Ang Papel sang Babayi sa Kasulatan

“Tawgon sia nga Babayi, bangod nga sa lalaki ginkuha sia.”​—⁠GENESIS 2:23.

1, 2. (a) Paano sa banta sang iban nga mga tawo ginatamod sang Biblia ang mga babayi? (b) Sa pagkamakatarunganon, anong pagpaanggid ang dapat himuon, kag ano ang ginasiling sang isa ka reperensya nga libro?

PAANO ginatamod sang Balaan nga Kasulatan ang mga babayi? Ang mga opinyon tuhoy sini wala nagapalareho. Ang isa ka bag-o nga libro tuhoy sa sini nga tema nagasiling: “Ang nahuman na nga ideya karon amo nga ginapakanubo sang Biblia ang mga babayi.” Ang iban nga mga tawo nagapangangkon nga sa Hebreo kag sa Griegong mga bahin, ang Biblia matigdas sa mga babayi. Matuod bala ini?

² Sa pagkamakatarunganon, nagakaigo nga usisaon anay kon paano gintratar ang mga babayi sang panahon sang Biblia sa tunga sang mga tawo nga wala magsimba kay Jehova. Sa pila ka dumaan nga sibilisasyon nga nagsimba sa iloy nga diosa, ang mga babayi ginpadunggan subong mga simbulo sang pertilidad. Daw gintahod sila sa Babilonia kag sa Egipto. Apang indi sa iban nga mga duog. Sa dumaan nga Asiria sarang mabulagan sang lalaki ang iya asawa kon luyag niya kag mapatay pa gani niya ang iya asawa kon nagluib sia. Sa Gresya kag Roma, ang manggaranon lamang nga mga babayi, madamo sa ila mga courtesan, ukon mataas nga sahi sang mga pampam, ang makaeskwela kag may pila ka kahilwayan. Hanti, makalilipay mabasa sa The New International Dictionary of New Testament Theology:⁠a “Tuhay sa nabilin nga bahin sang nasidlangan nga (relihioso) nga kalibutan, ginakilala sia [babayi sa Hebreong Kasulatan] subong isa ka tawo kag subong kaupod sang lalaki.” Matahom ini nga ginhambal sa nagahinakop nga tulun-an sang Hebreong Kasulatan, nga sa diin ginalaragway sang manalagna ni Jehova ang asawa sang lalaki subong iya “kaupod,” kag nagdugang: “Kabay nga wala sing magluib sa asawa sang iya pagkapamatan-on.”​—⁠Malaquias 2:14, 15.

Gintuga Subong Komplemento sang Lalaki

3. kag footnote. (a) Sa tapos gintuga si Adan, ano nga mga hilikuton ang ginpatuman ni Jehova sa iya? (b) Bisan pa wala pa sia sing asawa sadto, ano ang kahimtangan ni Adan sa wala pa gintuga si Eva, kag ano man ang kahimtangan sang “katapusan nga Adan,” nga si Jesus?

³ Suno sa Biblia, gintuga ni Jehova si Adan “gikan sa yab-ok sang duta” kag ginpapuyo sia sa hardin sang Eden, agod pangumahan ini. Gindala sang Dios ang ilahas nga mga sapat sang latagon kag ang nagalupad nga mga tinuga kay Adan agod tun-an niya sila kag hingalanan. Sa sulod sang tion nga ginhimo ini ni Adan, isahanon sia. Para sa mga tulumanon nga nabaton niya gikan kay Jehova tubtob sa sini nga tion, himpit sia, kompleto, wala sing kulang.⁠b “Wala [sia] sing kabulig subong komplemento niya.”​—⁠Genesis 2:​7, 15, 19, 20.

4, 5. (a) Sang indi na maayo nga mag-isahanon gihapon si Adan, ano ang ginhimo ni Jehova? (b) Anong magadugay nga tulumanon ang ginhatag ni Jehova kay Adan kag kay Eva, kag ano ang ginkinahanglan sini sa ila nga duha?

