Pagpanganak sa Tunga sang Katawhan sang Dios
“Kabay nga si Jehova . . .magpabuad sa inyo sing makalibo.”—DEUTERONOMIO 1:11.
1. Paano nagapamulong ang Biblia tuhoy sa pagpanganak?
“YARI karon! Ang mga anak panublion gikan kay Jehova; ang bunga sang tiyan isa ka padya. Subong sang mga baslay sa kamot sang gamhanan nga tawo, amo man ang mga anak sang pagkapamatan-on. Malipayon ang tawo nga ang iya baslayan puno sa ila.” Amo ang mabasa naton sa Salmo 127:3-5. Huo, ang pagpanganak isa ka dalayawon nga pribilehiyo nga ginhatag sang Manunuga nga si Jehova sa nahaunang tawhanon nga mag-asawa kag sa ila mga kaliwat.—Genesis 1:28.
Pagpanganak sa Israel
2. Ngaa halandumon ang daku nga mga pamilya sa tunga sang mga kaliwat ni Abraham, ni Isaac, kag ni Jacob?
2 Ang daku nga mga pamilya ginkabig nga halandumon sa tunga sang mga kaliwat ni Abraham paagi kay Isaac kag kay Jacob. Bisan ang mga anak nga natawo sa ikaduha nga mga asawa kag sa iban nga mga babayi ginkabig nga lehitimo. Amo sini ang natabo sa pila sang mga anak nga lalaki ni Jacob, nga nangin mga amay sang 12 ka tribo sang Israel. (Genesis 30:3-12; 49:16-21; ipaanggid ang 2 Cronica 11:21.) Samtang ang orihinal nga kahimusan sang Dios para sa pag-asawahay amo ang monogamiya, gintugutan niya ang poligamiya kag pagpanginbabayi sa tunga sang mga kaliwat ni Abraham, kag bangod sini nagdamo sing madasig ang populasyon. Ang mga Israelinhon mangin “isa ka katawhan nga kaangay sa yab-ok sang duta sa kadamuon.” (2 Cronica 1:9; Genesis 13:14-16) Ang ginsaad nga “binhi” magagikan sa sina nga pungsod nga paagi sa iya “ang tanan nga pungsod sang duta” magapakamaayo sang ila kaugalingon.—Genesis 22:17, 18; 28:14; Deuteronomio 1:10, 11.
3. Ano ang kahimtangan sa Israel sa tion sang paghari ni Solomon?
3 Sing maathag, ang pagpanganak sa Israel gintamod subong tanda sang pagpakamaayo ni Jehova. (Salmo 128:3, 4) Apang, dapat talupangdon, nga ang nagabukas nga mga pulong sining artikulo, nga ginbalikwat gikan sa Salmo 127, ginsulat ni Hari Solomon, kag ang daku nga bahin sang paggahom sining hari maayo gid nga tion para sa Israel. Tuhoy sina nga panahon ang Biblia nagasiling: “Ang Juda kag Israel madamo subong sang balas nga yara sa baybayon sang dagat sa kadamuon, sila nagkaon kag nag-inom kag nagpangalipay. Kag ang Juda kag Israel nagpuyo sing malig-on, ang tagsa ka tawo sa idalom sang iya ubas kag sa idalom sang iya higuera, kutob sa Dan [sa aminhan] tubtob sa Beer-seba [sa bagatnan], sa tanan nga adlaw ni Solomon.”—1 Hari 4:20, 25.
Mabudlay nga mga Tion Para sa Kabataan sa Israel
4, 5. (a) Ngaa ang pagpanganak indi sa tanan nga tion naghatag sing kalipay sa Israel? (b) Anong makapasubo nga mga danyag ang natabo sa dimagkubos duha ka okasyon sa Jerusalem?
4 Apang may iban nga mga tion sa maragtas sang Israel nga ang pagpanganak indi makalilipay. Sa tion sang una nga pagkalaglag sang Jerusalem, si manalagna Jeremias nagsulat: “Ang akon mga mata nagaluya sa paghibi. . . . Bangod nga ang mga bata kag ang mga nagasuso nagakalipong sa mga dalan sang banwa. . . . Kaunon bala sang mga babayi ang ila bunga, ang kabataan nga ginadalo sa mga kamot?” “Ang mga kamot sang maluluy-on nga mga babayi naglaga sang ila kaugalingon nga kabataan.”—Panalabiton 2:11, 20; 4:10.
