Impierno—Dayon nga Pag-antos Ukon Kinaandan nga Lulubngan?

GINSUGIRAN ka na bala nga ang mga Amay sang Iglesia anay, ang mga teologo sang tungatungang dag-on, kag ang mga Repormador nangatarungan nga ang mga pag-antos nga naagihan sa impierno walay katapusan? Kon amo, ayhan makibot ka sa paghibalo nga ina nga pagtamod ginahangkat sa karon sang pila ka ginatahod sing daku nga mga eskolar sang Biblia. Sa Britanya, ang isa sa ila, si John R. W. Stott, nagsulat nga “ang ginatudlo sang Kasulatan amo ang kalaglagan, kag nga ang ‘dayon nga pag-antos’ isa ka tradisyon nga dapat mag-ampo sa supremo nga awtoridad sang Kasulatan.”​—⁠Essentials⁠—​A Liberal-Evan­gelical Dialogue.

Ano ang nagdul-ong sa iya sa paghinakop nga ang panudlo tuhoy sa walay katapusan nga pag-antos wala mapasad sa Biblia?

Ang Leksion sa Lengwahe

Ang iya nahaunang argumento amo ang lengwahe. Ginapaathag niya nga sang ginapatuhuyan sang Biblia ang katapusan nga silot (“Gehenna”, tan-awa ang kahon, pahina 8), ginagamit sini sa masunson ang bokabularyo sang “kalaglagan,” ang Griegong “berbo nga apollumi (sa paglaglag) kag ang nombre nga apòleia (kalaglagan).” Ini bala nga mga tinaga nagapatuhoy sa pag-antos? Ginapakita ni Stott nga kon ang berbo aktibo kag transitibo, ang “apollumi” nagakahulugan sing “pagpatay.” (Mateo 2:13; 12:14; 21:41) Busa, sa Mateo 10:​28, diin ginasambit sang King James Version ang paglaglag sang Dios “sa kalag kag lawas sa impierno,” ang kinaugali nga ideya amo ang paglaglag sa kamatayon, indi sa dayon nga pag-antos. Sa Mateo 7:​13, 14, ginapaanggid ni Jesus ang “makitid . . . nga dalan nga nagapadulong sa kabuhi” sa “malapad . . . nga dalan nga nagapadulong sa kalaglagan.” Si Stott nagkomento: “Busa, makatilingala kon ang mga tawo nga ginasiling nga nagaantos sing kalaglagan wala gali ginalaglag.” Makatarunganon nga naghinakop sia: “Kon ang pagpatay pagdingot sa lawas sing kabuhi, ang impierno mahimo nga pagdingot sa pisikal kag sa espirituwal nga kabuhi, kon sayuron, paglaglag sa pagkatawo.”​—⁠Essentials, pahina 315-16.

Pagpatpat sa mga Paglaragway sang Kalayuhon nga Impierno

Sa gihapon, madamong relihioso nga mga tawo ang magaugyon sa presidente sang South­ern Bap­tist Conven­tion nga si Morris H. Chapman, nga nagsiling: “Nagawali ako sing literal nga impierno.” Sia nagdugang: “Ginatawag ini sang Biblia nga ‘linaw nga kalayo,’ kag wala ko ginahunahuna nga ina nga depinasyon mahimo mapauswag.”

Matuod, ang paglaragway sa kalayo nga gingamit sa Biblia mahimo nga makapahunahuna sing pag-antos. Apang, ang libro nga Essentials nagasiling: “Matuod ini bangod naeksperiensiahan naton tanan ang daku nga kasakit sang mapaso, nga sa hunahuna naton ang kalayo ginaangot sa ‘pag-antos’. Apang ang pangunang katuyuan sang kalayo indi ang pagtuga sing kasakit, kundi ang paglaglag, subong sang ginapamatud-an sang tanan nga sulunugan sa kalibutan.” (Pahina 316) Ang pagdumdom sinang importante nga kinatuhayan magabulig sa imo sa paglikaw nga makahangop sing lain nga kahulugan sa mga Kasulatan nga wala sa sini. Mga pila ka halimbawa:

Nahanungod sa mga gintagbong sa Gehenna, si Jesus nagsiling nga “ang ila ulod wala pagkapatay kag ang kalayo wala pagkapalong.” (Marcos 9:​47, 48) Naimpluwensiahan sang mga tinaga sa apokripa nga tulun-an ni Judith (“Magapadala sia sing kalayo kag mga ulod sa ila unod kag magatangis sila sa kasakit sing labi pa.”​—⁠Judith 16:​17, The Jerusalem Bible), ang pila ka komentaryo sa Biblia nagapangatarungan nga ang mga pinamulong ni Jesus nagakahulugan sing dayon nga pag-antos. Apang, ang apokripa nga tulun-an ni Judith, bangod wala ginbugna sang Dios, indi basihan sa pagpat-od sang kahulugan sang mga sinulatan ni Marcos. Ang Isaias 66:​24, ang kasulatan nga daw amo ang ginapatuhuyan ni Jesus, nagasiling nga ang kalayo kag ulod nagalaglag sang patay nga mga lawas (“mga bangkay,” siling ni Isaias) sang mga kaaway sang Dios. Wala sing ideya tuhoy sa walay katapusan nga pag-antos ang makita sa mga pinamulong ni Isaias ukon ni Jesus. Ang paglaragway sa kalayo nagasimbulo sa bug-os nga kalaglagan.

