Magpakita sing Gugma kag Pagtahod Paagi sa Pagpugong sang Imo Dila
“Ang tagsatagsa sa inyo maghigugma man sang iya asawa subong sang iya kaugalingon; sa pihak nga bahin, ang asawa dapat man may tudok nga pagtahod sa iya bana.”—EFESO 5:33.
1, 2. Ano nga importante nga pamangkot ang dapat ipamangkot sang tanan nga minyo sa ila kaugalingon, kag ngaa?
IBUTANG ta nga nakabaton ka sing isa ka naputos nga regalo nga may nakasulat: “Handle With Care.” Paano mo dalhon ining naputos nga regalo? Pat-od nga halungan mo ini sing maayo agod indi ini maguba. Ano naman ang himuon mo sa regalo nga pag-asawahay?
2 Ginsilingan sang Israelinhon nga balo nga si Noemi ang hoben nga mga babayi nga sanday Orpa kag Rut: “Kabay nga si Jehova maghatag sing dulot sa inyo, kag makakita ang tagsa sa inyo sing pahuway sa balay sang iya bana.” (Rut 1:3-9) Tuhoy sa maayo nga asawa, ang Biblia nagasiling: “Ang palanublion gikan sa mga amay amo ang balay kag manggad, apang ang mainandamon nga asawa gikan kay Jehova.” (Hulubaton 19:14) Kon minyo ka, kinahanglan tamdon mo ang imo tiayon subong isa ka regalo gikan sa Dios. Paano mo ginatratar ang regalo nga ginhatag sa imo sang Dios?
3. Ano nga laygay ni Pablo ang nagakaigo nga tumanon sang mga bana kag mga asawa?
3 Sang nagsulat sia sa mga Cristiano sang unang siglo, si apostol Pablo nagsiling: “Ang tagsatagsa sa inyo maghigugma man sang iya asawa subong sang iya kaugalingon; sa pihak nga bahin, ang asawa dapat man may tudok nga pagtahod sa iya bana.” (Efeso 5:33) Binagbinaga kon paano matuman sang mga bana kag mga asawa ining laygay may kaangtanan sa ila panghambal.
Mag-andam sa “Isa ka Di-mapunggan nga Makahalalit nga Butang”
4. Sa ano nga paagi ang dila mahimo makabulong ukon makahalit?
4 Ang manunulat sang Biblia nga si Santiago nagsiling nga ang dila “isa ka di-mapunggan nga makahalalit nga butang” nga ‘puno sing makamamatay nga hilo.’ (Santiago 3:8) Nahibaluan ni Santiago ining importante nga kamatuoran: Ang isa ka di-mapunggan nga dila makahalalit. Walay duhaduha nga pamilyar sia sa hulubaton sa Biblia nga ang maparas nga mga tinaga ginpaanggid sa “mga buno sang espada.” Sa kabaliskaran, ang amo man nga hulubaton nagasiling nga “ang dila sang mga maalam nagabulong.” (Hulubaton 12:18) Sa pagkamatuod, daku ang epekto sang mga tinaga. Mahimo ini makasakit, ukon mahimo ini makabulong. Ano ang epekto sang imo mga tinaga sa imo tiayon? Kon ipamangkot mo ini sa imo tiayon, ano ayhan ang isabat niya?
5, 6. Ano ang mga rason kon ngaa nabudlayan ang iban sa pagpugong sang ila dila?
5 Kon kamo nga magtiayon nagasugod na sa paghambalanay sing masakit, sarang ninyo ini mabag-o. Apang, nagakinahanglan ini sing panikasog. Ngaa? Ang isa ka rason amo nga kinahanglan mo pakigbatuan ang imo di-himpit nga unod. Ang napanubli nga sala may negatibo nga epekto sa kon paano kita nagahunahuna kag nagapakigsugilanon sa isa kag isa. “Kon ang bisan sin-o wala nagakasandad sa pulong,” sulat ni Santiago, “ang isa nga ini himpit nga tawo, nga sarang man makapugong sang iya bug-os nga lawas.”—Santiago 3:2.