5 Ang kaanggid sini nga makapasubo nga mga danyag natabo halos pito ka siglo sang ulihi. Ang Judiyong istoryador nga si Josephus nag-asoy nga sang ginalikupan ang Jerusalem sang 70 C.E., ginaagaw sang kabataan ang pagkaon gikan sa baba sang ila mga amay, kag ginakuha sang mga iloy ang pagkaon gikan sa baba sang ila mga lapsag. Ginaasoy niya kon paano ginpatay sang isa ka Judiya ang iya nagasuso nga bata, ginsugba ang lawas, kag ginkaon ang bahin sini. Ang pagpadaku sa kabataan sa Judiyong kalibutan sa katapusan nga mga tuig nga nagdul-ong sa paghukom ni Jehova batok sa Jerusalem sang 607 B.C.E. kag 70 C.E. indi matawag nga responsable nga pagpanganak.
Pagpanganak sa Tunga sang Nahaunang mga Cristiano
6, 7. (a) Ano nga mga buhat ang ginsikway ni Jesus para sa mga Cristiano? (b) Sa anong paagi magatubo ang espirituwal nga Israel, kag ano ang nagapamatuod sini?
6 Paano gintamod ang pagpanganak sa tunga sang nahaunang mga Cristiano? Nahauna dapat talupangdon nga ginsikway ni Jesus ang poligamiya kag pagpanginbabayi sa tunga sang iya mga disipulo. Gintukod niya liwat ang orihinal nga talaksan ni Jehova, nga amo ang monogamiya, ukon pagpangasawa sang isa ka lalaki kag isa ka babayi. (Mateo 19:4-9) Samtang ang undanon nga Israel nangin madamo paagi sa pagpanganak, ang espirituwal nga Israel nagtubo paagi sa paghimo sing disipulo.—Mateo 28:19, 20; Binuhatan 1:8.
7 Kon ang pagpasangkad sa Cristianismo ipaagi lamang sa pagpanganak, wala kuntani pagpalig-ona ni Jesus ang iya mga disipulo nga “hatagan sing lugar” ang pagkadiminyo “bangod sa ginharian sang mga langit.” (Mateo 19:10-12) Wala kuntani magsulat si apostol Pablo: “Ang nagahatag sang iya pagkaulay sa pag-asawahay nagahimo sing maayo, apang sia nga wala nagahatag sini sa pag-asawahay nagahimo sing maayo pa.”—1 Corinto 7:38.
8. Ano ang nagapakita nga madamo sang nahaunang mga Cristiano ang minyo kag may mga anak?
8 Apang, samtang ginapalig-on ang selibasiya bangod sa pagsakdag sa mga interes sang Ginharian, wala ini ginpatuman ni Jesus ukon ni Pablo. Napanan-aw sang duha nga ang iban nga mga Cristiano magaminyo. Natural, ang iban sini sa ila magaanak. Ang Cristianong Griegong Kasulatan nagaunod sing pila ka dinalan nga nagahatag sa nahaunang mga Cristiano sing direkta nga laygay tuhoy sa pagpadaku sa kabataan. (Efeso 6:1-4; Colosas 3:20, 21) Kon ang mga gulang ukon ministeryal nga mga alagad may asawa, dapat sila mangin huwaran nga mga ginikanan.—1 Timoteo 3:4, 12.
9. Suno kay apostol Pablo, paano ang pila ka Cristianong mga babayi maamligan sang pagpanganak, apang ano pa ang kinahanglanon nila?
9 Nagsiling pa gani si apostol Pablo nga ang kabataan mahimo mangin proteksion para sa pila ka Cristianong kababayin-an. Tuhoy sa materyal nga bulig para sa imol nga mga balo nga babayi, sia nagsulat: “Ang mga bataon nga balong babayi dumilian mo sa paglista . . . Nagatuon sila sa paglandolando, nga nagapamalaybalay; huo, indi lamang landolando, kundi mga babaan kag mga mahilabtunon man, nga nagapamulong sang indi dapat nila hambalon. Gani buot ko nga ang mga bataon nga mga balo magpamana, mag-anak, magdumala sang ila mga panimalay, kag indi maghatag sing kahigayunan sa kasumpong sa pagpasipala sa aton. Sa kamatuoran, ang iban nagtalikod na kag nagsunod kay Satanas.” Ina nga mga babayi “matipigan paagi sa pagpanganak, kon magpadayon sila sa pagtuo kag gugma kag pagkabalaan nga may kaligdong.”—1 Timoteo 5:11-15; 2:14.
‘Kapipit-an sa Unod’
10. Anong tuhay nga laygay para sa balo nga mga babayi ang ginhatag ni Pablo sa iya nahauna nga sulat sa mga taga-Corinto?
