“Ylọ Mẹho Lẹ”
“Mẹdepope jẹazọ̀n to mì mẹ? Mì gbọ ni ylọ mẹho agun tọn lẹ.”—JAKOBU 5:14.
1, 2. (a) Ninọmẹ he gọna owu tẹ mẹ wẹ devizọnwatọ Jehovah tọn lẹ mọ yedelẹ te todin, podọ numọtolanmẹ tẹwẹ yé sọgan tindo? (b) Kanbiọ tẹlẹ wẹ biọ gblọndo todin?
“OJLẸ awusinyẹn tọn lẹ” ko wá. Gbẹtọ lẹ to nuyiwa to ninọmẹ ṣejannabi, adọkunnu lẹ dindin zẹjlẹgo, goyiyi, he nọ saba hẹn magbọjẹ wá to ‘azán godo tọn ehelẹ mẹ.’ (2 Timoti 3:1-5) Dile Klistiani lẹ to gbẹnọ to titonu ylankan ehelẹ mẹ, mí nọ mọ mídelẹ yin tuklado gbọn owù daho atọ̀n dali: Satani Lẹgba, aihọn gbẹtọvi jijọ-madi-Jiwheyẹwhe tọn, po ayilinlẹn ylandonọ he mí dugu etọn mítọn lẹ po.—Lomunu lẹ 5:12; 1 Pita 5:8; 1 Johanu 5:19.
2 Na yinyin budona gbọn owù ehelẹ dali, mí sọgan tindo numọtolanmẹ gbigbọjọ tọn to whedelẹnu. To whelọnu lò, fie wẹ mí sọgan mọ godonọnamẹ sọn he na gọalọna mí nado doakọnna po nugbonọ-yinyin po? Mẹnu wẹ mí sọgan lẹhlan na anademẹ to whenuena mí pannukọn dide bibasi dogbọn nuyiwa Klistiani mítọn tọn po sinsẹ̀n-bibasi mítọn po dali?
Alọgọ He Tin to Aimẹ
3. Mẹnu de wẹ mí sọgan mọ mẹhẹndeji kọfanamẹ tọn yí sọn, podọ gbọnna?
3 Oyọnẹn dọ Jehovah wẹ yin Asisa huhlọn mítọn tọn nọ na mí jide kọfanamẹ tọn. (2 Kọlintinu lẹ 1:3, 4; Filippinu lẹ 4:13) Psalmkantọ lọ Davidi, he tindo numimọ alọgọ sọn olọn mẹ wá tọn, lá dọmọ: “Jó ali towe do alọ Oklunọ tọn mẹ, dotudo e go ga; ewọ nasọ basi i.” “Zé agbàn towe dlan Oklunọ ji, ewọ nasọ hẹn we dote; ewọ ma na dike dodonọ ni yin sisẹtẹnna.” (Psalm 37:5; 55:22) Lehe mí sọgan yin opẹdidonọ na godonọnamẹ mọnkọtọn do sọ!
4. Nawẹ Pita po Paulu po namẹ kọfanamẹ gbọn?
4 Mí sọgan sọ tindo kọfanamẹ ga sọn oyọnẹn lọ tintindo mẹ dọ mí ma tin míde ṣó to whlepọn po owù lọ lẹ po pinpannukọn mẹ gba. Apọsteli Pita dotuhomẹna Klistiani hatọ etọn lẹ dọmọ: “Mì ni diọnukunsọ [Satani Lẹgba] gligli to yise mẹ, na mì ni sọ yọnẹn dọ nukunbibia dopolọ ko ṣẹ̀ sọn mẹmẹsunnu mìtọn he ko tin to aihọn mẹ lẹ ji.” (1 Pita 5:9) Na jide tọn, Klistiani lẹpo tindo ojlo nado nọte gligli to yise mẹ. Nugbo, mí sọgan nọ saba tindo numọtolanmẹ dọ “yè to tuklado mí to awa popo ji,” dile apọsteli Paulu tindo do. Ṣogan, ewọ “ma yin mẹhẹnalọdotena” gba. Taidi ewọ, mí sọgan gbọjọ “ṣigba e ma yin to matin todido mẹ gba.” Eyin mí tlẹ yin homẹkẹndo, “yè ma gbẹ mí dai gba.” Eyin “yè to mí hòliai,” “yè ma hù mí sudo gba.” Nalete, “mí ma yọ́n nudikọ.” Mí nọ dovivẹnu nado to e ma yin “onu he yè mọ lẹ pọ́n, adavo onu he yè ma mọ lẹ.” (2 Kọlintinu lẹ 4:8, 9, 16, 18) Nawẹ mí sọgan wà ehe gbọn?
