Mga Pamangkot Gikan sa mga Bumalasa

◼ Kon may napatay, nagakaigo bala para sa mga Cristiano ang maghatag sing mga bulak sa pamilya ukon magpadala sing mga bulak sa punerarya?

Sa iban nga mga kadutaan kinabatasan ang paghimo sina. Apang ang paggamit sing mga bulak sa punerarya may relihioso nga kahulugan kon kaisa. Gani usisaon naton ini sing detalyado, labi na kay may iban nga mga kinabatasan nga daw may kaanggid nga kahilabtanan sa butig nga relihion. Talupangda ang komento sang Tne Encyclopedia of Religion (1987):

“Ang mga bulak gin-angot sa sagrado nga lugar paagi sa kaangtanan sini sa mga dios kag mga diosa. Si Flora, ang Romanong diosa sang tigpamulak kag mga bulak, nagadala sing katahom kag kahumot sa mga bulak . . . Ang mga diosdios mahimo mauluuluhan kag masimba . . . paagi sa paghalad sing pagkaon kag mga ­bulak.

“Ang kaangtanan sang mga bulak sa ritwal sang kamatayon nagakatabo sa bug-os nga kalibutan. Ginatabunan sang mga Griego kag mga Romano ang bangkay kag ang ila mga lulubngan sing mga bulak. Ang kalag sang nagatagumatayon nga mga Budhista sa Japan ginaalsa paibabaw sa isa ka lotus, kag ang mga lapida sa patyo ginatungtong sa ginkurtihan nga mga lotus . . . Ang mga taga-Tahiti nagabilin sing pungpong sang mga bulak nga ginputos sa pakupako sa bangkay kag nian nagabubo sing pahumot sang bulak sa bug-os nga bangkay agod makakadto ini sing mahapos sa sagrado nga pihak nga kabuhi . . . Yara man ang mga bulak sa sagrado nga mga tion sa dagway sang incienso ukon pahumot.”

Nakahibalo nga ang mga bulak ginagamit may kaangtanan sa butig nga relihion, ang iban nga mga Cristiano nagbatyag nga indi sila dapat maghatag ukon magpadala sing mga bulak para sa patay. Ang ila balatyagon mahimo man magpakita sing handum nga likawan ang kalibutanon nga mga kinabatasan, bangod ang mga sumulunod ni Jesus “indi bahin sang kalibutan.” (Juan 15:19) Apang, may mga teksto sa Biblia kag lokal nga mga balatyagon nga nagahilabot sa sini.

Ang mga bulak bahin sang maayong mga dulot sang Dios para kalipayan sang mga buhi. (Binuhatan 14:​15-17; Santiago 1:17) Ang gintuga niya nga matahom nga mga bulak gingamit sa matuod nga pagsimba. Ang kandelero sa tabernakulo ginpunihan sang “mga bulak sang almendro . . . kag bukad.” (Exodo 25:​31-34) Ang mga gutib sa templo naglakip sang kulintas sang matahom nga mga bulak kag mga palma. (1 Hari 6:​18, 29, 32) Sing maathag, ang paggamit sang pagano sing mga bulak ukon kulintas sang matahom nga mga bulak wala nagakahulugan nga dapat pirme likawan sang matuod nga mga sumilimba ang paggamit sa sini.​—⁠Binuhatan 14:⁠13.

Apang, kamusta ang mas masangkad nga hulusayon sang pagsunod sa mga kinabatasan, subong sang kinabatasan sa lubong? Ginasambit sang Biblia ang madamong mga kinabatasan, ang iban dinagakaigo para sa matuod nga mga sumilimba, ang iban ginasunod sang katawhan sang Dios. Ang 1 Hari 18:​28 nagasambit sang “kinabatasan” sang mga sumilimba ni Baal sang ‘pagtuaw sing mabaskog kag pagpilas sang ila kaugalingon’​—⁠kinabatasan nga indi pagasundon sang matuod nga mga sumilimba. Sa pihak nga bahin, ang Rut 4:7 wala nagapanugda sing dipag-ugyon sa “kinabatasan sang una nga tion sa Israel nahanungod sa paggawad [ukon kinamatarong sa pagbakal liwat].”

Ang mga kinabatasan nga kalahamut-an sa Dios mahimo gani ginapatuman sa relihioso lamang nga mga butang. Sang ginbalay sang Dios ang seremoniya sa Paskuwa, wala niya pagsambita ang paggamit sang alak, apang sang unang siglo, kinabatasan ang paggamit sing mga tagayan sang alak. Wala pagsikwaya ni Jesus kag sang iya mga apostoles ining relihioso nga kinabatasan. Indi sila supak sa sini, kag ginsunod nila ini.​—⁠Exodo 12:​6-18; Lucas 22:​15-18; 1 Corinto 11:⁠25.

Amo man sa pila ka kinabatasan sa lubong. Ang mga taga-Egipto kinabatasan nga nagaembalsamar sa patay. Ang matutom nga patriarka nga si Jose wala sa gilayon nagsiling, ‘Pagano ini nga kinabatasan, gani dapat naton ini likawan nga mga Hebreo.’ Sa baylo, “nagsugo [sia] sa mga manugbulong nga iya mga alagad nga embalsamahon ang iya amay,” sing maathag agod ilubong si Jacob sa Ginsaad nga Duta. (Genesis 49:​29⁠–​50:3) Sang ulihi ang mga Judiyo may lainlain pa nga mga kinabatasan sa lubong, subong sang pagligo sa bangkay kag paglubong sa sini sa adlaw sang kamatayon. Ginbaton sang unang mga Cristiano yadtong Judiyong mga kinabatasan.​—⁠Binuhatan 9:⁠37.

