“Pọ́n! Afanumẹ Yọnnu Jehovah Tọn!”

1, 2. (a) Nawẹ jonọ de dọnudo Malia gbọn? (b) Nudide tẹwẹ Malia dona basi, podọ nawẹ ehe na diọ gbẹzan etọn gbọn?

MALIA jlọkọ̀ bo to jonọ lọ pọ́n po nupaṣamẹ po to whenue jonọ lọ biọ họmẹ. Jonọ lọ ma tlẹ kàn otọ́ kavi onọ̀ etọn sè. Ewọ gbé wẹ e tọ́n! E họnwun na Malia dọ jonọ lọ ma wá sọn Nazalẹti. Gbẹtọ lẹ nọ yawu doayi jonọ lẹ go to tòpẹvi etọn nkọ lẹ mẹ. Mẹdepope he mọ dawe ehe na yọnẹn dọ jonọ wẹ. Jonọ ehe dọnudo Malia to aliho he e ma jẹakọ hẹ de mẹ dọmọ: “Kúdo lewhenu, hiẹ he nukundagbe daho yin didohia, Jehovah tin hẹ we.”—Hia Luku 1:26-28.

² Lehe Biblu jẹ zẹẹmẹ basina mí ji gando Malia, viyọnnu Heli tọn go do niyẹn, mẹhe nọ nọ̀ tòpẹvi Nazalẹti tọn mẹ to Galili. Kandai Biblu tọn he gando Malia go bẹjẹeji sọn whenue e pannukọn nudide sinsinyẹn de to gbẹzan etọn mẹ. E ko dopà nado wlealọ hẹ Josẹfu whlẹpatọ lọ, yèdọ sunnu wamọnọ de he tindo yise he lodo to Jiwheyẹwhe mẹ. Enẹwutu, Malia sọgan ko yọ́n gbẹzan he nkọ ewọ na zan, enẹ wẹ yindọ e na zan gbẹzan jlẹkaji tọn bo na nọgodona Josẹfu asu etọn nado penukundo whẹndo yetọn go. Ṣigba to ajiji mẹ, e wá mọ jonọ ehe to nukọn ede tọn, mẹhe wá nado dowẹn azọ́ndenamẹ de tọn na ẹn sọn Jiwheyẹwhe etọn dè, yèdọ azọngban de he na diọ gbẹzan etọn.

3, 4. Eyin mí na yọ́n Malia ganji, etẹ ji wẹ mí ma dona ze ayiha do, podọ etẹwẹ mí dona na ayidonugo?

³ E nọ paṣa mẹsusu dọ Biblu ma dọ nususu na mí gando Malia go. Onú vude poun wẹ e dọ gando lehe ewọ yin pinpọn e go whẹ́n do po gbẹtọ-yinyin etọn po go, podọ e ma tlẹ dọ nudepope gando awusọhia etọn go. Etomọṣo, mí sọgan plọn nususu sọn nuhe Ohó Jiwheyẹwhe tọn dọ gando ewọ go mẹ.

⁴ Eyin mí na yọ́n Malia ganji, mí dona mọnú zẹ̀ nuhe sinsẹ̀n voovo lẹ nọ plọnmẹ gando ewọ go lẹ go. Enẹwutu, mì gbọ mí ni de ayiha mítọn sọn yẹdide Malia tọn wunmẹ voovo lẹ ji. Mí nisọ de ayiha mítọn sọn sinsẹ̀n-nuplọnmẹ gigẹdẹ he nọ ze yọnnu whiwhẹnọ ehe daga taidi “Onọ̀ Jiwheyẹwhe tọn” podọ “Ahọsi Olọn tọn” lẹ ji. Kakatimọ, mì gbọ mí ni ze ayidonugo do nuhe Biblu dehia mí gando ewọ go lẹ ji. Biblu na mí nukunnumọjẹnumẹ gigọ́ gando yise etọn po lehe mí sọgan hodo apajlẹ etọn do po go.

