Weta 22
Dindọn Tintan lọ—Owẹ̀n Lẹ
1. Mẹnu lẹ wẹ nọ yihodọ to whenuena angẹli lẹ kún opẹn lẹ, podọ etẹwẹ kúnkún opẹn atọ́ntọ lọ tọn lá?
ANGẸLI atọ́ntọ lọ wleawu nado kún opẹn etọn. Opẹn olọn mẹ tọn ẹnẹ ko dọnu, podọ azọ̀nylankan ẹnẹ ko yin anadena hlan dadatọ̀ntọ aigba tọn he Jehovah pọndohlan taidi nuhe jẹ na whẹgbledo hugan—yedọ Mẹylọhodotọklisti. Ninọmẹ awutu oku hẹnwátọ tọn etọn ko yin didohia. Whenuena angẹli lẹ kún opẹn lẹ, lilátọ gbẹtọ lẹ hodo anademẹ yetọn to aigba ji. Todin opẹn angẹli tọn atọ́ntọ lọ to na lá dindọn tintan lọ, he dobu hugan ehe tlẹ ko wayì dai. E gando azọ̀nylankan owẹ̀n tọn obudonamẹtọ de go. Ṣigba tintan whẹ mì gbọ na mí ni gbadopọnna wefọ devo lẹ he na gọalọna mí nado mọnukunjẹ azọ̀nylankan ehe go dagbe hugan.
2. Owe Biblu tọn tẹwẹ basi zẹẹmẹ na azọ̀nylankan owẹ̀n lẹ tọn de he taidi dehe Johanu mọ, podọ etẹwẹ yin nugandomẹgo etọn do Islaeli hohowhenu tọn ji?
2 Owe Biblu tọn, Joẹli, he yin winwlan to owhe kanweko ṣinẹnẹtọ J.W.M. whenu, basi zẹẹmẹ na azọ̀nylankan owán lẹ tọn, he bẹ owẹ̀n lẹ hẹn ga, he taidi dehe Johanu mọ lọ nkọ. (Joẹli 2:1-11, 25)a E na hẹn ayimajai lanmẹ tọn susu wá na Islaeli atẹṣitọ lọ ṣigba na sọ dekọtọn do Ju dopodopo lẹ mẹ he lẹnvọjọ bo lẹkọ hlan nukundagbe Jehovah tọn. (Joẹli 2:6, 12-14) Whenuena ojlẹ enẹ wá, Jehovah na kọn gbigbọ etọn do “agbasalan lẹpo ji,” podọ nujijọ dabla obudonamẹtọ lẹ na jẹnukọnna “wiwá azan daho bo dobu Jehovah tọn tọn lọ.”—Joẹli 2:11, 28-32, NW.
Azọ̀nylankan Owhe Kanweko Tintan Tọn De
3, 4. (a) Whetẹnu wẹ hẹndi Joẹli weta 2 tọn de tin, podọ gbọnna? (b) Nawẹ azọ̀nylankan taidi susugege owẹ̀n lẹ tọn de tin to owhe kanweko tintan W.M. tọn lọ mẹ gbọn, podọ nawẹ azọ̀nylankan lọ zindonukọn dẹn sọ?
3 Hẹndi Joẹli weta 2 tọn de tin to owhe kanweko tintan lọ mẹ. Whenẹnu, to Pẹntikọsti 33 W.M. tọn wẹ gbigbọ wiwe yin kinkọn jẹ gbonu, bo samina Klistiani tintan lẹ bo na huhlọn yé nado dọ “azọ́n huhlọnnọ Jiwheyẹwhe tọn” lẹ to ogbè susu lẹ mẹ. Taidi kọdetọn de, gbẹtọgun daho de plidopọ. Apọsteli Pita dọho hlan nupọntọ he nupaṣa ehelẹ, bo yíhodọ sọn Joẹli 2:28, 29 mẹ bo basi zẹẹmẹ dọ yé to hẹndi etọn mọ. (Owalọ lẹ 2:1-21) Ṣigba kandai depope he yin azọ̀nylankan owán lọsu lẹ tọn de ma tin to whenẹnu gba he na ayimajai mẹdelẹ bo plan mẹdevo lẹ hlan lẹnvọjọ mẹ.
