Ang Pagkatawo ni Jesus—Ang Matuod nga Sugilanon

MAGHUNAHUNA sang isa ka bantog nga hitabo sa maragtas sang inyo pungsod. Dokumentado gid ini, kag ginsulat indi lamang sang isa ka istoryador. Karon, ano kon may isa nga nagsiling sa imo nga ini nga hitabo indi matuod, nga isa lamang ini ka mito? Ukon, sing mas personal, ano kon may isa nga nagsiling sa imo nga ang kalabanan sang ginsugid sa imo sang imo pamilya tuhoy sa pagkatawo kag pagkapamatan-on sang imo lolo indi matuod? Ang bisan diin sining duha ka kahimtangan mahimo nga magapaakig sa imo. Pat-od nga indi mo ini pagbatunon sing basta na lamang!

Apang, kinaandan na nga wala ginasapak sang mga kritiko karon ang mga rekord sang Ebanghelyo nanday Mateo kag Lucas tuhoy sa pagkatawo ni Jesus. Nagasiling sila nga ini nga mga rekord nagasumpakilay kag wala nagasinanto kag nagaunod sing daku nga kabutigan kag mga sayop sa maragtas. Matuod bala ini? Sa baylo nga batunon ini nga mga sumbong, usisaon naton mismo ang mga rekord sang Ebanghelyo. Paagi sini, tan-awon naton kon ano ang ginatudlo sini sa aton karon.

Ang Katuyuan sang Pagsulat

Sa panugod makabulig ini sa paghinumdom sa katuyuan sining mga rekord sa Biblia. Indi ini mga biograpo; ini mga Ebanghelyo. Importante ang kinatuhayan sini. Sa biograpo, ang awtor mahimo magsulat sing ginatos ka pahina, nga nagatinguha nga ipakita kon paano ang iya topiko nagapakilala sa karakter nga bantog kaayo. Sa amo, ang pila ka biograpo nagagamit sing madamo nga pahina nga nagasugid sing detalyado tuhoy sa mga ginikanan, pagkatawo, kag pagkapamatan-on sang karakter nga ginasugid sini. Tuhay ini sa mga Ebanghelyo. Sa apat ka rekord sang Ebanghelyo, sanday Mateo kag Lucas lamang ang nagasugid tuhoy sa pagkatawo kag pagkabata ni Jesus. Apang, indi nila tuyo nga ipakita kon paano si Jesus nangin kon ano sia nga sahi sang tawo. Dumduma nga nagpati ang mga alagad ni Jesus nga nagluntad na sia anay subong espiritu nga tinuga antes sia magkari sa duta. (Juan 8:23, 58) Gani wala gingamit nanday Mateo kag Lucas ang pagkabata ni Jesus agod ipaathag kon nangin ano sia nga sahi sang tawo. Sa baylo, nagsugid sila sing mga hitabo nahisuno sa katuyuan sang ila mga Ebanghelyo.

Kag ano ang ila katuyuan sa pagsulat sini? Ang tinaga nga “ebanghelyo” nagakahulugan sing “maayong balita.” Pareho ang ila mensahe—nga si Jesus amo ang ginsaad nga Mesias, ukon Cristo; nga napatay sia tungod sa kasal-anan sang katawhan; kag nga ginbanhaw sia padulong sa langit. Apang ang duha ka manunulat may magkatuhay gid nga ginhalinan kag nagsulat para sa magkatuhay nga mga bumalasa. Si Mateo, nga isa ka manugsukot sing buhis, nagsulat para sa madamo nga Judiyong bumalasa. Si Lucas, nga isa ka manugbulong, nagsulat para sa “labing halangdon nga Teofilo”—nga mahimo nga may mataas nga posisyon—kag, dugang pa, sa mas madamo nga bumalasa nga mga Judiyo kag mga Gentil. (Lucas 1:1-3) Ang tagsa ka manunulat nagpili sing mga hitabo nga labing importante kag mahimo gid nga makakumbinsi sa iya partikular nga bumalasa. Sa amo, ang rekord ni Mateo nagapadaku sa natuman nga mga tagna tuhoy kay Jesus sa Hebreong Kasulatan. Sa pihak nga bahin, ginsunod ni Lucas ang mas kilala nga paagi nga naandan sang iya di-Judiyo nga mga bumalasa.

