Makabato Bala sa Kalayo ang Inyo Binuhatan?

“Padayon nga magbantay ang kada isa kon paano sia nagatukod [sa sadsaran].”​—1 CORINTO 3:​10.

1. Ano ang ginalauman sang matutom nga mga Cristiano sa potensial nga mga disipulo?

GINAHIMUTARAN sang isa ka Cristianong magtiayon ang ila bag-o nabun-ag nga bata. Nakita sang isa ka manugbantala sang Ginharian ang malangkagon nga interes sa nawong sang isa ka estudyante sa Biblia. Samtang nagatudlo sa plataporma natalupangdan sang isa ka Cristianong gulang sa tunga sang mga tumalambong ang isa ka bag-uhan nga interesado nga tawo nga maid-id nga nagatan-aw sing mga kasulatan sa iya Biblia. Ining matutom nga mga alagad ni Jehova may tagipusuon nga puno sing paglaum. Natural lamang nga nagapamensar sila, ‘Higugmaon ayhan kag alagaron sini nga tawo si Jehova—kag magpabilin nga matutom?’ Siempre pa, indi awtomatiko ina nga resulta. Nagakinahanglan ini sing pagpanghikot.

2. Paano ginpahanumdom ni apostol Pablo ang Hebreong mga Cristiano tuhoy sa importansia sang pagpanudlo nga hilikuton, kag ano nga pag-usisa sa kaugalingon ang ginapalig-on sini nga himuon naton?

² Subong isa ka lantip nga manunudlo, ginpadaku ni apostol Pablo ang importansia sang pagtudlo kag paghimo-disipulo nga hilikuton sang sia magsulat: “Nangin mga manunudlo na kamo kuntani bangod sa tion.” (Hebreo 5:12) Ang mga Cristiano nga iya ginpatuhuyan wala mag-uswag, walay sapayan nga madugay na sila nangin mga tumuluo. Luwas nga indi sila handa sa pagtudlo sa iban, kinahanglan sila pahanumdumon sing panguna nga mga bahin sang kamatuoran. Sa karon, maayo nga usisaon naton sa pulupanag-on ang aton mga ikasarang subong mga manunudlo kag tan-awon kon paano kita mag-uswag. Mga kabuhi ang nataya. Ano ang sarang naton mahimo?

3. (a) Sa ano ginpaanggid ni apostol Pablo ang paagi sang paghimo sing isa ka Cristianong disipulo? (b) Subong Cristianong mga manunukod, ano ang aton daku nga pribilehiyo?

³ Sa masangkad nga paglaragway, ginpaanggid ni Pablo ang paghimo sing mga disipulo sa pagtukod sing isa ka tinukod. Nagsugod sia paagi sa pagsiling: “Mga masigkamanugpangabudlay kita sang Dios. Kamo ang ulumhan sang Dios, ang tinukod sang Dios.” (1 Corinto 3:9) Sa amo nagapakigbahin kita sa pagtukod nga hilikuton nga nagadalahig sa mga tawo; nagabulig kita sa pagtukod sa ila nga mangin mga disipulo ni Cristo. Ginahimo naton ini subong mga masigkamanugpangabudlay sang Isa nga “nagtukod sing tanan nga butang.” (Hebreo 3:4) Daw ano nga pribilehiyo! Tan-awon naton kon paano ang inspirado nga laygay ni Pablo sa mga taga-Corinto makabulig sa aton nga mangin labi kalantip sa aton hilikuton. Usisaon naton sing labi ang aton ‘arte sa pagpanudlo.’—2 Timoteo 4:2.

Pagpasad sing Husto nga Sadsaran

4. (a) Ano ang papel ni Pablo sa Cristianong pagtukod nga hilikuton? (b) Ngaa masiling nga nahibaluan ni Jesus kag sang mga nagpamati sa iya ang importansia sang maayo nga mga sadsaran?

