Hùnwhẹ He Jiwheyẹwhe Gbẹwanna Lẹ

 1. Gbẹtọ nankọ lẹ wẹ Jehovah nọ dọ̀n wá ede dè, podọ naegbọn yé dona gbọṣi nukle to gbigbọ-liho?

JESU dọmọ: ‘Sinsẹ̀n-basitọ nugbonọ lẹ na sẹ̀n Otọ́ to gbigbọ po nugbo po mẹ: na nugbo mẹmọnkọ wẹ Otọ́ to dindin nado yin sinsẹ̀n-basitọ etọn lẹ.’ (Johanu 4:23) Eyin Jehovah mọ omẹ mọnkọtọn lẹ—dile e mọ we do—e nọ dọ̀n yé wá ede po Visunnu etọn po dè. (Johanu 6:44) Lẹblanulọkẹyi nankọ die! Nalete, mẹhe yiwanna nugbo Biblu tọn lẹ dona zindonukọn nado “nọ dindona nuhe yin alọkẹyi hlan Oklunọ,” na Satani wẹ mẹklọtọ daho hugan lọ.—Efesunu lẹ 5:10; Osọhia 12:9.

 2. Basi zẹẹmẹ nukun he Jehovah nọ yí do pọ́n mẹhe nọ tẹnpọn nado hẹn sinsẹ̀n nugbo flu po sinsẹ̀n lalo po lẹ tọn.

² Lẹnnupọndo nuhe jọ sẹpọ Osó Sinai tọn ji to whenuena Islaelivi lẹ biọ to Aalọn si nado basi yẹwhe de na yé. Aalọn joawuna obiọ yetọn bo basi oyìnvu sika tọn de bo dọ dọ e nọtena Jehovah. “Hùnwhẹ de na tin to osọ hlan OKLUNỌ lọ,” wẹ e dọ. Be Jehovah kẹalọyi aliho he mẹ sinsẹ̀n nugbo yin hinhẹnflu po sinsẹ̀n lalo po te ehe wẹ ya? Lala. E hù boṣiọ-sẹ̀ntọ fọtọ́n donù atọ̀n na ehe wutu. (Eksọdusi 32:1-6, 10, 28) Etẹwẹ mí plọn sọn ehe mẹ? Eyin mí jlo na gbọṣi owanyi Jiwheyẹwhe tọn mẹ, mí ma dona “doalọ onú mawé de go” bo yí zohunhun do basi hihọ́na nugbo lọ sọn nudepope he sọgan hẹn ẹn flu si.—Isaia 52:11; Ezekiẹli 44:23; Galatianu lẹ 5:9.

 3, 4. Naegbọn mí dona lẹnnupọndo nunọwhinnusẹ́n Biblu tọn lẹ ji to whenuena mí to dogbapọnna aṣa po hùnwhẹ he gbayipe lẹ po?

³ E blawu dọ to okú apọsteli he glọnalina atẹṣiṣi lẹ tọn godo, mẹhe ylọ yede dọ Klistiani he ma tindo owanyi na nugbo lọ lẹ jẹ awuwlena aṣa, hùnwhẹ, po whedudu-zan kosi lẹ tọn po ji bo ylọ yé dọ hùnwhẹ Klistiani tọn. (2 Tẹsalonikanu lẹ 2:7, 10) Dile hiẹ to dogbapọnna delẹ to hùnwhẹ ehelẹ mẹ, a na doayi e go dọ yé ma nọ do gbigbọ Jiwheyẹwhe tọn hia, ṣigba gbigbọ aihọn tọn. To paa mẹ, hùnwhẹ aihọn tọn lẹ tindo nudopolọ to kọndopọ mẹ: Yé nọ fọ́n ojlo agbasalan tọn lẹ dote, bosọ nọ nọgodona sinsẹ̀n-nuplọnmẹ lalo po afinyọnnuwiwa po—yèdọ ohia “Babilọni Daho” lọ tọn lẹ.a (Osọhia 18:2-4, 23) Sọ flindọ Jehovah mọ nuyiwa hiọawu sinsẹ̀n kosi tọn lẹ tọn tlọlọ, yèdọ fie suhugan aṣa he gbayipe lẹ tọn wá sọn. Matin ayihaawe, e gbẹwanna hùnwhẹ mọnkọtọn lẹ etlẹ yin to egbehe. Be e ma yin nukun dopolọ wẹ mílọsu dona yí do pọ́n yé ya?—2 Johanu 6, 7.