Indi katingalahan nga magkatuhay ang ila mga rekord. Apang sila nga duha wala nagasumpakilay, subong sang ginasiling sang mga kritiko. Nagaugyunay sila, nagasibuay sing maayo kag nagahuman sing mas maathag nga larawan.

Ang Pagkatawo ni Jesus sa Betlehem

Sanday Mateo kag Lucas pareho nga nagsulat sing isa ka talalupangdon nga milagro tuhoy sa pagkatawo ni Jesus—natawo sia sa isa ka ulay. Ginapakita ni Mateo nga ining milagro katumanan sang isa ka tagna nga ginsambit ni Isaias siniglo na ang nagligad. (Isaias 7:14; Mateo 1:22, 23) Ginapaathag ni Lucas nga si Jesus natawo sa Betlehem bangod napilitan sanday Jose kag Maria nga magbiyahe padulong didto bangod sa ginmando nga rehistrasyon ni Cesar. (Tan-awa ang kahon sa pahina 7.) Ang pagkatawo ni Jesus sa Betlehem talalupangdon. Mga siglo antes sini, si manalagna Miqueas nagtagna nga ang Mesias magahalin sa sining kubos nga banwa malapit sa Jerusalem.—Miqueas 5:2.

Ang gab-i sang pagkatawo ni Jesus nangin bantog subong basihan sang mga Belen. Apang, ang matuod nga sugilanon tuhay gid sangsa masami nga ginalaragway. Ang istoryador nga si Lucas, nga nagasugid sa aton tuhoy sa rehistrasyon nga nagdala kay Jose kag kay Maria sa Betlehem, nagasugid man sa aton tuhoy sa mga manugbantay nga nagapaligad sadtong importante nga gab-i sa wayang upod sa ila mga panong. Ining duha ka hitabo nagdul-ong sa madamo nga manugpanalawsaw sa Biblia sa paghinakop nga si Jesus wala matawo sang Disiembre. Ginatudlo nila nga indi mahimo nga piliton ni Cesar ang rebelyuso nga mga Judiyo sa pagbiyahe pauli sa ila gindak-an nga mga siudad sa matugnaw kag maulanon nga panahon, nga mahimo nga labi nga magpaakig sa rebelyuso nga mga tawo. Indi man mahimo, siling sang mga iskolar, nga ang mga manugbantay magpabilin sa wayang upod sa ila mga panong sa tion sadtong malain nga panahon.—Lucas 2:8-14.

Talupangda nga ginpili ni Jehova nga ipahibalo ang pagkatawo sang iya Anak, indi sa edukado kag maimpluwensia nga mga lider sang relihion sadto, kundi sa kubos nga mga mamumugon sa wayang. Ang mga escriba kag mga Fariseo wala gawa nagapakig-angot sa mga manugbantay, nga ang ila indi regular nga mga oras sa pagtrabaho nagaupang sa ila sa pagsunod sa pila ka detalye sang pinalatonlaton nga kasuguan. Apang ginhatagan sang Dios ining mapainubuson, matutom nga mga lalaki sing daku nga kadungganan—ginpahibalo sa ila sang isa ka grupo sang mga anghel nga ang Mesias, nga ginahulat sang katawhan sang Dios sa sulod sang linibo na ka tuig, natawo sa Betlehem. Ining mga lalaki, kag indi ang “tatlo ka hari” nga masami ginalaragway sa mga Belen, ang nagduaw kay Maria kag kay Jose kag nakakita sa sining inosente nga lapsag nga nakulan sa pasungan.—Lucas 2:15-20.