 5. (a) Etẹwẹ mí sọgan plọn sọn lehe Malia yinuwa gando nudọdomẹ Gabliẹli tọn go do mẹ? (b) Onú titengbe tẹwẹ mí sọgan plọn sọn apajlẹ Malia tọn mẹ?

⁵ Jonọ he wá dla Malia pọ́n lọ ma yin gbẹtọvi de poun gba. Angẹli Gabliẹli wẹ. To whenue e ylọ Malia dọ “hiẹ he nukundagbe daho yin didohia,” nudọdomẹ ehe paṣa Malia bọ e “biọ bẹwlu mẹ taun” na ohó etọn lẹ wutu. (Luku 1:29) Mẹnu wẹ do nukundagbe daho hia ẹ? Malia ma to nukundo nado mọ nukundagbe daho sọn gbẹtọvi dè. Ṣigba, nukundagbe Jehovah Jiwheyẹwhe tọn hodọ wẹ angẹli lọ te. Malia nọ jlo nado tindo nukundagbe Jiwheyẹwhe tọn. Etomọṣo, e ma gbọn sakla dali doawagun dọ emi ko tindo nukundagbe Jiwheyẹwhe tọn. Apajlẹ Malia tọn plọn mí dọ mí dona dovivẹnu nado mọ nukundagbe Jiwheyẹwhe tọn bo ma dona nọ gbọn goyiyi dali lẹndọ mí ko tindo e. Jiwheyẹwhe nọ diọnukunsọ saklanọ lẹ, ṣigba e nọ yiwanna whiwhẹnọ lẹ bo nọ gọalọna yé.—Jak. 4:6.

 6. Lẹblanulọkẹyi vonọtaun tẹwẹ angẹli lọ zedonukọnna Malia?

⁶ Malia tindo nuhudo whiwhẹ enẹ tọn, na angẹli lọ ze lẹblanulọkẹyi vonọtaun de donukọnna ẹn. E dọna ẹn dọ ewọ na jivi de he na wá lẹzun omẹ titengbe hugan to gbẹtọvi lẹ mẹ. Angẹli lọ dọmọ: “Jehovah Jiwheyẹwhe na yí ofìn Davidi otọ́ etọn tọn na ẹn, ewọ nasọ duahọlu do owhé Jakọbu tọn ji kakadoi, podọ ahọluduta etọn ma na wá opodo.” (Luku 1:32, 33) Matin ayihaawe, Malia yọ́n opagbe lọ he Jiwheyẹwhe ko do na Davidi sọn nuhe hugan owhe fọtọ́n jẹnukọn, enẹ wẹ yindọ dopo to kúnkan etọn lẹ mẹ na duahọlu kakadoi. (2 Sam. 7:12, 13) Enẹwutu, visunnu etọn wẹ na yin Mẹsia lọ he omẹ Jiwheyẹwhe tọn lẹ ko to nukundo na owhe kanweko susu!

 7. (a) Etẹwẹ kanbiọ Malia tọn dohia gando ede go? (b) Etẹwẹ jọja lẹ sọgan plọn sọn Malia dè to egbehe?

⁷ Humọ, angẹli lọ dọna ẹn dọ visunnu etọn na “yin yiylọdọ Visunnu Gigogán lọ tọn.” Nawẹ gbẹtọvi yọnnu de sọgan ji Visunnu Jiwheyẹwhe tọn gbọn? Na nugbo tọn, nawẹ Malia tlẹ sọgan ji visunnu de gbọn? Ewọ tin to họntọn mẹ hẹ Josẹfu, ṣigba e ma ko wlealọ hẹ ẹ. Malia kàn hójọhó sè angẹli lọ dọmọ: “Nawẹ ehe na jọ gbọn, to whenue yẹn ma ko tindo kọndopọ zanhẹmẹ tọn hẹ sunnu de?” (Luku 1:34) Doayi e go dọ winyan ma hù Malia nado dọ dọ emi gbẹ́ pò to alọji. Kakatimọ, wiwejininọ etọn yin nujọnu taun to nukun etọn mẹ. To egbehe, jọja susu wẹ nọ tindo mahẹ to fẹnnuwiwa zanhẹmẹ tọn mẹ bo nọ yawu ṣàn mẹhe gbẹ́ pò to alọji lẹ kò. E họnwun dọ aihọn lọ ko diọ taun. Ṣigba, Jehovah ma diọ. (Mal. 3:6) Dile e yin do to azán Malia tọn gbè, e nọ yí nukun nujọnu tọn do pọ́n mẹhe nọ tẹdo nujinọtedo walọ dagbe tọn etọn lẹ go lẹ.—Hia Heblu lẹ 13:4.