10 Apang, talalupangdon nga sa iya nahauna nga sulat sa mga taga-Corinto, si apostol Pablo gihapon nagpanugda sing tuhay nga solusyon para sa balo nga mga babayi. Ginbuhinan niya ang iya laygay tuhoy sa pagminyo, sa pagsiling nga ginhatag ini “subong nga pahanugot.” Sia nagsulat: “Nagasiling ako sa mga diminyo kag sa balo nga mga babayi nga maayo sa ila kon magpadayon sila nga diminyo subong sa akon. Apang kon indi sila makapugong, magpangasawa sila. Kay maayo pa nga magpangasawa sang sa masunog sa kailigbon sang unod. Apang malipayon pa sia [balo nga babayi] kon magpadayon subong nga amo sia, suno sa akon panghunahuna. Nagahunahuna gid ako nga yari man sa akon ang espiritu sang Dios.”—1 Corinto 7:6, 8, 9, 40.
11. (a) Ano ang maeksperiensiahan sang mga nagaminyo, kag paano ang marhinal nga reperensya sa 1 Corinto 7:28 nagahatag sing kapawa sa sini? (b) Ano ang buot silingon ni Pablo sang magsiling sia, “Buot ko nga kamo mahilway”?
11 Si Pablo nagpaathag: “Kon ang dalaga magpamana, indi sia makasala. Walay sapayan ang nagapangasawa may kapipit-an sa ila unod. Buot ko nga malikawan ninyo ina.” (1 Corinto 7:28) Tuhoy sa “kapipit-an sa ila unod,” ang marhinal nga reperensya sang New World Translation nagapatuhoy sa aton sa Genesis 3:16, nga sa diin aton mabasa: “Sa babayi sia [Jehova] nagsiling: ‘Padamuon ko sing tama ang imo kasakit kag ang imo pagdala; sa kasakit magapanganak ka, apang ang imo handum mangin sa imo bana, kag sia magagahom sa imo.’” Dugang sa posible nga mga palaligban sa pag-asawahay, ang “kapipit-an sa ila unod” nga maatubang sang mga minyo wala sing duhaduha nga nagalakip sa mga palaligban may kaangtanan sa pagpanganak. Bisan wala gindumilian ni Pablo ang pagminyo ukon pagpanganak, maathag nga katungdanan niya nga paandaman ang iya mga masigka-Cristiano nga ina mahimo magdala sing mga problema kag mga sablag nga makaupang sa ila pag-alagad kay Jehova.
“Ang Tion nga Nabilin Ginpalip-ot”
12. Ano nga laygay ang ginhatag ni apostol Pablo sa minyo nga mga Cristiano, kag sa ano nga rason?
12 Sang nahaunang siglo C.E., indi hilway ang mga Cristiano nga magkabuhi subong kalibutanon nga mga tawo. Ang ila kahimtangan magaapektar bisan sa ila pag-asawahay. Si Pablo nagsulat: “Dugang pa, ginasiling ko ini, mga utod, ang tion nga nabilin ginpalip-ot. Busa ang mga may asawa magpuyo subong nga wala sing asawa, . . . kag ang mga nagagamit sa kalibutan subong nga wala nagagamit sini sing bug-os; kay ang danyag sining kalibutan nagabalhin. Sa pagkamatuod, buot ko nga kamo mahilway sa mga paghimud-os. . . . Apang ginasiling ko ini sa inyo para sa inyo kaugalingon nga kapuslanan, indi sa pagpugong sa inyo, kundi sa pagpahulag sa inyo sa butang nga maayo kag nga nagakahulugan sing dalayon nga pag-alagad sa Ginuo nga wala sing sablag.”—1 Corinto 7:29-35.
13. Sa anong kahulugan ang ‘tion nga nabilin ginpalip-ot’ para sa mga Cristiano sang nahaunang siglo?
13 Ang eskolar sa Biblia nga si Frédéric Godet nagsulat: “Samtang ginatamod sang mga ditumuluo ang kalibutan subong pat-od nga magadugay tubtob san-o, ginapaabot sang Cristiano ang dakung kamatuoran, ang Parousia [Presensia].” Ginhatagan ni Cristo ang iya mga disipulo sing tanda sang iya “presensia,” kag nagpaandam sa ila: “Busa bantay kamo, kay wala kamo makahibalo kon sa ano nga adlaw magakari ang inyo Ginuo.” (Mateo 24:3, 42) Ang tion nga nabilin “ginpalip-ot” bangod ang mga Cristiano sang nahaunang siglo dapat magkabuhi pirme nga ginapaabot ang pagkari ni Cristo. Dugang pa, wala sila makahibalo kon daw ano pa nga tion ang nabilin para sa ila subong mga indibiduwal antes ang “tion kag dimakita nga mga hitabo” magatapos sang ila kabuhi, nga nagatapos sang tanan nga posibilidad nga ‘pat-uron ang pagtawag’ sa ila.—Manugwali 9:11; 2 Pedro 1:10.