Ginakahamut-an ni Jehova ang Mapainubuson nga mga Nagapangita sing Kamatuoran

Ginakahamut-an ni Jehova ang mapainubuson nga mga tawo nga nagahigugma sa iya kag interesado gid nga makita ang katumanan sang iya mga katuyuan. Isa ini ka sulitsulit nga tema sa mga hitabo sa tion sang pagkatawo ni Jesus. Mga isa ka bulan nga matawo ang lapsag, gindala sia nanday Jose kag Maria sa templo subong pagtuman sa Mosaikong Kasuguan, naghalad sila didto sing “duha ka tukmo ukon duha ka kuyabog nga pating.” (Lucas 2:22-24) Sa pagkamatuod ang kasuguan nagapangayo sing isa ka kordero, apang ginatugot ining indi mahal nga halad para sa mga imol. (Levitico 12:1-8) Hunahunaa ini. Si Jehova nga Dios, ang Soberano sang bug-os nga uniberso, nagpili, indi sing manggaranon, kundi sing imol nga pamilya nga pagadak-an sang iya hinigugma, bugtong nga Anak. Kon ikaw isa ka ginikanan, isa ini ka maathag nga pahanumdom nga ang pinakamaayo nga regalo nga mahatag mo sa imo kabataan—labaw kaayo sa materyal nga manggad ukon sa mataas nga edukasyon—amo ang isa ka kahimtangan sa puluy-an nga nagauna sang espirituwal nga mga butang.

Sa templo, duha pa ka matutom, mapainubuson nga mga sumilimba ang ginkahamut-an ni Jehova. Ang isa amo si Ana, isa ka 84-anyos nga balo nga ‘wala gid nagapalya sa templo.’ (Lucas 2:36, 37) Ang isa pa amo ang matutom nga tigulang nga lalaki nga si Simeon. Nalipay sila sa pribilehiyo nga ginhatag sa ila sang Dios—nga makita ang ginsaad nga mangin Mesias antes sila mapatay. Si Simeon nagsambit sing isa ka tagna tuhoy sa bata. Isa ini ka tagna nga puno sing paglaum apang may diutay nga kalisod. Nagtagna sia nga ining lamharon nga iloy, si Maria, magakalisod sa pila ka adlaw bangod sa iya hinigugma nga anak.—Lucas 2:25-35.

Ang Bata Nabutang sa Katalagman

Ang tagna ni Simeon isa ka masubo nga pahanumdom nga ining inosente nga bata mangin sentro sang pagdumot. Bisan sang lapsag pa sia, nagluntad na ini nga pagdumot. Ginasugid sang report ni Mateo kon paano ini natabo. Pagligad sang pila ka bulan, sanday Jose, Maria, kag Jesus nagpuyo sa isa ka balay sa Betlehem. Wala ginpaabot nga ginduaw sila sang pila ka dumuluong. Walay sapayan sang ginalaragway sang madamo nga Belen, wala ginsugid sing espesipiko ni Mateo kon pila ka lalaki ang nag-abot, ukon kon bala gintawag niya sila nga “maalamon nga mga lalaki,” kag pat-od nga wala niya sila gintawag nga “tatlo ka hari.” Gingamit niya ang Griegong tinaga nga maʹgoi, nga nagakahulugan sing “mga astrologo.” Ginapahangop sini sa mga bumalasa nga daw may yawan-on nga pagpanghikot diri, kay ang astrolohiya isa ka buhat nga ginapakamalaut sang Pulong sang Dios kag ginalikawan gid sang matutom nga mga Judiyo.—Deuteronomio 18:10-12; Isaias 47:13, 14.

Ginsundan sining mga astrologo ang isa ka bituon halin sa sidlangan kag nagdala sing mga regalo para “sa isa nga mangin hari sang mga Judiyo.” (Mateo 2:⁠2) Apang wala sila gindul-ong sang bituon sa Betlehem. Gindul-ong sila sini sa Jerusalem kag kay Herodes nga Daku. Wala sing tawo sa kalibutan ang may amo sini nga ikasarang kag tuyo sa paghalit sa bata nga si Jesus. Ining ambisyuso, kriminal nga tawo nagpatay sa madamo nga katapo sang iya mismo pamilya nga ginkabig niya nga makatalagam.a Natublag sang mabatian niya ang pagkatawo sang palaabuton nga “hari sang mga Judiyo,” ginsugo niya ang mga astrologo agod pangitaon ining Isa sa Betlehem. Samtang nagapanlakatan sila, may makatilingala nga butang nga natabo. Ang “bituon” nga nagtuytoy sa ila sa pagbiyahe padulong sa Jerusalem daw nagahulag!—Mateo 2:1-9.

