Weta 21

Azọ̀nylankan Jehovah Tọn lẹ Do Mẹylọhodotọklisti Ji

Numimọ 5—Osọhia 8:1 jẹ 9:21

Hosọ: Kunkun ṣidopo to opẹn ṣinawe lẹ mẹ tọn

Ojlẹ hẹndi tọn: Sọn zize do ofin ji Klisti Jesu tọn to 1914 yi jẹ nukunbibia daho lọ kọn

 1. Etẹwẹ jọ whenuena Lẹngbọvu lọ hun hiadonu ṣinawetọ lọ?

“JẸHỌN ẹnẹ lẹ” yin hinhẹndote kaka jẹ whenuena Islaeli gbigbọmẹ tọn 144 000 lẹ yin ohia do ogo na podọ gbẹtọ susugege lọ yin alọkẹyi na lunluntọ́n. (Osọhia 7:1-4, 9) Ṣigba, whẹpo jẹhọn sinsinyẹn enẹ ni gbà jẹ aigba ji, whẹdida sinsinyẹn Jehovah tọn lẹ sọta aihọn Satani tọn dona yin hinhẹn yọnẹn ga! Dile Lẹngbọvu lọ jẹ hiadonu ṣinawetọ po godo tọn po lọ hun ji, Johanu na ko to pinpọn tlitli nado mọ nuhe na jọ. Todin e to numimọ etọn má po mí po: “Whenuena e [Lẹngbọvu lọ] sọ hun hiadonu ṣinawetọ, dado to olọn mẹ jẹ dadawe ogàn dopo tọn jlẹmẹ. Yẹn sọ mọ angẹli ṣinawe he ṣite to Jiwheyẹwhe nukọn lẹ; yè yí opẹn ṣinawe na yé.”—Osọhia 8:1, 2.

Ojlẹ De na Odẹ̀ Vivẹ

 2. Etẹwẹ jọ to madawe gànhiho dopo tọn he yin dadido to olọn mẹ lọ tọn whenu?

² Dadido nujọnu tọn de wẹ ehe yin! Dadawe gànhiho dopo tọn sọgan taidi ojlẹ gaa de whenuena yè to tenọpọn nude nado jọ. Todin, ohanjiji mẹpipa tọn olọn mẹ tọn madoalọte lọ ma sọ yin sisè ba. (Osọhia 4:8) Etẹwutu? Johanu mọ whẹwhinwhẹn lọ to numimọ mẹ: “Angẹli devo de sọ wá, bo ṣite to agbà kọn: e tindo agbán sika tọn de, yè sọ yi nuwhẹnwan susu na ẹn, na e ni yi i dogọ odẹ̀ mẹwiwe lẹ tọn to agbà sika tọn lọ ji he tin to ofin lọ nukọn. Azọ nuwhẹnwan lọ tọn po odẹ̀ mẹwiwe lẹ tọn po sọ hẹji yì Jiwheyẹwhe nukọn sọn alọ angẹli lọ tọn mẹ.”—Osọhia 8:3, 4.

 3. (a) Etẹwẹ nuwhẹnwan mimẹ flin mí? (b) Etẹwẹ yin lẹndai dadido dadawe gànhiho dopo tọn lọ to olọn mẹ tọn?

³ Ehe flin mí dọ to titonu Ju lẹ tọn glọ, nuwhẹnwan nọ yin mimẹ egbesọegbesọ to gohọ lọ mẹ podọ, to owhe nukọnmẹ tọn lẹ mẹ, to tẹmpli Jelusalẹm tọn mẹ. (Eksọdusi 30:1-8) To nuwhẹnwan mọnkọtọn mimẹ whenue Islaelivi he ma yin yẹwhenọ lẹ nọ nọte to gbonu nọtẹn wiwe lọ tọn, bo nọ to dẹ̀ho—matin ayihaawe, to abọẹ to ahun yetọn lẹ mẹ—hlan Omẹ he azọ nuwhẹnwan lọ tọn to agayi hlan. (Luku 1:10) Todin Johanu mọ onu mọnkọtọn de to jijọ to olọn mẹ. Nuwhẹnwan lọ he yin nina dogbọn angẹli lọ dali tin to kọndopọ mẹ po “odẹ̀ mẹwiwe lẹ tọn” po. Na nugbo tọn, to numimọ tintan de mẹ, nuwhẹnwan yin didọ nado nọtena odẹ̀ mọnkọtọn lẹ. (Osọhia 5:8; Psalm 141:1, 2) Whelọnu lo e sọawuhia dọ dadido yẹhiadonu tọn lọ to olọn mẹ yin nado na dotẹnmẹ na “odẹ̀ mẹwiwe lẹ tọn lẹ” to aigba ji nido yin sisè.

 4, 5. Nujijọ whenuho tọn tẹlẹ wẹ gọalọna mí nado yọn ojlẹ lọ he jẹ hẹ dadawe gànhiho dopo dadido tọn yẹhiadonu tọn lọ?

⁴ Be mí sọgan yọn whenuena ehe jọ? Mọwẹ, mí sọgan dogbọn dogbapọnna lẹdo lọ dali, to pọmẹ po nujijọ whenuho tọn lẹ po to bẹjẹeji azan Oklunọ tọn lọ tọn. (Osọhia 1:10) To 1918 po 1919 po whenu, nujijọ lẹ to aigba ji sọzẹn taun po numimọ he yin zẹẹmẹ-basina to Osọhia 8:1-4 mẹ lọ po. Na owhe 40 lẹ jẹnukọnna 1914, Biblu Plọntọ lẹ—dile Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ yin yiylọ do to whenẹnu—ko to lilá po tugbigbo po dọ ojlẹ Kosi lẹ tọn na wá opodo to owhe enẹ mẹ. Nujijọ tukladomẹtọ 1914 tọn lẹ dohia dọ owhẹ yetọn whẹn. (Luku 21:24, Crampon 1905; Matiu 24:3, 7, 8) Ṣigba susu to ye mẹ sọ yise ga dọ to 1914 ye na yin zize sọn aigba ehe ji hlan ogu olọn mẹ tọn yetọn. Enẹ ma jọ gba. Kakati ni yin mọ, to wẹkẹ whan tintan lọ whenu, ye doakọnna ojlẹ homẹkẹn sinsinyẹn de tọn. To 31 octobre 1916, azinponọ tintan Ogbẹ́ Watch Tower tọn lọ, Charles T. Russell, ku. Enẹgodo, to 4 juillet 1918, azinponọ yọyọ lọ, Joseph F. Rutherford, po afọzedoaitọ Ogbẹ́ tọn ṣinawe devo lẹ po yin bibẹ sọyì ganpa Atlanta, Géorgie (Etats-Unis), tọn mẹ bo yin owhẹ agọ gbledo nado nọ ganpamẹ na owhe susu lẹ.

⁵ Klistiani ayiha-doponọ lẹ he yin hagbẹ Johanu tọn lẹ sin ayiha ma jai gba. Etẹwẹ Jiwheyẹwhe jlo dọ yé ni wà to enẹgodo? Whetẹnu wẹ ye na yin zize sọyì olọn mẹ? Hosọ de he yin “Ojijẹ lọ Ko Wá Opodo—Etẹwẹ Na Jẹ Godo Etọn?” sọawuhia to The Watch Tower, 1^er mai 1919 tọn mẹ. E do ninọmẹ ayimajai tọn ehe hia bo na tuli nugbonọ lẹ nado to akọndonanu zọnmii, bo yidogọ dọmọ: “Mí yisè dọ e ko yin hodidọ nugbo de todin dọ ojijẹ he yin hagbẹ ahọluduta tọn lọ tọn lẹ yin nuhe ko jọ de, dọ omẹ mọnkọtọn lẹpo ko yin ohia do ogo na podọ ohọ̀n lọ ko yin súsú.” To ojlẹ awusinyẹn tọn ehe mẹ, odẹ̀ vivẹ hagbẹ Johanu tọn lọ tọn lẹ to agayi, taidi to azọ̀ nuwhẹnwan daho susu de tọn mẹ nkọ. Podọ odẹ̀ yetọn lẹ yin sisè!