14. (a) Paano hangpon ang Mateo 24:19? (b) Paano ang paandam ni Jesus may dugang pa nga pagkahilingagawon samtang nagahilapit ang tuig 66 C.E.?
14 Para sa mga Cristiano sa Judea kag Jerusalem, ang kinahanglanon nga ‘magbantay’ kinahanglanon gid. Sang ginhatag ni Jesus ang paandam tuhoy sa ikaduha nga kalaglagan sang Jerusalem, sia nagsiling: “Kailo ang mga nagadala kag ang mga nagapasuso sa sadtong mga adlaw!” (Mateo 24:19) Matuod, wala pagsilingan ni Jesus ang mga Cristiano sang nahaunang siglo nga likawan nila ang pagpanganak. Naghatag lamang sia sing matagnaon nga pulong sang kamatuoran, nga nagapakita nga kon makita na ang tanda sang nagahilapit nga kalaglagan sang Jerusalem, mangin mas mabudlay ang maabtik nga pagpalagyo para sa nagamabdos nga mga babayi ukon sa mga may magagmay nga kabataan. (Lucas 19:41-44; 21:20-23) Walay sapayan, samtang nagadugang ang kagamo sa tunga sang mga Judiyo sa Judea sa tion sang mga tinuig sa wala pa ang 66 C.E., wala sing duhaduha nga ang paandam ni Jesus nadumduman sang mga Cristiano kag nag-impluwensia sang ila panimuot sa pagpanganak sa kalibutan sa sadtong magamo nga mga tion.
Pagpanganak Karon
15, 16. (a) Paano ang ‘tion nga nabilin ginpalip-ot’ para sa mga Cristiano nga nagakabuhi karon? (b) Anong mga pamangkot ang dapat ipamangkot sang mga Cristiano sa ila kaugalingon?
15 Paano dapat tamdon sang mga Cristiano ang pag-asawahay kag ang pagpanganak karon, sa sining “tion sang katapusan”? (Daniel 12:4) Matuod gid nga “ang danyag sining kalibutan nagabalhin,” ukon, suno sa lain nga pagbadbad, “ang kahimusan sang mga butang karon madasig nga nagataliwan.”—1 Corinto 7:31, Phillips.
16 Sa karon, subong wala pa gid matabo anay, “ang tion nga nabilin ginpalip-ot.” Huo, limitado na lamang nga tion ang nabilin agod tapuson sang katawhan ni Jehova ang hilikuton nga ginpahimo niya sa ila, nga amo: “Iwali ining maayong balita sang ginharian sa bug-os nga kalibutan subong panaksi sa tanan nga kapungsuran; kag ugaling magaabot ang katapusan.” (Mateo 24:14) Dapat matapos ina nga hilikuton sa wala pa ang katapusan. Busa, nagakaigo nga pamangkuton sang mga Cristiano ang ila kaugalingon kon paano ang pagminyo ukon, kon minyo na, ang pagpanganak makaapektar sa ila bahin sa sinang importante nga hilikuton.
Isa ka Dumaan nga Halimbawa
17. (a) Anong hilikuton ang dapat tapuson ni Noe kag sang iya tatlo ka anak nga lalaki sa wala pa ang Anaw, kag mahimo nga daw ano kalawig yadto? (b) Sa anong posible nga mga rason nga ang mga anak nga lalaki ni Noe kag ang ila mga asawa naglikaw sa pagpanganak sa sulod sang panahon sa wala pa ang Anaw?