6 Wala labot sa tawhanon nga pagkadihimpit, may epekto man ang gindak-an nga pamilya sang tawo sa sayop nga paggamit sang dila. Ang pila ka tawo ginpadaku sa mga panimalay nga ang mga ginikanan “indi tampad sa kasugtanan, . . . wala sing pagpugong sa kaugalingon, mabangis.” (2 Timoteo 3:1-3) Sa masami, ang mga bata nga nagdaku sa amo sini nga palibot nagapakita sang amo man nga mga batasan sa pagdaku nila. Siempre, indi puede himuon nga balibad ang pagkadihimpit ukon ang di-maayo nga pagpadaku. Apang, ang pagtalupangod sining mga rason magabulig sa aton nga mahangpan kon ngaa nabudlayan gid ang iban sa pagpugong sa paghambal sing makahalalit.
Likawi ang Pagpang-insulto
7. Ano ang buot silingon ni Pedro sang ginlaygayan niya ang mga Cristiano nga “likawi . . . ang tanan nga sahi sang paglibak”?
7 Bisan ano man ang rason, ang paghambal sing masakit sa tiayon nagapakita sang kakulang sing gugma kag pagtahod. May maayo nga rason si Pedro sa paglaygay sa mga Cristiano nga “likawi . . . ang tanan nga sahi sang paglibak.” (1 Pedro 2:1) Ang Griego nga tinaga nga ginbadbad nga “paglibak” nagakahulugan sing “pagpang-insulto.” Nagapahangop ini sang ideya nga ‘paghambal sing patarasak sa mga tawo.’ Daw ano gid ka sibu nga paglaragway sa epekto sang di-mapunggan nga dila!
8, 9. Ano ang posible nga resulta sang pagpang-insulto, kag ngaa dapat ini likawan sang mga magtiayon?
8 Mahimo daw indi gid man tuman ka serioso ang pagpang-insulto, apang binagbinaga kon ano ang matabo kon ang bana ukon ang asawa maghambal sing subong sini. Ang pagtawag sa imo tiayon nga buangbuang, matamad, ukon maiyaiyahon mahimo magpahangop nga ang iya bug-os nga pagkatawo mahimo malaragway sa isa lamang ka tinaga—kag makapanubo pa nga tinaga! Makasalaklaw gid ini. Kag kamusta naman ang pagpasobra nga mga pinamulong nga nagapadaku sang mga kaluyahon sang tiayon? Indi bala nga ang mga pinamulong subong sang “Pirme ka lang ulihi” ukon “Wala ka gid nagapamati sa akon” mga pagpasobra lamang? Mahimo gid ini magpukaw sa isa nga magbalos. Kag mahimo naman ini magresulta sa mainit nga pagbaisay.—Santiago 3:5.
9 Ang pag-insultuhanay makatuga sing tension sa pag-asawahay, kag mahimo man ini magresulta sing di-maayo. Ang Hulubaton 25:24 nagasiling: “Maayo pa nga magpuyo sa pamusod sang atop sangsa mag-upod sa asawa nga palaaway, bisan pa yara sa isa lang ka balay.” Sa pagkamatuod, amo man sini ang masiling tuhoy sa isa ka palaaway nga bana. Sing amat-amat, ang makasalaklaw nga mga tinaga sang bana ukon sang asawa nagaguba sang ila kaangtanan, ayhan magapabatyag sa bana ukon asawa nga wala sia ginahigugma, ukon indi sia hiligugmaon. Maathag nga importante gid nga punggan ang dila. Apang paano ini mahimo?
‘Punggi ang Dila’
10. Ngaa importante nga punggan ang dila?
10 “Ang dila,” siling sang Santiago 3:8, “walay tawo nga makapahagop sini.” Walay sapayan, subong nga ang manugkabayo nagarenda sang kabayo agod makontrol ang hulag sini, dapat naton himuon ang aton masarangan nga rendahan ang aton dila. “Kon ang bisan sin-o nga tawo nagahunahuna nga isa sia ka pormal nga sumilimba apang wala nagarenda sang iya dila, kundi padayon nga nagadaya sang iya kaugalingon nga tagipusuon, ang porma sang pagsimba sining tawo wala sing pulos.” (Santiago 1:26; 3:2, 3) Ginapakita sini nga mga pinamulong nga isa ka serioso nga butang kon paano mo ginagamit ang imo dila. Maapektuhan sini indi lamang ang imo kaangtanan sa imo tiayon, kundi ang imo mismo personal nga kaangtanan kay Jehova nga Dios.—1 Pedro 3:7.