⁴ Taidi Klistiani nugbo lẹ, mí yọnẹn dọ Jehovah gbẹwanna hùnwhẹ delẹ. Podọ mí dona magbe gligli to ahun mítọn mẹ ma nado tindo mahẹ depope to yé mẹ. Dogbigbapọnna nuhewutu Jehovah gbẹwanna hùnwhẹ mọnkọtọn lẹ na hẹn gbemima mítọn lodo nado dapana nudepope he sọgan glọnalina mí ma nado gbọṣi owanyi Jiwheyẹwhe tọn mẹ.

 5. Naegbọn mí sọgan kudeji dọ Jesu ma yin jiji to 25 décembre?

⁵ Biblu ma donù hùnwhẹ jijizan Jesu tọn go. Na nugbo tọn, mí ma yọ́n azán he gbè e yin jiji te pẹpẹ gba. Ṣigba e họnwun dọ e ma yin jiji to 25 décembre he yin osun avivọ-whenu tọn to awà enẹ ji.b Whẹwhinwhẹ́n dopo wẹ yindọ Luku basi kandai dọ to whenuena Jesu yin jiji, ‘lẹngbọhọtọ lẹ tin to danji’ bo to lẹngbọ yetọn lẹ yìn. (Luku 2:8-11) To vivọnu décembre tọn, jikun fifá po osin-agó po nọ ja to Bẹtlẹhẹm, enẹwutu lẹngbọ lẹ nọ yin bibẹdo apó mẹ podọ lẹngbọhọtọ lẹ ma na ko to lẹngbọ lẹ yìn “to danji . . . to zánmẹ” to ojlẹ owhe tọn enẹ mẹ. Humọ, Josẹfu po Malia po yì Bẹtlẹhẹm na Sesali Augusti degbè dọ gbẹtọ lẹpo ni yin hihia wutu. (Luku 2:1-7) E na vẹawu taun dọ Sesali ni degbena akọta he ma yiwanna gandudu Lomu tọn nado zingbejizọnlin yì tòdaho tọgbo yetọn lẹ tọn mẹ to ojlẹ he nọ fá hugan to whenẹnu mẹ.

 6, 7. (a) Fie wẹ aṣa Noẹli tọn susu wá sọn? (b) Vogbingbọn tẹwẹ tin to nunamẹ ojlẹ Noẹli whenu tọn lẹ po nunamẹ Klistiani tọn po ṣẹnṣẹn?

⁶ Bẹjẹeji Noẹli tọn ma yin mimọ to Owe-wiwe mẹ, kakatimọ to hùnwhẹ kosi tọn hohowhenu tọn lẹ mẹ, taidi Saturnales Lomu tọn, yèdọ hùnwhẹ he yin kinklandowiwe na Saturne, he yin yẹwhe glelilẹ tọn. Mọdopolọ, sọgbe hẹ ojlẹ hihia mẹhe nọ sẹ̀n yẹwhe Mithra tọn lẹ, yé nọ dù 25 décembre taidi “jijizan owhè he ma sọgan yin dududeji tọn. . . . Noẹli yin didoai to ojlẹ he mẹ sinsẹ̀n-bibasi hlan owhè gbayipe taun te to Lomu,” to nudi owhe kanweko donu atọ̀n to okú Klisti tọn godo.—New Catholic Encyclopedia.

⁷ To hùnwhẹ yetọn lẹ whenu, kosi lẹ nọ nanú yedelẹ bo nọ dù agọ́—yèdọ aṣa he gbẹ́ nọ yin mimọ to hùnwhẹ Noẹli tọn mẹ. Ṣigba, dile etlẹ yindọ gbẹtọ lẹ nọ nanú yedelẹ to egbehe, suhugan nunamẹ ojlẹ Noẹli whenu tọn lẹ ma nọ yin po gbigbọ 2 Kọlintinu lẹ 9:7 tọn po, he dọmọ: “Omẹ dopodopo dile e lẹn to ayiha etọn mẹ do, mọ wẹ mì ni gbọ e ni na do; e yin po hùnhlún po blo, kavi huhlọn do hẹnmẹ basi tọn blo: na Jiwheyẹwhe yiwanna nunamẹtọ homẹhunhunnọ.” Owanyi wẹ nọ whàn Klistiani nugbo lẹ nado nanumẹ, yé ma nọ de azán tangan de dovo nado nanumẹ gba, podọ yé ma nọ donukun nunina de to kọlilẹ mẹ. (Luku 14:12-14; Owalọ lẹ 20:35) Humọ, homẹ yetọn nọ hùn taun dọ yé vò sọn apọ̀ hùnwhẹ Noẹli whenu tọn lẹ po ahọ́ daho he mẹsusu nọ dù to ojlẹ whedudu tọn enẹ mẹ po si.—Matiu 11:28-30; Johanu 8:32.