4 Be azọ̀nylankan yẹhiadonu tọn de tin to azan enẹlẹ whenu? Na nugbo tọn, mọwẹ! E wá taidi kọdetọn yẹwhehodidọ magbọjẹ Klistiani he yè ṣẹṣẹ yiamisisadode lẹ tọn tọn.b Gbọn yewlẹ gblamẹ, Jehovah basi oylọ na Ju enẹlẹ he na dotoai nado lẹnvọjọ bo duvivi dona lẹ tọn sọn ewọ de. (Owalọ lẹ 2:38-40; 3:19) Omẹ he yigbe lẹ mọ nukundagbe etọn yi jẹ oba sọawuhia de mẹ. Ṣigba na enẹnọ he gbẹ oylọ lọ dai lẹ, Klistiani owhe kanweko tintan tọn lẹ lẹzun awhan owẹ̀n nuvasudotọ lẹ tọn de. Bẹsọn Jelusalẹm, ye gbape gbọn Judé po Samalia lẹpo po mẹ. To madẹnmẹ ye tin to filẹpo, bo to tuklado Ju mayisenọ lẹ dogbọn lilá fọnsọnku Jesu tọn to gbangba dali, po nuhe enẹ bẹhẹn lẹpo po. (Owalọ lẹ 1:8; 4:18-20; 5:17-21, 28, 29, 40-42; 17:5, 6; 21:27-30) Azọ̀nylankan enẹ to nukọnzindo kaka jẹ “azan dobu” lọ, to 70 W.M. tọn, whenuena Jehovah hẹn awhanpa Lomunu lẹ sọta Jelusalẹm nado va ẹ sudo. Klistiani enẹnọ lẹ he, to yise mẹ, ylọ oyin Jehovah tọn lẹ kẹdẹ wẹ yin whinwhlẹngan.—Joẹli 2:32; Owalọ lẹ 2:20, 21; Howhinwhẹn lẹ 18:10.
Azọ̀nylankan Owẹ̀n lẹ Tọn
to Egbehe
5. Nawẹ dọdai Joẹli tọn lọ mọ hẹndi de yi sọn 1919 gbọn?
5 Sọgbe hẹ lẹnpọn dagbe, mí sọgan donukun dọ dọdai Joẹli tọn ni tindo hẹndi godo tọn de to ojlẹ opodo tọn lọ mẹ. Lehe ehe sọawuhia nado yin nugbo sọ! To plidopọ Biblu Plọntọ lẹ tọn to Cedar Point (Etats-Unis) sọn 1 jẹ 8 septembre 1919 whenu, kinkọ̀n jẹgbonu sọawuhia gbigbọ Jehovah tọn tọn do huhlọn lanmẹ na omẹ etọn lẹ nado basi tito na nuyiwa yẹwhehodidọ tọn lẹdo globu pe de. To enẹnọ he ylọ yede dọ Klistiani lẹpo mẹ, yewlẹ kẹdẹ wẹ doayi e go dọ Jesu ko yin zize do ofin ji taidi Ahọlu olọn mẹ tọn, podọ yé ma dè vivẹnudido depope pò to lilá wẹndagbe enẹ gbayipe mẹ gba. Kunnudide magbọjẹ yetọn, to hẹndi dọdai tọn mẹ, lẹzun azọ̀nylankan tukladomẹtọ de na Mẹylọhodotọklisti atẹṣitọ lọ.—Matiu 24:3-8, 14; Owalọ lẹ 1:8.
6. (a) Etẹwẹ Johanu mọ whenuena angẹli atọ́ntọ lọ kún opẹn etọn? (b) Mẹnu wẹ “sunwhlẹvu” ehe nọtena, podọ etẹwutu?
6 Osọhia, he yin winwlan owhe 26 lẹ to vasudo Jelusalẹm tọn godo, sọ basi zẹẹmẹ na azọ̀nylankan enẹ. Etẹwẹ e yídogọ na zẹẹmẹ Joẹli tọn? Mì gbọ na mí ni pọn kandai lọ, dile Johanu na linlin etọn do: “Angẹli atọ́ntọ kun, yẹn sọ mọ sunwhlẹvu de flẹ sọn olọn mẹ wá aigba: ewọ wẹ yè yi họnhungan odo mapote tọn lọ hlan.” (Osọhia 9:1) “Sunwhlẹvu” ehe gbọnvona dehe yin Osọhia 8:10 tọn lọ he Johanu mọ to aijijẹ mẹ. Todin e to mimọ “sunwhlẹvu de [he] flẹ sọn olọn mẹ wá” podọ enẹ todin tindo azọndenamẹ de gando aigba ehe go. Be ehe yin omẹ gbigbọnọ kavi agbasanọ de wẹ? Hinhẹntọ “họnhungan odo mapote tọn lọ” ehe yin zẹẹmẹ basina to nukọnmẹ taidi mẹhe ze Satani dlan “odo mapote lọ” mẹ. (Osọhia 20:1-3) Nalete, e dona yin omẹ gbigbọnọ huhlọnnọ de. To Osọhia 9:11 mẹ Johanu dọ na mí dọ owẹ̀n lẹ tindo “ahọlu de to yé ji, he yin angẹli odo mapote tọn.” Wefọ awe lẹ dona ko to hodọ dogbọn omẹ dopolọ dali, dile e ko yindọ angẹli he hẹn họnhungan odo mapote tọn lọ, sọgbe hẹ lẹnpọn dagbe, dona ko yin angẹli odo mapote tọn lọ. Podọ sunwhlẹvu lọ dona nọtena Ahọlu didè Jehovah tọn, dile e ko yindọ Klistiani yiamisisadode lẹ yọn Ahọlu angẹli dopokẹdẹ, yedọ Jesu Klisti.—Kọlọsinu lẹ 1:13; 1 Kọlintinu lẹ 15:25.