 8. Dile etlẹ yindọ Malia yin gbẹtọvi mapenọ de, nawẹ e sọgan jivi pipé de gbọn?

⁸ Dile etlẹ yindọ devizọnwatọ nugbonọ Jiwheyẹwhe tọn de wẹ Malia yin, gbẹtọvi mapenọ de wẹ ewọ. To whelọnu lo, nawẹ e sọgan jivi pipé de, yèdọ Visunnu Jiwheyẹwhe tọn gbọn? Angẹli Gabliẹli basi zẹẹmẹ dọmọ: “Gbigbọ wiwe na wá hiẹ ji, bọ huhlọn Gigogán lọ tọn na ṣinyọnyẹ oji we. Podọ na enẹ tọn wutu, ovi he yin jiji lọ na yin yiylọdọ wiwe, Visunnu Jiwheyẹwhe tọn.” (Luku 1:35) Nado yin wiwe zẹẹmẹdo nado yin “madoblọ,” “madodiho” kavi nado yin “kinklandovo.” To paa mẹ, gbẹtọvi lẹ nọ dugu mawé tọn, enẹ wẹ ylando sọn mẹjitọ yetọn lẹ dè. Ṣigba to whẹho ehe mẹ, Jehovah na wà azọ́njiawu vonọtaun de. E na diọtẹnna ogbẹ̀ Visunnu etọn tọn sọn olọn mẹ wá vidọ̀ Malia tọn mẹ, bo na yí huhlọn-yido-wazọ́n kavi gbigbọ wiwe etọn do “ṣinyọnyẹ” Malia ji, nado basi hihọ́na ovi lọ sọn hẹnflu ylando tọn depope si. Be Malia yí opagbe angẹli lọ tọn sè ya? Nawẹ e yinuwa gbọn?

 9. (a) Naegbọn owhẹ̀ mẹhe ma yise dọ Malia sọgan jivi lẹ tọn ma whẹ́n? (b) Aliho tẹ mẹ wẹ angẹli Gabliẹli hẹn yise Malia tọn lodo te?

⁹ Mẹsusu wẹ e vẹawuna kakajẹ sinsẹ̀n-nuplọnmẹtọ Mẹylọhodotọklisti tọn delẹ ji nado yise dọ yọnnu de ni nọ alọji bo jivi. Mahopọnna owe he yé plọn lẹpo, yé gboawupo nado mọnukunnujẹ nugbo bọawu he Gabliẹli dọ ehe mẹ: “To Jiwheyẹwhe dè, nuhe ko yin didọ depope ma na gọ̀n ma yin hinhẹndi.” (Luku 1:37) Malia yí nuhe Gabliẹli dọ lẹ sè, na awhli he tindo yise dolido de wẹ ewọ. Ṣigba, e ma yin nulẹpo wẹ Malia nọ yise. Taidi gbẹtọ nuyọnẹntọ de, Malia tindo nuhudo kunnudenu he ji e na ze yise etọn sinai do tọn. Gabliẹli wleawufo nado na Malia kunnudenu dogọ. E dọhona ẹn gando hẹnnumẹ etọn Elizabẹti go, mẹhe yin wẹnsinọ sọn ojlẹ dindẹn die bo ko poyọnho. Jiwheyẹwhe ko gbọn azọ́njiawu dali hẹn ẹn penugo nado mọhò!