5. Alọgọ atọ̀n to pọmẹ tẹlẹ wẹ Jehovah nọ wleawuna?
5 Jehovah, “he nọ sè odẹ̀,” basi awuwle alọgọ atọ̀n-slodopọ tọn. (Psalm 65:2; 1 Johanu 5:14) Tintan, e nọ na anademẹ gbọn Ohó gbọdo etọn, yedọ Biblu lọ dali. (Psalm 119:105; 2 Timoti 3:16) Awetọ, gbigbọ wiwe etọn nọ na mí huhlọn nado wà ojlo etọn. (Yijlẹdo Owalọ lẹ 4:29-31 go.) Podọ atọ̀ntọ, titobasinanu Jehovah tọn he tin to aigba ji tin to awuwlemẹ nado gọalọna mí. Etẹwẹ mí dona wà nado mọ alọgọ yí?
‘Nunina he tin to Gbẹtọ mẹ Lẹ”
6. Alọgọ tẹwẹ Jehovah basi awuwle etọn to Tabela, podọ gbọnna?
6 Nujijọ de to azán yẹwhegan Moṣe tọn gbe gọalọna mí nado yọn pinpẹn mẹtọnhopọn owanyinọ Jehovah tọn to awuwlena alọgọ na devizọnwatọ Etọn lẹ mẹ. E jọ to Tabela, he zẹẹmẹdo “jìjì miyọn; miyọn sinsinyẹn; miyọn nuhẹnfiọ mlẹnmlẹn tọn de.” To awa ehe ji to zungbo Sinai tọn mẹ, Jiwheyẹwhe degbena miyọn nado fiọ Islaelivi nuhlundọtọ lẹ. “Omẹ flusọ” he hodo omẹ Islaeli tọn lẹ jẹgbonu sọn Egipti kọnawudopọ hẹ yé to dido pekọ matindo hia do núdùdù he yin awuwlena sọn olọn mẹ wá lọ ji. To didoayi homẹgble po tintindo numọtolanmẹ mẹhẹnjẹflumẹ tọn po na azọngban gbẹtọ lọ lẹ tọn po nuhudo yetọn lẹ po go dali, Moṣe dawha jẹgbonu dọmọ: “Yẹn ṣó ma tin sọgan nado zé omẹ he lẹpo hẹn gba, na e yin pinpẹn gbahu na mi wutu. Podọ eyin hiẹ zan hẹ mi dole, yẹn vẹ wẹ, hù mi, sọn alọ towe mẹ, eyin yẹn ko mọ nukundagbe to nukun towe mẹ; bo dike ma mọ otapipo ṣie blo.” (Osọha lẹ 11:1-15) Nawẹ Jehovah yigbe gbọn? E dè “sunnusi kandegban pli sọn mẹho [Islaeli] lẹ lọ tọn mẹ” bo zé gbigbọ etọn do yé ji na yé nido sọgan penugo ganji nado má azọ́n nukunpedonugo tọn lọ hẹ Moṣe. (Osọha 11:16, 17, 24, 25) Po didè sunnu he pegan mọnkọtọn lẹ po, alọgọ yin bibasi ganji na Islaelivi lẹ podọ na “agundaho flusọ lọ.”—Eksọdusi 12:38.