Miyọn Zizedlan Aigba Ji

 6. Etẹwẹ jọ to dadido to olọn mẹ lọ godo, podọ ehe to gbeyina etẹ?

⁶ Johanu dọ na mí dọmọ: “Angẹli lọ sọ yí agbán lọ, bo de miyọn agbà lọ ji tọn gọ e mẹ, bo sọ ze e dlan aigba ji: ogbè, osò, abi, po aigba whinwhan po sọ tin.” (Osọhia 8:5) To dadido lọ godo, azọnwiwà ajiji tangan de tin! Matin ayihaawe ehe yin gblọndo de na odẹ̀ mẹwiwe lẹ tọn lẹ, dile e ko yindọ e yin hinhẹnwá dogbọn miyọn he yin zize sọn agba nuwhẹnwan tọn lọ mẹ dali. Yìgodo yì 1513 J.W.M. to Osó Sinai ji, osò lẹ po abi lẹ po, ogbè daho de, miyọn, po whinwhan osó lọ tọn de po dohia dọ Jehovah to ayidonugo etọn lẹ́hlan omẹ etọn lẹ. (Eksọdusi 19:16-20) Nujijọ mọnkọtọn lẹ he yin linlẹn etọn basi dogbọn Johanu dali dohia ga dọ Jehovah to ayidonugo etọn lẹ́hlan devizọnwatọ etọn lẹ to aigba ji. Ṣigba nuhe Johanu to mimọ yin zizedonukọnnamẹ to ohia lẹ mẹ. (Osọhia 1:1) Nalete nawẹ yè na basi otadena miyọn, osò lẹ, ogbè lẹ, abi lẹ, po aigba whinwhan yẹhiadonu tọn lẹ po tọn gbọn todin?

 7. (a) Miyọn yẹhiadonu tọn tẹwẹ Jesu flọ to aigba ji to lizọnyizọn etọn whenu? (b) Nawẹ mẹmẹsunnu gbigbọmẹ tọn Jesu tọn lẹ flọ miyọn mọnkọtọn de to Mẹylọhodotọklisti mẹ gbọn?

⁷ To whedenu, Jesu dọ hlan nuplọntọ etọn lẹ dọmọ: “Yẹn wá nado flọ miyọn do aihọn ji.” (Luku 12:49) Na nugbo tọn, e flọ miyọn de. Dogbọn yẹwhehodidọ zohunhun tọn etọn dali, Jesu hẹn Ahọluduta Jiwheyẹwhe tọn yin whẹho tangan lọ to Ju lẹ nukọn, podọ ehe fọn nudindọn zogbe de dote to akọta lọ pete mẹ. (Matiu 4:17, 25; 10:5-7, 17, 18) To 1919 mẹmẹsunnu gbigbọmẹ tọn Jesu tọn lẹ to aigba ji, yedọ hagbẹ pẹvi de he yin Klistiani yiamisisadode lẹ tọn he lún azan whlepọn tọn lẹ he yin Wẹkẹ Whan I lọ tọn lẹ tọ́n, flọ miyọn mọnkọtọn de to Mẹylọhodotọklisti mẹ. To septembre owhe enẹ tọn mẹ, gbigbọ Jehovah tọn sọawuhia talala dile Kunnudetọ nugbonọ etọn lẹ pli yede dopọ sọn fidindẹn podọ to lẹdo lọ mẹ to Cedar Point, Ohio, Etats-Unis d’Amérique. Joseph F. Rutherford, he yin didedote sọn ganpamẹ to agọe bọ to nukọnmẹ owhẹ he yin sisadokọna ẹn lẹpo wá yin didesẹ, gbọn tugbigbo dali do dọho na plidopọ enẹ, dọmọ: “Na mí yin tonusetọ hlan gbedide Oklunọ mítọn tọn, bo doayi lẹblanulọkẹyi po azọngban mítọn po go nado hoavun sọta ofigangan oklọ tọn lẹ he ko hẹn gbẹtọ lẹ do kanlinmọgbenu wutu, mẹdezejo mítọn wẹ yin bo yin nado lá wiwá Ahọluduta gigonọ Mẹssia tọn lọ tọn.” Enẹ wẹ yin whẹho tintan lọ—yedọ Ahọluduta Jiwheyẹwhe tọn!

 8, 9. (a) Nawẹ J. F. Rutherford basi zẹẹmẹ na ninọmẹ po ojlo omẹ Jiwheyẹwhe tọn lẹ tọn po to owhe awhan tọn sinsinyẹn lẹ whenu gbọn? (b) Nawẹ e yin gbọn dọ miyọn yin zizedlan aigba ji? (c) Nawẹ osò lẹ, ogbè lẹ, abi lẹ, po aigba whinwhan de po jọ gbọn?

⁸ To hodọ do numimọ sinsinyẹn agọe tọn he yin omẹ Jiwheyẹwhe tọn lẹ tọn ji mẹ, hodọtọ lọ dọmọ: “Matin lẹblanu wẹ tukladomẹ kẹntọ lọ tọn bọ susu to lẹngbọpa vivẹ Oklunọ tọn lọ mẹ sin ayiha ma jai gba bọ ye ṣite ṣululu to nupaṣamẹ mẹ, bo to odẹ̀ho bo to tenọpọn Oklunọ lọ nado do ojlo etọn hia. . . . Ṣigba mahopọnna awugbọjọ ojlẹ kleun de tọn lọ, ojlo zogbe de tin to finẹ nado lá owẹn Ahọluduta lọ tọn.”—Pọn The Watch Tower, 15 septembre 1919, weda 280.

⁹ To 1919 ojlo enẹ mọ pekọ yí. Pipli pẹvi ṣigba azọnwàtọ ehe he yin Klistiani lẹ tọn yin zodona, to gbigbọ-liho, nado jẹ azọn yẹwhehodidọ lẹdo aihọn pe de tọn ji. (Yijlẹdo 1 Tẹsalonikanu lẹ 5:19 go.) Miyọn yin zizedlan aigba ji to enẹ mẹ dọ Ahọluduta Jiwheyẹwhe tọn lẹzun whẹho zogbe lọ, podọ nalete e to nukọnzindo nado yin mọ! Ogbè lele lẹ yi tẹnmẹ sọn dadido si, bo to owẹn Ahọluduta tọn lọ lá jẹgbonu po hinhọ́n po. Nugbẹnamẹ jẹhọn sinsinyẹn tọn lẹ sọn Biblu mẹ jẹ tintọ́njẹgbonu ji. Taidi didè abi tọn lẹ, hinhọ́n nugbo tọn lẹ jẹ tita ji sọn oho dọdai tọn Jehovah tọn mẹ, podọ taidi dọ aigba whinwhan daho de jẹ lẹdo sinsẹ̀n tọn lọ whan ji jẹ dòdonu etọn lẹ mẹ nkọ. Hagbẹ Johanu tọn mọ dọ azọn tin nado yin wiwà. Podọ kaka jẹ egbehe, azọn enẹ pò to nukọnzindo nado gblo po gigo po gbọn aigba fininọ lọ pete gblamẹ!—Lomunu lẹ 10:18.

Awuwiwle na Kúnkún Opẹn Lẹ Tọn

10. Etẹwẹ angẹli ṣinawe lẹ to awuwle nado wà todin, podọ etẹwutu?

¹⁰ Johanu zindonukọn nado dọmọ: “Angẹli ṣinawe lẹ lọ he tindo opẹn ṣinawe lẹ wleawuna yede nado kun.” (Osọhia 8:6) Etẹwẹ kúnkún opẹn enẹlẹ tọn zẹẹmẹdo? To azan Islaeli tọn lẹ gbe, opẹn kunkun lẹ nọ yin yiyizan nado do ohia ogo na azan nujọnu tọn lẹ kavi nujijọ ayidego lẹ. (Levitiku 23:24; 2 Ahọlu lẹ 11:14) Mọdopolọ, kunkun opẹn lẹ tọn lẹ he Johanu na sè na dọn ayidonugo do whẹho he yin nujọnu okú-po-ogbẹ̀ po tọn de ji.