10. Dile etlẹ yindọ lẹblanulọkẹyi de wẹ e yin na Malia nado ji Visunnu Jiwheyẹwhe tọn, naegbọn azọngban ehe ma na bọawuna ẹn?

¹⁰ Todin, etẹwẹ Malia na wà? Azọ́n lọ ko yin didena ẹn podọ kunnudenu ko sọ yin nina ẹn dọ Jiwheyẹwhe na wà nuhe Gabliẹli dọ lẹpo. Dile etlẹ yindọ lẹblanulọkẹyi de wẹ e yin na Malia nado ji Visunnu Jiwheyẹwhe tọn, azọngban ehe ma na bọawuna ẹn. Tintan whẹ́, Malia dona flindọ emi ko dopà alọwle tọn na Josẹfu. Eyin Josẹfu wá mọdọ ewọ to ohò, be e na gbẹ́ jlo nado wlealọ hẹ ẹ ya? Onú devo wẹ yindọ azọ́ndenamẹ lọ lọsu sọgan taidi nuhe sẹhundaga. Ewọ dona hẹn nudida Jiwheyẹwhe tọn he vẹna ẹn hugan do vidọ̀ etọn mẹ, yèdọ Visunnu yiwanna Jiwheyẹwhe tọn titi! E dona penukundo e go to whenue e na yin viyẹyẹ pẹnyẹn-pẹnyẹn de, bo nasọ basi hihọ́na ẹn to aihọn ylankan de mẹ. Azọngban sinsinyẹn de wẹ ehe nugbonugbo!

11, 12. (a) Nawẹ sunnu nugbonọ he tlẹ lodo to yise mẹ delẹ yinuwa gbọn to whenue yé mọ azọ́ndenamẹ sinsinyẹn lẹ yí sọn Jiwheyẹwhe dè? (b) Etẹwẹ Malia dohia gando ede go to gblọndo he e na angẹli Gabliẹli mẹ?

¹¹ Biblu dohia dọ to ojlẹ delẹ mẹ, sunnu nugbonọ he lodo to yise mẹ delẹ tlẹ whleawu nado kẹalọyi azọ́ndenamẹ sinsinyẹn lẹ sọn Jiwheyẹwhe dè. Mose dọ dọ emi ma didẹ́ sọmọ nado sọgan yinuwa taidi hoyidọtọ Jiwheyẹwhe tọn. (Eks. 4:10) Jelemia dọ dọ “yọpọvu” de wẹ emi, bo whè gbau nado didá azọngban he Jiwheyẹwhe dena ẹn. (Jel. 1:6) Podọ Jona họ̀nna azọ́ndenamẹ etọn! (Jona 1:3) Etẹwẹ dogbọn Malia dali?

¹² Etlẹ yin to egbehe, mẹsusu gbẹ́ jẹakọ hẹ hogbe etọn lẹ he do whiwhẹ po tonusise po hia. E dọna Gabliẹli dọmọ: “Pọ́n! Afanumẹ yọnnu Jehovah tọn! Na e ni jọ domọ na mi kẹdẹdi ohó towe.” (Luku 1:38) Afanumẹ yọnnu wẹ yìdo hugan to devi lẹpo mẹ; klunọ etọn wẹ nọ deanana gbẹzan etọn blebu. Numọtolanmẹ he Malia tindo gando Oklunọ etọn Jehovah go niyẹn. E yọnẹn dọ e na basi hihọ́na emi, bosọ yọnẹn dọ ewọ nọ yin nugbonọ na mẹhe yin nugbonọ na ẹn lẹ, podọ e na dona emi eyin emi wà nuhe go emi pé lẹpo to azọ́ndenamẹ sinsinyẹn ehe mẹ.—Ps. 18:25.