11. Paano mahimo matapna ang pagdaku sang isa ka di-paghangpanay?
11 Isa ka maalam nga dalanon nga talupangdon mo kon paano ka nagapakighambal sa imo tiayon. Kon may mag-utwas nga problema, tinguhai nga pahaganhaganon ang tension. Binagbinaga ang problema nga nag-utwas sa kabuhi ni Isaac kag sang iya asawa nga si Rebeka, subong sang narekord sa Genesis 27:46–28:4. “Si Rebeka padayon nga nagsiling kay Isaac: ‘Naugot na ako sa kabuhi ko nga ini bangod sang mga anak nga babayi ni Het. Kon si Jacob magpangasawa man gikan sa mga anak nga babayi ni Het kaangay sini gikan sa mga anak nga babayi sang duta, ano pa ang pulos sang akon kabuhi?’” Wala sing pamatuod nga matigdas ang nangin sabat ni Isaac. Sa baylo, ginpalakat niya ang ila anak nga si Jacob agod mangita sing mahinadlukon sa Dios nga asawa nga indi mangin tunaan sang kalisod ni Rebeka. Ano abi kon may mag-utwas nga di-paghangpanay sa ulot sang bana kag asawa. Ang pagkonsentrar sa matuod nga problema sa baylo nga basulon ang imo tiayon makabulig agod matapna ang pagdaku sang magagmay nga mga di-paghangpanay. Halimbawa, sa baylo nga magsiling, “Wala ka na sing tion sa akon!” ngaa indi magsiling, “Luyag ko kuntani nga hatagan naton sing kapin nga tion ang aton pag-updanay”? Magkonsentrar sa problema, indi lamang sa tawo. Likawi ang huyog nga hibaluon kon sin-o ang husto kag kon sin-o ang sayop. “Tinguhaan naton nga himuon ang mga butang nga nagadala sing paghidait kag ang mga butang nga makapalig-on sa isa kag isa,” siling sang Roma 14:19.
Dulaa ang ‘Madinumtanon nga Kapaitan, Kaakig, kag Kasingkal’
12. Agod mapunggan ang dila, ano ang dapat nga ipangamuyo naton, kag ngaa?
12 Ang pagpugong sang dila indi lamang basta paghalong sa kon ano ang ginahambal naton. Sa pagkamatuod, ginapabanaag sang aton mga ginahambal kon ano gid ang aton ginahunahuna kag ginabatyag. Si Jesus nagsiling: “Ang maayo nga tawo nagapagua sang maayo gikan sa maayo nga bahandi sang iya tagipusuon, apang ang malain nga tawo nagapagua sang malain gikan sa iya malain nga bahandi; kay gikan sa kabuganaan sang tagipusuon nagapamulong ang iya baba.” (Lucas 6:45) Busa, agod mapunggan ang imo dila, mahimo kinahanglan ka mangamuyo kaangay ni David: “Tugaha sa akon ang isa ka putli nga tagipusuon, O Dios, kag ibutang sa sulod ko ang isa ka bag-o nga espiritu, ang isa nga mabakod.”—Salmo 51:10.