7. (a) Etẹwẹ jọ whenuena “odo mapote lọ” yin hunhun? (b) Etẹwẹ “odo mapote” lọ yin, podọ mẹnu wẹ yi whenu gli de zan to e mẹ?
7 Linlin lọ zindonukọn: “E sọ hun odo mapote lọ; azọ̀ sọ tì jẹgbonu sọn odo lọ mẹ, di azọ̀ miyọn daho tọn; owhè po jiwhenukunmẹ po sọ dozinvlu na azọ̀ odo lọ mẹ tọn wutu. Owẹ̀n sọ tọ́n jẹgbonu sọn azọ̀ lọ mẹ wá aigba ji: yé wẹ yè yi huhlọn hlan, dile aklekle aigba tọn lẹ tindo huhlọn do.” (Osọhia 9:2, 3) Sọgbe hẹ Owẹ wiwe lẹ, “odo mapote” lọ yin otẹn nudemayiwà tọn, etlẹ yin oku tọn. (Yijlẹdo Lomunu lẹ 10:7; Osọhia 17:8; 20:1, 3 go.) Awhan pẹvi mẹmẹsunnu Jesu tọn lẹ tọn yí ojlẹ kleun de zan to “odo mapote” mọnkọtọn de mẹ he yin nudemayiwà jẹ oba de mẹ tọn to vivọnu wẹkẹ whan tintan tọn (1918-1919). Ṣigba whenuena Jehovah kọ̀n gbigbọ etọn do devizọnwàtọ he lẹnvọjọ etọn lẹ ji to 1919, ye doawhan jẹgbonu nado pehẹ nubiọlẹnpọntomẹsi lọ he yin azọ́n he tin to nukọn na ye lọ tọn.
8. Etẹwutu e yindọ tuntundote owẹ̀n lẹ tọn yin hihodo dogbọn “azọ̀” susu dali?
8 Dile Johanu doayi e go do, didetọn “owẹ̀n” lẹ tọn yin hihodo dogbọn azọ̀ susu dali, taidi “azọ̀ miyọn daho tọn.”c Mọwẹ e sọawuhia nado yin to 1919 do. Ninọmẹ lọ dozinvlu na Mẹylọhodotọklisti podọ na aihọn lọ to paa mẹ. (Yijlẹdo Joẹli 2:30, 31 go.) Didetọ́n owẹ̀n enẹlẹ tọn he yin hagbẹ Johanu tọn yin awhanṣiṣi de na nukọntọ Mẹylọhodotọklisti tọn lẹ nugbo, mẹhe ko basi tito bo ko blase nado hù azọn Ahọluduta tọn lọ pete podọ he ko gbẹ Ahọluduta Jiwheyẹwhe tọn dai todin. Kunnudenu taidi avọ azọ̀ tọn de ko jẹ vùnvùnṣinyọn Mẹylọhodotọklisti atẹṣitọ lọ ji dile na awhan owẹ̀n tọn enẹ yin huhlọn sọn olọn mẹ wá na bo jẹ yíyí i zan ji to wẹndomẹ whẹdida tọn huhlọnnọ lẹ lilá mẹ. “Owhè” Mẹylọhodotọklisti tọn—yedọ ninọmẹ etọn taidi hinhọ́n—jiya osun-wle-owhè (éclipse) de tọn, podọ “jiwhenukunmẹ” lọ lẹzun titli po lilá whẹdida sọn olọn mẹ wá tọn lẹ po dile e ko yindọ “ahọvi agahomẹ tọn” aihọn ehe tọn yin didohia nado yin yẹwhe Mẹylọhodotọklisti tọn.—Efesunu lẹ 2:2; Johanu 12:31; 1 Johanu 5:19.
Owẹ̀n Nukunbianamẹtọ Enẹlẹ!