Kon bala isa ini ka matuod nga kasanag sa langit ukon isa lamang ka palanan-awon, wala kita makahibalo. Apang nahibaluan naton nga ining “bituon” wala maghalin sa Dios. Husto nga gindul-ong sini ang pagano nga mga sumilimba kay Jesus—isa ka bata nga mahuyang kag wala sing mahimo, nga ginabantayan lamang sang kubos nga panday kag sang iya asawa. Ang mga astrologo, nga wala sing hinalung-ong nga naintuan ni Herodes, magareport gid kuntani sa mapintas nga hari, nga magadul-ong sa kamatayon sang bata. Apang nagpasilabot ang Dios paagi sa damgo kag ginpapauli sila nga nag-agi sa tuhay nga alagyan. Ang “bituon,” kon amo, mahimo nga isa ka paagi sang kaaway sang Dios nga si Satanas, nga naghimo sang tanan nga paagi agod mapatay ang Mesias. Makahalam-ot gid nga ang “bituon” kag ang mga astrologo ginalaragway sa mga Belen subong mga mensahero sang Dios!—Mateo 2:9-12.

Apang, wala mag-ampo si Satanas. Ang iya alagad, si Hari Herodes, nagsugo nga pamatyon ang tanan nga lapsag sa Betlehem nga nagaedad sing kubos sa duha ka tuig. Apang wala sing padaug si Satanas kay Jehova. Ginasiling ni Mateo nga madugay na nahibal-an sang Dios bisan ining mapintas nga pagpatay sa inosente nga kabataan. Liwat nga ginbalabagan ni Jehova si Satanas, ginpaandaman niya si Jose paagi sa isa ka anghel nga magpalagyo sa Egipto. Ginasiling ni Mateo nga sang ulihi ginsaylo liwat ni Jose ang iya diutay nga pamilya kag nagpuyo sang ulihi sa Nasaret, diin nagdaku si Jesus upod sa iya mga manghod nga lalaki kag babayi.—Mateo 2:13-23; 13:55, 56.

Ang Pagkatawo ni Cristo—Ang Kahulugan Sini Para sa Imo

Medyo nakibot ka bala sa sining sumaryo sang mga hitabo tuhoy sa pagkatawo kag pagkabata ni Jesus? Madamo ang nakibot. Nakibot sila sa paghibalo nga ang mga hitabo nagahilisanto gid kag sibu, walay sapayan sang makusog nga pagpahayag sang iban nga tawo kabaliskaran sa sini. Nakibot sila sa paghibalo nga ang pila sang mga hitabo ginatos ka libo ka tuig na nga gintagna. Kag nakibot sila nga ang pila ka importante nga bahin sang mga Ebanghelyo tuhay gid sangsa mga ginalaragway sang kinaandan nga mga istorya tuhoy sa pagkatawo ni Jesus kag sa mga Belen.

Apang, ayhan ang labi gid nga makapakibot amo nga madamo sang kinaandan nga pagsaulog sang Paskwa ang wala nagalakip sa importante nga mga bahin sang sugilanon sang Ebanghelyo. Halimbawa, wala sini ginapadaku ang tuhoy sa Amay ni Jesus—indi si Jose, kundi si Jehova nga Dios. Handurawa lamang ang iya nabatyagan sang gintugyan niya ang iya hinigugma nga Anak kay Jose kag Maria agod padakuon kag saguron sia nila. Handurawa lamang ang kasubo sang langitnon nga Amay sang gintugutan niya ang iya Anak nga magdaku sa kalibutan diin ginpahituan nga patyon sang madinumtanon nga hari bisan sang sia isa pa lamang ka lapsag! Isa gid ka daku nga gugma para sa katawhan ang nagpahulag kay Jehova nga himuon ini nga sakripisyo.—Juan 3:16.

Ang matuod nga Jesus masami nga nagakadula sa mga pagsaulog sang Paskwa. Ti, wala sing rekord nga ginsugiran niya ang iya mga disipulo sang petsa sang iya pagkatawo; wala man sing rekord nga ginsaulog sang iya mga sumulunod ang iya kaadlawan.

Indi ang pagkatawo ni Jesus kundi ang iya kamatayon—kag ang importansia sini sa maragtas—ang iya ginsugo nga saulugon sang iya mga sumulunod. (Lucas 22:19, 20) Indi, indi luyag ni Jesus nga dumdumon sia subong isa ka wala sing mahimo nga lapsag sa pasungan, kay indi sia subong sina karon. Kapin sa 60 ka tuig pagkatapos nga ginpatay sia, si Jesus nagpakita sa isa ka palanan-awon kay apostol Juan subong isa ka gamhanan nga Hari nga nagasakay padulong sa inaway. (Bugna 19:11-16) Sa sina nga papel, subong Manuggahom sang langitnon nga Ginharian sang Dios, nga dapat naton kilalahon si Jesus karon, kay sia isa ka Hari nga magabag-o sa kalibutan.