13. Paano ang madinumtanon nga kapaitan, kaakig kag kasingkal magaresulta sa maparas nga panghambal?
13 Ginlaygayan ni Pablo ang mga taga-Efeso nga likawan indi lamang ang masakit nga mga tinaga kundi ang mga rason man kon ngaa nabungat ang subong sini nga mga tinaga . Nagsulat sia: “Ang tanan nga madinumtanon nga kapaitan kag kaakig kag kasingkal kag sininggitanay kag maparas nga hambal kuhaon gikan sa inyo kaupod sang tanan nga kalainan.” (Efeso 4:31) Talupangda nga antes ginsambit ni Pablo ang “sininggitanay kag maparas nga hambal,” ginsambit niya anay ang “madinumtanon nga kapaitan kag kaakig kag kasingkal.” Ang nagabalingaso nga kaakig sa sulod sang tawo amo ang makapagua sang masakit nga mga hambal. Gani pamangkuta ang imo kaugalingon: ‘Nagahupot bala ako sing kaakig kag kasingkal sa akon tagipusuon? ‘Dali bala ako maakig’?’ (Hulubaton 29:22) Kon amo sini ang imo kahimtangan, mangayo sing bulig sa Dios paagi sa pangamuyo agod malandas mo ining mga huyog kag agod mapakita ang pagpugong sa kaugalingon kag malikawan ang pag-ibwal sang imo kaakig. Ang Salmo 4:4 nagasiling: “Magkahangawa, apang indi magpakasala. Magpamalandong kamo sa inyo kaugalingon nga tagipusuon, sa inyo higdaan, kag maghipos.” Kon daw mag-ibwal na gid ang imo kaakig kag nahadlok ka nga basi indi ka makahimugong, sunda ang laygay sa Hulubaton 17:14: “Bayai ang sinuay sa wala pa sing inaway.” Magbiya sing makadali tubtob maglipas na ang katalagman.
14. Paano ang dumot makaapektar sa pag-asawahay?
14 Indi mahapos kontrolon ang kasingkal kag kaakig, ilabi na kon naghalin ini sa ginatawag ni Pablo nga “madinumtanon nga kapaitan.” Ang Griego nga tinaga nga gingamit ni Pablo nagapahangop sing “isa ka madinumtanon nga espiritu nga indi luyag makig-uli” kag ‘dumot nga nagaisip sang mga kasaypanan.’ Kon kaisa ang kaawayon daw kaangay sang isa ka madamol nga alipuop sa tunga sang bana kag asawa, kag ining kahimtangan mahimo magpadayon sa sulod sang malawig nga tion. Ang reklamo nga wala malubad sing husto mahimo magresulta sa malas-ay nga pagtamdanay. Apang ang paghupot sing kaakig sa nagliligad nga mga sayop walay pulos. Indi na mapabalik pa ang natabo. Ang sayop nga napatawad na dapat kalimtan. Ang gugma ‘wala nagahupot sang kahalitan.’—1 Corinto 13:4, 5.
15. Ano ang makabulig sa mga naanad na sa paggamit sing matigdas nga mga pulong nga bag-uhon ang ila batasan sa paghambal?
15 Ano abi kon ang matigdas nga panghambal normal lang sa pamilya nga gindak-an mo kag nangin batasan mo ini? Sarang mo ini mabag-o. Nakapahamtang ka na sing mga limitasyon sa pila ka bahin sang kabuhi nga indi mo luyag lapason. Ano nga limitasyon ang ginpahamtang mo tuhoy sa imo panghambal? Mauntat mo bala ang paghambal antes pa makasakit ang imo mga tinaga? Luyag mo sundon ang limitasyon nga ginlaragway sa Efeso 4:29: “Indi maggua ang dunot nga pulong gikan sa inyo baba.” Nagakinahanglan ini sang ‘pag-uba mo sing daan nga personalidad upod sang mga buhat sini, kag sang pagsul-ob mo sing bag-o nga personalidad, nga paagi sa sibu nga ihibalo ginabag-o suno sa larawan sang Isa nga nagtuga sini.’—Colosas 3:9, 10.
“Kompidensiyal nga Paghambalanay”—Kinahanglanon Gid
16. Ngaa ang di-pagbugno makahalit sa pag-asawahay?
16 Diutay lang ang mahimo—kag makatuga sing kahalitan—kon ang bana ukon asawa mamat-od nga indi na lang magbugno. Indi lamang ini basta pagsilot sa tiayon, kay mahimo ini magresulta sa kalugaw-an ukon kaluya sing buot. Apang, ang di-pagbugno makadugang lamang sang tension kag indi makalubad sang ginaatubang nga problema. Subong sang ginsiling sang isa ka asawa, “kon magbugnuhanay na kami, wala namon gihapon ginaistoryahan ang problema.”