9. Nudọnamẹ avunhiho tọn tẹwẹ owẹ̀n lẹ mọyi?
9 Anademẹ awhanfunfun tọn tẹlẹ wẹ owẹ̀n enẹlẹ mọyi? Johanu na linlin: “Yè sọ dọ hlan yé dọ, yé gbleawuna ogbé aigba tọn blo, kavi onu he to omú de, kavi atin depope blo; adavo yé he ma tindo ohia hiadonu Jiwheyẹwhe tọn to nukọn yetọn lẹ kẹdẹ. Yewlẹ wẹ yè sọ yi hlan dọ, yé hù yé blo; adavo dọ yè ni bianukunna yé họ osun atọ́n; adímẹ̀mẹ yetọn sọ taidi adímẹ̀mẹ aklekle tọn whenuena e mẹ̀ gbẹtọ. To azan nẹlẹ gbe wẹ gbẹtọ lẹ na din oku, yé ma to na mọ ẹn; yé na sọ jlo nado ku, oku na sọ họ̀n sọn yé de.”—Osọhia 9:4-6.
10. (a) Sọta mẹnu lẹ wẹ azọ̀nylankan lọ yin anadena hlan tintan, podọ po nugandomẹgo tẹ po do ye ji? (b) Yasanamẹ alọpa tẹwẹ e bẹhẹn? (Pọn nudọnamẹ odo tọn ga.)
10 Doayi e go dọ azọ̀nylankan ehe ma yin anadena sọta gbẹtọ lẹ kavi omẹ nukundeji he to ye mẹ lẹ whẹ gba—yedọ ‘ogbé po atin aigba tọn lẹ po.’ (Yijlẹdo Osọhia 8:7 go.) Owẹ̀n lẹ dona gbleawuna omẹ enẹlẹ kẹdẹ he ma tindo ohia hiadonu Jiwheyẹwhe tọn to nukọn yetọn lẹ, yedọ enẹnọ lẹ to Mẹylọhodotọklisti mẹ he dọ dọ ye yin ohia do ogo na ṣigba he sin kandai dohia dọ enẹ yin lalo. (Efesunu lẹ 1:13, 14) Nalete, hodidọ yasanamẹ tọn he yin owẹ̀n egbezangbe tọn lẹ tọn yin anadena tintan hlan nukọntọ sinsẹ̀n tọn Mẹylọhodotọklisti tọn lẹ. Lehe dawe dódónọ to nukun yede tọn mẹ ehelẹ na ko yin tuklado sọ to sisè nulila gbangba tọn lọ dọ e ma yin dọ ye ko gboawupo nado plan lẹngbọpa yetọn lẹ sọyì olọn mẹ kẹdẹ gba ṣigba ye lọsu ma na jẹ finẹ gba!d Na nugbo tọn, e yin whẹho ‘nukuntọ́nnọ he to ali dohia nukuntọ́nnọ de’ tọn!—Matiu 15:14.
11. (a) Nawẹ e dẹn sọ bọ yè na aṣẹ owẹ̀n lẹ nado sayana kẹntọ Jiwheyẹwhe tọn lẹ, podọ etẹwutu wẹ enẹ ma yin ojlẹ gli de nugbo? (b) Nawẹ yasanamẹ lọ sinyẹn sọ?
11 Nukunbianamẹ lọ na dẹn họ̀ osun atọ́n. Be enẹ yin ojlẹ gli de wẹ? E ma yin to pọndohlan owẹ̀n losu de tọn mẹ gba. Osun atọ́n yin huhlọn gbẹninọ tọn he yin dopo to owẹ̀n ehelẹ mẹ tọn. Nalete, e na yin dile e na dẹn sọ bọ ye na nọgbẹ̀ wẹ owẹ̀n egbezangbe tọn lẹ na to mimẹ̀ kẹntọ Jiwheyẹwhe tọn lẹ. Dogọ, nukunbianamẹ lọ na yin nuhe sinyẹn sọmọ bọ gbẹtọ lẹ na din nado ku. Nugbo, mí ma tindo kandai depope dọ depope to enẹnọ he yin mimẹ̀ dogbọn owẹ̀n lẹ dali tẹnpọn nado hù yede nugbo gba. Ṣigba hodidọ lọ gọalọna mí nado yọn daho-yinyin nukunbibia lọ tọn—taidi dogbọn mẹgbeyinyan madoalọte aklekle lẹ tọn dali nkọ. E taidi oyajiji lọ he yin mimọ dohlan dogbọn Jẹlemia dali na Islaelivi nugbonọ-mayin enẹnọ lẹ he na yin vunvunpe dogbọn awhangbàtọ Babilọninu lẹ dali podọ na mẹhe oku na pọnte hugan ogbẹ̀.—Jẹlemia 8:3; pọn Yẹwhehodọtọ 4:2, 3 ga.
12. Etẹwutu yè na aṣẹ owẹ̀n lẹ nado sayana nukọntọ sinsẹ̀n tọn Mẹylọhodotọklisti tọn lẹ to gbigbọmẹ, ṣigba ma nado hù ye gba?
