Mga Katipan nga Nagadalahig sang Dayon nga Katuyuan sang Dios

‘Si Jehova . . . nagdumdom sang iya katipan tubtob sa walay katubtuban, sang iya pulong nga ginsugo niya sa isa ka libo ka kaliwatan.’​—⁠SALMO 105:​7, 8.

 1, 2. Ngaa masiling naton nga ang kalabanan sa aton naapektohan sang isa ka katipan?

MAHIMO gid nga ang isa ka katipan nag-apektar sa imo​—⁠sang imo nagligad, sang karon kag sang imo palaabuton. ‘Ano nga katipan?’ mahimo ipamangkot mo. Sa sini nga bahin, amo ini ang pag-asawahay, kay ang kalabanan sa aton mga anak sang pag-asawahay kag madamo sa aton ang minyo na. Bisan ang mga indi pa minyo mahimo nga nagahunahuna nahanungod sa mga pagpakamaayo sang isa ka malipayon nga pag-asawahay sa palaabuton.

² Sang nagligad nga mga siglo ang Hebreong manalagna nga si Malaquias nagsulat nahanungod sa “asawa sang imo pagkapamatan-on,” “imo kaupod kag asawa sa imo katipan.” (Malaquias 2:​14-16) Gintawag niya ang pag-asawahay nga isa ka katipan, kay isa ina ka kontrata ukon pormal nga kasugtanan, isa ka kahimusan sa ulot sang mga partido sa paghimo sing butang nga magkaupod. Ang pag-asawahay isa ka katipan nga sa diin ang duha ka partido nagaugyon nga mangin bana kag asawa, nga nagabaton sang mga obligasyon sa isa kag isa kag nagapaabot sang dayon nga mga benepisyo.

 3. Ngaa ang iban nga mga katipan mahimo nga magaapektar sa aton sing kapin pa sa pag-asawahay?

³ Ang pag-asawahay mahimo nga amo ang katipan nga may labing daku nga epekto sa aton, apang ang Biblia nagabinagbinag sing mga katipan nga may mas masangkad nga kahulugan. Sa pagpaanggid sang mga katipan sa Biblia sa mga katipan sang mga relihion nga wala sa Biblia, ang isa ka insiklopedia nagsiling nga sa Biblia “ining kahimusan sang relasyon sa ulot sang Dios kag sang iya katawhan nangin isa ka masangkad nga sistema nga sa ulihi nagalakip sa bug-os nga uniberso.” Huo, ining mga katipan nagadalahig sang dayon nga katuyuan sang aton mahigugmaon nga Manunuga. Subong makita nimo, ang imo pagbaton sing dimasugid nga mga pagpakamaayo naangot sa sining mga katipan. ‘Apang paano ina?’ may rason ikaw nga mamangkot.

 4. Anong una nga katipan ang nagatudlo sa dayon nga katuyuan sang Dios?

⁴ Nahibal-an mo ang makapasubo nga mga resulta sang ginsikway ni Adan kag ni Eva ang awtoridad sang Dios. Nakapanubli kita sing dikahimpitan gikan sa ila, nga amo ang kabangdanan sang mga balatian nga aton ginaantos, kag nagadul-ong sa kamatayon. (Genesis 3:​1-6, 14-19) Apang, makapasalamat kita nga ang ila sala indi makapugong sa katuyuan sang Dios sa pagtugob sang duta sing matuod nga mga sumilimba nga may dayon nga kapagros kag kalipay. May kaangtanan sa sini, si Jehova naghimo sing katipan nga narekord sa Genesis 3:​15: “Butangan ko sing kaawayon sa tunga mo kag sang babayi kag sa tunga sang imo kaliwat kag sang iya kaliwat. Sia magadugmok sang imo ulo kag dugmukon mo ang iya tikod.” Apang, ang malip-ot kag simbuliko nga pamulong sining pinamulong nagbilin sang madamo nga pamangkot nga wala masabat. Paano tumanon ni Jehova ining katipan nga saad?

 5, 6. (a) Ano nga paagi ang ginpamat-od sang Dios nga gamiton sa pagtuman sang iya katuyuan? (b) Ngaa dapat kita mangin interesado sa paagi sang Dios sa paghimo sini?

