Klisti Nọ Dọho Na Agun Lẹ
‘Onú helẹ wẹ ewọ he hẹn sunwhlẹvu ṣinawe lẹ to adusilọ etọn mẹ dọ.’—OSỌHIA 2:1.
1, 2. Naegbọn mí dona tindo ojlo to nuhe Klisti dọna agun ṣinawe Asia Pẹvi tọn lẹ mẹ?
JESU KLISTI heyin Ovi dopo akàn Jehovah tọn, wẹ Ota agun Klistiani tọn. Nado hẹn agun hodotọ yiamisisadode etọn lẹ tọn tin to wiweji, Klisti nọ yí tatọ́-yinyin etọn zan gbọn pipà po wọhẹ po nina yé dali. (Efesunu lẹ 5:21-27) Mí tindo apajlẹ ehe tọn to Osọhia weta 2 po 3 po mẹ, fie mí mọ owẹ̀n huhlọnnọ po owanyinọ Jesu tọn lẹ po hlan agun ṣinawe Asia Pẹvi tọn lẹ te.
2 Whẹpo apọsteli Johanu se ohó Jesu tọn lẹ hlan agun ṣinawe lẹ, e mọ numimọ “azán Oklunọ tọn” tọn de. (Osọhia 1:10) “Azán” enẹ bẹjẹeji to whenuena Ahọluduta Mẹssia tọn yin zizedai to 1914. Enẹwutu, nuhe Klisti dọna agun lọ lẹ yin nujọnu taun to azán godo tọn ehelẹ mẹ. Tulinamẹ po ayinamẹ etọn po na gọalọna mí nado pehẹ ojlẹ awusinyẹn tọn ehelẹ.—2 Timoti 3:1-5.
3. Etẹwẹ “sunwhlẹvu,” “angẹli,” po ‘zògbántin sikanọ’ he apọsteli Johanu mọ lẹ po zẹẹmẹdo to yẹhiadonu-liho?
3 Johanu mọ Jesu Klisti pagigona lọ, he ‘hẹn sunwhlẹvu ṣinawe lẹ to adusilọ etọn mẹ’ bosọ “to zọnlinzin to sika zògbántin ṣinawe,” kavi agun lẹ ṣẹnṣẹn. “Sunwhlẹvu” lọ lẹ wẹ “angẹli agun ṣinawe lẹ tọn.” (Osọhia 1:20; 2:1) To whedelẹnu, sunwhlẹvu lẹ nọ nọtena nudida gbigbọnọ lẹ, ṣigba Klisti ma na yí gbẹtọ zan nado kàn wẹndomẹ lẹ dai na nudida gbigbọnọ lẹ gba. Enẹwutu, “sunwhlẹvu” ehelẹ nọtena nugopọntọ yí gbigbọ do de lẹ, kavi pipli mẹho lẹ tọn. Hogbe lọ “angẹli” do azọngban yetọn taidi wẹnsagun lẹ hia. Na titobasinanu Jiwheyẹwhe tọn ko gbloada wutu, “họ̀nkọnsi nugbonọ” lọ ko sọ de sunnu he pegan lẹ sọn “lẹngbọ devo” Jesu tọn lẹ mẹ taidi nugopọntọ lẹ ga.—Luku 12:42-44; Johanu 10:16.
4. Nawẹ mẹho lẹ nọ mọaleyi sọn ayidonugo nina hlan nuhe Klisti dọna agun lẹ mẹ gbọn?
4 “Sunwhlẹvu” lọ lẹ tin to adusilọ Jesu tọn mẹ—yèdọ to huhlọn, anademẹ, nukundagbe, po hihọ́ etọn po glọ. Enẹwutu, yé na dogbè na ẹn. To egbehe, gbọn tonusisena ohó he e dọna agun ṣinawe lẹ dopodopo dali, mẹho lẹ nọ mọ lehe yé sọgan penukundo ninọmẹ mọnkọtọn lẹ go do. Na nugbo tọn, Klistiani lẹpo dona setonuna Ovi Jiwheyẹwhe tọn. (Malku 9:7) Enẹwutu, etẹwẹ mí sọgan plọn gbọn todidoai na Klisti dile e to hodọ na agun lẹ dali?