7, 8. (a) Nawẹ Jehovah basi awuwle ‘nunina he tin to gbẹtọ mẹ lẹ’ tọn to Islaeli hohowhenu tọn mẹ gbọn? (b) Yizan owhe kanweko tintan tọn heyin Psalm 68:18 tọn tẹwẹ Paulu basi?
7 To whenuena Islaelivi lẹ ko tin to Aigba Pagbe tọn ji na owhe susu lẹ godo, Jehovah gbọn yẹhiadonu dali zé Osó Ziọni tọn yiaga bo yí Jelusalẹm do basi tatọ-to tọn ahọluduta nujọnu tọn de he Davidi yin ahọlu na. To pipa Jiwheyẹwhe tọn mẹ, yedọ “Omẹ Ganhunupo lọ,” Davidi zé ogbè etọn yiaga nado jihan dọmọ: “Hiẹ ko hẹji yì aga, hiẹ ko wlé awhankanlinmọ lẹ sọha de; hiẹ ko mọ nunina yí na gbẹtọ lẹ.” (Psalm 68:14, 18) Na nugbo tọn, sunnu he yin zize sọyì kanlinmọgbenu to awhangbigba Aigba Opagbe lọ tọn whenu lẹ lẹzun mẹhe tin to aimẹ nado gọalọna Levinu lẹ po azọ́ngban yetọn lẹ po.—Ẹzla 8:20.
8 To owhe kanweko tintan W.M. tọn whenu, Klistiani lọ apọsteli Paulu dọ̀n ayidonugo wá hẹndi dọdai hogbe psalmkantọ lọ tọn lẹ ji. Paulu wlan dọmọ: “Hlan dopodopo mítọn wẹ yè yí ojọmiọn na, kẹdẹdi ojlẹ nunina Klisti tọn. Enẹwutu wẹ e dọmọ, whenuena e ko hẹji yì aga, e plan mẹglọnọ lẹ do wle awhankanlinmọ, bo sọ na nunina gbẹtọ lẹ. Na ehe, e hẹji, etẹ ka wẹ, adavo dọ ewọ whẹwhẹ ga wẹ ko jẹte yì aigba sabọ? Omẹ dopo he ko jẹte wẹ ko sọ hẹji yì fie yì aga hú olọn lẹpo, na e nido gọ́ onu lẹpo.” (Efesunu lẹ 4:7-10) Mẹnu wẹ “omẹ” ehe yin? E ma sọ yin mẹdevo depope do hugan nukunmọnu Jehovah tọn, yedọ Davidi Daho lọ po Ahọlu Mẹssia lọ po, Jesu Klisti. Ewọ wẹ yin omẹ lọ he Jiwheyẹwhe fọnsọnku bo yin zize do “oji aga.”—Filippinu lẹ 2:5-11.
9. (a) Mẹnu lẹ wẹ yin nunina he tin to gbẹtọ mẹ owhe kanweko tintan whenu tọn lẹ? (b) Mẹnu lẹ wẹ yin nunina he tin to gbẹtọ mẹ egbezangbe tọn lẹ?