11. Azọ́n awuwle tọn to aigba ji tẹ mẹ wẹ hagbẹ Johanu tọn hẹn alọnu yetọn jan te sọn 1919 jẹ 1922?

¹¹ Kẹdẹdile angẹli lẹ to awuwle nado kun opẹn enẹlẹ, matin ayihaawe, ayidonugo ko yin nina azọn awuwle tọn de to aigba ji. Sọn 1919 jẹ 1922, hagbẹ Johanu tọn he yin huhlọn na lọ sin alọnu jan to tito-vivọ-basi na lizọnyizọn gbangba tọn lọ po gbigbá azọnwhé owezinzin tọn lẹ po mẹ. To 1919 linlinwe L’Age d’Or, he yin yinyọnẹn todin taidi Réveillez-vous!, ko yin didetọ́njẹgbonu taidi “Linlinwe Nujijọ Nugbo, Todido, po Nujikudo po Tọn de”—yedọ nuzinzan taidi opẹn de he na yi onu tangan de wà to mahẹ tintindo sinsẹ̀n lalo tọn to tonudidọ mẹ didehia mẹ.

12. Etẹwẹ dopodopo opẹn kunkun lẹ tọn to lilá, bo flin mí etẹ to azan Moṣe tọn gbe?

¹² Dile mí na mọ do todin, dopodopo opẹn kunkun lẹ tọn do nujijọ tangan de hia he mẹ azọ̀nylankan obudonamẹtọ lẹ yinuwa do ada aigba tọn lẹ go te. Delẹ to ehelẹ mẹ flin mí azọ̀nylankan he Jehovah dohlan nado sayana Egiptinu lẹ to azan Moṣe tọn gbe. (Eksọdusi 7:19 jẹ 12:32) Ehelẹ yin dohia whẹdida Jehovah tọn do akọta enẹ ji, podọ ye hun ali dotena omẹ Jiwheyẹwhe tọn lẹ nado họ̀n sọn kanlinmọgbenu. Azọ̀nylankan he yin mimọ dogbọn Johanu dali lẹ yi onu mọnkọtọn de wà. Ṣigba, ye ma yin azọ̀nylankan nugbonugbo lẹ gba. Ye yin ohia lẹ he yin yẹhiadonu whẹdida dódó Jehovah tọn lẹ tọn.—Osọhia 1:1.

“Dadatọ̀ntọ” Lọ Yinyọnẹn

13. Etẹwẹ jọ whenuena opẹn ẹnẹ tintan lẹ yin kunkun, podọ kanbiọ tẹwẹ ehe fọndote?

¹³ Dile mí na mọ do whenuena opẹn ẹnẹ tintan lẹ yin kunkun, azọ̀nylankan lẹ hò “dadatọ̀ntọ” aigba lọ tọn, ohù tọn, otọ̀sisa lẹ tọn po asisa osin lẹ tọn po, po asisa hinhọ́n tọn aigba tọn lẹ po. (Osọhia 8:7-12) Dadatọ̀n yin ada nujọnu tọn nude tọn ṣigba e ma yin polẹpo gba. (Yijlẹdo Isaia 19:24; Ezekiẹli 5:2; Zekalia 13:8, 9 go.) Nalete “dadatọ̀ntọ” tẹwẹ na jẹ hugan na azọ̀nylankan ehelẹ? Sọha suhugan gbẹtọvi lẹ tọn ko yin nukuntọ́nna bo yin hinhẹngble dogbọn Satani po okun etọn po dali. (Gẹnẹsisi 3:15; 2 Kọlintinu lẹ 4:4) Ninọmẹ lọ tin dile Davidi basi zẹẹmẹ etọn do: “Omẹ pó wẹ ko klan sọn ali ji, omẹ pó wẹ nọpọ lẹzun dihonọ: mẹhe to dagbewà de ma tin.” (Psalm 14:3) Mọwẹ, gbẹtọvi lẹpo wẹ tin to owu mẹ nado mọ whẹdida agọjẹdomẹ tọn de yí. Ṣigba ada de taun yin whẹgbledo titengbe. Ada de—yedọ “dadatọ̀ntọ”—na ko yọn nuhe jẹ lọ hugan! Etẹwẹ yin “dadatọ̀ntọ” enẹ?

14. Etẹwẹ yin dadatọ̀ntọ yẹhiadonu tọn lọ he mọ owẹn azọ̀nylankan tọn lẹ yi sọn Jehovah de?

¹⁴ Mẹylọhodotọklisti wẹ! To owhe 1920 tọn lẹ mẹ, lẹdo etọn bẹ dibla yì dadatọ̀n gbẹtọvi lẹ tọn hẹn. Sinsẹ̀n etọn yin sinsẹ́n atẹṣiṣi daho lọ tọn sọn sinsẹ̀n Klistiani tọn nugbo lọ mẹ—yedọ atẹṣiṣi lọ he Jesu po nuplọntọ etọn lẹ po ko dọdai. (Matiu 13:24-30; Owalọ lẹ 20:29, 30; 2 Tẹsalonikanu lẹ 2:3; 2 Pita 2:1-3) Nukọntọ Mẹylọhodotọklisti tọn lẹ nọ dọ dọ ye tin to tẹmpli Jiwheyẹwhe tọn mẹ bo ko do yede hia taidi mẹplọntọ sinsẹ̀n Klistiani tọn tọn lẹ. Ṣigba sinsẹ̀nnuplọnmẹ yetọn lẹ dẹn susu do nugbo Biblu tọn lẹ, podọ ye nọ to masin kọn do oyin Jiwheyẹwhe tọn go madoalọte. Na e nọtena “dadatọ̀ntọ” yẹhiadonu tọn lọ wutu, Mẹylọhodotọklisti mọ owhẹ tangan azọ̀nylankan tọn lẹ yí sọn Jehovah de. “Dadatọ̀ntọ” enẹ ma jẹ na nukundagbe sọn olọn mẹ wá depope gba!

15. (a) Be kunkun opẹn dopodopo tọn tin na owhe dopo de taun wẹ? Basi zẹẹmẹ. (b) Ogbè mẹnu lẹ tọn wẹ yin yiyidogọ na hagbẹ Johanu tọn lọ tọn to whẹdida Jehovah tọn lẹ lilá mẹ?

¹⁵ To gbesisọ mẹ po tintin debọdo-dego kunkun opẹn tọn lẹ tọn po mẹ, nudide nujikudo tọn vonọtaun lẹ sọawuhia to plidopọ daho ṣinawe lẹ mẹ sọn 1922 jẹ 1928. Ṣigba opẹn kunkun lọ ma nọte to owhe enẹlẹ kẹdẹ mẹ gba. Didehia jẹ gbangba huhlọnnọ he yin aliho ylankan Mẹylọhodotọklisti tọn lẹ tọn ko yin nuhe to nukọnzindo de, madoalọte, dile azan Oklunọ tọn lọ to nukọnzindo. Whẹdida Jehovah tọn lẹ dona yin lilá lẹdo aihọn pe, hlan akọta lẹpo, mahopọnna wangbẹnamẹ po homẹkẹndomẹ akọjọpli tọn lẹ po. Enẹgodo kẹdẹ wẹ opodo titonu Satani tọn tọn na wá. (Malku 13:10, 13) Po ayajẹ po, gbẹtọ susugege lọ ko yi ogbè yetọn lẹ dogọ todin na dehe yin hagbẹ Johanu tọn to nulila osònọ ehelẹ bibasi mẹ he yin nujọnu lẹdo aihọn pe tọn de.

Dadatọ̀ntọ Aigba Tọn Fiọ

16. Etẹwẹ hodo whenuena angẹli tintan lọ kun opẹn etọn?

¹⁶ To linlin nina do angẹli lẹ ji mẹ, Johanu wlan: “Angẹli tintan kun, okẹnsu po miyọn po he flusọ ohùn tọ́n jẹgbonu, yè sọ ze yé dlan aigba ji: dadatọ̀ntọ aigba tọn fiọ, dadatọ̀ntọ atin lẹ tọn fiọ, amà mú lẹpo sọ fiọ.” (Osọhia 8:7, NW) Ehe taidi azọ̀nylankan ṣinawetọ lọ to Egipti, ṣigba etẹwẹ e zẹẹmẹdo na ojlẹ mítọn?—Eksọdusi 9:24.