⁴ Agod mangin mabakod kag malig-on ang isa ka tinukod, nagakinahanglan ini sing maayo nga sadsaran. Sa amo, si Pablo nagsulat: “Suno sa dibagay nga kaayo sang Dios nga ginhatag sa akon, subong isa ka ka maalam nga manugdumala sang mga hilikuton nagpasad ako sing sadsaran.” (1 Corinto 3:10) Nagagamit sing kaanggid nga ilustrasyon, si Jesus nagsugid tuhoy sa isa ka balay nga nakalampuwas sa isa ka bagyo bangod ang nagtukod sini nagpili sing matig-a nga sadsaran. (Lucas 6:47-49) Nahibaluan gid ni Jesus ang importansia sang mga sadsaran. Didto sia sang gintukod ni Jehova ang duta.a (Hulubaton 8:29-31) Nahangpan man sang mga nagpamati kay Jesus ang importansia sang maayo nga mga sadsaran. Ang may mabakod lamang nga sadsaran nga mga balay ang makalampuwas sa mga baha kag mga linog nga nagakatabo kon kaisa sa Palestina. Apang, ano ang sadsaran nga ginahunahuna ni Pablo?

5. Sin-o ang sadsaran sang Cristianong kongregasyon, kag paano ini gintagna?

⁵ Si Pablo nagsulat: “Wala sing tawo nga makatukod sing iban pa nga sadsaran luwas sa natukod na, nga amo si Jesucristo.” (1 Corinto 3:11) Indi ini ang una nga tion nga ginpaanggid si Jesus sa isa ka sadsaran. Sa pagkamatuod, ang Isaias 28:16 nagtagna: “Amo ini ang ginasiling sang Soberanong Ginuong Jehova: ‘Yari karon nagatukod ako sang isa ka sadsaran nga bato sa Sion, isa ka natilawan nga bato, ang bilidhon nga pamag-ang sang malig-on nga sadsaran.’ ” Madugay na gintuyo ni Jehova nga ang iya Anak mangin sadsaran sang Cristianong kongregasyon.—Salmo 118:22; Efeso 2:19-22; 1 Pedro 2:4-6.

6. Paano ginpasad ni Pablo ang nagakaigo nga sadsaran sa mga Cristiano sa Corinto?

⁶ Ano ang sadsaran para sa indibiduwal nga mga Cristiano? Subong sang ginsiling ni Pablo, wala sing iban pa nga sadsaran para sa matuod nga Cristiano luwas sa isa nga natukod na sa Pulong sang Dios​—⁠si Jesucristo. Ginpasad gid ni Pablo ina nga sahi sang sadsaran. Sa Corinto, diin ginatahod sing daku ang pilosopiya, wala niya ginpadayaw ang mga tawo paagi sa kalibutanon nga kaalam. Sa baylo, si Pablo nagbantala nga “si Cristo ginlansang,” nga ginpanghiwala sang mga pungsod subong daku nga “kabuangan.” (1 Corinto 1:23) Gintudlo ni Pablo nga si Jesus amo ang pinakaimportante nga persona sa mga katuyuan ni Jehova.—2 Corinto 1:20; Colosas 2:2, 3.

7. Ano ang matun-an naton tuhoy sa pagtawag ni Pablo sa iya kaugalingon subong “maalam nga direktor sang mga hilikuton”?

⁷ Ginpakita ni Pablo nga nagtudlo sia “subong isa ka maalam nga direktor sang mga hilikuton.” Ini nga mga pinamulong indi tinikal. Isa lamang ini ka simple nga pagkilala sa matahom nga dulot nga ginhatag ni Jehova sa iya​—⁠nga amo ang pag-organisar ukon pagtuytoy sa hilikuton. (1 Corinto 12:28) Huo, wala kita karon sing milagruso nga mga dulot nga ginhatag anay sa unang-siglo nga mga Cristiano. Kag mahimo nga wala naton ginakabig ang aton kaugalingon subong ginbugayan nga mga manunudlo. Apang sa importante nga kahulugan, ginbugayan kita. Binagbinaga: Ginhatag sa aton ni Jehova ang iya balaan nga espiritu agod buligan kita. (Ipaanggid ang Lucas 12:11, 12.) Kag ginahigugma naton si Jehova kag may ihibalo sa sadsaran nga mga panudlo sang iya Pulong. Makadalayaw gid ini nga mga dulot nga magamit sa pagtudlo sa iban. Mangin determinado kita nga gamiton ini sa pagpasad sing nagakaigo nga sadsaran.