 8. Be sunwhlẹvupọntọ lẹ basi nunina jijizan tọn lẹ na Jesu wẹ ya? Basi zẹẹmẹ.

⁸ Ṣigba mẹdelẹ sọgan dọnnu dọ, be sunwhlẹvupọntọ lẹ ma basi nunina jijizan tọn lẹ na Jesu ya? Lala. Nunamẹ yetọn yin dohia sisi tọn de na omẹ nukundeji de poun wẹ, yèdọ aṣa he gbayipe to ojlẹ Biblu tọn lẹ mẹ. (1 Ahọlu lẹ 10:1, 2, 10, 13; Matiu 2:2, 11) Na nugbo tọn, e ma tlẹ yin ozán he mẹ Jesu yin jiji te wẹ yé wá. Jesu ma pò to viyẹyẹ yin to kanlinpó mẹ to whenẹnu gba, ṣigba e ko tindo osun susu bo to ohọ̀ de mẹ.

 9. Etẹwẹ jọ to hùnwhẹ jijizan he go Biblu donù lẹ tọn whenu?

⁹ Dile etlẹ yindọ nujijọ ayajẹ daho tọn wẹ e nọ yin to whenuena viyẹyẹ de yin jiji, Biblu ma donù hùnwhẹ jijizan devizọnwatọ Jiwheyẹwhe tọn de tọn go gba. (Psalm 127:3) Be jiwinwọn de wẹ ehe yin ya? Lala, na hùnwhẹ jijizan omẹ awe tọn yin nùdego—yèdọ Falo Egipti tọn po Hẹlodi Antipa po tọn. (Gẹnẹsisi 40:20-22; Malku 6:21-29) Ṣigba, awe lẹpo wẹ yin didohia taidi nujijọ ylankan—titengbe godo tọn lọ, whenue ota Johanu Baptizitọ tọn yin gbigbò.

10, 11. Nukun tẹwẹ Klistiani fliflimẹ tọn lẹ yí do pọ́n hùnwhẹ jijizan tọn lẹ, podọ etẹwutu?

¹⁰ Dile otanwe aihọn tọn de dọ do, “Klistiani fliflimẹ tọn lẹ . . . nọ pọ́n hùnwhẹ jijizan tọn bibasi hlan taidi aṣa kosi tọn de.” (The World Book Encyclopedia) Di dohia, Glẹkinu hohowhenu tọn lẹ yise dọ gbigbọ de nọ wá fie mẹdopodopo to yinyin jiji te bo nọ basi hihọ́na mẹlọ to gbẹzan etọn blebu mẹ. Gbigbọ enẹ “tindo haṣinṣan dabla de hẹ yẹwhe lọ he sin jijizan-gbè mẹlọ yin jiji te,” wẹ owe lọ Aṣa Jijizan Tọn Lẹ (Glẹnsigbe) dọ. Sọn ojlẹ dindẹn die, jijizan ko tindo kanṣiṣa pẹkipẹki hẹ sunwhlẹvu pinpọn po afinyọnnuwiwa ojlẹ he mẹ mẹdopodopo yin jiji te tọn po.

¹¹ Gbọnvona dọ devizọnwatọ Jiwheyẹwhe tọn hohowhenu tọn lẹ gbẹ́ aṣa jijizan tọn lẹ dai na adọ̀ etọn wá sọn kosi po afinyọnnuwiwa po mẹ wutu, yé sọ jẹagọdo e na nujinọtedo walọ dagbe tọn yetọn lẹ wutu. Naegbọn mí do dọ mọ? Omẹ ehelẹ yin gbẹtọ whiwhẹnọ, jlẹkajinọ he ma ylọ azán he ji yé yin jiji te dọ nujọnu sọmọ kaka bo na basi hùnwhẹ etọn.c (Mika 6:8; Luku 9:48) Kakatimọ, yé nọ pagigona Jehovah bo nọ dopẹna ẹn na nunina họakuẹ ogbẹ̀ tọn he e na yé.d—Psalm 8:3, 4; 36:9; Osọhia 4:11.

