọ lẹ yin nukundo nado hẹn azọngban yẹwhehodidọ tọn di taidi jọja aflanmẹ lẹ po jọja mẹhomẹ lẹ po.”
20 Enẹwutu nuplọnmẹ Biblu tọn nọ yinuwa do Kunnudetọ Jehovah Tọn lẹ ji na dagbe gbọn alọgọna yé nado dapana walọ mawe dali. Enẹ nọ dekọtọn do hihọ́ mẹ sọn asamẹzọ̀n lẹ si, he delẹ to yé mẹ ma tindo pọngbọ bọ devo lẹ nọ hẹn okú wá. E zẹẹmẹdo nuhiha hòdide tọn lẹ matindo, ehe Biblu nọ plọnmẹ dọ e yin onu dopolọ po mẹhùhù po. E sọ nọ dekọtọn do jọja mẹhomẹ lẹ tọn, he penugo nado biọ alọwle mẹ po ayìhadawhẹnamẹnu wiwe lẹ po. Enẹ nọ dekọtọn do alọwle he yin gbigbá do dòdonu he lodo taun de ji. Nuplọnmẹ mọnkọtọn lẹ wẹ sọgan gọalọna mí nado doakọnnanu, nado yin agbasalilonọ hugan, po ayajẹnọ po.
Nuplọnmẹ Kọdetọn Dagbe Tọn Lẹ
21. Onu tẹlẹ wẹ Paulu dọ dọdai etọn po gbesisọ po gando ojlẹ mítọn go?
21 Todin mì gbọ na mí ni lẹkọyi 2 Timoti 3:3, 4 mẹ, bo doayi nudevo de he Paulu dọ dọ e na hẹn ojlẹ mítọn sinyẹn nado pehẹ na mẹsusu—ṣigba e mayin na mẹlẹpo gba: “[Gbẹtọ lẹ na yin] alẹdatọ, mẹslẹtọ, awumajainanọ, kanylantọ, vivlẹtọ mẹdagbe lẹ tọn, ajannọ, tasinyẹntọ, goyitọ, [po] wanyina aṣọ́ hú Jiwheyẹwhe tọ́” po. Lehe enẹ sọgbe pẹpẹ do sọ! Etomọṣo, nuplọnmẹ Biblu tọn lẹ sọgan họ́ mí bo hẹn mí penugo nado doakọnna, yèdọ nado yin kọdetọn dagbenọ.
22, 23. Paulu dotana todohukanji etọn po mẹwhinwhan pọndohlan dagbe tọn tẹ po, podọ etẹ plọn mí wẹ e te?
22 Apọsteli Paulu hẹn todohukanji etọn wá vivọnu po ayidonugo pọndohlan dagbe tọn de po. E diọ dehe gbọn godo lọ do gbedide Jiwheyẹwhe tọn de mẹ he sọgan hẹn alè mayọnjlẹ wá na mí. Paulu dọhodo mẹhe “tindo ohia jijọ-di-Jiwheyẹwhe tọn, ṣigba yé mọ́n huhlọn etọn: omẹ mọtọn hunkọ lẹ dè wẹ hiẹ ni joagọ sọn” ji. Flin dọ jọja lẹ to ṣọṣi delẹ mẹ na taun tọn nọ tindo sọha he yiaga zanhẹmẹ jẹnukọnna alọwle tọn hugan madozẹnzẹn. Yèdọ eyin walọ mawe ṣọṣiyitọ nẹlẹ tọn tlẹ tin to oba madozẹnzẹn tọn de ji poun, be enẹ ma na yin kunnudenu de dọ wunmẹ sinsẹ̀n-bibasi yetọn tọn ma tindo huhlọn ya? Yinukọn dogọ, be nuplọnmẹ sinsẹ̀n tọn lẹ nọ diọ lehe gbẹtọ lẹ nọ yinuwa do to ajọwiwa mẹ, lehe yé nọ yinuwa hẹ mẹhe tin to oglọ na yé lẹ do, po lehe yé nọ yinuwa hẹ hẹnnumẹ lẹ po do ya?
23 Hogbe Paulu tọn lẹ dohia dọ mí dona yí nuhe mí plọn sọn Ohó Jiwheyẹwhe tọn mẹ lẹ do yizan mẹ, bo tindo aliho sinsẹ̀n-bibasi tọn he nọ do huhlọn sinsẹ̀n Klistiani nujọnu tọn hia hezeheze. Gando wunmẹ sinsẹ̀n-bibasi mẹhe tọn ma tindo huhlọn lẹ go, Paulu dọna mí dọmọ: “Omẹ mọtọn hunkọ lẹ dè wẹ hiẹ ni joagọ sọn.” Gbedide he họnwun de wẹ enẹ yin, dehe na hẹn alè madopodo lẹ wá na mí.