9 To whelọnu lò, mẹnu lẹ wẹ yin ‘nunina he tin to gbẹtọ mẹ lẹ’ (kavi, “he bẹ gbẹtọ lẹ hẹn”) ehelẹ? Paulu basi zẹẹmẹ dọ Ogan Afọzedaitọ Jiwheyẹwhe tọn “yí na mẹdelẹ azọ́n apọsteli tọn; podọ na mẹdelẹ azọ́n yẹwhegan tọn; na mẹdelẹ azọ́n evangelisti tọn; na mẹdelẹ azọ́n lẹngbọhọtọ tọn po azọ́n mẹplọntọ tọn po, nado hẹn mẹwiwe lẹ sọgbe, na devizọnwiwa, nado hẹn agbasa Klisti tọn dote.” (Efesunu lẹ 4:11, 12) Hodotọ Klisti tọn lẹpo he wadevizọn taidi apọsteli lẹ, yẹwhegan lẹ, yẹwhehodọtọ lẹ, lẹngbọhọtọ lẹ, po mẹplọntọ lẹ po wamọ to anademẹ yẹwhehọluduta tọn glọ. (Luku 6:12-16; Owalọ lẹ 8:12; 11:27, 28; 15:22; 1 Pita 5:1-3) To azán mítọn gbè, sunnu mẹho he tindo jẹhẹnu gbigbọmẹ tọn he yin didè gbọn gbigbọ wiwe dali lẹ nọ wadevizọn taidi nugopọntọ to agun 70 000 delẹ heyin Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ tọn mẹ lẹdo aihọn pe. Yé yin nunina gbẹtọ tọn mítọn lẹ. (Owalọ lẹ 20:28) Po hẹngblo deji azọ́n yẹwhehodidọ Ahọluduta lọ tọn lẹdo aihọn pe lọ tọn he to nukọnzindo afọsu-afọsi po, susu dogọ mẹmẹsunnu lẹ tọn to “jijlo azọntẹn” lọ bo to hinhẹn azọ́ngban lọ lẹ he tin to kọndopọmẹ hẹ “otẹn nugopọntọ tọn.” (1 Timoti 3:1, NW) To yinyin didè whenu, yewlọsu nọ lẹzun nunina he tin to gbẹtọ lẹ mẹ ga.
10. Nawẹ zẹẹmẹ Isaia tọn heyin “ahọvi” lẹ tọn sọgbe hẹ nuyiwa mẹho Klistiani egbehe tọn lẹ tọn gbọn?
10 Klistiani mẹho, kavi nunina he tin to gbẹtọ lẹ mẹ ehelẹ sọgbe hẹ yẹdenanu he yẹwhegan Isaia na to whenuena e to dọdai dọ dogbọn azọngban “ahọvi,” yedọ osẹ́nbasitọ to gandudu Ahọluduta tọn glọ lẹ tọn dali. Dopodopo yetọn dona “taidi otẹn whiwhla tọn sọn jẹhọn nu, bẹtẹn sọn yujẹhọn nu; di otọ̀ osìn tọn to ofi húhú, di oyẹ̀ awinyan daho tọn to aigba húhú ji.” (Isaia 32:1, 2) Ehe do lehe godonọnamẹ nukunpedonugo owanyinọ sunnu didè ehelẹ tọn dona nọ hia. Nawẹ hiẹ sọgan mọaleyi sọn e mẹ jẹ oba he yiaga hugan mẹ gbọn?
Zize Afọdide Tintan Lọ
11. To whenuena mí gbọjọ to gbigbọmẹ, nawẹ mí sọgan mọ alọgọ yí gbọn?
11 Mẹhe to tọ̀ku jei de to jọwamọ liho nọ dawha yiaga na alọgọ. E ma nọ dọngban gba. To whenuena ogbẹ̀ tin to owù mẹ, mẹdepope ma nọ nọte na yè ni dọ na ẹn whẹpo do dawha hlan alọgọ gba. Be ahọlu Davidi ma biọ alọgọ pludopludo sọn Jehovah de ya? (Psalm 3:4; 4:1; 5:1-3; 17:1, 6; 34:6, 17-19; 39:12) To whenuena mí to gbigbọjọ to gbigbọmẹ, vlavo to titlọ biọ todido matindo mẹ, to aliho dopolọ mẹ mí nọ lẹhlan Jehovah to odẹ̀ mẹ bo nọ biọ ẹ nado deanana mí gbọn gbigbọ wiwe etọn dali. (Psalm 55:22; Filippinu lẹ 4:6, 7) Mí nọ din kọfanamẹ sọn Owe wiwe lẹ mẹ. (Lomunu lẹ 15:4) Mí nọ dọnsẹpọ owe Klistiani tọn lẹ heyin Ogbẹ́ Watch Tower tọn na ayinamẹ yọn-na-yizan. Ehe nọ saba hẹn mí penugo nado didẹ̀ nuhahun mídetiti tọn lẹ. Nalete, eyin mí yin hinhẹn gbọjọ po nuhahun lẹ po, mí sọgan sọ din ayinamẹ mẹho agun tọn heyin didè lẹ tọn. Na nugbo tọn, ojlẹ lẹ na tin to whenuena mí na tindo nuhudo nugbo nado “ylọ mẹho lẹ.” Naegbọn yè nado ylọ mẹho Klistiani lẹ? Nawẹ yé sọgan gọalọna mẹhe tin to nuhudo alọgọ gbigbọmẹ tọn mẹ lẹ gbọn?