12. Nawẹ okúzán mítọn pọnte hú jijizan mítọn gbọn?

¹² Mẹhe hẹn nugbonọ-yinyin yetọn go kakajẹ okú lẹ tin to oflin Jiwheyẹwhe tọn mẹ, podọ ayihaawe depope ma tin dọ yé na gọwá nọgbẹ̀ to sọgodo. (Job 14:14, 15) Yẹwhehodọtọ 7:1 dọmọ: “Oyín dagbe yọnhu nusisá he dewán akuẹgegenu tọn; okúzán hú gbeegbe yè ji omẹ.” “Oyín” mítọn wẹ kandai dagbe he mí ko wleawuna gbọn sinsẹ̀nzọnwiwa po nugbonọ-yinyin po hlan Jiwheyẹwhe dali. E jẹna ayidego dọ hùnwhẹ dopo akàn he Klistiani lẹ yin gbedena nado nọ basi wẹ okú Jesu tọn, yèdọ mẹhe “oyín” dagbe hugan etọn hùn ali whlẹngán tọn dote na mí—e ma yin hùnwhẹ jijizan etọn tọn gba.—Luku 22:17-20; Heblu lẹ 1:3, 4.

13, 14. Etẹwẹ yin adọ̀ aṣa Paaki he gbayipe tọn lẹ?

¹³ Sinsẹ̀n lalo wẹ yin adọ̀ Paaki tọn dile etlẹ yindọ e yin yiylọdọ hùnwhẹ fọnsọnku Klisti tọn. Hogbe lọ Paaki na ede tindo kanṣiṣa hẹ Eastre, yèdọ yẹwhe-yọnnu wunkinkẹn po amakikọ po tọn Glẹnsinu hohowhenu tọn lẹ tọn. Podọ nawẹ azìn po azui po wá tindo kanṣiṣa hẹ Paaki gbọn? Otanwe aihọn tọn de dọ dọ azìn “nọ yin pinpọnhlan gbayipe taidi ohia gbẹzan yọyọ po fọnsọnku po tọn,” to whenuena azui ko yin yiyizan taidi ohia vijiji tọn sọn ojlẹ dindẹn die. (Encyclopædia Britannica) Enẹwutu, Paaki yin hùnwhẹ vijiji tọn he wá yin yiylọ to godo mẹ dọ hùnwhẹ fọnsọnku Klisti tọn.e

¹⁴ Be Jehovah na kẹalọyi dọ hùnwhẹ gblezọn vijiji tọn ni yin yiyizan nado basi hùnwhẹ oflin fọnsọnku Visunnu etọn tọn wẹ ya? Gbede pọ́n! (2 Kọlintinu lẹ 6:17, 18) Na nugbo tọn, Owe-wiwe ma tlẹ degbè whẹ́ kavi yigbe dọ hùnwhẹ fọnsọnku Jesu tọn ni nọ yin bibasi gba. Enẹwutu mọwiwà to oyẹ̀ hùnwhẹ Paaki tọn glọ na do nugbonọ-mayin mlẹnmlẹn hia.

15. Fie wẹ hùnwhẹ Toussaint tọn wá sọn?

¹⁵ Fie wẹ hùnwhẹ Toussaint tọn wá sọn? To fidelẹ, hùnwhẹ ehe sọ nọ yin yiylọdọ Halloween. Hùnwhẹ lọ nọ yin bibasi to whèjai Toussaint pò osọ tọn, to ehe whenu kuvitọ, nubode, po aṣọ́dido he hẹnmẹ jọsi devo lẹ po nọ gbayipe te. Omẹ Grande-Bretagne po Irlande hohowhenu tọn lẹ po wẹ yin dowatọ hùnwhẹ ehe tọn. To ojlẹ he mẹ osun nọ dì pete sẹpọ 1^er novembre, yé nọ basi hùnwhẹ Samhain tọn, he zẹẹmẹdo “Vivọnu Alunlun tọn.” Yé yise dọ to hùnwhẹ Samhain tọn whenu, nuhe klan gbẹtọvi lẹ dovo na lẹdo gbigbọ tọn lẹ nọ yin didesẹ bọ gbigbọ dagbe po ylankan lẹ po nọ to dindanpe gbọn aigba ji. Linlẹn lọ wẹ yindọ alindọn oṣiọ lẹ tọn nọ lẹkọwa owhé yetọn lẹ gbè bọ hẹnnumẹ lẹ dona bẹ núdùdù po ahàn po tọ́n na jonọ yetọn he yin kuvitọ lẹ nado sọgan miọnhomẹna yé. Enẹwutu, hùnwhẹ Toussaint tọn he bẹ núdùdù bibẹ tọ́n po dẹ̀hiho na oṣiọ lẹ po hẹn yin aṣa kosi tọn.