⁵ Ang Dios dugang pa nga nagpili sa paghanda sing partikular nga mga serye sang balaan nga mga katipan, nga, upod sa Edeniko nga katipan, nangin pito tanan. Ang tagsatagsa nga nagalaum sa dayon nga mga pagpakamaayo dapat makahangop sining mga katipan. Nagalakip ini sing paghibalo kon san-o kag kon paano ini ginhimo, sin-o ang mga nadalahig, ano ang ila mga tulumuron ukon mga kondisyon, kag kon paano ang mga katipan naangot sa isa kag isa sa katuyuan sang Dios nga pakamaayuhon ang matinumanon nga katawhan sing walay katapusan nga kabuhi. Amo ini ang nagakaigo nga tion sa pagrepaso sining mga katipan, kay sa Marso 22, 1989, ang mga kongregasyon sang mga Cristiano magasaulog sang Panihapon sang Ginuo, nga direkta nga nagadalahig sining mga katipan.

⁶ Sa pagkamatuod, para sa iban nga mga tawo ang ideya tuhoy sa mga katipan mahimo nga indi makawiwili, legalistiko, kag wala sing kaayuhan sa tawo. Apang, binagbinaga ang ginsiling sang Theological Dictionary of the Old Testament: “Ang mga termino para sa ‘katipan’ sa Near East anay subong man sa Griego kag Romano nga kalibutan anay . . . nabahin sa duha ka kahulugan: ang sumpa kag panaad sa isa ka bahin, ang gugma kag pag-abyanay sa pihak.” Makita naton ang duha ka bahin​—⁠ang sumpa kag pag-abyanay⁠—​subong sadsaran nga bato sang mga katipan ni Jehova.

Abrahamiko nga Katipan​—⁠Ang Sadsaran Para sa Dayon nga mga Pagpakamaayo

 7, 8. Ano nga sahi sang katipan ang ginhimo ni Jehova kay Abraham? (1 Cronica 16:​15, 16)

⁷ Ang patriarka nga si Abraham, “ang amay sang tanan nga nagatuo,” “abyan ni Jehova.” (Roma 4:​11; Santiago 2:​21-23) Nagsumpa ang Dios sa iya, nga amo ang nangin katipan nga importante sa aton pagbaton sing dayon nga mga pagpakamaayo.​—⁠Hebreo 6:​13-18.

⁸ Samtang didto si Abraham sa Ur, ginsugo sia ni Jehova nga magsaylo sa iban nga duta, nga amo ang Canaan. Sadtong tion si Jehova nagsaad kay Abraham: “Himuon ko gikan sa imo ang isa ka pungsod nga daku kag pakamaayuhon ko ikaw kag padakuon ang imo ngalan; . . . kag ang tanan nga panimalay sang duta magapakamaayo sang ila kaugalingon paagi sa imo.”⁠a (Genesis 12:​1-3) Sa tapos sadto, amat-amat nga nagdugang ang Dios sing mga detalye sa aton matawag sing nagakaigo nga Abrahamiko nga katipan: ang binhi, ukon manunubli ni Abraham, magapanubli sang Ginsaad nga Duta; ang iya binhi magadul-ong sa indi maisip nga mga anak; si Abraham kag si Sara amo ang halinan sang mga hari.​—⁠Genesis 13:​14-17; 15:​4-6; 17:​1-8, 16; Salmo 105:​8-10.

 9. Paano naton nahibaluan nga mahimo kita madalahig sa Abrahamiko nga katipan?

⁹ Gintawag ini sang Dios nga ang “akon katipan sa tunga ko kag nimo [Abraham].” (Genesis 17:2) Apang dapat naton batyagon nga ang aton kabuhi nadalahig, kay sang ulihi ginpasangkad sang Dios ang katipan, nga nagasiling: “Pakamaayuhon ko ikaw kag pabuaron ko ang imo binhi subong sang kabituonan sang langit kag subong sang balas nga yara sa baybayon sang dagat; kag ang imo binhi magatag-iya sang gawang sang ila mga kaaway. Kag paagi sa imo binhi ang tanan nga pungsod sang duta magapakamaayo sang ila kaugalingon.” (Genesis 22:​17, 18) Bahin kita sinang mga pungsod; ang pagpakamaayo sa palaabuton nagahulat sa aton.