8. Paano naton ginapasad si Cristo subong sadsaran sa potensial nga mga disipulo?

⁸ Kon ginapasad naton si Cristo subong sadsaran, wala naton sia ginakabig subong wala sing mahimo nga lapsag sa pasungan, ukon katupong ni Jehova sa Trinidad. Wala, inang dimakasulatanhon nga mga pagtamod isa ka sadsaran para sa butig nga mga Cristiano. Sa baylo, ginatudlo naton nga sia ang pinakabantog nga tawo nga nagkabuhi, nga ginhatag niya ang iya himpit nga kabuhi para sa aton kaayuhan, kag sia karon ang gintangdo nga Hari ni Jehova nga nagagahom sa langit. (Roma 5:8; Bugna 11:15) Ginatinguhaan man naton nga pahulagon ang aton mga estudyante nga sundon ang mga tikang ni Jesus kag ilugon ang iya mga kinaiya. (1 Pedro 2:21) Luyag naton nga mapahulag sila sing tudok sang kakugi ni Jesus sa ministeryo, sang iya kaawa sa mga kubos kag mga ginasit-an, sang iya kaluoy sa mga makasasala nga ginasuknaan sang ila konsiensia, sang iya dimalingkang nga kaisog sa atubangan sang mga pagtilaw. Sa pagkamatuod, si Jesus isa ka dalayawon nga sadsaran. Apang ano ang masunod?

Pagtukod nga Nagagamit sing Husto nga Materyales

9. Walay sapayan nga si Pablo ang panguna nga manugpasad sang sadsaran, paano sia nagaulikid sa mga nagbaton sa kamatuoran nga iya gintudlo?

⁹ Si Pablo nagsulat: “Karon kon ang bisan sin-o magtukod sing sadsaran nga bulawan, pilak, malahalon nga mga bato, mga kahoy, dagami, ginalaban, ang buhat sang kada isa ipadayag, kay ipakita ini sang adlaw, bangod ipahayag ini paagi sa kalayo; kag ang kalayo mismo ang magatilaw kon ano ang buhat sang kada isa.” (1 Corinto 3:12, 13) Ano ang buot silingon ni Pablo? Binagbinaga ang kahimtangan. Si Pablo amo ang panguna nga manugpasad sang sadsaran. Sa iya mga paglakbay subong misyonero, naglakbay sia sa mga siudad, nagabantala sa madamo nga wala pa nakabati tuhoy kay Cristo. (Roma 15:20) Bangod ginbaton sang mga tawo ang kamatuoran nga iya ginatudlo, naporma ang mga kongregasyon. Nagaulikid gid si Pablo sa sining mga matutom. (2 Corinto 11:28, 29) Apang, bangod sang iya hilikuton kinahanglan nga padayon sia nga maglakbay. Gani pagkatapos makahinguyang sing 18 ka bulan nga pagpasad sing sadsaran sa Corinto, naghalin sia agod magbantala sa iban pa nga siudad. Apang, interesado gid sia sa kon paano ginpadayon sang iban ang hilikuton nga ginhimo niya didto.—Binuhatan 18:8-11; 1 Corinto 3:6.

10, 11. (a) Paano ginpaanggid ni Pablo ang magkatuhay nga sahi sang materyales sa pagtukod? (b) Ano nga sahi sang literal nga mga tinukod ang nagaluntad anay sa dumaan nga Corinto? (c) Ano nga sahi sang tinukod ang makabato sa kalayo, kag ano nga leksion ang ginahatag sini sa mga Cristianong manughimo sing disipulo?

¹⁰ Daw mapigaw ang nahimo sang iban nga nagtukod sa sadsaran nga ginpasad ni Pablo sa Corinto. Agod ipadayag ang problema, ginpaanggid ni Pablo ang duha ka sahi sang materyales sa pagtukod: bulawan, pilak, kag malahalon nga mga bato sa isa ka bahin; kahoy, dagami, kag ginalaban sa pihak nga bahin. Ang isa ka tinukod sarang mapatindog paagi sa maayo, mabakod, nagabato-sa-kalayo nga materyales; ukon ang isa mahimo makapatindog sing madasig paagi sa paggamit sing madali maguba, temporaryo, kag madali masunog nga materyales. Pat-od nga ang daku nga siudad subong sang Corinto madamo sing amo sini nga sahi sang mga tinukod. May dalayawon nga mga templo nga human sa madamo, malahalon nga mga bloke sang bato, ayhan nakulapan ukon nadekorasyunan sang bulawan kag pilak.b Ining mabakod nga mga tinukod ayhan talalupangdon gid sangsa kaiping nga mga payag, tolda, kag mga tiendahan nga human sa magaras nga mga tapi kag kugon nga atop.