17. (a) Etẹwẹ yin yẹdena dogbọn hogbe “aigba” lọ dali to Osọhia 8:7 mẹ? (b) Nawẹ dadatọ̀ntọ Mẹylọhodotọklisti tọn he yin aigba lọ tọn fiọ gbọn?

¹⁷ To Biblu mẹ, hogbe “aigba” lọ nọ yawu nọtena gbẹtọvi lẹ. (Gẹnẹsisi 11:1; Psalm 96:1) Dile e ko yindọ azọ̀nylankan awetọ lọ tin to ohù ji, ye sọ tindo nude nado yiwà po gbẹtọvi lẹ po, “aigba lọ” na ko to hodọ do ada he dolido hugan he yin ogbẹ́ gbẹtọ tọn he Satani ko gbá dote podọ he ko jẹ na vasudo. (2 Pita 3:7; Osọhia 21:1) Wadohia azọ̀nylankan lọ tọn dohia dọ “dadatọ̀ntọ” Mẹylọhodotọklisti tọn to aigba ji yin mimẹ dogbọn yozo daho nukundagbe matindo Jehovah tọn dali. Omẹ nukundeji etọn lẹ—he tin ote taidi atin lẹ to ṣẹnṣẹn etọn—fiọ dogbọn lilá whẹdida agọjẹdomẹ Jehovah tọn dali. Hagbẹ ṣọṣi tọn etọn livi donu kanweko lẹpo, eyin ye pò to nukọnzindo nado nọgodona sinsẹ̀n Mẹylọhodotọklisti tọn, lẹzun taidi ogbé fifiọ nkọ, he hú to gbigbọ-liho to nukun Jiwheyẹwhe tọn lẹ mẹ.—Yijlẹdo Psalm 37:1, 2 go.a

18. Nawẹ owẹn whẹdida Jehovah tọn yin lilá to plidopọ Cedar Point 1922 tọn mẹ gbọn?

¹⁸ Nawẹ owẹn whẹdida tọn ehe yin dido gbọn? Na paa tọn, e ma yin dogbọn linlinwe aihọn tọn lẹ dali gba, he yin apadewhe aihọn lọ tọn bo nọ yawu mọhodọ do “mẹmẹglọ” Jiwheyẹwhe tọn lẹ go. (Matiu 24:45) E yin lilá to aliho yẹyinọ de mẹ to plidopọ nukundeji awetọ de he yin omẹ Jiwheyẹwhe tọn lẹ tọn whenu to Cedar Point, Ohio, to 10 septembre 1922. Omẹ ehelẹ, to pọmẹ podọ po ayajẹ po, kẹalọyi nudide nujikudo tọn de he hosọ etọn yin “Owhẹyiylọ de Hlan Nukọntọ Aihọn Tọn Lẹ.” To hogbe zinzin lẹ mẹ, e na avase aigba egbezangbe tọn, dole: “Nalete mí basi oylọ hlan akọta aigba tọn lẹ, togan yetọn lẹ po nukọntọ yetọn lẹ po podọ hlan nukọntọ sinsẹ̀n tọn lẹpo he yin ṣọṣi vovo aigba tọn lẹpo, hodotọ yetọn lẹ po godonọnamẹtọ yetọn lẹ po, ajọwiwa daho po tonudọtọ daho lẹ po, nado dè okunnu yetọn tọ́njẹgbonu to whẹwhinwhẹn dindinna teninọ he yé ze lọ mẹ dọ yé sọgan hẹn jijọho po jideji po wá aigba ji bo hẹn ayajẹ wá na gbẹtọ lẹ; podọ awugbopo yetọn to ehe mẹ, mí to oylọ basi na ye nado dotoai hlan kunnudenu lọ he mí to zizedonukọnnamẹ taidi kunnudetọ lẹ na Oklunọ lọ, podọ to enẹgodo mì gbọ na yé ni dọ eyin kunnudide mítọn yin nugbo ya kavi lala.”

19. Kunnudide tẹwẹ omẹ Jiwheyẹwhe tọn lẹ na hlan Mẹylọhodotọklisti gando Ahọluduta Jiwheyẹwhe tọn go?

¹⁹ Kunnudide tẹwẹ Kunnudetọ ehelẹ zedonukọnnamẹ? Ehe: “Mí tindo nujikudo bo dọ dọ ahọluduta Mẹssia tọn wẹ yin pọngbọ pete lọ na awutuzọn gbẹtọvi lẹ tọn lẹpo bo na hẹn jijọho wá na aigba po ojlo dagbe po wá na gbẹtọ lẹ, yedọ ojlo akọta lẹpo tọn; dọ enẹnọ he nọ ze yede jo sọn ojlo mẹ wá hlan gandudu dódó tọn he to gandu todin na yin didona po jijọho, ogbẹ̀, mẹdekannujẹ po ayajẹ madopodo dindẹn de po.” To ojlẹ gbigble ehelẹ mẹ, whenuena gandudu gbẹtọ tọn lẹ, titengbe ye he tin to Mẹylọhodotọklisti mẹ lẹ, to awugbopo nado din pọngbọ na nuhahun aihọn tọn lẹ he whẹylọmẹ taidi opẹn lọ to kunkun po awha daho hugan po to 1922. Lehe ehe yin nugbo sọ dọ Ahọluduta Jiwheyẹwhe tọn to alọ Klisti awhangbatọ etọn tọn mẹ yin todido gbẹtọvi lẹ tọn dopo kẹdẹ lọ!

20. (a) Dogbọn yizan etẹ tọn dali wẹ owẹn whẹdida tọn lẹ to 1922 podọ to enẹgodo yin kunkun jẹgbonu dogbọn agun Klistiani yiamisisadode lẹ tọn dali? (b) Etẹwẹ dekọtọn to Mẹylọhodotọklisti mẹ sọn opẹn kunkun tintan lọ mẹ?

²⁰ Gbọn nudide lẹ, alọnuwe lẹ, owe pẹvi lẹ, owe daho lẹ, linlinnamẹwe lẹ po togunmẹho didọ lẹ po gblamẹ, ehe po nulila to nukọnmẹ lẹ po yin kunkun jẹgbonu dogbọn yizan agun Klistiani yiamisisadode lẹ tọn dali. Opẹn kunkun tintan lọ dekọtọn do yinyin hiho Mẹylọhodotọklisti tọn po osin sinsinyẹn he taidi osingo mẹhòtọ de dali. Ohùnhọdudu etọn, he wá sọn mahẹ tintindo to awhan owhe kanweko 20tọ tọn lẹ mẹ, ko yin didohia to gbangba, podọ e ko yin didohia nado jẹ na dohia homẹgble zogbe Jehovah tọn tọn. Hagbẹ Johanu tọn lọ po godonọnamẹ to nukọnmẹ sọn gbẹtọ susugege lọ si, ko to nukọnzindo nado kun opẹn tintan lọ, bo to ayidonugo mẹtọn dọn wá linlẹn Jehovah tọn hlan Mẹylọhodotọklisti ji, taidi mẹhe jẹ na vasudo.—Osọhia 7:9, 15.

Taidi Osó Daho He To Zòjì De

21. Etẹwẹ jọ whenuena angẹli awetọ lọ kun opẹn etọn?

²¹ “Angẹli awetọ sọ kun, yè sọ dọn osó daho he to zoji de dlan ohù mẹ: dadatọ̀ntọ ohù tọn sọ diọ zun ohùn. Dadatọ̀ntọ nudida he tin to ohù mẹ, yedọ yé he tindo gbigbọ lẹ ku; dadatọ̀ntọ ohún lẹ tọn sọ gble.” (Osọhia 8:8, 9) Etẹwẹ wadohia obudonamẹtọ ehe nọtena?