10. Ano nga mga paghangop ang matigayon naton gikan sa katipan kay Abraham?

¹⁰ Magdulog kita agod binagbinagon kon ano ang maton-an naton gikan sa Abrahamiko nga katipan. Kaangay sang Edenikong katipan antes sini, nagatudlo ini sa nagapakari nga “binhi,” sa amo nagapahangop nga ang binhi may tawhanon nga katigulangan. (Genesis 3:15) Amo ina ang kaliwatan ni Sem, tubtob kay Abraham, kag paagi sa iya anak nga si Isaac. Ining kaliwatan magadalahig sing pagkahari, kag mangin pagpakamaayo indi lamang sa isa ka pamilya kundi sa katawhan sang tanan nga kadutaan. Paano natuman ina nga katipan?

11. Paano natabo ang literal nga katumanan sang Abrahamiko nga katipan?

¹¹ Ang mga kaliwatan ni Abraham paagi kay Jacob, ukon Israel, nagmuad kag nangin isa ka daku nga pungsod. Subong dimaisip nga literal nga binhi ni Abraham, nangin dedikado sila sa putli nga pagsimba sa Dios ni Abraham, ni Isaac, kag ni Jacob. (Genesis 28:​13; Exodo 3:​6, 15; 6:​3; Binuhatan 3:13) Sa masami ang mga Israelinhon nagliso gikan sa putli nga pagsimba, apang “si Jehova nagpakita sing kahamuot sa ila kag naluoy sa ila . . . bangod sang iya katipan kay Abraham, kay Isaac kag kay Jacob; kag indi buot maglaglag sa ila.” (2 Hari 13:​23; Exodo 2:​24; Levitico 26:​42-45) Bisan sa tapos ginbaton sang Dios ang Cristianong kongregasyon subong iya katawhan, nagpadayon sia sa isa ka tion sa pagpakita sing pinasahi nga kahamuot sa mga Israelinhon subong katawhan nga amo ang literal nga binhi ni Abraham.​—⁠Daniel 9:⁠27.

Espirituwal nga Binhi ni Abraham

12, 13. Paano si Jesus nangin ang una nga bahin sang binhi sa espirituwal nga katumanan sang Abrahamiko nga katipan?

¹² Ang Abrahamiko nga katipan may isa pa ka katumanan, ang espirituwal nga katumanan. Ining daku pa nga katumanan indi nangin hayag sa wala pa ang tion ni Jesus, apang malipay kita nga maathag ini sa aton tion. May paathag kita sang katumanan sini sa Pulong sang Dios. Si Pablo nagsulat: “Karon kay Abraham ginpamulong ang mga saad kag sa iya binhi. Wala ini nagasiling: ‘Kag sa mga binhi,’ subong nga madamo, kundi subong nga sa isa: ‘Kag sa imo binhi,’ nga si Cristo.”​—⁠Galacia 3:⁠16.

¹³ Huo, ang binhi magakari paagi sa isa ka linya lamang, ukon pamilya, nga amo ang natabo kay Jesus, natawo nga isa ka kinaugali nga Judiyo, isa ka literal nga kaliwat ni Abraham. (Mateo 1:​1-16; Lucas 3:​23-34) Dugang pa, bahin sia sang pamilya sang Daku Pa nga Abraham sa langit. Dumduma nga upod ang daku nga pagtuo nangin handa ang patriarka nga si Abraham sa paghalad sang iya anak nga si Isaac kon luyag yadto sang Dios. (Genesis 22:​1-18; Hebreo 11:​17-19) Sing kaanggid, ginpadala ni Jehova ang iya bugtong nga Anak sa duta agod mangin halad nga gawad para sa nagatuo nga katawhan. (Roma 5:​8; 8:32) Sa amo halangpunon kon ngaa ginpakilala ni Pablo si Jesucristo subong amo ang nahauna nga bahin sang binhi ni Abraham suno sa sining katipan.