Apang, kamusta kon ang isa ka kinabatasan sa lubong ginatamod subong nga may kahulugan pasad sa relihioso nga sayop, subong sang pagpati sa dimamalatyon nga kalag? Dumduma gikan sa ensiklopedia nga ang iban “nagabilin sing pungpong sang mga bulak nga ginputos sa pakupako sa bangkay kag nian nagabubo sing pahumot sang bulak sa bug-os nga bangkay agod makakadto ini sing mahapos sa sagrado nga pihak nga kabuhi.” Bangod may amo sina nga kinabatasan wala ini nagakahulugan nga dapat likawan sang mga alagad sang Dios ang bisan anong butang nga kaanggid. Samtang ang mga Judiyo wala nagapati sa ‘pagkadto sa sagrado nga pihak nga kabuhi,’ ang Biblia nagasiling: “Ginkuha nila ang lawas ni Jesus kag ginputos sa mga panapton nga lino nga may mga pahumot, suno sa kinabatasan sang mga Judiyo sa paglubong.”​—⁠Juan 12:​2-8; 19:⁠40.

Dapat likawan sang mga Cristiano ang mga buhat nga nagasumpakil sa kamatuoran sang Biblia. (2 Corinto 6:​14-18) Ti, ang tanan nga sahi sang pagkabutang, mga desinyo, kag mga buhat, nga sa pila ka tion ukon lugar, ginhatagan sing butig nga interpretasyon ukon gin-angot sa dimakasulatanhon nga mga panudlo. Ang mga kahoy ginsimba, ang korte tagipusuon gintamod nga sagrado, kag ang incienso gingamit sa paganong mga seremoniya. Nagakahulugan bala ini nga ang isa ka Cristiano indi gid maggamit sing incienso, sing mga kahoy sa pagpuni, ukon magsuksok sing korte-tagipusuon nga alahas?⁠a Indi ina nagakaigo nga paghinakop.

Ang matuod nga Cristiano dapat magbinagbinag: Ang pagsunod sa isa ka kinabatasan nagapakita bala sa iban nga gin-adoptar ko ang dimakasulatanhon nga mga pagpati ukon mga buhat? Ang panag-on sang tion kag lugar sarang makaimpluwensia sa sabat. Ang kinabatasan (ukon desinyo) mahimo nga may butig nga relihiosong kahulugan sang nagligad nga mga milenio ukon mahimo nga sa malayo nga lugar sa karon. Apang wala nagahimo sing nagakonsumo sang tion nga pag-usisa, pamangkuta ang imo kaugalingon: ‘Ano ang kinaandan nga pagtamod sa kon diin ako nagapuyo?’​—⁠Ipaanggid ang 1 Corinto 10:​25-29.

Kon ang isa ka kinabatasan (ukon desinyo, subong sang krus) kilala nga may butig nga relihiosong kahulugan, likawi ini. Busa ang mga Cristiano indi magapadala sing mga bulak sa dagway sang isa ka krus, ukon sang pula nga tagipusuon kon ginatamod ina nga may relihiosong kahulugan. Ukon mahimo nga may pormal nga paagi nga ang mga bulak ginagamit sa lubong ukon sa lulubngan nga may relihioso nga kahulugan sa lokal. Dapat man ina likawan sang Cristiano. Apang, wala ina nagakahulugan nga ang pagpadala lamang sing pungpong sang bulak sa lubong ukon paghatag sing bulak sa isa ka abyan sa ospital dapat tamdon subong relihioso nga buhat nga dapat likawan.

Sa kabaliskaran, sa madamong kadutaan ang kinabatasan sang paggamit sing bulak lapnag kag ginatamod subong nagakaigo nga kalulo. Ang mga bulak magahatag sing dugang nga katahom kag makapahalipay sing labi sa isa ka masubo nga okasyon. Mahimo man ini mangin pagpakita sing kahanuklog kag kabalaka. Bisan diin ang kinabatasan mahimo magpadayag sina nga balatyagon paagi sa maalwan nga buhat, subong sang paghanda sing pagkaon para sa nagamasakit ukon nagalalaw. (Dumduma ang gugma nga nabatyagan kay Dorcas bangod nagpakita sia sing interes kag kabalaka sa iban. [Binuhatan 9:​36-39]) Kon ang paghimo sina wala ginaangot sa butig nga mga pagpati, ang iban nga mga Saksi ni Jehova naanad sa pagpadala sing matahom nga mga bulak para sa isa ka naospital nga abyan ukon kon may napatay. Kag sing indibiduwal mahimo nila ipabutyag ang ila interes kag balatyagon paagi sa praktikal nga mga buhat.​—⁠Santiago 1:​27; 2:​14-17.

[Mga footnote]

Ang luyag sang pamilya dapat binagbinagon, kay ginapahibalo sang iban nga ang maluyag magpadala sing bulak dapat sa baylo mag-amot sa kongregasyon ukon sa isa ka buhat sang kaluoy.