22, 23. (a) Matin ayihaawe nudide tẹwẹ wá taidi kọdetọn de he yin kunkun opẹn awetọ lọ tọn? (b) Etẹwẹ “dadatọ̀ntọ ohù tọn de” nọtena?

²² Mí sọgan mọnukunjẹemẹ dagbe hugan to dòdonu plidopọ omẹ Jehovah tọn lẹ tọn ji he yin bibasi to Los Angeles, Californie, Etats-Unis d’Amérique, to 18 jẹ 26 août 1923. Hodidọ ayidego samedi whemẹ tọn dogbọn J. F. Rutherford dali yin do hosọ lọ “Lẹngbọ Lẹ po Gbọgbọẹ Lẹ po” ji. “Lẹngbọ lẹ” yin yinyọnẹn hezeheze taidi mẹhe tindo ninọmẹ dódó tọn lẹ he na dugu lẹdo aigba tọn he yin Ahọluduta Jiwheyẹwhe tọn tọn. Nudide de he hodo e dọn ayidonugo hlan yẹnuwiwa “nukọntọ atẹṣitọ lẹ po ‘omẹ gbogbo lẹngbọ yetọn lẹ tọn po’ ji, he yin dawe aihọnmẹnu huhlọnnọ to akuẹ po tonudidọ po liho lẹ.” E basi oylọ lọ na “gbẹtọ susugege he yiwanna jijọho po tito po lẹ to ṣọṣi flinflin lẹ mẹ . . . nado tọ́n sọn tito sinsẹ̀n mawàdódó tọn lẹ mẹ he yin yiylọ dogbọn Oklunọ lọ dali taidi ‘Babilọni’ ” podọ nado hẹn yede tin to aṣeji “nado mọ dona ahọluduta Jiwheyẹwhe tọn tọn lẹ yí.”

²³ Matin ayihaawe, nudide ehe wá taidi kọdetọn opẹn awetọ lọ kunkun tọn de. Enẹnọ lẹ he to nukọnmẹ na yigbena wẹndomẹ enẹ dona klan yede sọn pipli he Isaia basi zẹẹmẹ etọn to hogbe ehelẹ mẹ lẹ go. E dọmọ: “Ṣigba omẹ ylankan lẹ taidi ohù wuwlu, whenuena e ma sọgan gbọjẹ, ehe osin etọn to ogbọ̀n po diho po tunjẹgbonu.” (Isaia 57:20; 17:12, 13) Nalete, “ohù lọ” nọtena ninọmẹ magbọjẹ, madolido, atẹṣiṣi tọn, gbẹtọvi lẹ tọn he nọ fọn magbọjẹ po gufinfọn po dote. (Yijlẹdo Osọhia 13:1 go.) Ojlẹ lọ na wá whenuena “ohù” enẹ ma na tin ba. (Osọhia 21:1) Ṣigba todin, po kunkun opẹn awetọ lọ tọn po, Jehovah to whẹdida lá sọta dadatọ̀ntọ etọn de—yedọ ada mayọngandudeji lọ he tin to lẹdo Mẹylọhodotọklisti tọn lọsu mẹ.

24. Etẹwẹ yin yẹdena dogbọn osó he to zoji he yin zizedlan ohù mẹ lọ dali?

²⁴ Osó daho he to zoji de yin zizedlan “ohù” ehe mẹ. To Biblu mẹ, osó lẹ nọ yawu yin yẹhiadonu na gandudu lẹ. Di apajlẹ, Ahọluduta Jiwheyẹwhe tọn yin yẹdena taidi osó de. (Daniẹli 2:35, 44) Babilọni mẹvasudotọ lọ lẹzun “osó fifiọ de.” (Jẹlemia 51:25) Ṣigba onu taidi osó he Johanu mọ gbẹ pò to jiji. Yinyin zizedlan ohù mẹ etọn nọte ganji na lehe, to wẹkẹ whan tintan lọ whenu podọ to godo etọn, whẹho gandudu tọn lẹzun whẹho zozo de to gbẹtọ lẹ ṣẹnṣẹn titengbe to aigba Mẹylọhodotọklisti tọn lẹ ji. To Italie, Mussolini hẹn fascisme biọ aimẹ. Allemagne kẹalọyi nazisme Hitler tọn whenuena otò devo lẹ to ninọmẹ vovo socialisme tọn lẹ tẹnpọn. Diọdo pete de jọ to Russie, fie gufọntọ bolchevique lẹ wleawuna gandudu communiste tọn tintan lọ te, po kọdetọn lọ po dọ nukọntọ sinsẹ̀n tọn he yin Mẹylọhodotọklisti tọn lẹ tọn hẹn huhlọn yetọn po gbigbọ yetọn po bu to onu he yin dopo to figangan yetọn dai tọn lẹ mẹ.

25. Nawẹ gandudu gbẹ pò to whẹho zozo de yin to Wẹkẹ Whan II lọ godo gbọn?

²⁵ Nutintẹnpọn fascisme po nazie tọn po lẹ yin zizasẹ sọn aimẹ dogbọn wẹkẹ whan awetọ lọ dali, ṣigba gandudu gbẹ pò to whẹho zozo de yin, podọ ohù gbẹtọvi lẹ tọn gbẹ pò to whinwhan bo to gandudu gufinfọn tọn yọyọ lẹ wleawuna bo to ye zedlan. To owhe ao lẹ he bọdo 1945 go lẹ mẹ, gandudu ehelẹ yin zizedai to nọtẹn susu lẹ mẹ, taidi Chine, Viêt Nam, Cuba, po Nicaragua po. To Grèce, nutintẹnpọn de to aṣẹ-glanglan-panamẹ awhanfuntọ lẹ tọn mẹ gboawupo. To Kampuchéa (Cambodge), nutintẹnpọn de biọ communisme radical mẹ dekọtọn do linlin oṣiọ livi awe lẹ podọ hugan mọ tọn mẹ.

26. Nawẹ “osó daho he to zoji” lọ gbẹ pò to agbowhẹn lẹ basi to ohù gbẹtọvi lẹ tọn mẹ gbọn?

²⁶ “Osó daho he to zoji” enẹ gbẹ pò to agbowhẹn lẹ basi to ohù gbẹtọvi lẹ tọn mẹ. Avunhiho tonudidọ tọn lẹ ko yin linlin etọn na to Afrique, Amérique lẹ, Asie po ageklo Pacifique tọn lẹ po ji. E yin ayidego dọ susu to avunhiho ehelẹ mẹ wẹ jọ to aigba Mẹylọhodotọklisti tọn lẹ ji kavi fie mẹdehlan Mẹylọhodotọklisti tọn lẹ ko lẹzun tonudọtọ zohunnọ lẹ te. Yẹwhenọ Katholiki Lomunu lẹ tlẹ kọnawudopọ hẹ bo ko hoavun taidi hagbẹ awhanpa nuglọ tọn communiste tọn lẹ. To ojlẹ dopolọ mẹ, pipli evangelisti Plọtẹstan lẹ tọn wazọn to Amérique centrale nado diọnukunsọ nuhe ye ylọ dọ “ovẹ̀ ylankan madoalọte na huhlọn” communiste lẹ tọn. Ṣigba depope to whinwhan ehelẹ to ohù gbẹtọvi lẹ tọn mẹ ma hẹn jijọho po vivomẹninọ po wá gba.—Yijlẹdo Isaia 25:10-12; 1 Tẹsalonikanu lẹ 5:3 go.

27. (a) Nawẹ “dadatọ̀ntọ ohù lọ tọn de” wá taidi ohùn gbọn? (b) Nawẹ ‘dadatọ̀ntọ nudida lẹ tọn to ohù’ mẹ ku gbọn podọ etẹwẹ na jọ do “dadatọ̀ntọ ohún lẹ tọn” go?