⁴ Apang, pagligad sang pila ka tion, nagsiling si Jehova nga “indi maayo nga ang tawo mag-isa lamang,” kag gani ginhatagan niya si Adan sing kaupod nga magabulig sa iya sa mga hilikuton nga nagahulat sa ila. Ginpatulog niya si Adan, ginkuha ang isa sang iya mga gusok, kag ginhimo ini nga babayi, ‘tul-an sang mga tul-an ni Adan kag unod sang iya unod.’ Karon si Adan may “kabulig” na, “komplemento,” ukon paris. “Dugang pa, ginpakamaayo sila sang Dios kag ang Dios nagsiling sa ila: ‘Magmabungahon kag magbuad, kag magtugob sang duta kag magpakaagalon sa sini, kag maggahom sa kaisdaan sang dagat kag sa kapispisan sang kahanginan kag sa tagsa ka buhi nga butang nga nagagiho sa duta.’ ”​—⁠Genesis 1:​25, 28; 2:​18, 21-23.

⁵ Talupangda nga ining tulumanon ginhatag sa “ila,” sa lalaki kag sa babayi. Ang ila pagbuligay indi lamang sa pagtugob sang duta. Naglakip man ini sang pagpakaagalon sa duta kag paggahom sing nagakaigo sa manubo nga mga sahi sang mga tinuga. Nagkinahanglan ini sing kinaalam kag espirituwal nga mga kinaiya, kag ang lalaki kag babayi lunsay may kinahanglanon nga ikasarang sa pagpauswag sini nahisanto sa kabubut-on sang Dios.

Ang Makatarunganon nga Papel sang Babayi

6. (a) Ano ang ginapakita sang Biblia nahanungod sa relatibo nga kusog sang lalaki kag sang babayi? (b) Paano dapat mangatarungan ang mga babayi agod mabaton nila ang kahimusan sang mga butang ni Jehova?

⁶ Sa pagkamatuod, ang paggahom sa duta nagkinahanglan man sing pisikal nga kusog. Sa iya walay latid nga kaalam, una nga gintuga ni Jehova si Adan, dayon si Eva. Gintuga sia “gikan sa lalaki,” “para sa lalaki,” kag mas maluya sa lalaki. (1 Timoteo 2:​13; 1 Corinto 11:​8, 9; ipaanggid ang 1 Pedro 3:⁠7.) Isa ini ka kamatuoran sang kabuhi nga indi mabaton sang madamo nga feminist, kag sang iban pa nga mga babayi. Mangin mas malipayon gid sila kon hangpon nila kon ngaa amo sini ang kahimusan ni Jehova, sa amo ginabaton ang ila hinatag-sang-Dios nga papel. Ang tawo nga nagareklamo nahanungod sa kahimusan sang Dios mapaanggid sa isa ka nigh­tingale nga nagapabilin sa iya pugad bangod indi ini subong kabaskog sa sea gull, sa baylo nga maglupad sa isa ka mataas nga sanga kag mag-amba bilang pasalamat sa tumalagsahon nga mga regalo nga nahatag sa sini sang Dios.

7. Ngaa si Adan yara sa maayong kahimtangan nga mangin ulo ni Eva kag sang kabataan nga matawo, apang nangin sa kahalitan bala ini ni Eva?

⁷ Sa wala pa matuga si Eva, wala sing duhaduha nga si Adan nakatigayon sing madamo nga eksperiensia sa pagkabuhi. Sa sulod sini nga tion, ginhatagan sia ni Jehova sing pila ka instruksion. Ipaalinton ini ni Adan sa iya asawa, sa amo sia ang nangin humalambal sang Dios. Sing makatarunganon, sia ang nanguna sa tanan nga butang tuhoy sa pagsimba kag sa diosnon nga mga hilikuton nga himuon nila sa tuyo nga tumanon ang ila tulumanon. Sang matawo ang mga kabataan, sia ang nangin ulo sang pamilya. Apang indi ini malain para sa iya asawa. Sa baylo, mangin sa bentaha niya ini kay may isa nga nagsakdag sa iya sang ginpakita niya ang iya hinatag-sang-Dios nga awtoridad sa iya kabataan.

