Pagtukod sa Pagano nga mga Sadsaran
ISA sa madamong makagalanyat nga mga monumento nga ginaduaw sang mga turista sa Roma, Italya, amo ang Pantheon. Ining obra-maestra sang Romanong arkitektura isa sang pila ka tinukod didto nga daw amo gihapon subong sang una. Ginsugdan ni Agrippa sang mga 27 B.C.E., gintukod ini liwat ni Hadrian sang mga 120 C.E. Isa ka talalupangdon nga bahin sining tinukod amo ang iya daku katama 43 metros sing diametro nga dome, nga ang kalaparon nalabawan lamang sa modernong tion. Ang Pantheon isa anay ka paganong templo, isa ka “duog para sa tanan nga dios,” nga amo ang kahulugan sang orihinal nga Griegong tinaga. Sa karon, ginakabig ini gihapon nga isa ka simbahan sang Romano Katoliko. Paano natabo inang makapakibot nga pagbalhin?
Sang 609 C.E., gindedikar liwat ni Papa Boniface IV ining madugay na wala magamit nga templo subong isa ka “Cristianong” simbahan. Sadto nga tion, ginhatagan ini sing ngalan nga Iglesia sang Santa Maria Rotunda. Suno sa isa ka artikulo nga ginbalhag sang 1900 sa Italyanong Jesuit nga magasin nga La Civiltà Cattolica, ang ginhunahuna ni Boniface nga paggamit sini amo ang sa “paghimaya sa tanan nga martir sang Cristianong katilingban, ukon indi gani, sa tanan nga santos, apang una gid sa Birhen nga Iloy sang Dios.” Ang mga ngalan nga ginhatag sa Pantheon sang Iglesia Katolika Romana karon—Santa Maria ad Martyres ukon, ang tal-us sini, Santa Maria Rotunda—nagapabanaag sinang di-makasulatanhon nga katuyuan.—Ipaanggid ang Binuhatan 14:8-15.
Agod mapaangay ang Pantheon sa bag-o nga paggamit sini, “diutay lang gid ang kinahanglan himuon,” padayon sang amo nga artikulo. “Ginsunod ni Boniface ang simple kag madamo nga pagsulundan nga ginpasad ni St. Gregory the Great [Papa Gregory I], nga iya ginbuslan, isa ka maestro kag huwaran sa pagpasibu sang paganong mga templo agod gamiton sa Cristianong pagsimba.” Ano yadtong mga pagsulundan?
Sa sulat sa isa ka misyonero nga pakadto sa paganong Britanya sang 601 C.E., ginhatag ni Gregory ining mando: “Ang mga templo sang mga diosdios sa sinang pungsod indi dapat gub-on; kundi ang mga imahen lamang sa sini . . . Kon maayo ang pagkatukod sadtong mga templo, kinahanglan nga gamiton na ini sa pag-alagad sa matuod nga Dios sa baylo nga sa pagsimba sa mga yawa.” Ginhunahuna ni Gregory nga kon makita sang mga pagano ang ila anay mga templo nga wala maano, mahimo nga mas maganyat sila nga padayunon ang pagduaw sa sini. Samtang ang mga pagano “nagpatay sing madamong baka agod ihalad sa mga yawa,” sulat sang papa, malauman karon nga “indi na sila maghalad sing mga sapat sa yawa kundi ihawon ini sa ila kalipayan sa kadayawan sang Dios.”
“Ginsumpong” man sang Romanong Katolisismo ang paganong pagsimba paagi sa pagtukod, malapit sa daan nga mga templo, sing mga simbahan nga gindedikar sa “Cristianong” mga patron. Gin-adoptar ang dumaan nga mga selebrasyon kag ginhatagan sang “Cristianong” kahulugan. Amo ini ang mga tinaga sang La Civiltà Cattolica: “Nahibaluan sang tanan nga iskolar karon nga ang pila ka mga kinabatasan kag relihiosong selebrasyon sang dumaan nga mga Cristiano may yara kaangtanan sa pila ka paganong mga buhat kag pagginawi. Mga buhat ini nga tuman ka mahal sang mga tawo, mga kinabatasan nga nanggamot na gid kag nangin bahin sang publiko kag pribado nga kabuhi sang dumaan nga kalibutan. Ang Iglesia Romana Katolika, nga maayo kag maalam, wala nagapati nga dapat niya ini dulaon; sa baylo, paagi sa pagbag-o sa sini sa isa ka Cristianong kahulugan, ginabayaw ini sa bag-ong dignidad kag bag-ong kabuhi, nagpangibabaw sia sa sini sa mga paagi nga gamhanan apang malulo, agod iya madala nga wala sing protesta ang mga kalag sang masa kag mga edukado.”
Isa ka bantog nga halimbawa sang pagsunod sa paganong selebrasyon amo gid ang Krismas. Ang Disiembre 25 amo, sa katunayan, ang petsa nga ginasaulog sang dumaan nga mga Romano ang dies natalis Solis Invicti, kon sayuron, “ang kaadlawan sang dimalutos nga adlaw.”
Busa, sa iya handum nga madala ang mga pagano, wala magpabilin sa kamatuoran ang simbahan. Ginpakamatarong niya ang pagsamosamo, ang pagbaton sa paganong mga pagpati kag mga kinabatasan nga “mahal sang masa.” Ang resulta amo ang isa ka salamo, apostata nga simbahan, nga tuhay gid sa mga panudlo sang matuod nga Cristianismo. Bangod sini, ayhan indi makapakibot nga ang anay Romanong templo para sa “tanan nga dios”—ang Pantheon—nangin isa ka simbahan sang Romano Katoliko nga gindedikar para kay Maria kag sa tanan nga mga “santos.”
Apang, dapat mangin maathag nga ang pagbag-o sang pagdedikar sa templo ukon sang ngalan sang isa ka selebrasyon indi bastante agod himuon ang ‘pagsimba sa mga yawa nga pag-alagad sa matuod nga Dios.’ “Ano bala ang pagsinanto sang templo sang Dios sa mga diosdios?” pamangkot ni apostol Pablo. “‘Guwa kamo sa tunga nila, kag magpain kamo gikan sa ila,’ siling si Jehova, ‘kag mag-untat kamo sa pagtandog sing dimatinlo nga butang’; ‘kag batunon ko kamo.’ ‘Kag mangin amay ako ninyo, kag kamo mangin akon mga anak nga lalaki kag mga anak nga babayi,’ siling si Jehova nga Labing Gamhanan.”—2 Corinto 6:16-18.