12 Etẹwutu e yin huhlọn na, to zẹẹmẹ gbigbọmẹ tọn de mẹ, nado sayana omẹ enẹlẹ podọ e ma yin nado hù ye gba? Ehe yin dindọn tintan de to hinhẹn jẹ gbangba lalo Mẹylọhodotọklisti tọn po awugbopo etọn lẹ po tọn, ṣigba to nukọnmẹ, dile azan Oklunọ tọn lọ to nukọnzindo, ninọmẹ gbigbọmẹ tọn taidi oku etọn na yin lilá to gigọmẹ. To dindọn awetọ de godo wẹ dadatọ̀ntọ gbẹtọ lẹ tọn yin hùhù te.—Osọhia 1:10; 9:12, 18; 11:14.
Owẹ̀n Lẹ He Yin
Awuwlena Na Awhanfunfun
13. Ninọmẹ sọawuhia tẹwẹ owẹ̀n lẹ tindo?
13 Ninọmẹ gbonu tọn sọawuhia nankọ die owẹ̀n enẹlẹ tindo! Johanu basi zẹẹmẹ etọn dọmọ: “Owẹ̀n ewlẹ sọ tin jijlẹ do osọ́ he yè ko wleawuna vọ hlan awhan go; to ota yetọn e tin jijlẹ do ojẹgbakun sika tọn lẹ go, nukun yetọn sọ taidi nukun gbẹtọ tọn. Ye tindo oda di oda yọnnu lẹ tọn, adu yetọn sọ di adu kinnikinni lẹ tọn. Ye tindo tùnudo lẹ, di tùnudo ogàn tọn lẹ; nudidọ awhanfun yetọn tọn sọ di nudidọ kẹkẹ osọ́ susu tọn, he to wezundo jei awhan.”—Osọhia 9:7-9.
14. Etẹwutu zẹẹmẹ Johanu tọn he yin owẹ̀n lẹ tọn sọgbe hẹ pipli he yin finfọn do ogbẹ̀ to 1919?
14 Ehe basi yẹdide nugbo de na pipli nugbonọ he yin Klistiani he yin finfọn wá ogbẹ̀ lẹ tọn to 1919. Taidi osọ́ lẹ, ye tin to aṣeji na awhanfunfun, bo tindo ojlo vivẹ nado hoavun na nugbo lọ to alọpa he yin zẹẹmẹ basina dogbọn apọsteli Paulu dali lọ mẹ. (Efesunu lẹ 6:11-13; 2 Kọlintinu lẹ 10:4) To ota yetọn lẹ ji Johanu mọ nuhe tin jijlẹ do ojẹgbakun sika tọn lẹ go. E ma na yin nuhe jẹ na ye nado tindo ojẹgbakun taun lẹ gba na ye ma ko jẹ gandu ji whenuena ye gbẹ pò to aigba ji gba. (1 Kọlintinu lẹ 4:8; Osọhia 20:4) Ṣigba to 1919 ye ko tindo ninọmẹ ahọlu tọn de. Ye yin mẹmẹsunnu Ahọlu lọ tọn lẹ, podọ ojẹgbakun olọn mẹ tọn yetọn lẹ ko yin sisẹdotẹnmẹ na ye eyin ye to nukọnzindo to nugbonọ-yinyin mẹ kaka jẹ opodo.—2 Timoti 4:8; 1 Pita 5:4.
15. Etẹwẹ yin didohia dogbọn owẹ̀n lẹ sin (a) Tùnudo ogàn tọn lẹ dali? (b) Nukunmẹ gbẹtọ tọn dali? (c) Oda di oda yọnnu lẹ tọn dali? (d) Adu di adu kinnikinni lẹ tọn dali? (e) Nudidọ susu lẹ bibasi dali?