16, 17. (a) Naegbọn Klistiani he to tito basi nado wlealọ lẹ dona gbadopọnna aṣa alọwle lẹdo he mẹ yé te tọn lẹ po nunọwhinnusẹ́n Biblu tọn lẹ po? (b) Gando aṣa lẹ taidi lẹsi kavi onú mọnkọtọn devo lẹ vúnvúnvún do jẹhọn mẹ go, etẹ ji wẹ Klistiani lẹ dona lẹnnupọndo?

¹⁶ To madẹnmẹ, “ogbè asisunọ po asiyọyọ po tọn yè ma to na sè to [Babilọni Daho] mẹ gbede ba.” (Osọhia 18:23) Etẹwutu? Whẹwhinwhẹ́n dopo wẹ yindọ nuyiwa afinyọnnuwiwa tọn etọn lẹ sọgan hẹn alọwle flu sọn gbeegbe alọwle lọ yin bibasi.—Malku 10:6-9.

¹⁷ Aṣa otò dopodopo tọn gbọnvo. Aṣa delẹ he sọgan taidi nuhe ma ylan sọmọ na ko wá sọn aṣa Babilọninu lẹ tọn mẹ, ehe gbẹtọ lẹ lẹndọ e na hẹn ‘tadagbe’ wá na alọwlemẹ yọyọ lọ lẹ kavi jonọ yetọn lẹ. (Isaia 65:11, NW ) Dopo to aṣa lọ lẹ mẹ wẹ nado vúnvún lẹsi kavi onú mọnkọtọn devo lẹ do jẹhọn mẹ. Adọ̀ aṣa ehe tọn sọgan ko wá sọn linlẹn lọ mẹ dọ núdùdù nọ miọnhomẹna gbigbọ ylankan lẹ bo nọ glọnalina yé ma nado hẹn awugble wá na asisunọ po asiyọyọ lọ po. Humọ, lẹsi ko tindo kanṣiṣa afinyọnnuwiwa tọn hẹ vijiji, ayajẹ, po gbẹ̀gaa po sọn ojlẹ dindẹn die. E họnwun dọ mẹhe jlo na gbọṣi owanyi Jiwheyẹwhe tọn mẹ lẹpo dona dapana aṣa gblezọn mọnkọtọn lẹ.—2 Kọlintinu lẹ 6:14-18.

18. Nunọwhinnusẹ́n Biblu tọn tẹlẹ wẹ dona deanana mẹhe jlo na wlealọ lẹ po mẹhe yin oylọ-basina wá otẹn lọ mẹ lẹ po?

¹⁸ Mọdopolọ, devizọnwatọ Jehovah tọn lẹ nọ dapana aṣa aihọn tọn lẹ he sọgan de yẹyi sọn alọwle Klistiani tọn po jonọyiyi alọwle tọn po go kavi dehe sọgan dotukla ayihadawhẹnamẹnu mẹdevo lẹ tọn. Di apajlẹ, yé nọ dapana hodidọ he bẹ hogbe ylankan kavi gblewa tọn lẹ hẹn bosọ nọ dapana aslan-agbàagba kavi hodidọ he sọgan dowinyan alọwlemẹ yọyọ lọ lẹ po mẹdevo lẹ po. (Howhinwhẹn lẹ 26:18, 19; Luku 6:31; 10:27) Yé sọ nọ dapana jonọyiyi alọwle tọn he zẹ̀pá bo nọ do “nutindo gbẹ̀mẹ tọn mẹtọn jijlá” hia, kakati nado nọ̀ jlẹkaji. (1 Johanu 2:16, NW ) Eyin a to tito basi nado wlealọ, ma wọn gbede blo dọ Jehovah jlo dọ azán vonọtaun towe enẹ ni yin azán he a na nọ flin po ayajẹ po, e ma yin po lewuwu po.f

19, 20. Etẹwẹ alọnuwe aihọn tọn de dọ gando fie aṣa kọfo de hihò do devo go tọn wá sọn go, podọ naegbọn Klistiani lẹ ma nọ hodo aṣa ehe?