Ang Bugna 14:​9-11 nagapamulong tuhoy sa pila nga ‘ginsakit sa kalayo kag asupre . . . Kag ang aso sang ila kasakit nagatub-ok sa walay katubtuban.’⁠a Nagapamatuod bala ini sang dayon nga pag-antos sa kalayuhon nga impierno? Sa pagkamatuod, ang lamang nga ginasiling sining teksto amo nga ang malauton ginasakit, indi nga ginasakit sila sing dayon. Ang teksto nagasiling nga ang aso​—⁠ang pamatuod nga ang kalayo nakahimo sang iya hilikuton sa paglaglag​—⁠ang nagapadayon sing dayon, indi ang kalayuhon nga pag-antos.

Ang Bugna 20:​10-15 nagasiling nga “sa linaw nga kalayo kag asupre, . . . sakiton sila sa adlaw kag gab-i sa walay katubtuban.” Sa una nga pagbasa, daw nagapamatuod ini sa dayon nga pag-antos paagi sa kalayo, apang indi gid. Ngaa? Lakip sa iban nga mga rason, “ang sapat nga mapintas kag ang butig nga manalagna” kag ang “kamatayon kag Hades” magakadto sa ginatawag diri nga “linaw nga kalayo.” Subong sang mahinakop mo sa gilayon, ang sapat, butig nga manalagna, kamatayon, kag Hades indi literal nga mga tawo; busa, indi sila makabatyag sing pag-antos. Sa baylo, si G. B. Caird nagsulat sa A Commentary on the Revelation of St. John the Divine, “ang linaw nga kalayo” nagakahulugan sang “kalaglagan kag bug-os nga paglimot.” Mahapos mahunahunaan ining kahulugan, kay ang Biblia mismo nagasiling nahanungod sining linaw nga kalayo: “Ini amo ang ikaduhang kamatayon, ang linaw nga kalayo.”​—⁠Bugna 20:⁠14.

Pagbulag sa Kapid sang Teolohiya

Walay sapayan sining mga argumento, madamong tumuluo ang nagainsister nga ang “kalaglagan” wala nagakahulugan sang ginasiling sang tinaga kundi sang dayon nga pag-antos. Ngaa? Ang ila panghunahuna impluwensiado sang relihioso nga kapid sang kalayuhon nga impierno​—⁠ang doktrina sang pagkadimamalatyon sang tawhanon nga kalag. Kag bangod mga siglo na nga gin-anak sang ila iglesia ining kapid, mahimo sila magabatyag nga ang mga teksto nga nagapamulong nahanungod sa kalaglagan nagakahulugan gid sing dayon nga pag-antos. Ti, ang dimamalatyon nga tawhanon nga kalag indi gid madula​—⁠ukon amo sini suno sa ginapangatarungan sang madamo.

Apang talupangda ang punto sang Anglikano nga klerigo nga si Philip E. Hughes: “Ang pagpangatarungan nga ang tawhanon nga kalag amo lamang ang duna nga dimamalatyon isa ka posisyon nga wala gid ginaugyunan sa panudlo sang Kasulatan, kay ang paglaragway sang Biblia sa tawhanon nga kinaugali pirme makita subong natingob sa sulod sa espirituwal kag sa lawas. . . . Ang paandam sang Dios sa ginsuguran, nahanungod sa gindumilian nga kahoy, ‘Sa adlaw nga magkaon kamo sini mapatay kamo,’ ginsiling sa lalaki subong isa ka pisikal-espirituwal nga tinuga​—⁠kon magkaon sia sini, mapatay sia nga amo sina. Wala ginapakita nga may bahin sia nga indi mapatay kag busa ang iya kamatayon bahin lamang.”​—⁠The True Image⁠—​The Origin and Destiny of Man in Christ.

Sa kaanggid, ang teologo nga si Clark Pin­nock nagkomento: “Ining ideya [nga ang tawhanon nga kalag dimamalatyon] nag-impluwensia sa teolohiya sa malawig, malawig nga tion apang indi ini biblikanhon. Ang Biblia wala nagatudlo sang kinaugali nga pagkadimamalatyon sang kalag.” Ginapalig-on ini sang Ezequiel 18:​4, 20 kag Mateo 10:28. Dugang pa, si Jesus mismo nagpamulong tuhoy sa iya patay nga abyan nga si Lazaro subong nga “nagpahuway,” ukon nagtulog. Si Jesus nagsiling ‘pukawon [niya] sia sa katulugon.’ (Juan 11:​11-14) Gani ang tawo, ukon tawhanon nga kalag, nga si Lazaro napatay, apang bisan pagligad sang pila ka tion, mahimo sia mabanhaw, mabuhi liwat. Ginapamatud-an ina sang mga katunayan. Ginbanhaw ni Jesus si Lazaro gikan sa minatay.​—⁠Juan 11:​17-44.