13. Eyin nuhe Jiwheyẹwhe biọ to mí si taidi nuhe vẹawu kavi nuhe ma tlẹ sọgan yọnbasi, nawẹ mí sọgan hodo apajlẹ Malia tọn gbọn?

¹³ To whedelẹnu, Jiwheyẹwhe nọ biọ to mí si nado wà nuhe sọgan taidi nuhe vẹawu kavi nuhe ma tlẹ sọgan yọnbasi to nukun mítọn mẹ. Ṣigba, e na mí whẹwhinwhẹ́n susu to Ohó etọn mẹ nado dejido ewọ go mlẹnmlẹn, bo ze mídelẹ do alọ etọn mẹ dile Malia wà do. (Howh. 3:5, 6) Be mí na wàmọ ya? Eyin mí wàmọ, e na dona mí, bo na na mí whẹwhinwhẹ́n susu nado hẹn yise mítọn lodo dogọ to ewọ mẹ.

14, 15. (a) Nawẹ Jehovah dona Malia gbọn to whenue e dla Elizabẹti po Zekalia po pọ́n? (b) Etẹwẹ nuhe Malia dọ to Luku 1:46-55 mẹ lẹ dohia gando ewọ go?

¹⁴ Nuhe Gabliẹli dọ gando Elizabẹti go lẹ yinuwado Malia ji taun. To yọnnu he tin to aigba ji lẹpo mẹ, be e ma yin Elizabẹti wẹ sọgan mọnukunnujẹ ninọmẹ etọn mẹ hugan ya? Enẹwutu, Malia yawu dedo lẹdo osónọ Juda tọn mẹ, yèdọ gbejizọnlin he e sọgan ko zìn na azán atọ̀n kavi ẹnẹ. To whenue Malia biọ owhé Elizabẹti po Zekalia yẹwhenọ lọ po tọn gbè, Jehovah dona ẹn gbọn kunnudenu dolido devo lẹ nina ẹn dali nado hẹn yise etọn lodo. Tlolo he Elizabẹti sè nudọdomẹ Malia tọn, e doayi e go dọ viyẹyẹ he to ohò emitọn mẹ whàngo na ayajẹ. E gọ́ na gbigbọ wiwe bo ylọ Malia dọ “onọ̀ Oklunọ ṣie tọn.” Jiwheyẹwhe dehia Elizabẹti dọ visunnu Malia tọn na wá lẹzun Oklunọ na Elizabẹti, yèdọ Mẹsia lọ. Humọ, e yin gbigbọdo nado pà Malia na nugbonọ-yinyin po tonusise etọn po dọmọ: “Ayajẹnọ wẹ hiẹ lọsu ga he yise.” (Luku 1:39-45) Mọwẹ, opagbe he Jehovah do na Malia lẹpo wẹ na mọ hẹndi!

¹⁵ Enẹgodo, Malia lọsu dọho. Nuhe e dọ lẹ yin kinkandai po sọwhiwhe po to Ohó Jiwheyẹwhe tọn mẹ. (Hia Luku 1:46-55.) Enẹ wẹ yin hodidọ Malia tọn he dite hugan to Biblu mẹ, podọ enẹ do nususu hia gando ewọ go. Hogbe etọn lẹ do lehe ewọ yọ́n pinpẹn lẹblanulọkẹyi he Jehovah na ẹn nado lẹzun onọ̀ Mẹsia lọ tọn do hia. Hodidọ etọn do obá he mẹ yise etọn lodo jẹ hia, bo do Jehovah hia taidi mẹhe nọ zín saklanọ lẹ po huhlọnnọ lẹ po do odò bosọ nọ gọalọna whiwhẹnọ po wamọnọ he nọ sẹ̀n ẹn lẹ po. E sọ de obá he mẹ oyọnẹn etọn gbloada jẹ hia. Sọgbe hẹ sọhayinanú de, hugan whla 20 wẹ e yihodọ sọn Owe-wiwe Heblu tọn lẹ mẹ to hodidọ enẹ mẹ!a

16, 17. (a) Pọndohlan tẹwẹ Malia po visunnu etọn po dohia, ehe mí dona wleawuna? (b) Etẹwẹ dlapọn Malia tọn yì Elizabẹti dè flin mí?