15 To numimọ lọ mẹ, owẹ̀n lẹ tindo tùnudo ogàn tọn lẹ, he nọtena dódó masẹafọna. (Efesunu lẹ 6:14-18) Ye sọ tindo nukunmẹ gbẹtọ tọn lẹ, ninọmẹ ehe dlẹnalọ hlan jẹhẹnu owanyi tọn, dile e ko yindọ gbẹtọ yin bibasi to boṣiọ Jiwheyẹwhe tọn mẹ, he yin owanyi. (Gẹnẹsisi 1:26; 1 Johanu 4:16) Oda yetọn dite taidi yọnnu lẹ tọn, he sọ nọtena mẹglọninọ hlan Ahọlu yetọn taun, yedọ angẹli odo mapote tọn lọ. Podọ adu yetọn lẹ taidi adu kinnikinni de tọn lẹ. Kinnikinni nọ yi adu etọn lẹ zan nado tlẹn olan. Sọn 1919 sọyì hagbẹ Johanu tọn ko sọ penugo nado dù nududu gbigbọmẹ tọn, sinsinyẹn, titengbe nugbo lẹ dogbọn Ahọluduta Jiwheyẹwhe tọn he yin gandudeji dogbọn “kinnikinni lọ he sọn whẹndo Juda tọn mẹ” dali, yedọ Jesu Klisti. Kẹdẹdile kinnikinni basi yẹdide na adọgbigbo, mọdopolọ adọgbigbo yin nuhudo nado dù wẹndomẹ sinsinyẹn ehelẹ yi lanmẹ, nado dè e tọ́njẹgbonu to owe lẹ mẹ, podọ nado má ẹn lẹdo globu pe. Owẹ̀n yẹhiadonu tọn ehelẹ do zingidi susu, taidi “nudidọ kẹkẹ osọ́ susu tọn, he to wezundo jei awhan.” To apajlẹ Klistiani owhe kanweko tintan tọn lẹ tọn mẹ, yé ma to linlẹn nado nọ abọẹ gba.—1 Kọlintinu lẹ 11:7-15; Osọhia 5:5.
16. Etẹwẹ yin zẹẹmẹ owẹ̀n lẹ tindo “osi di aklekle tọn adí sọ tin to osi yetọn mẹ” tọn?
16 Yẹwhehodidọ ehe bẹ nususu hẹn hugan hodidọ! “Ye sọ tindo osi di aklekle tọn, adí sọ tin to osi yetọn go: podọ osi yetọn lẹ mẹ wẹ huhlọn yetọn te nado gbleawuna gbẹtọ lẹ họ osun atọ́n.” (Osọhia 9:10) Etẹwẹ ehe zẹẹmẹdo? Dile ye to yìyì to azọn Ahọluduta tọn yetọn mẹ, Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ, nọ yí hodidọ po owe zinjẹgbonu lẹ po zan, nado lá hodidọ huhlọnnọ lẹ he sinai do Ohó Jiwheyẹwhe tọn ji. Owẹn yetọn tindo huhlọn mẹmimẹ̀ taidi aklekle tọn de na yé nọ na avase mẹ hlan “azan ahọsuyi tọn” Jehovah tọn he to dindọnsẹpọ lọ wutu. (Isaia 61:2) Whẹpo owẹ̀n gbigbọmẹ tọn he yin whẹndo egbezangbe tọn lẹ ni nọ ogbẹ̀ yetọn pokẹn, azọndenamẹ sọn olọn mẹ wá yetọn he yin whẹdida Jehovah tọn lẹ lilá na yin tadona—hlan awugblenamẹ nùzantọ tasinyẹntọ lẹpo tọn.
17. (a) Etẹwẹ yin lilá to plidopọ 1919 tọn he yin Biblu Plọntọ lẹ tọn he na yidogọ na awugblenamẹ kunnudide yetọn tọn? (b) Nawẹ nukọntọ sinsẹ̀n tọn lẹ yin yasana gbọn, podọ nawẹ ye yinuwa hlan ẹn gbọn?
17 Awhan owẹ̀n tọn enẹ yin homẹhunnọ talala whenuena linlinnamẹwe yọyọ de, yedọ L’Age d’Or yin lilá to plidopọ 1919 tọn yetọn. E yin linlinnamẹwe whladopo to osẹ awe-awe mẹ tọn de he yin awuwlena nado hẹn mẹmimẹ̀ kunnudide yetọn tọn sinyẹn dogọ.e Zinjẹgbonu sọha 27 etọn he yin 29 septembre 1920 tọn do odẹ́ awenọ-yinyin nukọntọ sinsẹ̀n tọn lẹ tọn hia he yin yiyizan to homẹkẹndido Biblu Plọntọ lẹ to Etats-Unis mẹ to ojlẹ 1918 po 1919 po tọn mẹ. Gbọn owhe 1920 po 1930 tọn lẹ po gblamẹ, L’Age d’Or lọ bianukunna nukọntọ sinsẹ̀n tọn lẹ po hosọ mẹmimẹ̀ tọn po yẹdide apajlẹ tọn lẹ po dogọ he do mahẹ wintinwintin tintindo to tonudidọ mẹ yetọn hia jẹ gbangba, podọ titengbe alẹnu ogán debọdo-dego tọn Katholiki tọn lẹ he yin bibasi po aṣẹ-glanglan-panamẹtọ fasciste po nazi tọn lẹ po. To nuyiwa ehe mẹ, nukọntọ sinsẹ̀n tọn lẹ ‘yí osẹ́n do to oka ṣi’ bo basi tito na hunyanhunyan gbẹtọgun lẹ tọn sọta omẹ Jiwheyẹwhe tọn lẹ.—Psalm 94:20, Osty.