Hlan Angẹli Agun Efesu Tọn
5. Tòdaho nankọtọn wẹ Efesu yin?
5 Jesu pà agun Efesu tọn bosọ wọhẹ ẹ. (Hia Osọhia 2:1-7.) Tẹmpli blibata yẹwhe-yọnnu Diana tọn tin to otò adọkunnọ huto whèyihọ-waji Asia Pẹvi tọn heyin ahọnkan ajọwiwa po sinsẹ̀n tọn po ehe mẹ. Dile etlẹ yindọ fẹnnuwiwa, sinsẹ̀n lalo, po afinyọnnuwiwa po gbayipe to Efesu, Jiwheyẹwhe dona lizọnyizọn apọsteli Paulu po mẹdevo lẹ tọn po to tòdaho enẹ mẹ.—Owalọ lẹ, weta 19.
6. Nawẹ Klistiani nugbonọ egbehe tọn lẹ taidi Efesu hohowhenu tọn lẹ gbọn?
6 Klisti pà agun Efesu tọn dọmọ: “Yẹn yọ́n azọ́n towe, magbọjẹ towe, [akọndonanu] towe, podọ lehe hiẹ ma sọgan doakọnna mẹylankan lẹ do: bo ko sọ whlé yé he dọmọ apọsteli wẹ yé lẹ pọ́n, bọ yé masọ yinmọ, bosọ yí yé do mọ lalonọ.” To egbehe, agun hodotọ nugbonọ Jesu tọn lẹ tọn tindo kandai azọ́n dagbe, azọ́n sinsinyẹn wiwà, po akọ́ndonanu mọnkọtọn lẹ tọn po. Yé ma nọ kẹalọyi mẹmẹsunnu lalonọ he jlo nado nọ yin pinpọnhlan taidi apọsteli lẹ gba. (2 Kọlintinu lẹ 11:13, 26) Taidi Efesunu lẹ, Klistiani nugbonọ lẹ to egbehe “ma sọgan doakọnna mẹylankan lẹ.” Enẹwutu, nado hẹn wiwejininọ sinsẹ̀n-bibasi Jehovah tọn go bo basi hihọ́na agun lọ, yé ma nọ dogbẹ́ hẹ atẹṣitọ he ma lẹnvọjọ lẹ.—Galatianu lẹ 2:4, 5; 2 Johanu 8-11.
7, 8. Nuhahun sinsinyẹn tẹwẹ tin to agun Efesu tọn mẹ, podọ nawẹ mí sọgan yinuwa hẹ ninọmẹ mọnkọtọn gbọn?
7 Etomọṣo, Klistiani lẹ to Efesu tindo nuhahun sinsinyẹn de. “Yẹn tindo onú de do ogo we,” wẹ Jesu dọ, “na hiẹ ko jo owanyi towe tintan dai.” Hagbẹ agun lọ tọn lẹ dona vọ́ owanyi yetọn tintan na Jehovah hẹn jẹ yọyọ. (Malku 12:28-30; Efesunu lẹ 2:4; 5:1, 2) Mílọsu dona họ́ míde ma nado hẹn owanyi mítọn tintan na Jiwheyẹwhe bú. (3 Johanu 3) Ṣigba etẹwẹ eyin ojlo agbasanu lẹ tọn kavi yanwle gbẹdudu tọn jẹ tẹnmẹ tintan yí to gbẹzan mítọn mẹ ji? (1 Timoti 4:8; 6:9, 10) To whenẹnu mí dona hodẹ̀ vẹkuvẹku na alọgọ Jiwheyẹwhe tọn nado yí owanyi sisosiso na Jehovah po pẹdido na nuhe ewọ po Ovi etọn po ko wà na mí lẹ do diọ ayilinlẹn mọnkọtọn lẹ.—1 Johanu 4:10, 16.
8 Klisti dotuhomẹna Efesunu lẹ dọmọ: “Flin fie aijijẹ towe fọ́n sọn, na hiẹ ni lẹnvọjọ, bosọ wazọ́n tintan.” Eyin yé ma wà ehe lo? Jesu dọ dọ, “yin e ma yin mọ, yẹn na wá dè we zandevie, bo nasọ họ̀n zògbántin towe sẹ sọn otẹn etọn mẹ.” Eyin lẹngbọ lẹpo hẹn owanyi tintan yetọn bu, “zògbántin,” kavi agun lọ, na busẹ sọn aimẹ. Enẹwutu, taidi Klistiani zohunhunnọ lẹ, mì gbọ mí ni dovivẹnu vẹkuvẹku nado dike agun lọ ni to wunhọ́n zọnmii to gbigbọ-liho.—Matiu 5:14-16.