12-14. (a) Aliho nuyọnẹn tọn tẹwẹ yè na hodo to whenuena yè to azọ̀njẹ? (b) Sọgbe hẹ Jakobu 5:14, etẹwẹ Klistiani he to ‘azọ̀njẹ’ lẹ yin ayinamẹ na nado wà? (c) Hlan azọ̀n alọpa tẹwẹ Jakobu 5:14 dlẹnalọ hlan, podọ etẹwutu wẹ hiẹ do gblọn domọ?
12 To whenuena mí bẹ azọ̀n, mí nọ gbọjẹ nado sọgan na agbasa lọ dotẹnmẹ huhlọn vivọ mọyí tọn nado yinuwa. Ṣigba eyin azọ̀n mítọn ma jlo na pọnte janwẹ, mí nọ gbọn nuyọnẹn dali do din alọgọ doto he pegan tọn. Be mí ma sọ dona wà nudopolọ eyin mí lẹzun mẹhe gbọjọ to gbigbọmẹ ga ya?
13 Doayi nuhe devi Jakobu na ayinamẹ etọn mí go to pọndohlan ehe tọn mẹ. E dọmọ: “Mẹdepope jẹazọ̀n to mì mẹ? Mì gbọ ni ylọ mẹho agùn tọn lẹ, na yé ni hodẹ̀ do e ji, bo kọ̀n amisisa do ota nẹẹ to oyín Oklunọ tọn mẹ.” (Jakobu 5:14) Hlan azọ̀n alọpa tẹwẹ Jakobu dlẹnalọdo tofi? Zẹẹmẹ basitọ Biblu tọn delẹ wá tadona lọ kọ̀n dọ azọ̀n agbasa tọn wẹ, bo lẹnnupọn dọ amisisa namẹ yin nuyiwa amasìn bibasi tọn he gbayipe tlala to ojlẹ enẹ mẹ. (Luku 10:34) Yé sọ yise dọ Jakobu tindo linlẹn azọ̀nhẹngbọ azọ́n jiawu tọn gbọn nunina azọ̀nhẹngbọ tọn dali to ayiha mẹ. Nalete, etẹwẹ lẹdo hodidọ lọ tọn dohia?