[Footnote]

[Kahon/Retrato sa pahina 7]

Sayop Bala si Lucas?

PAANO si Jesus, nga nagdaku sa Nasaret kag nakilal-an nga Nasaretnon, natawo sa Betlehem, nga mga 150 kilometros ang kalayuon? Si Lucas nagapaathag: “Sa sadtong mga adlaw [antes matawo si Jesus] naghalin ang mando gikan kay Cesar Agosto nga ang bug-os nga kalibutan irehistro; (ining una nga rehistrasyon nahanabo sang si Cirenio ang gobernador sang Siria;) kag ang tanan nagkadto sa pagparehistro, ang tagsatagsa sa iya banwa nga kaugalingon.”—Lucas 1:1; 2:1-3.

Ginaatake gid sang mga kritiko ini nga dinalan subong pagpatalang ukon, sing malain pa, subong isa ka kabutigan. Ginasiling nila nga ini nga rehistrasyon kag ang pagkagobernador ni Cirenio natabo sang 6 ukon sang 7 C.E. Kon husto sila, magatuga ini sing daku nga pagpangduhaduha sa rekord ni Lucas, kay ginapakita sang ebidensia nga si Jesus natawo sang 2 B.C.E. Apang wala ginasapak sining mga kritiko ang duha ka importante nga mga katunayan. Una, ginabaton ni Lucas nga may sobra sa isa ka rehistrasyon—talupangda nga ginapatuhuyan niya “ining una nga rehistrasyon.” Nahibaluan gid niya ang isa pa, ang ulihi nga rehistrasyon. (Binuhatan 5:37) Ining ulihi nga rehistrasyon amo man ang isa nga ginlaragway sang istoryador nga si Josephus, nga natabo sang 6 C.E. Ikaduha, ang pagkagobernador ni Cirenio wala nagapilit sa aton nga ituon ang pagkatawo ni Jesus sa sina nga petsa. Ngaa? Bangod si Cirenio duha ka beses nga nangin gobernador. Ginabaton sang madamo nga iskolar nga ang iya una nga pagkagobernador natabo sadtong 2 B.C.E.

Ginasiling sang pila ka kritiko nga gin-imbento ni Lucas ang rehistrasyon agod may rason nga matawo si Jesus sa Betlehem, sa amo nagatuman sa tagna sang Miqueas 5:2. Ini nga teoriya nagahimo kay Lucas nga hungod nga butigon, kag wala sing kritiko ang makapamatuod sina nga pasibangod sa mahalungon nga istoryador nga nagsulat sang Ebanghelyo kag sang tulun-an sang Binuhatan.

May isa pa ka butang nga indi mapaathag sang mga kritiko: Ang rehistrasyon mismo nagtuman sang isa ka tagna! Sang ikan-um nga siglo B.C.E., si Daniel nagtagna tuhoy sa isa ka manuggahom nga “magapatuman sing kasuguan nga himuon sa mahimayaon nga ginharian.” Naaplikar bala ini kay Agosto kag sa iya mando nga maghimo sing rehistrasyon sa Israel? Ti, ang tagna nagasiling nga ang Mesias, ukon ang “Pangulo sang katipan,” “laglagon” sa tion sang paggahom sang nagbulos sa sining gumalahom. Sa pagkamatuod, si Jesus ‘ginlaglag,’ ginpatay, sa tion sang paggahom sang nagbulos kay Agosto, si Tiberio.—Daniel 11:20-22.

[Mga Retrato]

Si Agosto Cesar (27 B.C.E.–14 C.E.)

Si Tiberio Cesar (14-37 C.E.)

[Mga Credit Line]

Musée de Normandie, Caen, France

Ang laragway natigayon sa maayong kabubut-on sang British Museum

[Retrato sa pahina 8]

Ginpahibalo sang anghel ni Jehova ang mapainubuson nga mga manugbantay sing maayong balita tuhoy sa pagkatawo ni Cristo