9. Nukun tẹwẹ mí dona yí do pọ́n plọngiglọ?
9 E jẹna pipà dọ Efesunu lẹ gbẹwanna ‘plọngiglọ Nikolaitani tọn lẹ.’ Gbọnvona nuhe yin didọ to Osọhia mẹ, onú tangan devo masọ yin yinyọnẹn gando bẹjẹeji, nuplọnmẹ, po aṣa ogbẹ́ ehe tọn po lẹ go gba. Nalete, to whenuena e yindọ Jesu gblewhẹdo gbẹtọ lẹ hihodo, mí dona gbẹwanna plọngiglọ, dile Klistiani lẹ wà do to Efesu.—Matiu 23:10.
10. Etẹwẹ na yin numimọ mẹhe setonuna nuhe gbigbọ to didọ lẹ tọn?
10 “Ewọ he tindo otó ni se nuhe gbigbọ to didọ hlan agun lẹ,” wẹ Klisti dọ. To whenuena Jesu tin to aigba ji, e dọho to nuyiwadomẹji gbigbọ Jiwheyẹwhe tọn tọn glọ. (Isaia 61:1; Luku 4:16-21) Enẹwutu mí dona payi nuhe Jiwheyẹwhe to didọ todin gbọn ewọ gblamẹ to gbigbọ wiwe glọ go. To anademẹ gbigbọ lọ tọn glọ, Jesu dopagbe dọ: “Ewọ he gbawhàn wẹ yẹn na na atin sinsẹ́n ogbẹ̀ tọn hlan nado dù, ehe tin to paladisi Jiwheyẹwhe tọn mẹ.” Na mẹyiamisisadode lẹ, he setonuna nuhe gbigbọ lọ to didọ, ehe zẹẹmẹdo jọmaku to “paladisi Jiwheyẹwhe tọn” kavi to nukọn Jehovah lọsu tọn to olọn mẹ. “Gbẹtọ susugege,” he sọ dotoaina nuhe gbigbọ lọ dọ lẹ, na duvivi paladisi aigba ji tọn fie yé na nù sọn “otọ̀ osin ogbẹ̀ tọn” mẹ te bo na yin azọ̀nhẹngbọna po “amà atin lọ tọn” he tin to apá na ẹn po.—Osọhia 7:9; 22:1, 2; Luku 23:43.
11. Nawẹ mí sọgan do owanyi mítọn hia na Jehovah gbọn?
11 Efesunu lẹ ko hẹn owanyi tintan yetọn bu, ṣigba eyin ninọmẹ mọnkọtọn jẹ awusọhia ji to agun de mẹ to egbehe lo? Mì dike dopodopo mítọn ni do owanyi hia na Jehovah gbọn aliho owanyinọ etọn lẹ didọna mẹdevo lẹ dali. Mí sọgan do pẹdido mítọn hia na owanyi he Jiwheyẹwhe dohia to awuwiwlena ofligọ lọ gbọn Ovi yiwanna etọn gblamẹ. (Johanu 3:16; Lomunu lẹ 5:8) To ojlẹ he sọgbe mẹ, mí sọgan donu owanyi Jiwheyẹwhe tọn go to gblọndo po adà tito-to-whinnu tọn lẹ po mẹ to opli lẹ ji. Mí sọgan do owanyi mítọn na Jehovah hia gbọn gigopipana oyín etọn to lizọnyizọn Klistiani tọn mẹ dali. (Psalm 145:10-13) Mọwẹ, hogbe po nuyiwa mítọn lẹ po sọgan wà nususu nado vọ́ owanyi agun de tọn hẹn jẹ yọyọ kavi na ẹn huhlọn.