¹¹ Ano ang matabo sa sining mga tinukod kon masunog? Ang sabat maathag sadtong panahon ni Pablo subong man sa aton karon. Sa pagkamatuod, ang siudad sang Corinto ginsakop kag ginsunog ni Heneral Mummius sang Roma, sadtong 146 B.C.E. Nasunog sing bug-os ang madamo nga tinukod nga human sa kahoy, dagami, ukon ginalaban. Kamusta ang mabakod nga mga tinukod nga human sa bato, nga nadekorasyunan sang pilak kag bulawan? Walay duhaduha nga wala ini masunog. Ang mga estudyante ni Pablo sa Corinto mahimo nga nagalabay sa sining mga tinukod adlaw-adlaw—matahom human sa bato nga mga tinukod nga nakalampuwas sa kalamidad nga madugay na nga nagdula sa kaiping dimabakod nga mga tinukod. Napadaku gid sing maathag ni Pablo ang iya punto! Kon nagatudlo, dapat naton kabigon ang aton kaugalingon subong mga manunukod. Dapat naton gamiton ang pinakamaayo, pinakamabakod nga materyales. Sa sina nga paagi ang aton hilikuton pat-od nga magadugay. Ano ining mabakod nga materyales, kag ngaa importante nga gamiton ini?

Makabato Bala sa Kalayo ang Imo Binuhatan?

12. Sa ano nga mga paagi ang pila ka Cristiano sa Corinto pakulahaw nga nagtukod?

¹² Sing maathag, nagapati si Pablo nga mapigaw ang pagtukod sang pila ka Cristiano sa Corinto. Ano ang problema? Subong ginapakita sang konteksto, ang kongregasyon ginatublag sang pagbinahinbahin, sang pagdayaw sa mga tawo walay sapayan sang katalagman nga ginadala sini sa paghiusa sang kongregasyon. Ang iban nagasiling, “Ako kay Pablo,” samtang ang iban nagasiling, “Ako kay Apolos.” Mahimo nga tuman kataas ang pagtan-aw sang iban sa ila kaalam. Indi katingalahan nga nagresulta ini sa undanon nga panghunahuna, pagkadihamtong sa espirituwal, kag lapnag nga “kahisa kag pinuyas.” (1 Corinto 1:12; 3:1-4, 18) Ini nga mga panimuot mabanaag gid sa panudlo sa kongregasyon kag sa ministeryo. Ang resulta amo nga ang ila paghimo-disipulo nga hilikuton pakulahaw, kaangay sang tinukod nga ginhimo sa mapigaw nga materyales. Indi ini makalampuwas sa “kalayo.” Ano nga kalayo ang ginapatuhuyan ni Pablo?

13. Ano ang ginasimbulo sang kalayo sa ilustrasyon ni Pablo, kag ano ang dapat mahibaluan sang tanan nga Cristiano?

¹³ Kita tanan nagaatubang sing isa ka sahi sang kalayo sa kabuhi—ang mga pagtilaw sa aton pagtuo. (Juan 15:20; Santiago 1:2, 3) Kinahanglan mahibaluan sang mga Cristiano sa Corinto, kag naton man sa karon, nga ang tanan nga ginatudluan naton sing kamatuoran pagatilawan. Kon indi maayo ang aton panudlo, mahimo nga indi maayo ang mangin resulta sini. Si Pablo nagpaandam: “Kon ang buhat sang isa nga nagtukod sa sini magapadayon, magabaton sia sing padya; kon ang buhat sang isa masunog, magaantos sia sing kadulaan, apang maluwas sia; kag, daw subong nga ini paagi sa kalayo.”⁠c​—⁠1 Corinto 3:14, 15.

14. (a) Paano ang Cristianong mga manughimo disipulo “magaantos sing kadulaan,” apang paano sila maluwas subong nga paagi sa kalayo? (b) Paano naton mabuhinan ang katalagman nga mag-antos sing kadulaan?