²⁷ Kunkun opẹn tọn awetọ lọ dohia dọ enẹnọ lẹ to gbẹtọvi lẹ mẹ he tindo mahẹ to avunhiho gufinfọn tọn lẹ mẹ do gandudu ji kakati nado yin mẹglọnọ hlan Ahọluduta Jiwheyẹwhe tọn duhùnhọ. Titengbe “dadatọ̀ntọ ohù tọn” he Mẹylọhodotọklisti yin azọngbannọ na ko wá taidi ohùn. Nutogbẹ̀ lẹpo he tin to e mẹ yin oṣiọ to nukun Jiwheyẹwhe tọn lẹ mẹ. Depope to agun extrémistes lẹ mẹ he to fifò taidi ohún to dadatọ̀n ohù tọn enẹ mẹ ma sọgan dapana ohúnsisiọ pete gba. Lehe mí yin homẹhunnọ sọ dọ gbẹtọ livilivi taidi lẹngbọ lẹ ko to todoai hlan oylọ taidi opẹn lọ nado klan yede sọn enẹnọ he gbẹ pò to bibli to owanyina akọta ma sọgbe hẹ lẹnpọn dagbe, po ohùnhọdudu po mẹ he yin ohù enẹ tọn!

Sunwhlẹvu De Flẹ Sọn Olọn Mẹ

28. Etẹwẹ jọ whenuena angẹli atọ̀ntọ lọ kun opẹn etọn?

²⁸ “Angẹli atọ̀ntọ kun, sunwhlẹvu daho de sọ flẹ sọn olọn mẹ, bo to jiji di zogban, bo họ jẹ dadatọ̀ntọ otò daho lọ tọn ji, podọ jẹ asisa otọ̀ lẹ tọn ji: yè sọ nọ ylọ oyin sunwhlẹvu lọ tọn dọ, Vivẹ; dadatọ̀ntọ osin tọn sọ diọ zun vivẹ; omẹ susu sọ ku gbọn alọ osin lẹ lọ tọn mẹ, na yè diọ yé zun vivẹ wutu.” (Osọhia 8:10, 11) Whladopo dogọ, ada devo lẹ he yin Biblu lọ tọn gọalọna mí nado mọ lehe wefọ ehe yin yiyizan to azan Oklunọ tọn gbe do.

29. Etẹwẹ hẹn hẹndi wá na yẹhiadonu lọ he yin “sunwhlẹvu daho de [he] . . . to jiji di zogban” tọn, podọ etẹwutu?

²⁹ Mí ko dọho do yẹhiadonu sunwhlẹvu de tọn ji to wẹndomẹ Jesu tọn lẹ hlan agun ṣinawe lẹ mẹ, he mẹ sunwhlẹvu ṣinawe lẹ nọtena mẹho lẹ to agun lẹ mẹ te.b (Osọhia 1:20) Sunwhlẹvu yiamisisadode lẹ, to pọmẹ po mẹyiamisisadode devo lẹpo po, nọ nọ̀ otẹn olọn mẹ tọn lẹ mẹ to gbigbọ-liho sọn ojlẹ lọ mẹ he ye ko yin ohia do ogo na po gbigbọ wiwe po taidi opagbe de hlan ogu olọn mẹ tọn yetọn. (Efesunu lẹ 2:6, 7) Ṣigba, apọsteli Paulu na avase dọ to omẹ taidi sunwhlẹvu mọnkọtọn lẹ ṣẹnṣẹn wẹ atẹṣitọ lẹ, kinklan basitọ lẹ na fọnṣite te he na klọ lẹngbọpo lọ. (Owalọ lẹ 20:29, 30) Nugbonọ mayin mọnkọtọn na dekọtọn do atẹṣiṣi daho de mẹ, podọ mẹho he jai enẹlẹ na wá wleawuna dawe ylandonọ bẹplidopọ de he na ze ede daga jẹ otẹn di yẹwhe de tọn mẹ to gbẹtọvi lẹ ṣẹnṣẹn. (2 Tẹsalonikanu lẹ 2:3, 4) Avase Paulu tọn lẹ mọ hẹndi yi whenuena nukọntọ Mẹylọhodotọklisti tọn lẹ sọawuhia to nujijọ aihọn tọn mẹ. Pipli ehe yin yẹdena ganji dogbọn yẹhiadonu “sunwhlẹvu daho de [he] . . . to jiji di zogban” de dali.

30. (a) Whenuena yè dọho ahọlu Babilọni tọn taidi mẹhe jai sọn olọn mẹ, etẹ dọ wẹ yè te? (b) Etẹ sin ohó wẹ ayajijẹ sọn olọn mẹ lọ sọgan ko to didọ?

³⁰ Johanu mọ sunwhlẹvu vonọtaun ehe to fiflẹ sọn olọn mẹ. Gbọnna? Numimọ lẹ he yin ahọlu hoho de tọn gọalọna mí nado mọnukunjẹemẹ. Whenue e to hodọ dogbọn ahọlu Babilọni tọn dali, Isaia dọmọ: “Nawẹ hiẹ flẹ sọn olọn do, hiẹ Lukifẹli, sunwhlẹvu afọnnu tọn! Nawẹ yè san we liai do, hiẹ he hẹn akọta lẹ zun madogannọ!” (Isaia 14:12) Dọdai ehe mọ hẹndi yi whenuena Babilọni yin zinzindai dogbọn awhanpa Kilusi tọn lẹ dali, podọ ahọlu etọn flẹ ajiji sọn gandudu aihọn tọn etọn ji hlan awhanṣiṣi winyandomẹtọ de. Nalete, fiflẹ sọn olọn mẹ de to hodọ do teninọ yiaga de hinhẹnbu po aijijẹ biọ winyan mẹ po ji.

31. (a) Whetẹnu wẹ nukọntọ Mẹylọhodotọklisti tọn lẹ jai sọn otẹn “olọn tọn” de mẹ? (b) Nawẹ osin he yin ninamẹ dogbọn nukọntọ lẹ dali lẹzun “vivẹ́” gbọn, podọ po kọdetọn tẹ po na mẹsusu?

³¹ Whenuena nukọntọ Mẹylọhodotọklisti tọn lẹ ṣiatẹ sọn sinsẹ̀n Klistiani tọn nugbo lọ mẹ, ye jai sọn otẹn yiaga “olọn tọn” lọ mẹ he yin zẹẹmẹ basina dogbọn Paulu dali to Efesunu lẹ 2:6, 7 mẹ. Taidi kọdetọn de, kakati nado ze osin dagbe nugbo tọn lẹ donukọnnamẹ, ye to “vivẹ́” yinamẹ, yedọ lalo vivẹ́ lẹ taidi olọnzodomẹ, lẹ̀wezomẹ, Atọ̀n-to-dopomẹ, po sọgodo mẹtọn he yin kinkandai (prédestination) po; dogọ, ye plan akọta lẹ biọ awhan mẹ, bo gboawupo nado wleawuna ye taidi devizọnwàtọ walọyizan dagbenọ Jiwheyẹwhe tọn lẹ. Kọdetọn lọ? Adídùdù gbigbọmẹ tọn na enẹnọ lẹ he yí lalo lẹ sè. Ninọmẹ yetọn yin nudopolọ po dehe yin Islaelivi nugbonọ-mayintọ lẹ tọn po to azan Jẹlemia tọn gbe, he Jehovah dọ hlan dọmọ: “Dayi e go, yẹn na yí ogbò do yìn ye, yedọ omẹ he lẹ, bo sọ na yé osin ovivẹ́ tọn nado nù. Na yẹwhegan Jelusalẹm tọn lẹ mẹ wẹ yè hẹn hinhẹnflu jẹgbonu sọn yì biọ aigba lẹpo mẹ.”—Jẹlemia 9:15; 23:15.

32. Whetẹnu wẹ aijijẹ Mẹylọhodotọklisti tọn sọn olọn gbigbọmẹ tọn lẹ mẹ lẹzun nuhe sọawuhia, podọ nawẹ ehe yin wadohia basina gbọn?

³² Fiflẹ sọn olọn gbigbọmẹ tọn lẹ mẹ ehe lẹzun nuhe sọawuhia to 1919 whenuena, kakati nido yin nukọntọ Mẹylọhodotọklisti tọn lẹ, pipotọ pẹvi Klistiani yiamisisadode lẹ tọn yin didè do alemọyinu Ahọluduta tọn lẹ ji. (Matiu 24:45-47) Podọ sọn 1922 aijijẹ enẹ yin wadohia basina whenuena pipli Klistiani lẹ tọn ehe sọ bẹ nulila yetọn lọ jẹeji he yin didehia to gbangba hezeheze awugbopo nukọntọ Mẹylọhodotọklisti tọn lẹ tọn.