Hlan Angẹli Agun Smana Tọn
12. Etẹwẹ whenuho dohia gando Smana po nuyiwa sinsẹ̀n tọn etọn lẹ po go?
12 Klisti heyin “nukọntọ, godotọ . . . mẹhe lẹzun oṣiọ bosọ tin to ogbẹ̀” gbọn fọnsọnku dali, pà agun Smana tọn. (Hia Osọhia 2:8-11.) Smana (todin Izmir, to Turquie) tin to huto whèyihọ Asia Pẹvi tọn. Glẹkinu lẹ wẹ do tòdaho lọ ai, ṣigba Lidianu lẹ wẹ và ẹ sudo to nudi owhe 580 J.W.M. Mẹhe jẹ otẹn Alẹkzandlé Daho lọ tọn mẹ lẹ vọ́ Smana gbá do nọtẹn yọyọ de mẹ. E wá lẹzun apadewhe ayimatẹn Lomu tọn heyin Asia bosọ yin lẹdo dagbe ajọwiwa tọn he tindo tòhọ̀ whanpẹnọ lẹ. Tẹmpli Tibeliu Sesali tọn etọn hẹn ẹn yin ahọnkan sinsẹ̀n-bibasi ahọluigbagán tọn. Sinsẹ̀nnọ lẹ dona mẹ̀n nuyọ́nwán kleun de bo dọmọ “Sesali wẹ Oklunọ.” Klistiani lẹ ma sọgan wà ehe na ‘Jesu wẹ Oklunọ’ na yewlẹ. Enẹwutu, yé jiya nukunbibia tọn.—Lomunu lẹ 10:9.
13. Dile yé tlẹ jẹhẹ́n do, linlẹn tẹmẹ wẹ Klistiani Smana tọn lẹ yin adọkunnọ te?
13 Gbọnvona nukunbibia, Klistiani he tin to Smana lẹ doakọnna ohẹ́n, bo sọgan ko jiya nuhahun akuẹzinzan tọn lẹ na yé ma basi sinsẹ̀n na ahọluigbagán lọ wutu. To egbehe, devizọnwatọ Jehovah tọn lẹ ma vò sọn whlepọn mọnkọtọn lẹ si. (Osọhia 13:16, 17) Dile yé tlẹ jẹhẹ́n do sọ, mẹhe tin taidi Klistiani Smana tọn lẹ yin adọkunnọ to gbigbọmẹ, podọ enẹ wẹ yin nujọnu hugan!— Howhinwhẹn lẹ 10:22; 3 Johanu 2.
14, 15. Homẹmimiọn tẹwẹ mẹyiamisisadode lẹ sọgan mọyi sọn Osọhia 2:10 mẹ?
14 Suhugan Ju lẹ tọn to Smana yin “sinagọgu Satani tọn” na yé tẹdo aṣa he ma sọgbe hẹ Owe-wiwe lẹ go, gbẹ́ Ovi Jiwheyẹwhe tọn dai, bo zannu do hodotọ yiamisisadode etọn lẹ go wutu. (Lomunu lẹ 2:28, 29) Ṣigba homẹmimiọn nankọtọn die mẹyiamisisadode lẹ sọgan mọyi sọn hogbe Klisti tọn he bọdego lẹ mẹ! E dọmọ: “Hiẹ si onú nẹlẹ depope he hiẹ pọ́ yaji na blo: doayi e go, Lẹgba ko pọ́ bibẹ adade to mì mẹ kọ̀n do ogàn mẹ, na yé nido whlé mì pọ́n; mì na mọ nukunbibia họ̀ azán ao; yin nugbonọ jẹ okú, yẹn nasọ na jẹgbakun ogbẹ̀ tọn lọ we.”—Osọhia 2:10.
15 Jesu ma dibu nado kú na godoninọna nupojipetọ-yinyin Jehovah tọn tọn gba. (Filippinu lẹ 2:5-8) Dile etlẹ yindọ Satani to awhànfun todin sọta pipotọ mẹyiamisisadode lẹ tọn, yé ma dibuna nuhe yé sọgan jiya etọn taidi pipli de gba—yèdọ nukunbibia, ganpamẹ-ninọ, kavi okú danuwiwa tọn. (Osọhia 12:17) Yé na gbawhàn aihọn tọn. Podọ kakati nado mọ jẹgbakun vounvoun he nọ kupẹ́ lẹ tọn he awhàngbatọ lẹ nọ ṣinyọ́n to aihundida hohowhenu tọn lẹ mẹ yí, Klisti dopagbe “jẹgbakun ogbẹ̀ tọn” taidi nudida jọmaku lẹ to olọn mẹ na mẹyiamisisadode heyin finfọnsọnku lẹ. Nunina he họakuẹ nankọtọn die!