¹⁴ Takus gid hunahunaon! Masakit gid ang mangabudlay sing lakas sa pagbulig sa isa nga mangin disipulo, kag makita lamang sia nga nagpadaug sa pagsulay ukon sa paghingabot kag sa ulihi magbiya sa kamatuoran. Ginabaton gid ini ni Pablo sang magsiling sia nga magaantos kita sing kadulaan bangod sini. Masakit gid ini nga eksperiensia amo nga ang aton kaluwasan ginalaragway nga daw “paagi sa kalayo”—kaangay sang isa ka tawo nga nasunugan sang tanan niya nga pagkabutang kag kaugalingon lang niya ang iya naluwas. Sa aton bahin, paano naton mabuhinan ang katalagman nga madulaan? Magtukod nga nagagamit sing mabakod nga materyales! Kon ginatudluan naton ang aton mga estudyante nga ginalab-ot ang ila tagipusuon, ginapahulag sila nga pabaloran ang hamili Cristianong mga kinaiya subong sang kaalam, paghantop, kahadlok kay Jehova, kag tunay nga pagtuo, nian nagatukod kita nga nagagamit sing mabakod, nagabato-sa-kalayo nga materyales. (Salmo 19:9, 10; Hulubaton 3:13-15; 1 Pedro 1:6, 7) Yadtong nakatigayon sining mga kinaiya magapadayon sa paghimo sing kabubut-on sang Dios; may pat-od sila nga paglaum nga mabuhi sing dayon. (1 Juan 2:17) Apang, paano naton magamit sing praktikal ang ilustrasyon ni Pablo? Binagbinaga ang pila ka halimbawa.

15. Sa anong mga paagi malikawan naton sing pat-od ang pakulahaw nga pagtukod tuhoy sa aton mga estudyante sa Biblia?

¹⁵ Kon nagatudlo sa mga estudyante sang Biblia, indi naton dapat pagbayawon ang mga tawo labaw kay Jehova nga Dios. Ang aton tulumuron indi agod tudluan sila nga tamdon kita subong ang panguna nga tuburan sang kaalam. Luyag naton nga magdangop sila kay Jehova, sa iya Pulong, kag sa iya organisasyon para sa pagtuytoy. Sa sina nga katuyuan, wala naton ginahatag ang aton kaugalingon nga mga pagtamod subong sabat sa ila mga pamangkot. Sa baylo, ginatudluan naton sila nga pangitaon ang mga sabat, nga ginagamit ang Biblia kag ang mga publikasyon nga ginaaman sang “matutom kag mainandamon nga ulipon.” (Mateo 24:45-47) Subong man, nagahalong kita nga indi mangin tuman ka maiyaiyahon sa aton mga estudyante sa Biblia. Sa baylo nga maugot kon ginapakitaan sila sing interes sang iban, dapat naton palig-unon ang aton mga estudyante nga “magpasangkad” sang ila gugma, ginapangilala kag ginaapresyar ang madamo sa kongregasyon.—2 Corinto 6:12, 13.

16. Paano ang mga gulang makatukod sing nagabato-sa-kalayo nga materyales?

¹⁶ Ang Cristianong mga gulang may importante man nga papel sa pagtukod sing mga disipulo. Kon nagatudlo sila sa kongregasyon, ginatinguhaan nila nga magtukod nga nagagamit sing nagabato-sa-kalayo nga materyales. Ang ila ikasarang sa pagtudlo, eksperiensia, kag personalidad mahimo nga magkatuhay gid, apang wala nila ginagamit ini agod makakuha sila sing mga sumulunod. (Ipaanggid ang Binuhatan 20:29, 30.) Wala naton mapat-od kon ngaa ang iban sa Corinto nagsiling, “Ako kay Pablo” ukon, “Ako kay Apolos.” Apang mapat-od naton nga wala sing isa sa sining matutom nga mga gulang ang nagpasanyog sing nagabahinbahin nga panghunahuna. Wala maluyagan ni Pablo ini nga mga komento; ginsaway niya sila sing matigdas. (1 Corinto 3:5-7) Amo man sa karon, ginatandaan sang mga gulang nga ginabantayan nila “ang panong sang Dios.” (1 Pedro 5:2) Indi ini iya sang bisan sin-o nga tawo. Sa amo ginapamatukan sang mga gulang ang huyog sang isa ka tawo nga magpakaagalon sa panong ukon sa hubon sang mga gulang. Tubtob ang mga gulang ginapahulag sang mapainubuson nga handum sa pag-alagad sa kongregasyon, ginalab-ot ang mga tagipusuon, kag ginabuligan ang panong nga mag-alagad kay Jehova sing bug-os tagipusuon, nagatukod sila nga nagagamit sing nagabato-sa-kalayo nga materyales.