¹⁹ Aṣa lọ nado hò kọfo ahàn tọn de do devo go gbayipe to hùnwhẹ alọwle tọn lẹ po pipli pọmẹ tọn devo lẹ po tẹnmẹ. Alọnuwe 1995 tọn he yin Guide international des alcools et des cultures (Glẹnsigbe) dọmọ: “Aṣa kọfo ahàn tọn de hihò do devo go . . . sọgan ko yin ohia oyẹsu dide hohowhenu tọn de tọn to ehe mẹ onú wiwe de nọ yin sinsọ̀n hlan yẹwhe lẹ . . . nado basi obiọ de, yèdọ odẹ̀ he nọ yin bibladopọ po hogbe delẹ po taidi ‘nọgbẹ̀ dẹn!’ kavi ‘nọ̀ gángán!’ ”

²⁰ Na nugbo tọn, mẹsusu sọgan nọma lẹndọ aṣa ehe yin nuyiwa sinsẹ̀n tọn kavi nuhe tindo kanṣiṣa hẹ otangblo. Ṣogan, aṣa lọ nado dlẹn kọfo ahàn tọn daga sọgan yin pinpọnhlan taidi dona de bibiọ sọn “olọn”—yèdọ huhlọn he hugan jọwamọ tọn de dè—to aliho he ma sọgbe hẹ anademẹ Owe-wiwe tọn de mẹ.—Johanu 14:6; 16:23.g

21. Eyin aṣa he gbayipe delẹ ma tlẹ tindo kanṣiṣa hẹ sinsẹ̀n, naegbọn Klistiani lẹ dona dapana yé, podọ etẹwutu?

²¹ To nulinlẹnpọndo lehe nujinọtedo aihọn ehe tọn to doyi po awuyiya po do ji—yèdọ gbigbọ de he Babilọni Daho lọ nọ nọgodona tlọlọ kavi to aliho he ma yin tlọlọ mẹ—otò delẹ nọ nọgodona hùnwhẹ whemẹwhemẹ tọn delẹ to akuẹzinzan-liho he nọ ze wedudu gblewa tọn donukọnnamẹ kavi na tuli aṣa zanhẹmẹ sunnu po sunnu po tọn gọna zanhẹmẹ yọnnu po yọnnu po tọn lẹ. Be nuhe sọgbe wẹ e na yin dọ ‘mẹhe yiwanna Jehovah’ ni yì hùnwhẹ mọnkọtọn tẹnmẹ kavi tlẹ pọ́n ẹn ya? Be mẹhe wàmọ na dohia dọ ewọ gbẹwanna oylan nugbonugbo ya? (Psalm 1:1, 2; 97:10) Lehe e na yọ́n hugan nado hodo apajlẹ psalm-kàntọ lọ tọn he hodẹ̀ dọmọ: “De nukun ṣie sọn ovọ́ pinpọn go” do sọ!—Psalm 119:37.

22. Whetẹnu wẹ Klistiani de sọgan basi dide sọgbe hẹ ayihadawhẹnamẹnu etọn vlavo nado tindo mahẹ to hùnwhẹ de mẹ kavi lala?

²² To whedudu-zan lẹ ji, Klistiani de dona tin to aṣeji ma nado yinuwa to aliho de mẹ he na hẹn mẹdevo lẹ tindo linlẹn lọ dọ ewọ lọsu to mahẹ tindo to hùnwhẹ lọ mẹ. Apọsteli Paulu wlan dọmọ: “Eyin mì to dùdù, kavi eyin mì to nùnù, kavi nudepope mì to wiwà, mì nọ wà popo hlan gigo Jiwheyẹwhe tọn.” (1 Kọlintinu lẹ 10:31; pọ́n apotin lọ “Nudide Nuyọnẹn Tọn lẹ Bibasi.”) To alọ devo mẹ, eyin e họnwun dọ aṣa kavi hùnwhẹ de ma tindo kanṣiṣa depope hẹ sinsẹ̀n lalo kavi tonudidọ bo masọ gbà nunọwhinnusẹ́n Biblu tọn depope, to whelọnu lo Klistiani dopodopo sọgan basi dide vlavo nado tindo mahẹ to e mẹ kavi lala. To ojlẹ dopolọ mẹ, e dona hò numọtolanmẹ mẹdevo lẹ tọn pọ́n ma nado hẹn yé dahli.