16. Eyin agun he taidi dehe tin to Smana hohowhenu tọn mẹ wẹ mí tin te, whẹho tẹ ji wẹ mí dona ze ayidonugo mítọn do?
16 Eyin todido olọn mẹ tọn kavi aigba ji tọn wẹ mí tindo, bo tin to agun he taidi dehe tin to Smana hohowhenu tọn nkọtọn mẹ ka lo? To whenẹnu mì gbọ mí ni gọalọna yisenọ hatọ lẹ nado ze ayidonugo do whẹwhinwhẹ́n tangan he wutu Jiwheyẹwhe jotẹnna homẹkẹn ji—yèdọ whẹho nupojipetọ-yinyin wẹkẹ tọn. Kunnudetọ Jehovah tọn dopodopo he hẹn tenọgligo nọ do Satani hia nado yin lalonọ bosọ nọ dohia dọ gbẹtọvi heyin homẹkẹndo de tlẹ sọgan nọgodona jlọjẹ Jiwheyẹwhe tọn nado dugán taidi Nupojipetọ Wẹkẹ tọn. (Howhinwhẹn lẹ 27:11) Mì gbọ mí ni na tuli Klistiani devo lẹ nado nọ doakọnna homẹkẹn bo gbọnmọ dali “sẹ̀n [Jehovah] matin obudi, to wiwe po dodo po mẹ to nukọn etọn to azán mítọn lẹpo mẹ”—yèdọ kakadoi.—Luku 1:68, 69, 74, 75.
Hlan Angẹli Agun Pagamu Tọn
17, 18. Sinsẹ̀n-bibasi nankọtọn wẹ gbayipe to Pagamu, podọ etẹ mẹ wẹ gbigbẹ́ nado tindo mahẹ to sinsẹ̀n-bibasi mọnkọtọn mẹ sọgan dekọtọn do?
17 Agun Pagamu tọn yin pipà bosọ yin wiwọhẹ. (Hia Osọhia 2:12-17.) Pagamu tin to nudi kilomẹtlu 80 do agewaji Smana tọn, bọ sinsẹ̀n lalo sọ gbayipe to e mẹ. E taidi dọ nujlẹtọ (sunwhlẹvupọntọ) Kaldeanu tọn lẹ ko họ̀n wá finẹ sọn Babilọni. Awutunọ lẹ nọ wọ̀ wá tẹmpli diyin Asclépios Pagamu tọn mẹ, yèdọ yẹwhe lalo azọ̀nhẹngbọ po amasin po tọn. Pagamu he tẹmpli etọn yin kinklandovo na sinsẹ̀n-bibasi hlan Sesali Augusti, ko yin yiylọdọ “ahọnkan tangan sinsẹ̀n ahọluigbagán tọn to ahọluigba fliflimẹ tọn glọ.”—Encyclopædia Britannica, 1959, Bladopọ 17, weda 507.
18 Agbà de tin to Pagamu heyin kinklandovo hlan Zeus. Tòdaho lọ sọ yin ahọnkan fie gbẹtọvi he Lẹgba gbọdo lẹ nọ yin sinsẹ̀n-basina te tọn. Abajọ agun he tin to finẹ do yin alọdlẹndo nado tin to fie “aisintẹn Satani tọn” te! Gbigbẹ́ nado sẹ̀n ahọluigbagán lọ sọgan dekọtọn do okú mẹ na mẹhe tẹdo nupojipetọ-yinyin Jehovah tọn go de. To egbehe, aihọn lọ gbẹ́ tin to huhlọn Lẹgba tọn mẹ, podọ ohia akọta tọn lẹ nọ yin sinsẹ̀n. (1 Johanu 5:19) Sọn owhe kanweko tintan whenu kakajẹ egbehe, Klistiani nugbonọ susu ko yin hùhù, taidi mẹhe Klisti ylọ dọ “Antipa . . . kunnudetọ nugbonọ ṣie, mẹhe yè hù to mì ṣẹnṣẹn.” Na jide tọn, Jehovah Jiwheyẹwhe po Jesu Klisti po flin devizọnwatọ nugbonọ mọnkọtọn lẹ.—1 Johanu 5:21.