33. Didehia jẹ gbangba nukọntọ Mẹylọhodotọklisti tọn tẹwẹ yin bibasi to plidopọ 1924 tọn whenu to Columbus, Ohio, Etats-Unis d’Amérique?

³³ Sọawuhia to whẹho ehe mẹ wẹ yin nulila lọ he yin bibasi to nuhe linlinnamẹwe L’Age d’Or lọ basi zẹẹmẹ na taidi “plidopọ daho hugan lọ he yin Biblu Plọntọ lẹ tọn he yin bibasi to owhe lẹ gblamẹ.” Plidopọ ehe jọ to Columbus, Ohio, 20 jẹ 27 juillet 1924. Matin ayihaawe, to anademẹ angẹli he kun opẹn atọ̀ntọ lọ tọn mẹ, nudidè huhlọnnọ de yin bibasi to finẹ podọ to nukọnmẹ vọkan livi 50 lẹ yin mimape taidi alọnuwe de. E yin zinjẹgbonu to hosọ lọ glọ he yin Yẹwhenọ Lẹ Yin Whẹsadokọna. Hosọ pẹvi de dè whẹho lọ tọn: “Okun Opagbe tọn lọ Sọta Okun Odan lọ tọn.” Whẹsadokọnamẹ lọ lọsu dè nukọntọ Mẹylọhodotọklisti tọn jẹ gbangba do whẹho lẹ ji taidi oyin sinsẹ̀n tọn yiaga lẹ zizena yede, yíyí ajọwatọ gbogbo lẹ po tonudọtọ nukundeji lẹ po do basi omẹ tangan lẹngbọpo yetọn lẹ tọn, ojlo yetọn nado họnwun to gbẹtọ lẹ nukọn, podọ gbigbẹ yetọn nado dọyẹwheho owẹn Ahọluduta Mẹssia tọn lọ tọn na gbẹtọ lẹ. E zinnudeji dọ Klistiani klandowiwe dopodopo wẹ yin azọndena dogbọn Jiwheyẹwhe dali nado lá “azan ahọsuyi Jiwheyẹwhe mítọn tọn; nado miọnhomẹna enẹnọ he to avivi lẹpo.”—Isaia 61:2, Darby.

34, 35. (a) Etẹwẹ jọ do huhlọn po gbigbọ nukọntọ sinsẹ̀n tọn lẹ tọn po go sọn whenuena angẹli atọ̀ntọ lọ kun opẹn etọn? (b) Etẹwẹ sọgodo tindo to sẹdotẹnmẹ na nukọntọ Mẹylọhodotọklisti tọn lẹ?

³⁴ Sọn whenuena angẹli atọ̀ntọ lọ jẹ opẹn etọn kun ji, teninọ gandudomẹji tọn nukọntọ sinsẹ̀n tọn lẹ tọn to gbẹtọvi lẹ ṣẹnṣẹn jẹ doyì ji kaka jẹ whenuena, to azan po ojlẹ ehe po mẹ, sọha vude yetọn wẹ hẹn huhlọn taidi yẹwhe lẹ go he ye duvivi etọn to owhe kanweko dai tọn lẹ mẹ. Na yẹwhehodidọ Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ tọn wutu, sọha daho gbẹtọ lẹ tọn ko wá doayi e go dọ sinsẹ̀nnuplọnmẹ susu lẹ he yin pinplọnmẹ dogbọn nukọntọ sinsẹ̀n tọn lẹ dali yin adí gbigbọmẹ tọn de—yedọ “vivẹ́.” To otò agewaji Europe tọn lẹ mẹ, huhlọn nukọntọ lọ tọn lẹ ko dibla yin zinzan vọ, podọ to suhugan aigba whezẹtẹn Europe tọn lẹ mẹ, podọ to otò devo lẹ mẹ, gandudu lọ nọ dè huhlọn yetọn pò titengbe. To otò Katholiki Europe tọn lẹ mẹ podọ to Amérique tọn lẹ mẹ, walọyizan winyannọ nukọntọ sinsẹ̀n tọn lẹ tọn to whẹho akuẹzinzan, tonudidọ, po walọyizan tọn lẹ po mẹ ko kọn masin do oyin dagbe yetọn go. Sọn dinvie sọyì, teninọ yetọn na to yinylan deji, dile e ko yindọ to madẹnmẹ ye na jiya dopolọ po sinsẹ̀nnọ lalonọ devo lẹpo po.—Osọhia 18:21; 19:2.

³⁵ Azọ̀nylankan yíyí do hò Mẹylọhodotọklisti dogbọn Jehovah dali ma ko wá vivọnu gba. Gbadopọnna nuhe jọ to kunkun opẹn tọn ẹnẹtọ lọ godo.

Zinvlu!

36. Etẹwẹ jọ whenuena angẹli ẹnẹtọ lọ kun opẹn etọn?

³⁶ “Angẹli ẹnẹtọ kun, yè sọ linu dadatọ̀ntọ owhè tọn, dadatọ̀ntọ osun tọn, po dadatọ̀ntọ sunwhlẹvu lẹ po tọn; na dadatọ̀ntọ yetọn nido dozinvlu, okle ma sọ yi dadatọ̀ntọ etọn do họnun, mọwẹ ozan ga.” (Osọhia 8:12) Azọ̀nylankan ṣinẹnẹtọ lọ to Egipti yin azọ̀nylankan zinvlu lọsu tọn. (Eksọdusi 10:21-29) Ṣigba etẹwẹ zinvlu yẹhiadonu tọn ehe he to gbẹtọ lẹ hò yin?

37. Nawẹ apọsteli Pita po Paulu po basi zẹẹmẹ na ninọmẹ gbigbọmẹ tọn he yin enẹnọ he tin to gbonu agun Klistiani tọn lẹ tọn gbọn?

³⁷ Apọsteli Pita dọ na hagbẹ yisenọ lẹ dọ ye ko tin to zinvlu mẹ, to gbigbọ-liho, whẹpo do lẹzun Klistiani lẹ. (1 Pita 2:9) Paulu ga yi hogbe “zinvlu” lọ zan nado basi zẹẹmẹ na ninọmẹ gbigbọmẹ tọn he yin enẹnọ lẹ tọn he tin to gbonu agun Klistiani tọn lọ tọn. (Efesunu lẹ 5:8; 6:12; Kọlọsinu lẹ 1:13; 1 Tẹsalonikanu lẹ 5:4, 5) Ṣigba etẹwẹ dogbọn enẹnọ lẹ dali to Mẹylọhodotọklisti mẹ he dọ dọ ye tindo yise to Jiwheyẹwhe mẹ bo dọ ye kẹalọyi Jesu taidi Whlẹngantọ yetọn?

38. Angẹli ẹnẹtọ lọ kun nujijọ nugbo tẹ dogbọn “hinhọ́n” Mẹylọhodotọklisti tọn dali?

³⁸ Jesu dọ dọ Klistiani nugbo lẹ na yin ayidego dogbọn sinsẹ́n yetọn lẹ dali podọ mẹsusu he dọ dọ ye yin hodotọ etọn lẹ na yin “azọ́n ylankan wàtọ lẹ.” (Matiu 7:15-23) Mẹdepope he to pinpọnhlan sinsẹ́n dadatọ̀ntọ aihọn lọ tọn he Mẹylọhodotọklisti to yiyizan tọn lẹ ma sọgan gbẹ dọ emi to dindanpe to zinvlu gbigbọmẹ tọn ylankan de mẹ gba. (2 Kọlintinu lẹ 4:4) E jẹ na whẹgbledomẹ hugan, na e dọ dọ emi yin Klistiani wutu. Nalete, e yin nuhe jẹ na angẹli ẹnẹtọ lọ nado kun nugbo lọ dọ “hinhọ́n” Mẹylọhodotọklisti tọn lọ, na nugbo tọn, yin zinvlu, podọ asisa “hinhọ́n” etọn tọn lẹ yin sọn Babilọni mẹ—e ma yin Klistiani tọn gba.—Malku 13:22, 23; 2 Timoti 4:3, 4.