23, 24. Nawẹ mí sọgan na kunnudide dagbe gando nujinọtedo dodo Jehovah tọn lẹ go gbọn?

²³ Onú tintan he mẹsusu nọ lẹn gando azán hùnwhẹ he gbayipe delẹ tọn go wẹ yindọ yé yin dotẹnmẹ hundote de na hẹnnumẹ po họntọn lẹ po nado pli dopọ. Gbọnmọ dali, eyin mẹde gbọn nuṣiwa dali lẹndọ pọndohlan sinai do Owe-wiwe ji mítọn ma sọgbe kavi yin hẹngogo tọn, mí sọgan gbọn homẹdagbe dali basi zẹẹmẹ dọ Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ nọ yọ́n pinpẹn pipli pọmẹ tọn hẹnnumẹ po họntọn lẹ po tọn he jlọmẹdote lẹ. (Howhinwhẹn lẹ 11:25; Yẹwhehodọtọ 3:12, 13; 2 Kọlintinu lẹ 9:7) Mí nọ duvivi gbẹdido mẹyiwanna mítọn lẹ tọn to whepoponu, ṣigba na mí yiwanna Jiwheyẹwhe po nujinọtedo dodo tọn etọn lẹ po wutu, mí ma jlo na hẹn ojlẹ ayajẹ tọn mọnkọtọn lẹ flu po aṣa he e gbẹwanna lẹ po.—Pọ́n apotin lọ “Sinsẹ̀n-Bibasi Nugbo Nọ Hẹn Ayajẹ He Klohugan Wá,” to weda 156.

²⁴ Kunnudetọ delẹ ko tindo kọdetọn dagbe to nuagokun delẹ mimá hẹ gbẹtọ ahundoponọ he kanhose yé lẹ sọn weta 16 owe Etẹwẹ Biblu Plọn Mí Taun?h tọn mẹ. Ṣigba, flindọ yanwle mítọn wẹ nado biọ ahun gbẹtọ lẹ tọn mẹ, e ma yin nado dọnnu gba. Enẹwutu nọ do sisi po homẹfa po hia, bosọ ‘gbọ hogbe towe lẹ ni tin po ojọmiọn po to whepoponu, ehe ojẹ̀ pé.’—Kọlọsinu lẹ 4:6.

25, 26. Nawẹ mẹjitọ lẹ sọgan gọalọna ovi yetọn lẹ nado lodo to yise mẹ bo yiwanna Jehovah dogọ gbọn?

²⁵ Taidi devizọnwatọ Jehovah tọn lẹ, mímẹpo wẹ ko yin pinplọn ganji. Mí yọ́n nuhewutu mí do yí onú delẹ sè bosọ nọ wà yé po nuhewutu mí nọ dapana onú devo lẹ po. (Heblu lẹ 5:14) Enẹwutu mẹjitọ lẹ emi, mì plọn ovi mìtọn lẹ nado nọ lẹnnupọndo nunọwhinnusẹ́n Biblu tọn lẹ ji. Gbọn mọwiwà dali, mì na hẹn yise yetọn lodo, mì na gọalọna yé nado nọ na gblọndo sinai do Owe-wiwe ji mẹhe dindona nuyise yetọn lẹ, podọ mì na hẹn yé deji dọ Jehovah yiwanna yé.—Isaia 48:17, 18; 1 Pita 3:15.

²⁶ Gbọnvona dọ mẹhe nọ sẹ̀n Jiwheyẹwhe “to gbigbọ mẹ podọ to nugbo mẹ” lẹpo nọ dapana hùnwhẹ he ma sọgbe hẹ Owe-wiwe lẹ, yé sọ nọ dovivẹnu nado yin nugbonọ to adà gbẹzan tọn yetọn lẹpo mẹ. To egbehe, mẹsusu nọ pọ́n nugbodidọ hlan taidi nuhe ko ṣá. Ṣigba dile mí na mọ do to weta he bọdego mẹ, aliho Jiwheyẹwhe tọn lẹ wẹ nọ yin dagbe hugan lọ to whepoponu.