Avase Nina Togan Aihọn Tọn Lẹ
18. Azọn tẹwẹ owẹ̀n lẹ tindo nado wà, podọ etẹwẹ hodo e to gblọndo mẹ na opẹn kunkun atọ́ntọ lọ?
18 Owẹ̀n egbezangbe tọn lẹ tindo azọ́n de nado wà. Wẹndagbe Ahọluduta tọn lọ dona yin yẹwheho etọn dọ. Nuṣiwa lẹ dona yin hinhẹn jẹ gbangba. Lẹngbọ he yin hinhẹnbu lẹ dona yin dindinmọ. Dile owẹ̀n lẹ to nukọnzindo to azọ́n ehelẹ mẹ, nuyiwa yetọn lẹ hẹn avò vò aihọn lọ. To tonusise hlan opẹn kunkun angẹli lẹ tọn mẹ, hagbẹ Johanu tọn lọ pò to nukọnzindo nado dè Mẹylọhodotọklisti hia jẹ gbangba taidi mẹhe jẹ na whẹdida agọjẹdomẹ Jehovah tọn lẹ. To gbeyiyina opẹn atọ́ntọ lọ mẹ, ninọmẹ vonọtaun de he yin whẹdida ehelẹ tọn yin nuzindeji to plidopọ de mẹ he yin Biblu Plọntọ lẹ tọn to Londres, Angleterre, to 25 jẹ 31 mai 1926. Ehe bẹ gbèta de hẹn, yedọ “Kunnudide de Hlan Togan Aihọn Tọn lẹ,” po togunmẹho de po to Plitẹnhọ Royal Albert mẹ do “Nuhewutu Huhlọn Aihọn Tọn Lẹ to Whinwhan—Pọngbọ lọ” ji, kandai blebu awe ehelẹ tọn yin zinzinjẹgbonu to linlinwe Londres tọn nukundeji de mẹ to aihọ́ngbe etọn. To nukọnmẹ, awhan owẹ̀n tọn lọ má lẹdo aihọn pe taidi alọnuwe de vọkan livi 50 gbèta enẹ tọn—yedọ nukunbibia de nugbo na nukọntọ sinsẹ̀n tọn lẹ! Owhe lẹ to nukọnmẹ, omẹ lẹ to Angleterre gbẹ sọ pò to hodọ do hodidọ gbangba tọn mẹmẹ̀tọ ehe ji.
19. Núzinzan avunhiho tọn dogọ tẹwẹ owẹ̀n yẹhiadonu tọn lẹ mọyi, podọ etẹwẹ e tindo nado dọ dogbọn gbèta zinjẹgbonu Londres tọn lọ dali?
19 To plidopọ ehe tẹnmẹ, owẹ̀n yẹhiadonu tọn lẹ mọ nuzinzan yidohoavun dogọ yí, yedọ owe yọyọ de he hosọ etọn yin Délivrance. E bẹ hodọdopọ Owe wiwe lẹ tọn de hẹn he yin ohia lọ tọn he dohia dọ gandudu ‘ovisunnu’ lọ, yedọ Ahọluduta olọn tọn Klisti tọn, ko yin jìjì to 1914. (Matiu 24:3-14; Osọhia 12:1-10) Enẹgodo, e yi hodọ sọn gbèta de mẹ he yin zinzinjẹgbonu to Londres to 1917 bo yin alọdemẹ dogbọn yẹwhenọ ṣinatọ̀n dali, he yin zẹẹmẹ basi na nado “tin to yẹwhehodọtọ daho hugan aihọn tọn lẹ mẹ.” Yé nọtena sinsẹ̀n Plọtẹstan tọn nukundeji lẹ—yedọ baptiste, congrégationaliste, presbytérienne, épiscopale, po méthodiste po. Gbèta ehe dọ dọ “nujijọ ylankan egbezangbe tọn lọ dlẹnalọ hlan vivọnu ojlẹ Kosi lẹ tọn lẹ” podọ “osọhia Oklunọ tọn lọ sọgan yin nukundo to whedepopenu.” Mọwẹ, yẹwhenọ ehelẹ ko yọn ohia lọ he yin tintin-tofi Jesu tọn! Ṣigba be ye jlo na yi nudepope wà dogbọn dali etọn? Owe Délivrance lọ na mí nudọnamẹ dọmọ: “Ada sọawuhia hugan whẹho lọ tọn wẹ yindọ omẹ enẹlẹ lọsu he doalọ gbèta lọ mẹ lẹ to godomẹ sọ gbẹwanna ẹn bo gbẹ kunnudenu lọ dai he dohia dọ mí tin to opodo aihọn lọ tọn podọ to azan tintin-tofi awetọ Oklunọ tọn lọ tọn gbe.”