14 ‘Homẹhunhun’ yin nuhe gbọnvona ‘oyajiji.’ Ehe dohia dọ Jakobu to hodọ do azọ̀n gbigbọmẹ tọn ji. (Jakobu 5:13) “Sunnu mẹho lẹ [mẹho, King James Version] agun tọn lẹ,” e ma yin doto lẹ kavi enẹnọ he tindo nunina azọ́n jiawu azọ̀nhẹngbọ tọn lẹ, wẹ dona yin yiylọ gba. Podọ etẹwẹ yé na wà? Jakobu dọmọ: “Na yé ni hodẹ do e ji. ... Podọ odẹ̀ yise tọn na whlẹn azọ̀ntọ gan, Oklunọ nasọ ze e tite.” (Jakobu 5:14, 15; yijlẹdo Psalm 119:9-16 go.) Nuhe dohia po tadona po dọ Jakobu to alọdlẹndo azọ̀n gbigbọmẹ tọn wẹ yin nugbo lọ dọ e na tuli gbeyiyi na ylando lẹ tọn to kọndopọmẹ po todido na azọ̀nhẹngbọ po. E wlan dọmọ: “Mì yigbe ylando mìtọn tọn hlan mìnọzo, bo sọ nọ hodẹ̀ na mìnọzo, na yè nido hẹn azọ̀n mìtọn gbọ.” Eyin ylando sinsinyẹn wẹ yin nuhe hẹn azọ̀n gbigbọmẹ tọn lọ wá, mẹhe to azọ̀njẹ lọ sọgan yin nukundo nado mọ pọngbọ yí kiki eyin ewọ yí whiwhẹ do kẹalọyi tudohomẹnamẹ he sinai do Ohó Jiwheyẹwhe tọn ji, lẹnvọjọ, bo lẹ́godo hlan aliho ylando etọn tọn.—Jakobu 5:16; Owalọ lẹ 3:19.
15. Ayinamẹ nuyiwa alọpa tẹ tọn wẹ yin nina to Jakobu 5:13, 14 mẹ?
15 Onu devo de sọ tin nado doayi e go sọn ayinamẹ he Jakobu na lọ mẹ. To whenuena Klistiani de to oyaji, e dona “hodẹ̀.” Eyin e tin to homẹhunhun mẹ, mì gbọ ni ji “ohan wiwe.” Ninọmẹ dopodopo—vlavo mẹde to oyaji wẹo kavi tin to homẹhunhun mẹ—biọ nuyiwa. Odẹ̀ yin nuhudo to alọ dopo mẹ, awhadido ayajẹ tọn to alọ devo mẹ. Enẹwutu, to whelọnu lò, etẹwẹ mí dona donukun to whenuena Jakobu kanse dọmọ: “Mẹdepope jẹazọ̀n to mì mẹ?” Dogọ e na ayinamẹ nuyiwa he sọgbe tọn, mọwẹ, zize afọdide tintan lọ. “Mì gbọ ni ylọ mẹho agun tọn lẹ.”—Psalm 50:15; Efesunu lẹ 5:19; Kọlọsinu lẹ 3:16.
Lehe “Mẹho Lẹ” nọ Gọalọ Gbọn
16, 17. Nawẹ mẹho lẹ nọ gọalọna mí nado yí nunọwhinnusẹ́n Biblu tọn lẹ zan gbọn?
16 E nọ vẹawu na mí to whedelẹnu nado yọn lehe yè sọgan yí nunọwhinnusẹ́n Biblu tọn lẹ zan na ninọmẹ mẹdetiti tọn mítọn lẹ do. Tofi Mẹho Klistiani lẹ sọgan sọawuhia nado yin asisa alọgọ he họakuẹ tlala de. Di dohia, yé nọ hodẹ̀ do mẹhe to azọ̀njẹ to gbigbọmẹ de ji bo nọ ‘sa amisisa na ẹn to oyín Jehovah tọn mẹ’ gbọn yiyi azọ́nyinyọnẹn do yí nuplọnmẹ he jẹ zan sọn Ohó Jiwheyẹwhe tọn mẹ dali. Gbọnmọ dali, mẹho lẹ sọgan yí onu susu basi to pọngbọ mimọyi gbigbọmẹ tọn mítọn mẹ. (Psalm 141:5) E nọ saba yindọ, nuhe mí tindo nuhudo etọn lẹpo wẹ yin nuzindeji lọ dọ mí to nulẹnpọn to aliho he sọgbe mẹ. Dididẹ whẹho lẹ po mẹho Klistiani numimọnọ de po na hẹn nujikudo mítọn nado wà nuhe sọgbe lodo.—Howhinwhẹn lẹ 27:17.