8. Anong balaan nga kahimusan sang mga butang ang nabalay sa Biblia?

⁸ Suno sa balaan nga kahimusan sang mga butang, si Adan may salabton kay Jehova, si Eva yara sa idalom sang pagkaulo ni Adan, ang kabataan mangin sa idalom sang pagtuytoy sang ila mga ginikanan, kag ang mga sapat magapasakop sa katawhan. Ang lalaki kag babayi may kaugalingon nga mga papel, kag ang tagsa makakabuhi sing malipayon kag mabungahon nga kabuhi. Sa amo, ‘ang tanan nga butang ginhimo sing nagakaigo kag mahusay.’​—⁠1 Corinto 11:​3; 14:​33, 40, footnote.

Ginpatiko sang Sala ang Papel sang Babayi

9, 10. Ano ang nangin mga resulta sang pagkapukan sa sala para sa lalaki kag babayi, kag sa ano ini nagresulta para sa madamo nga babayi?

⁹ Subong amo gid, naguba ining mahim-ong nga kahimusan sang mga butang sang magsulod ang sala kag pagkadihimpit sa orihinal nga Paraiso. (Roma 7:14-20) Nagdala ini sing kabudlayan para sa rebelyuso nga lalaki kag sa iya dimatinumanon nga asawa. (Genesis 3:​16-19) Kutob sadto, madamo sang makagod nga mga lalaki ang nag-abuso sang ila nagakaigo nga pagkaulo, nga nagdala sing daku nga pag-antos sa mga kababayinhan sa sulod sang mga katuigan.

¹⁰ Ginapanan-aw ining partikular nga resulta sang sala, si Jehova nagsiling kay Eva: “Ang imo handum mangin sa imo bana.” (Genesis 3:16) Ining abusado nga pagkadominante indi ang nagakaigo nga paggamit sang pagkaulo. Ginpabanaag sini ang makasasala nga kahimtangan sang lalaki kag subong man ang pagkadihimpit sang babayi, kay kon kaisa ang mga babayi nag-antos bangod gintinguhaan nila nga agawon ang awtoridad sang ila bana.

11. Ano ang matuod tuhoy sa madamo nga babayi, kag ano ang ginsulat sang isa ka awtor nahanungod sa mga babayi sang panahon sang mga patriarka?

¹¹ Apang tubtob ginasunod ang mga prinsipio sang Biblia, madamo nga babayi ang nakasapo sing kaayawan kag kalipay. Amo sini labi na sang panahon sang mga patriarka. Nagahambal tuhoy sina nga panahon sa iya libro nga La Bible au Féminin (The Bible in the Feminine Gender), ang awtor nga si Laure Aynard nagsulat: “Ang labi nga talalupangdon sa sining tanan nga kasaysayan amo ang importante nga papel nga gindala sang mga babayi, ang ila dungog sa mga mata sang mga patriarka, ang ila maisog nga inisyatibo, kag ang ila kahilwayan.”

Mga Babayi sa Idalom sang Kasuguan ni Moises

12, 13. (a) Ano ang kahimtangan sang mga babayi sa idalom sang Kasuguan ni Moises? (b) Ano ang kahimtangan sa espirituwal sang mga babayi sa idalom sang Kasuguan?

¹² Suno sa kasuguan ni Jehova nga ginhatag paagi kay Moises, ang mga babayi dapat “higugmaon.” (Deuteronomio 13:6) Ang dungog sang mga asawa dapat tahuron sa mga butang tuhoy sa sekso, kag indi dapat abusuhan sa sekso ang mga babayi. (Levitico 18:​8-19) Ang mga lalaki kag mga babayi magkatupong sa atubangan sang Kasuguan kon masapwan sila nga nakasala sing panglahi, incesto, ukon bestialidad. (Levitico 18:​6, 23; 20:​10-12) Ang ikalima nga sugo nagapatuman nga ang amay kag iloy dapat hatagan sing alangay nga pagpadungog.​—⁠Exodo 20:⁠12.