20. (a) Nudide tẹwẹ nukọntọ sinsẹ̀n tọn lẹ basi gando awhan owẹ̀n tọn lọ po Ahọlu yetọn po go? (b) Mẹnu wẹ Johanu dọ dọ e to gandu do awhan owẹ̀n tọn lọ ji, podọ etẹwẹ oyin etọn yin?
20 Kakati nado lá Ahọluduta Jiwheyẹwhe tọn he to whegbe biọ, nukọntọ Mẹylọhodotọklisti tọn lẹ dè dide nado gbọṣi aihọn Satani tọn mẹ. Ye ma jlo na tindo apadewhe po awhan owẹ̀n tọn lọ po Ahọlu yetọn po gba, he go Johanu doayi todin dọmọ: “Ye sọ tindo ahọlu de to ye ji, he yin angẹli odo mapote tọn, oyin mẹhetọn nọ yin Abadọni [he zẹẹmẹdo “Vasudo”], to ogbè Heblu tọn mẹ, ṣigba to ogbè Glẹki tọn mẹ, oyin etọn nọ yin Apoliọni [he zẹẹmẹdo “Vasudotọ”].” (Osọhia 9:11) Taidi “angẹli odo mapote tọn” po “Vasudotọ” po, Jesu, na nugbo tọn, ko tun dindọn azọ̀nylankan tọn de do Mẹylọhodotọklisti ji. Ṣigba susu hugan mọ to nukọn ja!
[Nudọnamẹ Odò Tọn]
a Jaale yí Joẹli 2:4, 5, 7 (fie owán lẹ yin zẹẹmẹ basina taidi osọ́ lẹ, omẹ lẹ, po gbẹtọ lẹ po te bo to hunhlun di hunhlungbe kẹkẹ de tọn) jlẹdo Osọhia 9:7-9 go; dogọ, yí Joẹli 2:6, 10 (he basi zẹẹmẹ na nugandomẹgo awufiẹsa tọn azọ̀nylankan owán tọn tọn) jlẹdo Osọhia 9:2, 5 go.
b Pọn hosọ lọ “Tous unis contre les nations dans la Vallée de la Décision” to La Tour de Garde 1er mai 1962 tọn mẹ (BI 6/62).
c Doayi e go dọ wefọ ehe ma sọgan yin yiyizan nado dohia dọ miyọn de tin to odo mapote lọ mẹ gba, taidi dọ odo mapote lọ yin olọnzodomẹ alọpa de. Johanu dọ dọ emi mọ azọ̀ tlitli de “di” kavi taidi azọ̀ miyọn daho de tọn. (Osọhia 9:2) E ma basi linlin dọ emi mọ miyọn lọsu lẹ to odo mapote lọ mẹ gba.
d Hogbe Glẹki lọ he yin yiyizan tofi wá sọn adọ basanizô mẹ, he nọ yin yiyizan to whedelẹnu na yasanamẹ agbasalan tọn; ṣigba, e sọgan sọ yin yiyizan na yasanamẹ apọnmẹ tọn ga. Di apajlẹ to 2 Pita 2:8 mẹ mí hia dọ Lọti sin “ayiha dagbe . . . to gbigble egbesọegbesọ” na oylan he e to mimọ to Sọdọmi lọ wutu. Nukọntọ sinsẹ̀n tọn ojlẹ apọsteli lẹ tọn tọn tindo numimọ yasanamẹ apọnmẹ tọn mọnkọtọn lẹ ṣigba, na nugbo tọn, na whẹwhinwhẹn devo talala de.
e Linlinnamẹwe ehe sọ yin oyin devo na dọ Consolation to 1937 podọ Réveillez-vous! to 1946.
[Yẹdide to weda 143]
Kúnkún opẹn atọ́ntọ lọ tọn do tintan dindọn atọ̀n lẹ tọn hia
[Yẹdide to weda 146]
Oga towe lẹ da to ahun Ahọlu kẹntọ lẹ tọn mẹ. (Psalm 45:5) Sọawuhia po hosọ kleun ehe po, yẹdide apajlẹ tọn he tin to aga lọ yin nuhe nọ yawu sọawuhia to zinjẹgbonu susu lẹ mẹ he yin owhe 1930 tọn lẹ tọn he nọ sọ́ “enẹnọ he ma tindo hiadonu Jiwheyẹwhe tọn lẹ”
[Yẹdide lẹ to weda 147]
Plitẹnhọ Royal Albert lọ, fie owe Délivrance lọ yin didetọ́njẹgbonu te po gbèta lọ po “Kunnudide de Hlan Togan Aihọn Tọn lẹ” yin zize te