17 To whenuena yé yin yiylọ nado basi dlapọn, Klistiani mẹho lẹ tindo nuhudo nado “miọnhomẹna ayi mawhiwhẹnọ lẹ.” Yé na sọ “gọalọna madogannọ lẹ, [bo] sọ nọ sinyẹnlin hẹ gbẹtọ lẹpo.” (1 Tẹsalonikanu lẹ 5:14) Haṣinṣan pẹkipẹki, nukunnumọjẹnumẹ mọnkọtọn to “mẹho lẹ” po “madogannọ lẹ” po ṣẹnṣẹn nọ namẹ huhlọn na pọngbọ mlẹnmlẹn agbasalilo gbigbọmẹ tọn.
Azọ́ngbàn Mẹdetiti Tọn po Odẹ̀ Po
18, 19. Azọ́ngban tẹwẹ Klistiani mẹho lẹ nọ yibasi to kọndopọmẹ po Galatianu lẹ 6:2, 5 po?
18 Mẹho Klistiani lẹ dona hẹn azọngban yetọn gando lẹngbọpo Jiwheyẹwhe tọn go di. Yé dona yin godonọnamẹtọ. Di dohia, Paulu dọmọ: “Mẹmẹsunnu emi, yedọ eyin yè wle mẹde to ylando depope mẹ, mì mẹhe yin gbigbọnọ lẹ ni hẹn omẹ mọhunkọ gọ̀ do otẹn etọn mẹ to gbigbọ walọmimiọn tọn mẹ; bo payi dewe go, na yè nikaa whle hiẹlọsu pọ́n ga. Mì nọ hẹn agbàn mìnọzo tọn, na mì nido hẹn osẹ́n Klisti tọn di.” Apọsteli lọ sọ wlan dọmọ: “Na omẹ dopodopo wẹ na hẹn agban ede tọn.”—Galatianu lẹ 6:1, 2, 5.
19 Nawẹ mí sọgan hẹn agbàn mínọzo tọn podọ sọ penugo nado to agbàn mídelẹ tọn hẹn gbọn? Vogbingbọn to zẹẹmẹ hogbe Glẹki tọn lẹ he yin lilẹdogbedevomẹ taidi “nupẹ̀nagbànmẹ” po “agbàn” po ṣẹnṣẹn do onu tangan lọ hia. Eyin Klistiani de biọ nuhahun gbigbọmẹ tọn de mẹ he pẹ̀nagbàn ẹn hugan nado didá, mẹho lẹ po yisenọ hatọ etọn devo he po lẹ na gọalọna ẹn, bo gbọnmọ dali do gọalọna ẹn nado didá “nupẹ̀nagbànmẹ” etọn lẹ. Ṣigba, omẹ lọ lọsu yin nukundo nado hẹn “agbàn” heyin azọngban ede titi tọn hlan Jiwheyẹwhe.a Mẹho lẹ nọ yí ayajẹ do hẹn “nupẹ̀nagbànmẹ” mẹmẹsunnu yetọn tọn lẹ gbọn tuli, ayinamẹ Owe wiwe lẹ tọn, po odẹ̀ po gblamẹ. Ṣogan, mẹho lẹ ma nọ dè “agbàn” mẹdetiti tọn mítọn heyin azọngban gbigbọmẹ tọn sẹ gba.—Lomunu lẹ 15:1.