39. (a) Nawẹ gbèta he yin didè to plidopọ lọ to 1925 basi zẹẹmẹ na hinhọ́n lalo Mẹylọhodotọklisti tọn gbọn? (b) Mẹdehia dogọ tẹwẹ yin bibasi to 1955?

³⁹ To kọndopọ mẹ po nulilá sọn olọn mẹ wá enẹ po, agundaho omẹ Jiwheyẹwhe tọn lẹ tọn de pli dopọ to plidopọ de mẹ to Indianapolis, Indiana, Etats-Unis d’Amérique, to 29 août 1925, bo kẹalọyi na zinjẹgbonu nudide tọlọlọ de he sin hosọ yin “Wẹndomẹ Todido Tọn.” Whladopo dogọ, vọkan livi 50 delẹ wẹ yin mimá to ogbè sọha delẹ mẹ. E basi zẹẹmẹ na hinhọ́n lalo tọn lọ he yin zizedonukọnnamẹ dogbọn bẹplidopọ ajọwatọ alenọ lẹ, nukọntọ tonudidọ tọn lẹ, po nukọntọ sinsẹ̀n tọn lẹ po dali, taidi kọdetọn de he mẹ “gbẹtọ lẹ ko jai jẹ zinvlu mẹ.” Podọ e dlẹnalọ hlan Ahọluduta Jiwheyẹwhe tọn taidi todido nugbo lọ na “dona lẹ he yin jijọho, jideji, agbasalilo, ogbẹ̀, mẹdekannujẹ po ayajẹ madopodo po tọn” mimọyi. E biọ adọgbigbo to pipli pẹvi Klistiani yiamisisadode lẹ tọn lọ si nado lá owẹn mọnkọtọn lẹ sọta ogbẹ́ daho he yin Mẹylọhodotọklisti tọn. Ṣigba to gbesisọ mẹ, sọn bẹjẹeji owhe 1920 tọn lẹ tọn kaka jẹ dinvie, ye ko yí mọ wà. To ojlẹ agọe tọn hugan lẹ mẹ, to 1955, mẹdehia jẹ gbangba dogọ de he yin hagbẹ nukọntọ sinsẹ̀n tọn lẹ tọn yin bibasi dogbọn hinhẹngbayipe lẹdo aihọn pe to ogbè susu lẹ mẹ owe pẹvi de tọn dali he hosọ etọn yin Mẹnu wẹ “hinhọ́n aihọn tọn,” Mẹylọhodotọklisti kavi sinsẹ̀n Klistiani tọn? (Glẹnsigbe) Todin, yẹnuwiwa Mẹylọhodotọklisti tọn ko lẹzun nuhe sọawuhia sọmọ bọ mẹsusu lẹ to aihọn mẹ sọgan mọ ẹn na yede. Ṣigba omẹ Jehovah tọn lẹ ma ko gboawupo sọn dide jẹ gbangba nuhe e yin nugbo lọ tọn mẹ gba: yedọ ahọluduta zinvlu tọn de.

Akun He To Zinzlọn De

40. Etẹwẹ opẹn kunkun ẹnẹtọ lọ do Mẹylọhodotọklisti hia nado yin?

⁴⁰ Na nugbo tọn opẹn kunkun ẹnẹ tintan ehelẹ dekọtọn do ninọmẹ ovọjẹ po oku hẹnwátọ Mẹylọhodotọklisti tọn didehia mẹ. Ada etọn he yin “aigba” lọ tọn yin hinhẹn jẹ gbangba taidi nuhe jẹ na whẹdida Jehovah tọn. Gandudu gufinfọn tọn lẹ he to finfọndote to aigba etọn lẹ ji podọ to fidevo lẹ yin didohia nado jẹagọ do ogbẹ̀ gbigbọmẹ tọn. Ninọmẹ aijijẹ he yin nukọntọ etọn lẹ tọn ko yin didehia jẹ gbangba, podọ zinvlu titli mẹ ninọ gbigbọmẹ tọn etọn tọn yin didohia mẹlẹpo nado mọ. Na nugbo tọn, Mẹylọhodotọklisti yin ada gblewhẹdo hugan titonu Satani tọn tọn.

41. To dadido de to debọdo-dego opẹn kunkun lẹ tọn ṣẹnṣẹn whenu, etẹwẹ Johanu mọ bo sè?

⁴¹ Onu dogọ devo tẹwẹ tin to finẹ nado yin sisọhia? Whẹpo mí ni mọ gblọndo na kanbiọ ehe, gbọjẹ kleun de tin to debọdo-dego opẹn kunkun lẹ tọn mẹ. Johanu basi zẹẹmẹ na nuhe e mọ to enẹgodo: “Yẹn mọ, bo sọ sè [akun] de to zinzlọn gbọn ṣẹnṣẹn olọn tọn jei, bo to didọ to ogbè lele mẹ, dọ, Dindọn, dindọn, dindọn, na yé he tin to aigba go lẹ, na ogbè opẹn angẹli atọ̀n he pò bo to na kun dogọ lẹ tọn wutu!”—Osọhia 8:13.

42. Etẹwẹ akun he to zinzlọn lọ sọgan ko zẹẹmẹdo, podọ etẹwẹ owẹn etọn yin?

⁴² Akun de nọ zlọn to aga to agahomẹ, na gbẹtọ lẹ to lẹdo daho de mẹ nido sọgan mọ ẹn. E nọ yawu mọnu dohlan taun bo sọgan mọ fidindẹn dohlan to nukọn etọn. (Job 39:29) Dopo to nudida kelubin ẹnẹ lẹ mẹ lẹdo ofin Jiwheyẹwhe tọn yin yẹdena taidi akun he to zinzlọn de. (Osọhia 4:6, 7) Eyin vlavo kelubin ehe wẹo kavi devizọnwàtọ numọdohlan-nukọn-tọ́ Jiwheyẹwhe tọn devo, e yi ogbè lele do to wẹndomẹ huhlọnnọ de lá: “Dindọn, dindọn, dindọn”! Mì gbọ na gbẹtọ aigba tọn lẹ ni payi e go, dile na opẹn kunkun godotọ atọ̀n lẹ yin sisè, dopodopo yetọn he gando dopo to dindọn ehelẹ go.

[Nudọnamẹ Odò Tọn]

[Apotin to weda 139]

Osin Mẹylọhodotọklisti Tọn Sọawuhia Nado Yin Vivẹ́

[Yẹdide to weda 132]

Hunhun hiadonu ṣinawe lẹ tọn planmẹ jẹ kunkun opẹn ṣinawe lẹ tọn kọn

[Yẹdide to weda 140]

“Owhẹ-yiylọ de Hlan Nukọntọ Aihọn Tọn lẹ” (1922) Gbèta ehe gọalọ nado hẹn azọ̀nylankan Jehovah tọn sọta “aigba lọ” gbayipe

[Yẹdide to weda 140]

“Avase de Hlan Klistiani Lẹpo” (1923) Whẹdida agọjẹdomẹ tọn Jehovah tọn sọta “dadatọ̀ntọ ohù tọn” yin lilá gbayipe dogbọn gbèta ehe dali

[Yẹdide to weda 141]

“Whẹsadokọna Yẹwhenọ Lẹ” (1924) Hinhẹn gbayipe alọnuwe ehe tọn ko gọalọ nado dọ na gbẹtọ lẹ dọ “sunwhlẹvu” he yin nukọntọ Mẹylọhodotọklisti tọn lẹ tọn ko jai

[Yẹdide to weda 141]

“Wẹndomẹ Todido Tọn” (1925) Gbèta tọlọlọ ehe yin yiyizan nado de nuhe yè ylọ dọ asisa hinhọ́n tọn Mẹylọhodotọklisti tọn lẹ hia nado yin, na nugbo tọn, asisa zinvlu tọn lẹ