¹⁶ E họnwun dọ Malia lẹnnupọn sisosiso do Ohó Jiwheyẹwhe tọn ji. Etomọṣo, e whiwhẹ ede bo yihodọ sọn Owe-wiwe lẹ mẹ, kakati nado dọho sọn linlẹn edetiti tọn mẹ. Ovi he to whinwhẹ́n to ohò etọn mẹ to whenẹnu wá do gbigbọ dopolọ hia to nukọn mẹ, na e dọ to gbèdopo dọmọ: “Nuhe yẹn to pinplọnmẹ ma yin ṣie gba, ṣigba ewọ he do mi hlan tọn wẹ.” (Joh. 7:16) Mí na wà dagbe nado kanse míde dọmọ: ‘Be n’nọ tindo sisi po gbégbò mọnkọtọn po na Ohó Jiwheyẹwhe tọn ya? Kavi be n’nọ yiwanna linlẹn po nuplọnmẹ ṣie titi lẹ po hugan wẹ ya?’ E họnwun dọ pọndohlan Malia tọn sọgbe.

¹⁷ Malia gbọṣi Elizabẹti dè na nudi osun atọ̀n, podọ ayihaawe ma tin dọ yé yin asisa tulinamẹ tọn daho de na ode awetọ. (Luku 1:56) Kandai Biblu tọn he gando dlapọn ehe go flinnu mí dọ họntọnjiji sọgan yin dona daho de. Eyin mí nọ jihọntọn hẹ mẹhe yiwanna Jehovah Jiwheyẹwhe nugbonugbo lẹ, mí sọgan deji dọ mí na whẹ́n to gbigbọ-liho, bo na dọnsẹpọ ẹ dogọ. (Howh. 13:20) Todin, ojlẹ sọ̀ na Malia nado lẹkọyi whé. Etẹwẹ Josẹfu na dọ eyin e sè dọ ewọ ko mọhò?

18. Etẹwẹ Malia dọna Josẹfu, podọ nawẹ e yinuwa gbọn?

¹⁸ Malia ma nọte kakajẹ whenue gbẹtọ lẹ doayi ohò etọn go whẹpo do dọna Josẹfu. Matin ayihaawe, ewọ mọdọ emi lọsu wẹ dona dọho lọ na Josẹfu. Jẹnukọnna enẹ, e sọgan ko kanse ede dọ, nawẹ dawe jijọ dagbenọ he nọ dibusi Jiwheyẹwhe ehe na yinuwa do eyin e sè dọ emi tin to ohò. Etomọṣo, e dọnsẹpọ ẹ, bo dọ nuhe jọ lẹpo na ẹn. Dile hiẹ sọgan ko mọ do, Josẹfu biọ bẹwlu mẹ pete. E jlo na yí mẹyiwanna etọn sè, ṣigba e taidi dọ Malia masọ yin nugbonọ na ẹn wẹ nkọ. Biblu ma dọ linlẹn he wá ayiha mẹ na ẹn lẹ kavi lehe e lẹnnupọndo whẹho lọ ji do na mí. Ṣigba, e dọna mí dọ ewọ basi dide nado gbẹ́ ẹ dai, na to whenẹnu, mẹhe to họntọn mẹ lẹ nọ yin pinpọnhlan taidi mẹhe ko wlealọ. Etomọṣo, e ma jlo na dowinyan ẹn to gbangba, enẹwutu e basi dide nado gbẹ́ ẹ dai to nuglọ. (Mat. 1:18, 19) Malia na ko blawu taun nado mọdọ nuhe ma ko jọ pọ́n ehe to tuklado dawe he jọmẹ ehe. Etomọṣo, Malia ma gblehomẹ dọ Josẹfu ma yí emi sè.