¹³ Labaw sa tanan, ang Kasuguan naghatag sa mga babayi sing bug-os nga kahigayunan sa pagpauswag sang ila espirituwalidad. Nakabenepisyo sila gikan sa pagbasa sang Kasuguan. (Josue 8:​35; Nehemias 8:​2, 3) Gin-obligar sila sa pagbantay sang relihioso nga mga piesta. (Deuteronomio 12:​12, 18; 16:​11, 14) Nagpakigbahin sila sa semanal nga Adlaw nga Inugpahuway kag mahimo magsumpa sang sumpa para sa pagka-Nazareo. (Exodo 20:​8; Numeros 6:2) May personal sila nga kaangtanan kay Jehova kag nangamuyo sa iya sing indibiduwal.​—⁠1 Samuel 1:⁠10.

14. Ano ang ginasiling sang isa ka Katoliko nga eskolar sa Biblia nahanungod sa Hebreong mga babayi, kag ano ang masiling nahanungod sa papel sang babayi sa idalom sang Kasuguan?

¹⁴ Nagkomento tuhoy sa Hebreong mga babayi, ang Katoliko nga eskolar sa Biblia nga si Roland de Vaux nagsulat: “Ang tanan sang mabudlay nga hilikuton sa balay sa iya nagkadto; sia ang nag-atipan sa panong, nagpangabudlay sa latagon, nagluto sang kalan-on, naghabol sing panapton, kag sing iban pa. Apang, ining tanan nga daw makatalaka nga hilikuton, sa baylo nga magpanubo sang iya dungog, naghimo sa iya nga takus sang konsiderasyon. . . . Kag ining talagsahon lamang nga mga dinalan nga naghatag sa aton sing laragway sa pribado nga pagkabuhi sang isa ka pamilya nagapakita nga ang isa ka Israelinhon nga asawa ginhigugma kag ginpamatian sang iya bana, kag gintratar niya subong tupong sa iya. . . . Kag wala sing duhaduha nga amo ini ang kinaandan nga laragway. Isa ini ka matutom nga banaag sang panudlo nga gintipigan nga balaan sa Genesis, nga sa diin ginasiling nga gintuga sang Dios ang babayi subong kabulig sang lalaki, nga iya masaligan (Gn 2:​18, 24); kag ang katapusan nga kapitulo sang Hulubaton nagaamba sing mga kadayawan sa isa ka maayong asawa, nga ginbulahan sang iya mga anak, kag amo ang bugal sang iya bana (Hulu 31:​10-31).” (Ancient Israel​—⁠Its Life and Institutions) Sa pagkamatuod, sang ginsunod ang Kasuguan sa Israel, ang mga babayi wala gintratar sing malain.

Talalupangdon nga mga Babayi

15. (a) Paano ang paggawi ni Sara nagailustrar sang nagakaigo nga kaangtanan sa ulot sang lalaki kag sang iya asawa? (b) Ngaa takus talupangdon ang bahin ni Rahab?

¹⁵ Ang Hebreong Kasulatan nagaunod sing madamo nga halimbawa sang mga babayi nga nangin talalupangdon nga mga alagad ni Jehova nga Dios. Si Sara nagahatag sing isa ka maayong ilustrasyon kon paano ang isa ka diosnon nga babayi mahimo man mangin mapinasakupon sa iya bana kag mabuligon sa iya sa paghimo sing mga desisyon. (Genesis 21:​9-13; 1 Pedro 3:​5, 6) Takus talupangdon ang kaso ni Rahab. Ginapamatud-an sini nga butig ang panumbungon nga si Jehova may ginapasulabi sa mga rasa kag matigdas sa mga babayi. Si Rahab isa ka di-Israelinhon nga makihilawason. Indi lamang nga ginbaton sia ni Jehova subong isa ka sumilimba kundi bangod sang iya dakung pagtuo, nga ginpamatud-an sang mga buhat lakip ang pagbaylo sang iya estilo sang pagkabuhi, ginpakamatarong niya sia. Dugang pa, ginpadyaan niya sia sing tumalagsahon nga pribilehiyo nga mangin isa ka katigulangan sang Mesias.​—⁠Mateo 1:​1, 5; Hebreo 11:​31; Santiago 2:⁠25.