20. Etẹwutu wẹ odẹ̀ ma dona yin gbigbẹkọ e go?
20 Odẹ̀ yin onu titengbe bo ma dona yin gbigbẹkọ e go. Ṣigba susu Klistiani he to azọ̀njẹ to gbigbọmẹ lẹ tọn nọ pọ́n odẹ̀hiho taidi nuhe vẹawu. To whenuena mẹho lẹ hodẹ̀ yise tọn do mẹhe to azọ̀njẹ to gbigbọmẹ de ji, etẹwẹ nọ yin kọdetọn lọ? “Oklunọ na ze e tite,” taidi sọn todido matindo mẹ, bo na hẹn ẹn lodo nado doafọna aliho nugbo po dodo tọn po. Klistiani he to azọ̀njẹ to gbigbọmẹ sọgan tindo walọ agọ̀ ṣigba sọgan ma yin mẹhe ko waylando sinsinyẹn delẹ dandan gba, na Jakobu dọmọ: “Eyin e ko waylan de, yè na jo nẹẹ.” Ayinamẹ sọgbe hẹ Owe wiwe mẹho lẹ tọn po odẹ̀ sọn ahun mẹ wá po to whedelẹnu nọ whàn mẹhe gbọjọ to gbigbọmẹ lọ nado yigbe ylando sinsinyẹn he ewọ sọgan ko basi tọn lẹ bo do gbigbọ lẹnvọjọ tọn hia. Ehe, taidi kọdetọn de, nọ hẹn jona wá sọn Jiwheyẹwhe dè.—Jakobu 5:15, 16.
21. (a) Etẹwutu wẹ Klistiani delẹ nọ dọ̀n yonu do godo nado ylọ mẹho lẹ? (b) Etẹwẹ na yin dogbapọnna to hosọ he na bọdego mẹ?
21 Na yinyin pinpannukọn po avunnukundiọsọmẹ nukunpedo omẹ yọyọ he to wiwá agun Klistiani lọ tọn mẹ po go wutu, mẹho azọ́n sinsinyẹnwatọ lẹ tindo onu susu nado wà to awuwlena nukunpedonugo he pé mẹ. Na nugbo tọn, nunina gbẹtọ tọn ehelẹ yin nuwleawudai dagbe de sọn Jehovah de nado gọalọna mí nado doakọnnanu to ojlẹ awusinyẹn tọn ehelẹ mẹ. Ṣogan, Klistiani delẹ nọ dọ̀n yonu do godo nado ylọ yé na alọgọ yetọn, bo nọ lẹndọ alọnu mẹmẹsunnu ehelẹ tọn ján hugan kavi yin agbàndona po nuhahun lẹ po. Hosọ he bọdego na gọalọna mí nado yọn pinpẹn etọn dọ sunnu ehelẹ nọ yin ayajẹnọ nado gọalọ, na yé nọ yí ojlo do wadevizọn taidi lẹngbọhọtọ pẹvi lẹ to agun Klistiani tọn mẹ. (Pọ́n w-F 15/5/93, weda 12.)
[Nudọnamẹ Odò Tọn]
a Owe A Linguistic Key to the Greek New Testament, gbọn Fritz Rienecker dali, basi zẹẹmẹ phor·tiʹon tọn taidi “agbàn de he mẹde yin nukundo nado hẹn” bo yidogọ dọmọ: “E yin yiyizan taidi hogbe awhanfuntọ de tọn na agbàn bibẹhẹn mẹde tọn kavi agbàn mẹdetiti tọn he nọ yin hinhẹn do nẹgbe gbọn awhanfuntọ de dali.”
Nawẹ Hiẹ Na Na Gblọndo Gbọn?
◻To whenuena mí tindo nuhudo alọgọ tọn, alọgọ atọ̀n-slodopọ tẹwẹ Jehovah nọ wleawuna?
◻Mẹnu lẹ wẹ yin nunina he tin to gbẹtọ lẹ mẹ egbezangbe tọn lẹ?
◻Whetẹnu wẹ mí dona ylọ mẹho lẹ?
◻Alọgọ tẹwẹ mí sọgan donukun sọn Klistiani mẹho lẹ si?
[Yẹdide to weda 15]
Be mì nọ duvivi alè gbigbọmẹ tọn heyin odẹ̀, oplọn Biblu tọn, po alọgọ po sọn Klistiani mẹho lẹ si ya?