19. Nawẹ Jehovah gọalọna Josẹfu nado wà nuhe sọgbe gbọn?

¹⁹ Jehovah gbọn homẹdagbe dali gọalọna Josẹfu nado wà nuhe sọgbe. To odlọ de mẹ, angẹli Jiwheyẹwhe tọn dọna ẹn dọ nugbo wẹ e yin dọ Malia mọhò gbọn azọ́njiawu dali. Kọgbọ nankọ die ehe na ko yin na Josẹfu! Todin, Josẹfu wà nuhe Malia ko wà sọn bẹjẹeji, enẹ wẹ yindọ e yinuwa sọgbe hẹ ojlo Jehovah tọn. E plan Malia taidi asi etọn bo wleawufo nado didá azọngban vonọtaun lọ nado penukundo Visunnu Jehovah tọn go.—Mat. 1:20-24.

20, 21. Etẹwẹ alọwlemẹ lẹ po mẹhe to nulẹnpọn do alọwle ji lẹ po sọgan plọn sọn apajlẹ Malia po Josẹfu po tọn mẹ?

²⁰ Alọwlemẹ lẹ po mẹhe to nulẹnpọn do alọwle ji lẹ po na wà dagbe nado plọnnu sọn apajlẹ asu po asi po he ko nọgbẹ̀ to owhe 2 000 die wayi ehe tọn mẹ. Dile Josẹfu mọ bọ asi etọn to whégbè-zọ́n po azọngban onọ̀ tọn lẹ po hẹndi, homẹ etọn na ko hùn dọ angẹli Jehovah tọn deanana ẹn. Josẹfu na ko mọdọ nujọnu wẹ e yin nado nọ ganjẹ Jehovah go to whenue e to nudide titengbe lẹ basi. (Ps. 37:5; Howh. 18:13) Matin ayihaawe, e na ko nọ whesọ bo nọ wà dẹẹdẹ do basi nudide lẹ taidi tatọ́ whẹndo tọn.

²¹ To alọ devo mẹ, etẹwẹ mí sọgan plọn sọn ojlo he Malia tindo nado wlealọ hẹ Josẹfu mẹ, mahopọnna dọ Josẹfu tindo ayihaawe gando ewọ go? Dile etlẹ yindọ e vẹawuna Josẹfu to tintan whenu nado mọnukunnujẹ nuhe Malia dọna ẹn lẹ mẹ, Malia mọdọ emi dona nọtepọn ẹn nado basi nudide lehe e na yinuwa do tọn, na ewọ wẹ na yin tatọ́ whẹndo lọ tọn. Matin ayihaawe, onú dagbe de wẹ Malia wà, podọ ehe yin nuplọnmẹ dagbe de na yọnnu Klistiani lẹ to egbehe. To tadona mẹ, nujijọ ehelẹ na ko plọn nususu Josẹfu po Malia po gando nujọnu-yinyin hodọdopọ ahundopo po awuvivo po tọn go.—Hia Howhinwhẹn lẹ 15:22.

22. Dodonu tẹ ji wẹ Josẹfu po Malia po ze alọwle yetọn sinai do, podọ etẹwẹ yé to nukọnpọnhlan nado wà?

²² Ayihaawe ma tin dọ asu po asi po ehe bẹ alọwle yetọn jẹeji po dodonu dagbe hugan po. Yé omẹ awe lẹ yiwanna Jehovah Jiwheyẹwhe hugan nulẹpo bosọ jlo nado hẹn homẹ etọn hùn taidi mẹjitọ dagbe he yọ́n azọngban yetọn lẹ. Na nugbo tọn, dona susu wẹ to tepọn yé podọ yé nasọ pehẹ avùnnukundiọsọmẹnu susu ga. Yé to nukọnpọnhlan nado pọ́n Jesu go whẹ́n, mẹhe na wá lẹzun dawe klohugan lọ he nkọtọn ma nọgbẹ̀ pọ́n.