17. Ano ang dapat himuon sang mga Cristiano nga may problema sa pag-asawahay?
17 Kon nagapadayon ang tension sa pag-asawahay, wala sing mahapos nga solusyon. Ang Hulubaton 15:22 nagasiling: “Nagakapaslawan ang mga plano kon wala sing kompidensiyal nga paghambalanay, apang sa kadam-an sang mga manuglaygay may hinimuan.” Kinahanglan pungkuan ninyo ini nga magtiayon kag hambalan ang problema. Kag pamatii gid ang imo tiayon upod ang bukas nga hunahuna kag tagipusuon. Kon daw imposible ini himuon, ngaa indi pagpanginpusli ang aman nga mga gulang sa Cristianong kongregasyon? May ihibalo sila sa Kasulatan kag eksperiensiado sa pag-aplikar sa mga prinsipio sang Biblia. Ini nga mga lalaki “subong sang palalipdan sa hangin kag palanaguan sa unos.”—Isaias 32:2.
Mahimo Ka Magmadinalag-on
18. Ano nga pagpakig-away ang ginlaragway sa Roma 7:18-23?
18 Ang pagrenda sang aton dila isa ka pagpakig-away. Amo man ang pagpugong sang aton mga hulag. Ginalaragway ang hangkat nga iya gin-atubang, si apostol Pablo nagsulat: “Nakahibalo ako nga sa akon, kon sayuron, sa akon unod, wala sang nagapuyo nga maayo; kay ang ikasarang sa paghandum yari sa akon, apang ang ikasarang sa paghimo sang maayo wala. Kay ang maayo nga luyag ko wala ko ginahimo, apang ang malain nga indi ko luyag amo ang akon ginahimo. Karon, kon ang indi ko luyag amo ang ginahimo ko, ang nagahimo sini indi na ako, kundi ang sala nga nagapuyo sa akon.” Bangod sang “kasuguan sang sala nga yari sa mga bahin sang [aton] lawas,” may huyog kita nga gamiton sing sayop ang aton dila kag ang iban pa nga bahin sang aton lawas. (Roma 7:18-23) Apang kinahanglan naton ini landason—kag madaug naton ini paagi sa bulig sang Dios.
19, 20. Paano ang halimbawa ni Jesus makabulig sa mga bana kag mga asawa nga mapunggan ang ila dila?
19 Sa relasyon nga puno sing gugma kag pagtahod, indi dapat mabatian ang maparas, matigdas nga mga tinaga. Hunahunaa ang halimbawa nga ginpahamtang ni Jesucristo sa sini nga bahin. Wala gin-insulto ni Jesus ang iya mga disipulo. Bisan sa iya katapusan nga gab-i sa duta sang nagbaisay ang iya mga apostol kon sin-o ang labing daku sa ila, wala sila gin-akigan sang Anak sang Dios. (Lucas 22:24-27) “Mga bana,” laygay sang Biblia, “padayon nga higugmaa ang inyo mga asawa, subong nga si Cristo man naghigugma sang kongregasyon kag nagtugyan sang iya kaugalingon tungod sa sini.”—Efeso 5:25.
20 Apang, kamusta naman ang asawa? “Dapat may tudok [sia] nga pagtahod sa iya bana.” (Efeso 5:33) Kon ginatahod sang asawa ang iya bana singgitan bala niya sia, nga nagagamit sing maparas nga hambal? “Luyag ko nga mahibaluan ninyo nga ang ulo sang tagsa ka lalaki amo ang Cristo,” sulat ni Pablo, “ang ulo naman sang babayi amo ang lalaki; ang ulo naman sang Cristo amo ang Dios.” (1 Corinto 11:3) Dapat magpasakop ang mga asawa sa ila ulo subong nga ang Cristo nagpasakop man sa iya Ulo. (Colosas 3:18) Bisan pa wala sing di-himpit nga tawo ang himpit nga makailog kay Jesus, ang pagpanikasog nga “sundon . . . sing maayo ang iya mga tikang” makabulig sa mga bana kag mga asawa nga madaug ang pagpakig-away batok sa sayop nga paggamit sang dila.—1 Pedro 2:21.
Ano ang Imo Natun-an?
• Paano makahalit sa pag-asawahay ang isa ka di-mapunggan nga dila?
• Ngaa mabudlay rendahan ang dila?
• Ano ang makabulig sa aton sa pagpugong sang aton dila?
• Ano ang dapat mo himuon kon nagaeksperiensia ka sing kahuol sa pag-asawahay?
[Retrato sa pahina 24]
Ang mga gulang nagahatag sing pasad sa Biblia nga bulig