16. Ano ang ginailustrar sang halimbawa ni Abigail, kag ngaa ginpakamatarong ang iya ginhimo?

¹⁶ Ang nagailustrar nga wala ginapatuman ni Jehova ang dimakatarunganon nga pagpasakop sang asawa sa iya bana amo ang kaso ni Abigail. Ang iya bana isa ka manggaranon nga tawo, nga may dalagku nga mga panong sang mga karnero kag mga kanding. Apang “matigdas [sia] kag malaut sa iya mga binuhatan.” Si Abigail wala magsunod sa iya bana sa iya malaut nga dalanon. Bangod nagpakita sia sing maayong desisyon, maayong paghangop, pagkamapainubuson, kag maabtik nga panghunahuna, napunggan niya ang isa ka kahimtangan nga kuntani nangin malaglagon para sa iya panimalay, kag bugana nga ginpakamaayo sia ni Jehova.​—⁠1 Samuel 25:​2-42.

17. (a) Anong talalupangdon nga pribilehiyo ang natigayon sang pila ka babayi sa Israel? (b) Anong leksion ang ginahatag sang halimbawa ni Miriam para sa Cristianong mga babayi nga mahimo hatagan sing pila ka pribilehiyo sang pag-alagad?

¹⁷ Ang pila ka mga babayi mga manalagna pa gani. Amo sina si Debora, sang panahon sang mga Hukom. (Hukom, kapitulo 4 kag 5) Si Hulda isa anay ka manalagna sa Juda, sa wala pa malaglag ang Jerusalem. (2 Hari 22:​14-20) Talalupangdon man si Miriam. Bisan pa ginapatuhuyan sia subong isa ka manalagna, nga ginpadala ni Jehova, mahimo nga nangin bugalon sia bangod sining pribilehiyo. Wala niya ginkilala ang awtoridad nga ginhatag ni Jehova sa iya manghod nga si Moises nga manguna sa Israel, kag ginsilutan sia bangod sini, apang naghinulsol sia kag ginpasag-uli.​—⁠Exodo 15:​20, 21; Numeros 12:​1-15; Miqueas 6:⁠4.

Ang mga Babayi sa Idalom sang Judaismo

18, 19. Ano ang kahimtangan sang mga babayi sa idalom sang Judaismo, kag paano ini natabo?

¹⁸ Subong nakita na naton, ang Kasuguan ni Moises nag-amlig sa mga kinamatarong sang mga babayi kag, sang ginsunod, naghimo sang ila pagkabuhi nga makaalayaw. Apang samtang nagligad ang mga tion, labi na sa tapos malaglag ang Jerusalem sang 607 B.⁠C.⁠E., naghuman didto ang relihion sang Judaismo, nga kapin nga napasad sa mga pinalatunlaton nga mga tradisyon sang sa nasulat nga Kasuguan ni Jehova. Kutob sang ikap-at nga siglo B.⁠C.⁠E., ginbaton sang Judaismo ang daku nga bahin sang Griegong pilosopiya. Sa kabilugan wala pagsapaka sang Griegong mga pilosopo ang mga kinamatarong sang mga babayi, gani nagnubo sing daku ang kahimtangan sang mga babayi sa sulod sang Judaismo. Kutob sang ikatlo nga siglo B.⁠C.⁠E., ang mga babayi ginsugdan nga painon gikan sa mga lalaki sa Judiyong mga sinagoga kag gindumilian sa pagbasa sang Torah (Kasuguan ni Moises). Ang Encyclopaedia Judaica nagakilala: “Subong resulta pila lamang ka babayi ang may tinun-an.” Ang edukasyon para lamang sa mga lalaki.