19. Etẹwẹ Balaami wà, podọ etẹwẹ Klistiani lẹpo dona họ́ yede sọta?
19 Klisti sọ dọho gando “oplọn Balaami tọn” go. Na nukunkẹn he yẹwhegán lalonọ Balaami tindo na ale agbasanu lẹ tọn wutu, e tẹnpọn nado hodẹdo Islaeli. To whenuena Jiwheyẹwhe diọ dẹhodo etọn zun dona de, Balaami kọngbedopọ hẹ Ahọlu Balaki heyin Moabinu de bo klọ́ Islaelivi susu biọ boṣiọ-sinsẹ̀n po fẹnnuwiwa zanhẹmẹ tọn po mẹ. Mẹho Klistiani lẹ dona nọte gligli na dodowiwa taidi Finehasi, he yinuwa sọta azọ́n Balaami tọn lẹ. (Osọha lẹ 22:1–25:15; 2 Pita 2:15, 16; Juda 11) Na nugbo tọn, Klistiani lẹpo dona họ́ yede sọta boṣiọ-sinsẹ̀n po lìnlìn biọ agun lọ mẹ fẹnnuwiwa zanhẹmẹ tọn po.—Juda 3, 4.
20. Eyin Klistiani de jẹ nulẹnpọndo nuplọnmẹ atẹṣitọ lẹ tọn ji, etẹwẹ e dona wà?
20 Agun Pagamu tọn tin to owù sinsinyẹn mẹ na e ko jotẹnna ‘mẹhe tẹdo oplọn Nikolaitani tọn go’ lẹ to ṣẹnṣẹn etọn. Klisti dọna agun lọ dọmọ: “Lẹnvọjọ: yin e ma yin mọ yẹn na wá zandevie, bo nasọ yí ohí onù ṣie tọn do hoavùn hẹ yé.” Plọngiglọnọ lẹ jlo na gbleawuna Klistiani lẹ to gbigbọmẹ, podọ mẹhe magbe nado nọgodona kinklan po plọngiglọ po lẹ ma na dugu Ahọluduta Jiwheyẹwhe tọn tọn. (Lomunu lẹ 16:17, 18; 1 Kọlintinu lẹ 1:10; Galatianu lẹ 5:19-21) Eyin Klistiani depope ko jẹ nulẹnpọndo nuplọnmẹ atẹṣitọ lẹ tọn ji bo jlo na hẹn yé gbayipe, e dona payi avase Klisti tọn go! Nado whlẹn ede sọn nugbajẹmẹji mẹ, e dona lẹnvọjọ bo dín alọgọ gbigbọmẹ tọn sọn mẹho agun tọn lẹ dè. (Jakobu 5:13-18) E dona yinuwa madọngban, na Jesu ja to niyaniya mẹ nado hẹn whẹdida ṣẹ.
21, 22. Mẹnu lẹ wẹ nọ dù sọn “manna whiwhla lọ mẹ,” podọ etẹwẹ e nọtena?
21 Klistiani yiamisisadode nugbonọ lẹ po gbẹdohẹmẹtọ nugbonọ yetọn lẹ po ma dona dibuna whẹdida he ja lọ gba. Dona lẹ tin to sẹdotẹnmẹ na mẹhe setonuna ayinamẹ Jesu tọn lẹpo he e na to anademẹ gbigbọ wiwe Jiwheyẹwhe tọn tọn glọ lẹ. Di dohia, mẹyiamisisadode he gbawhàn aihọn tọn lẹ na yin oylọ basina nado dù “sọn manna whiwhla lọ mẹ” bo na yin nina “zánnu wewe de” he “oyín yọyọ” de yin winwlan do e ji.
22 Jiwheyẹwhe wleawuna manna nado hẹn Islaelivi lẹ dogbẹ̀ to owhe-40 zọnlinzinzin yetọn tọn whenu gbọn zungbo mẹ. Delẹ to “akla” enẹ lẹ mẹ yin zizedo ozẹ́n sikanọ de mẹ to aki alẹnu tọn lọ mẹ bo gbọnmọ dali yin whiwhla do Fiwiwe Gbaugbau gòhọtúntún lọ tọn mẹ, fie hinhọ́n jiawu de nọtena tintin to finẹ Jehovah tọn te. (Eksọdusi 16:14, 15, 23, 26, 33; 26:34; Heblu lẹ 9:3, 4) Mẹdepope ma yin dotẹnmẹna nado dù manna whiwhla enẹ gba. Ṣigba, to fọnsọnku yetọn whenu, hodotọ yiamisisadode Jesu tọn lẹ nọ ze jọmaku dó, he nọtena “manna whiwhla lọ” dùdù.—1 Kọlintinu lẹ 15:53-57.