17 Ginpaangay ni Jesus ang tion sang “presensia sang Anak sang tawo” sa “mga adlaw ni Noe.” (Mateo 24:37) Si Noe kag ang iya tatlo ka anak nga lalaki may espisipiko sadto nga hilikuton nga talapuson sa wala pa ang Anaw. Amo yadto ang pagtukod sing isa ka daku nga arka kag ang pagbantala. (Genesis 6:13-16; 2 Pedro 2:5) Sang ginhatag ni Jehova ang mga instruksion tuhoy sa pagtukod sing arka, mahimo gid nga ang mga anak ni Noe may mga asawa na. (Genesis 6:18) Indi naton mahibaluan sing sibu gid kon daw ano kalawig gintukod ang arka, apang mahimo gid nga nagdugay ini sing pila ka dekada. Sing makawiwili, sa sulod sang panahon sang wala pa ang Anaw, ang mga anak ni Noe kag ang ila mga asawa wala sing anak. Si apostol Pedro espisipiko nga nagasiling ‘walo ka kalag ang naluwas sa tubig,’ kon sayoron, apat ka mag-asawa apang wala sing mga anak. (1 Pedro 3:20) Mahimo nga may duha ka rason kon ngaa nagpabilin ang mga anak nga wala sing anak. Nahauna, bangod sang nagahilapit sadto nga kalaglagan paagi sa anaw, may hilikuton sila nga ginhatag sang Dios nga nagkinahanglan sing indi nabahin nga igtalupangod. Ikaduha, wala sing duhaduha nga indi nila luyag magpanganak sa isa ka kalibutan nga sa diin “ang kalautan sang tawo bugana sa duta kag ang huyog sang panghunahuna sang iya tagipusuon malaut lamang sa tanan nga tion,” isa ka kalibutan nga “puno sing kasingki.”—Genesis 6:5, 13.
18. Bisan pa wala nagapahamtang sing talaksan nga sulundon, paano ang dalanon sang mga anak nga lalaki ni Noe kag sang ila mga asawa nagahatag sing butang nga binagbinagon?
18 Indi buot silingon sini nga ang ginhimo sang mga anak ni Noe kag sang ila mga asawa sa wala pa ang Anaw gintuyo nga maghatag sing talaksan para sa mga mag-asawa nga nagakabuhi karon. Walay sapayan, sanglit ginpaanggid ni Jesus ang adlaw ni Noe sa panahon nga aton ginapuy-an karon, ang ila halimbawa makahatag sing butang nga binagbinagon.
“Ital-ital nga mga Tion”
19. (a) Paano ang aton tion kon ipaanggid sa adlaw ni Noe? (b) Ano ang gintagna ni Pablo para sa “katapusan nga mga adlaw,” kag paano ang iya tagna nagahambal tuhoy sa pagpanganak?
19 Kaangay ni Noe kag sang iya pamilya, nagakabuhi man kita sa “isa ka kalibutan sang didiosnon nga katawhan.” (2 Pedro 2:5) Kaangay nila, yari na kita sa “katapusan nga mga adlaw” sang isa ka malaut nga sistema sang mga butang nga buot na malaglag. Gintagna ni apostol Pablo nga “ang katapusan nga mga adlaw” sang sistema ni Satanas magadala sing “ital-ital nga mga tion nga mabudlay pakigbagayan.” Sa pagpakita nga ang pagpadaku sing kabataan mangin isa sang mga butang nga mabudlay pakigbagayan, gindugang niya nga ang kabataan mangin “dimatinumanon sa mga ginikanan.” Nagsiling sia nga ang mga tawo sa kabilugan, indi puwera ang kabataan kag ang mga nagahinupang, mangin “dimapinasalamaton, dimatutom, wala sing kinaugali nga gugma.” (2 Timoteo 3:1-3) Samtang ginatagna diri ni Pablo ang mga kahimtangan sa tunga sang kalibutanon nga katawhan, maathag nga inang lapnag nga mga panimuot magahimo sa pagpadaku sa kabataan nga kapin kabudlay para sa mga Cristiano, subong sang naeksperiensiahan sang madamo.
20. Ano ang pagabinagbinagon sa masunod nga artikulo?
20 Ang tanan nga nabinagbinag na nagapakita nga kinahanglan ang balanse nga pagtamod sa pagpanganak. Samtang makahatag ini sing madamo nga kalipay, makadala man ini sing madamo nga kasubo. May mga bentaha ini kag mga disbentaha. Ang iban sini pagabinagbinagon sa masunod nga artikulo.
Mga Punto Para sa Repaso
◻ Ngaa halandumon ang daku nga mga pamilya sa Israel?
◻ Ano ang nagapakita nga may mga tion nga ang pagpanganak nagdala sing kasubo sa mga Judiyo?
◻ Paano magtubo sa kadamuon ang espirituwal nga Israel?
◻ Paano ang ‘tion nga nabilin ginpalip-ot’ para sa nahaunang mga Cristiano?
◻ Ano ang posible nga mga rason kon ngaa ang mga anak nga lalaki ni Noe kag ang ila mga asawa nagpabilin nga wala sing anak sa wala pa ang Anaw, kag ano naman ang kahimtangan karon?
[Laragway sa pahina 21]
Ang maabtik nga pagpalagyo gikan sa Jerusalem nangin mas mabudlay para sa mga may magagmay nga kabataan