¹⁹ Sa iya libro nga Jerusalem in the Time of Jesus, si J. Jeremias nagsulat: “Sa kabilugan, ang kahimtangan sang mga babayi sa relihioso nga kasuguan nagakaigo gid nga napabutyag sa sining ginasulit pirme nga pormula: ‘Mga babayi, (Gentil) nga mga ulipon kag mga kabataan.’ . . . Mahimo idugang naton sa sini tanan nga kadamo gid sing matinamayon nga mga opinyon nga ginpabutyag sa mga babayi. . . . Busa may impresyon kami nga ang Judaismo sang panahon ni Jesus may manubo man nga opinyon sa mga babayi.”

Matutom nga mga Babayi nga Naghulat sa Mesias

20, 21. (a) Walay sapayan sang matinamayon nga panimuot sang Judiyong relihiosong mga lider sa mga babayi, sin-o ang nasapwan sa tunga sang mga nagabantay samtang nagahilapit ang pag-abot sang Mesias? (b) Ano ang nagapakita nga si Elisabet kag si Maria may tudok nga diosnon nga debosyon?

²⁰ Ining matinamayon nga panimuot sa mga babayi isa pa ka paagi nga ‘ginhimo [sang Judiyong mga rabbi] ang pulong sang Dios nga walay pulos bangod sang ila tradisyon.’ (Marcos 7:13) Apang walay sapayan sining pagtamay, bangod manug-abot na ang Mesias, ang iban sang diosnon nga mga babayi alisto nga nagbantay. Ang isa sini amo si Elisabet, asawa sang Levinhon nga saserdote nga si Zacarias. Sia kag ang iya bana “matarong sa atubangan sang Dios bangod naggawi sila suno sa tanan nga sugo kag pagsulundan ni Jehova.” (Lucas 1:​5, 6) Si Elisabet ginkahamut-an ni Jehova kay, bisan pa baog sia kag tigulang na, nangin iloy sia ni Juan Bautista.​—⁠Lucas 1:​7, 13.

²¹ Ginpahulag sang balaan nga espiritu, si Elisabet nagpabutyag sing tudok nga gugma para sa isa pa ka diosnon nga babayi sang iya adlaw, isa ka paryente nga nagahingalan kay Maria. Sang, mga katapusan sang 3 B.⁠C.E., sang ginpahibalo ni anghel Gabriel si Maria nga sia milagruso nga magadala sing isa ka bata (si Jesus), gintawag niya sia, “Nahamut-an sing Labi,” kag nagdugang: “Si Jehova kaupod nimo.” Wala madugay sa tapos sadto, ginduaw ni Maria si Elisabet, nga nagpakamaayo sa iya kag sa wala pa matawo nga bata nga iya ginadala, kag gintawag niya si Jesus nga “Ginuo” niya bisan sa wala pa sia matawo. Sa sina, gindayaw ni Maria si Jehova nga nagapamatuod sa iya tudok nga diosnon nga debosyon.​—⁠Lucas 1:​28, 31, 36-55.

22. Sa tapos sang pagkatawo ni Jesus, sin-o nga mahinadlukon sa Dios nga babayi ang nagpakita nga sia lakip sa mga nagahulat sa Mesias?

²² Sang matawo si Jesus kag gindala sia ni Maria sa templo sa Jerusalem agod ipresentar sia kay Jehova, ang isa pa ka mahinadlukon sa Dios nga babayi, ang tigulang na nga manalagna nga si Ana, nagpabutyag sang iya kalipay. Nagpasalamat sia kay Jehova kag naghambal sia nahanungod kay Jesus sa tanan nga nagahulat sa ginsaad nga Mesias.​—⁠Lucas 2:​36-38.

23. Paano ginalaragway ni apostol Pedro ang matutom nga mga babayi antes sang Cristianong panahon, kag anong mga pamangkot ang pagausisaon sa masunod nga artikulo?

²³ Sa amo, samtang nagahilapit ang tion sang dutan-on nga ministeryo ni Jesus, may nagakabuhi pa nga “balaan nga mga babayi nga naglaum sa Dios.” (1 Pedro 3:5) Ang iban sining mga babayi nangin mga disipulo ni Cristo. Paano sila gintratar ni Jesus? Kag may mga babayi bala karon nga malipayon nga nagabaton sang ila papel subong nabalay sa Biblia? Ining mga pamangkot pagausisaon sa masunod nga artikulo.