23. Etẹwẹ “zánnu wewe” lọ po “oyín yọyọ” lọ po nọtena?
23 Zánnu yuu zẹẹmẹdo whẹgbledomẹ to whẹdọhọsa Lomu tọn lẹ mẹ, to whenuena zánnu wewe zẹẹmẹdo tundote. Nina “zánnu wewe de” hlan Klistiani yiamisisadode he gbawhàn lẹ dohia dọ Jesu pọ́n yé hlan taidi homẹvọnọ, he wé ṣeke bo mẹ́n. To whenuena e yindọ Lomunu lẹ sọ nọ yí zánnu zan taidi tike nado yì nujijọ titengbe lẹ tẹnmẹ, “zánnu wewe” lọ sọgan nọtena otẹn de nina mẹyiamisisadode lẹ to olọn mẹ to alọwle Lẹngbọvu lọ tọn whenu. (Osọhia 19:7-9) Kunnudenu dohia dọ “oyín yọyọ” lọ nọtena lẹblanulọkẹyi lọ nado yin kinkọndopọ hẹ Jesu taidi whédutọgbẹ́ lẹ to Ahọluduta olọn tọn mẹ. Lehe ehe lẹpo nọ na tuli mẹyiamisisadode lẹ po gbẹdohẹmẹtọ yetọn he tindo todido gbẹninọ to paladisi aigba ji tọn mẹ lẹ po to sinsẹ̀nzọn Jehovah tọn mẹ do sọ!
24. Teninọ tẹwẹ mí dona ze gando atẹṣiṣi go?
24 Mí dona flin dọ atẹṣitọ lẹ ze agun Pagamu tọn do owù mẹ. Eyin ninọmẹ mọnkọtọn to dagbemẹninọ gbigbọmẹ agun mítọn tọn zedo owù mẹ, mì gbọ mí ni gbẹ́ atẹṣiṣi dai gbidigbidi bo to zọnlinzin to nugbo lọ mẹ zọnmii. (Johanu 8:32, 44; 3 Johanu 4) Na mẹplọntọ lalonọ lẹ kavi mẹhe to awujona atẹṣiṣi lẹ sọgan bẹpla agun lọ blebu wutu, mí dona nọavunte gligli sọta atẹṣiṣi, bo ma dike nuyiwadomẹji ylankan ni glọnalina mí sọn tonusisena nugbo lọ mẹ gbede blo.—Galatianu lẹ 5:7-12; 2 Johanu 8-11.
25. Owẹ̀n Klisti tọn hlan agun tẹlẹ wẹ na yin hodọdeji to hosọ he bọdego mẹ?
25 Mí ko gbadopọnna nuhe Jesu Klisti pagigona lọ dọna atọ̀n to agun ṣinawe Asia Pẹvi tọn lẹ mẹ. Hogbe pipà po ayinamẹ tọn po he hẹnmẹ lẹnnupọn nankọtọn lẹ die! Ṣigba, e sọ tindo nususu nado dọ na agun ẹnẹ he pò lẹ to anademẹ gbigbọ wiwe tọn glọ. Owẹ̀n ehelẹ, heyin didohlan Tiatila, Sadi, Filadẹlfia, po Laodikea po, na yin hodọdeji to hosọ he bọdego mẹ.
Etẹwẹ Na Yin Gblọndo Towe?
• Naegbọn mí dona na ayidonugo hlan nuhe Klisti dọna agun lẹ?
• Nawẹ mí sọgan gọalọ nado vọ́ owanyi tintan agun de tọn hẹn jẹ yọyọ gbọn?
• Naegbọn mí sọgan dọ dọ Klistiani he jẹhẹ́n to Smana hohowhenu tọn mẹ lẹ yin adọkunnọ na nugbo tọn?
• To nulinlẹnpọndo ninọmẹ agun Pagamu tọn ji mẹ, nawẹ mí dona nọ pọ́n linlẹn atẹṣitọ lẹ tọn hlan gbọn?
[Yẹdide otò tọn to weda 10]
(Nado mọ yẹdide lọ ganji, pọ́n zinjẹgbonu lọ mẹ)
GRÈCE
ASIA PẸVI
Efesu
Smana
Pagamu
Tiatila
Sadi
Filadẹlfia
Laodikea
[Yẹdide to weda 12]
“Gbẹtọ susugege” lọ na duvivi paladisi aigba ji tọn
[Yẹdide to weda 13]
Klistiani heyin homẹkẹndo lẹ ko gbawhàn aihọn tọn