17. Paano ang Cristianong mga ginikanan nagatinguha nga makatukod sing nagabato-sa-kalayo nga materyales?

¹⁷ Ang Cristianong mga ginikanan nagakabalaka man sing daku tuhoy sini nga butang. Luyag gid nila nga makit-an ang ila kabataan nga mabuhi sing dayon! Amo sina kon ngaa nagapangabudlay sila sing lakas agod “ipatudok” ang mga prinsipio sang Pulong sang Dios sa tagipusuon sang ila kabataan. (Deuteronomio 6:6, 7) Luyag nila nga matun-an sang ila kabataan ang kamatuoran, indi lamang subong mga pagsulundan ukon listahan sang mga katunayan, kundi subong bug-os, makapaladya, kag malipayon nga dalanon sang kabuhi. (1 Timoteo 1:11) Agod tukuron ang ila kabataan subong matutom nga mga disipulo ni Cristo, ang mahigugmaon nga mga ginikanan nagatinguha sa paggamit sing nagabato-sa-kalayo nga materyales. Mapailubon nga nagapanghikot sila upod sa ila kabataan, ginabuligan sila nga dulaon ang mga kinaiya nga ginadumtan ni Jehova kag magpalambo sing mga kinaiya nga iya nahamut-an.—Galacia 5:22, 23.

Sin-o ang May Salabton?

18. Kon ginasikway sang isa ka disipulo ang maayo nga panudlo, ngaa indi ini sala sang isa nga nagatinguha nga tudluan kag hanason sia?

¹⁸ Ini nga paghinun-anon nagapautwas sing importante nga pamangkot. Kon ang isa nga aton ginabuligan magbiya sa kamatuoran, nagakahulugan bala ina nga napaslawan kita subong mga manunudlo—nga nagtukod kita sing mapigaw nga materyales? Indi gid man. Ang mga pinamulong ni Pablo nagapahanumdom gid sa aton nga isa ka daku nga responsabilidad ang makigbahin sa pagtukod sing mga disipulo. Ginahimo naton ang bug-os naton nga masarangan nga makatukod sing maayo. Apang wala kita ginasilingan sang Pulong sang Dios nga abagahon ang bug-os nga responsabilidad kag makonsiensia kon ang aton ginabuligan magbiya sa kamatuoran. May iban pa nga butang nga nadalahig luwas sa aton papel subong mga manunukod. Halimbawa, talupangda ang ginasiling ni Pablo bisan tuhoy sa manunudlo nga mapigaw sing hinimuan sa sining pagtukod nga hilikuton: “Magaantos sia sing kadulaan, apang maluwas sia.” (1 Corinto 3:15) Kon maluwas ini nga tawo sa ulihi—apang ang Cristianong personalidad nga gintinguhaan niya nga tukuron sa iya estudyante ginlaragway nga “nasunog” sa kalayuhon nga pagtilaw—ano ang dapat naton ihinakop? Sing pat-od, ginapapanabat ni Jehova ang estudyante sa iya kaugalingon nga mga desisyon kon bala mangin matutom sia ukon indi.

19. Ano ang aton binagbinagon sa masunod nga artikulo?

¹⁹ Ang personal, ukon indibiduwal nga responsabilidad importante gid. Nagaapektar ini sa aton tanan. Sing espesipiko, ano ang ginatudlo sang Biblia tuhoy sini nga butang? Binagbinagon ini sang aton masunod nga artikulo.

[Mga footnote]

Paano Mo Sabton?

◻ Ano ang “sadsaran” sa isa ka matuod nga Cristiano, kag paano ini ginapasad?

◻ Ano ang matun-an naton sa lainlain nga sahi sang materyales sa pagtukod?

◻ Ano ang ginasimbulo sang “kalayo,” kag paano ini nagatuga sing “pag-antos sing kadulaan” sa iban?

◻ Paano ang mga manunudlo sa Biblia, mga gulang, kag mga ginikanan makatukod nga nagagamit sing nagabato-sa-kalayo nga materyales?

[Retrato sa pahina 9]

Sa madamo dumaan nga siudad, ang nagabato-sa-kalayo nga human sa bato nga mga tinukod nagaluntad upod sa mapigaw nga mga tinukod