[Mga footnote]

Mga Pamangkot Para sa Repaso

◻ Paano ang pagtratar sa mga babayi sa Israel tuhay sa iban nga kadutaan?

◻ Ano ang relatibo nga kahimtangan ni Adan kag ni Eva, kag ngaa?

◻ Ano ang kahimtangan sang Israelinhon nga mga babayi sa idalom sang Kasuguan, kag may disbentaha bala sila sa espirituwal?

◻ Ano ang pila ka leksion nga matun-an gikan sa kabuhi sang talalupangdon nga mga babayi sa Hebreong Kasulatan?

◻ Anong maayo nga mga halimbawa sang pagtuo ang masapwan walay sapayan sang mga pagtamod sa Judaismo?

[Kahon sa pahina 10]

“ANG BABAYI NGA NAGAKAHADLOK KAY JEHOVA”

“10 Sin-o ang makakita sing isa ka sangkol nga asawa? Ang iya bili labaw pa sa mga rubi. 11 Ang tagipusuon sang iya bana nagasalig sa iya, kag indi sila makulangan sing daug. 12 Sia nagahimo sa iya sing maayo, kag indi malaut, sa tanan nga adlaw sang iya kabuhi. 13 Nagapangita sia sing bulbol sang karnero kag lino, kag nagapangabudlay sing kinabubut-on sa iya mga kamot. 14 Kaangay sia sang mga sakayan sa pamaligya. Nagadala sia sang iya kalan-on gikan sa malayo. 15 Nagabangon man sia sing gab-i pa kag nagahatag sing kalan-on sa iya panimalay kag sang ila buluhaton sa iya mga dalaga. 16 Ginabinagbinag niya ang ulumhan kag ginabakal ini; sa bunga sang iya mga kamot nagatanom sia sing ulubasan. 17 Nagawagkos sia nga may kabakod sang iya mga balikawang kag nagapabakod sang iya mga butkon. 18 Nahantupan niya nga ang iya inugbaligya mapuslanon; ang iya suga wala nagakapalong sa kagab-ihon. 19 Ginabutang niya ang iya mga kamot sa bulungan, kag ang iya mga kamot nagakapot sang pulundan. 20 Nagauntay sia sang iya kamot sa imol, kag nagatunghol sia sang iya mga kamot sa nawad-an. 21 Wala sia mahadlok sang nieve sa iya panimalay, kay ang bug-os niya nga panimalay napanaptan sing doble nga mga panapton. 22 Sia nagahimo sa iya kaugalingon sing mga hamil nga binurdahan. Ang iya panapton lino nga manipis kag purpura. 23 Ang iya bana kilala sa mga gawang, kon maglingkod sia sa tunga sang mga gulang sang duta. 24 Nagahimo sia sing mga panapton nga lino kag ginabaligya sila, kag nagapadala sia sing mga wagkos sa mga manugbaligya. 25 Kusog kag pagkahalangdon amo ang iya panapton, kag nagakadlaw sia sa tion nga palaabuton. 26 Nagabuka sia sang iya baba sa kaalam, kag ang kasuguan sang mahigugmaon nga kaluoy yara sa iya dila. 27 Nagatatap sia sing maayo sa mga pagginawi sang iya panimalay, kag wala nagakaon sang kalan-on sang katamad. 28 Ang iya mga anak nga lalaki nagabangon kag nagatawag sa iya nga malipayon; ang iya bana man, kag sia nagadayaw sa iya. 29 Madamo nga mga anak nga babayi ang nakapakita sing kasangkol, apang ikaw​—⁠ikaw nagalabaw sa ila tanan. 30 Ang kaalikaya malimbungon, kag ang katahom kadayawan; apang ang babayi nga nagakahadlok kay Jehova amo ang dayawon. 31 Hatagi sia sing mga bunga sang iya mga kamot, kag tuguti ang iya mga binuhatan nga magdayaw sa iya sa mga gawang.”—Hulubaton 31:10-31.

[Laragway sa pahina 8, 9]

Ang duog sang babayi sa pamilya ginpadunggan