24. Nawẹ tudohomẹnamẹ he tin to Osọhia weta 18 mẹ sọgbe hẹ ayinamẹ Paulu tọn gbọn?
24 To aliho tẹ́ mẹ? Eyọn, owe he gbọngodo na Biblu do yọnnusi yẹhiadonu tọn de hia, yèdọ ayọdetọ de, he nọ yin yiylọdọ Babilọni Daho. Kunnudenu dohia dọ Babilọni Daho nọtena ahọluigba aihọn sinsẹ̀n lalo tọn, ehe Jehovah Jiwheyẹwhe ko gbadopọnna bo ko gbẹdai. Ṣogan, mí ma dona yin hihia dogọ mẹhe Jehovah ko gbẹdai lẹ gba. Osọhia 18:4 dotuhomẹna mí dọmọ: “Mì tọ́n sọn e mẹ, mì omẹ ṣie emi, dọ mì yín mahẹtọ to ylando etọn mẹ blo, dọ mì yí to azọ́nylankan etọn mẹ blo.” Be e ma yin owẹn dopolọ he Paulu dó mí he dọmọ, “omẹ mọtọn hunkọ lẹ dè wẹ hiẹ ni joagọ sọn” wẹ enẹ yin ya? Gbèkọndopọ mítọn sọ yin aliho devo he mẹ mí sọgan mọalèyi sọn nuplọnmẹ Jiwheyẹwhe tọn mẹ.
25, 26. Sọgodo tẹwẹ tin to sẹdotẹnmẹ na mẹhe kẹalọyi bo yí nuplọnmẹ lẹ sọn Jehovah Jiwheyẹwhe dè do yizanmẹ todin lẹ?
25 To madẹnmẹ Jiwheyẹwhe nugbo na dádo whẹho gbẹtọvi lẹ tọn mẹ tlọlọ. E na zà sinsẹ̀n lalo tọn lẹpo sẹ po pipotọ titonu ylankan dintọn tọn po. Enẹ na taun tọn na yin nuhe na hẹn ayajẹ wá, dile Osọhia 19:1, 2 dohia do. To aigba ji mẹhe kẹalọyi bo hodo nuplọnmẹ Jiwheyẹwhe tọn lẹ na yin dotẹnmẹ na nado to nuplọnmẹ etọn lẹ hodo to whenuena ahlidanu ojlẹ sinsinyẹn ehelẹ tọn na ko juwayi.—Osọhia 21:3, 4.
26 Gbẹ̀ninọ to Paladisi aigba ji tọn he yin gigọ̀ do otẹn etọn mẹ enẹ mẹ na yin ayajẹnu hugan nuhe mí sọgan jlẹ. Jiwheyẹwhe dopagbe dọ e na yọnbasi na mí, podọ mí sọgan dotudo e go mlẹnmlẹn. E gbọnmọ dali na mí whẹwhinwhẹn susugege nado kẹalọyi bo hodo nuplọnmẹ alọgọnamẹ tọn etọn lẹ. Whetẹnu wẹ? Mì gbọ mí ni hodo nuplọnmẹ etọn lẹ todin to ojlẹ awusinyẹn tọn mítọn mẹ podọ to Paladisi he e dopagbe etọn lọ mẹ.—Mika 4:3, 4.
Onu Agokun Ayihamẹlẹnpọn tọn Lẹ
◻ Nawẹ omẹ Jehovah tọn lẹ nọ mọalèyí sọn ayinamẹ etọn mẹ dogbọn adọkunnu lẹ dali mẹ gbọn?
◻ Etẹwẹ linlinwe Jésuite tọn de dohia gando kọdetọn dagbe he nọ wá devizọnwatọ Ji wheyẹwhe tọn lẹ dè gbọn Ohó etọn yiyi do-yizan mẹ dali?
◻ Dile dodinnanu de to Zambie dohia do ale mọyi tẹlẹ wẹ whẹndo he to nuplọnmẹ sọn olọn mẹ wá yiyido-yizan mẹ lẹ nọ mọyi?
◻ Hihọ́ tẹwẹ nuplọnmẹ sọn olọn mẹ wá nọ wleawu etọn na jọja lẹ?
[Apotin to weda 23]
AHỌ́ HE YÈ DONA SÚ NANKỌTỌN DIE!
“Jọja aflanmẹ lẹ nọ pannukọn owù SIDA tọn he klo taun na yé nọ jlo nado tẹ́n zanhẹmẹ po amasin adínọ lẹ po pọ́n wutu, nọ zé yede do owù mẹ bo nọ nọgbẹ̀ na pekọ ojlẹ lọ tọn, podọ na yé tindo numọtolanmẹ dọ yé ma sọgan kú bo nọ diọnukunsọ aṣẹpipa wutu,” wẹ linlin de he yin zizedonukọnnamẹ to opli de gando SIDA po jọja aflanmẹ lẹ po go dọ.—New York Daily News, dimanche, 7 mars 1993.
“Awhlivu winyanwinyan he tindo zohunhun na zanhẹmẹ lẹ to awusọhia taidi ‘mẹhe na yin bibọdego’ gbọn azọnylankan SIDA tọn dali, wẹ dodinnanu he Plidopọ Akọta tọn de basi to Europe, Aflika gọna Huwaji po Whezẹtẹn waji Asia tọn po ṣẹnṣẹn.”—The New York Times, vendredi 30 juillet 1993.
[Yẹdide to weda 24, 25]
Nuplọnmẹ Biblu tọn lẹ nọ hẹnalewana Kunnudetọ Jehovah Tọn lẹ to agun mẹ podọ to whégbè