Gani paano ining mga punto nagaapektar sa doktrina sang dayon nga pag-antos? Sadto anay sang ika-17 nga siglo, ang ensayista nga si Wil­liam Tem­ple nagsiling: “May [mga kasulatan] nga nagasiling sang ginatagbong sa wala nagakapalong nga kalayo. Apang kon indi naton ini pagahangpon upod ang nahuman na nga panghunahuna nga ang ginatagbong indi masunog, makatigayon kita sing impresyon, indi nga ang gintagbong magadabdab sing dayon, kundi nga malaglag ini.” Inang husto nga pag-analisar matuod gihapon, kay amo gid sina ang ginatudlo sang Biblia.

Sing dimapanghiwala, may nagakaigo kamo nga rason nga pangduhaduhaan ang ideya tuhoy sa dayon nga pag-antos sa impierno. Ukon ayhan luyag mo ang labaw pa sa pagpamangkot lamang kag sundon ang laygay sang propesor sa teolohiya nga si Pin­nock, nga nagsiling: “Ang tanan nga pagtuluuhan may kaangtanan sa impierno, lakip ang walay katapusan nga pag-antos, . . . dapat sikwayon pasad sa makatarunganon nga doktrina.” Huo, ang moralidad, ­hustisya, kag​—⁠pinakaimportante⁠—​ang Pulong sang Dios, ang Biblia, nagasugo sa imo nga himuon ina.

Kon himuon mo ina, makita mo nga ang matuod nga kinaugali sang impierno mapatihan gid. Makita mo ang mabuligon nga impormasyon sa sining topiko sa libro nga Mahimu Ka Mabuhi sing Dayon sa Paraiso sa Duta.⁠b Ipamangkot ini palihug kon masugilanon mo ang mga Saksi ni Jehova. Basaha ang mga kapitulo “Ano ang Nagakatabo Kon Mapatay ang Isa?” “Ano nga Sahi sang Duog ang Impierno?” kag “Pagkabanhaw​—⁠Para kay Sin-o kag sa Diin?” Masapwan mo nga ang matuod nga kinaugali sang impierno indi lamang mapatihan kundi malauman man.

[Mga footnote]

[Kahon sa pahina 8]

PAGPAATHAG SA MGA TERMINO

Sa sining artikulo ang mga termino “impierno” kag “kalayuhon nga impierno” subong sang ginagamit sang mga teologo sang Cristiandad nagapatuhoy sa Griegong tinaga nga geen·na, nga mabasa sing 12 ka beses sa “Bag-ong Testamento.” (Mateo 5:​22, 29, 30; 10:28; 18:9; 23:​15, 33; Marcos 9:​43, 45, 47; Lucas 12:5; Santiago 3:⁠6) Bisan pa ginabadbad sang lainlain nga mga badbad sang Biblia ining Griegong tinaga nga “impierno,” ang iban nga mga badbad nagabadbad sini nga “Gehenna.” Katumbas ini sa “ikaduhang kamatayon, ang linaw nga kalayo,” subong simbulo sang walay katapusan nga kalaglagan nga masapwan sa katapusan nga tulun-an sang Biblia.​—⁠Bugna 20:⁠14.

Nahanungod sa duha pa ka tinaga nga ginabadbad kon kaisa nga “impierno,” ang A Dictionary of the Bible (1914), gin-edit ni Wil­liam ­Smith nagasiling: “Ang impierno . . . amo ang tinaga nga sa masami kag makapasubo nga ginagamit sang aton mga manugbadbad sa pagbadbad sang Hebreong tinaga nga Sheol. Ayhan mas maayo nga ibilin ang Hebreong tinaga nga Sheol, ukon ayhan ibadbad ini pirme nga ‘lulubngan’ ukon ‘buho’. . . . Sa B[ag-ong] T[estamento], ang tinaga nga Hades, kaangay sang Sheol, nagakahulugan lamang kon kaisa nga ‘lulubngan’ . . . Sa sining kahulugan nga ang mga kredo nagasiling tuhoy sa aton Ginuo nga ‘nagpanaug Sia sa impierno,” buot silingon ang kahimtangan sang patay sa kabilugan.”

Indi kaangay sang Gehenna, nga nagalaragway sa katapusan nga kalaglagan, ang Sheol kag Hades nagapatuhoy sa kamatayon sa kinaandan nga lulubngan sang katawhan, nga may paglaum nga banhawon liwat.​—⁠Bugna 20:⁠13.

[Piktyur sa pahina 9]

Ginpukaw ni Jesus si Lazaro gikan sa kamatayon