14. Ano ang ikaduha nga bahin sang binhi ni Abraham, kag nagadul-ong ini sa anong dugang pa nga pagbinagbinag?

¹⁴ Nagpadayon si Pablo sa pagpakita nga ang Dios ‘magapamuad sa binhi ni Abraham’ sa espirituwal nga katumanan. Sia nagsulat: “Kon kamo iya ni Cristo, mga binhi gid kamo ni Abraham, mga manunubli suno sa saad.” (Genesis 22:​17; Galacia 3:29) Ina sila amo ang 144,000 ka hinaplas sang espiritu nga mga Cristiano nga nagahuman sang ikaduha nga bahin sang binhi ni Abraham. Wala sila nagapamatok sa una nga bahin sang binhi kundi “iya ni Cristo.” (1 Corinto 1:​2; 15:23) Nahibaluan naton nga madamo sa ila ang indi makaasoy sang ila katigulangan kay Abraham, kay sila naghalin sa di-Judiyo nga mga pungsod. Apang, kapin ka importante sa espirituwal nga katumanan, indi sila kinaugali nga bahin sang pamilya sang Daku Pa nga Abraham, nga si Jehova; sa baylo, naghalin sila gikan sa dihimpit nga pamilya sang makasasala nga si Adan. Gani kinahanglan nga hibaluon naton gikan sa naulihi nga mga katipan kon paano sila nangin kalipikado nga mangin bahin sang “binhi ni Abraham.”

Ang Kasuguan nga Katipan Temporaryo nga Gindugang

15-17. (a) Ngaa gindugang ang Kasuguan nga katipan sa Abrahamiko nga katipan? (b) Paano nalab-ot sang Kasuguan ining mga tulumuron?

¹⁵ Sa tapos mahimo sang Dios ang Abrahamiko nga katipan subong sadsaran nga tikang padulong sa pagtuman sang iya katuyuan, paano ang kaliwatan sang Binhi maamligan gikan sa pagdagta ukon pagkalaglag tubtob mag-abot ang tion sang iya paglutaw? Kon mag-abot ang Binhi, paano sia makilal-an sang matuod nga mga sumilimba? Ginsabat ni Pablo inang mga pamangkot paagi sa pagpakita sang kaalam sang Dios sa temporaryo nga pagdugang sing Kasuguan nga katipan. Ang apostol nagsulat:

¹⁶ “Ngaa, nian, may Kasuguan? Gindugang ini bangod sang mga paglapas, tubtob nga mag-abot ang binhi nga sa iya nahimo ang saad; kag gintangdo ini paagi sa mga anghel sa kamot sang isa ka manugpatunga. . . . Ang Kasuguan nangin manugtuytoy naton tubtob kay Cristo, agod nga mapakamatarong kita paagi sa pagtuo.”​—⁠Galacia 3:​19, 24.

¹⁷ Sa Bukid sang Sinai, naghimo si Jehova sing tumalagsahon nga katipan sa ulot niya kag sang Israel​—⁠ang Kasuguan nga katipan, kag si Moises ang manugpatunga sa sini.⁠b (Galacia 4:​24, 25) Nag-ugyon ang katawhan nga mangin bahin sining katipan, kag ginhimo ini paagi sa dugo sang mga tinday nga baka kag sang mga kanding. (Exodo 24:​3-8; Hebreo 9:​19, 20) Naghatag ini sa Israel sing teokratikong kasuguan kag sing balayan para sa isa ka matarong nga pangulohan. Ang katipan nagdumili sang pagminyo sa mga pagano ukon sang pagpakigbahin sa imoral nga mga buhat kag sa mga buhat sang dimatuod nga relihion. Sa amo gin-amligan sini ang mga Israelinhon kag nangin isa ka puwersa sa pag-amlig sa kaliwat sang binhi nga indi madagtaan. (Exodo 20:​4-6; 34:​12-16) Apang sanglit wala sing dihimpit nga Israelinhon ang bug-os nga makatuman sa Kasuguan, ginpahayag sini ang mga sala. (Galacia 3:19) Gintudlo man sini ang pagkakinahanglanon sang isa ka himpit, permanente nga saserdote kag sing halad nga himuon kada tuig. Ang Kasuguan nangin kaangay sang manugtuytoy nga nagatuytoy sa isa ka bata sa manunudlo, nga nangin Mesias, ukon Cristo. (Hebreo 7:​26-28; 9:​9, 16-22; 10:​1-4, 11) Sang matuman na sini ang iya katuyuan, ang Kasuguan nga katipan natapos.​—⁠Galacia 3:​24, 25; Roma 7:​6; tan-awa ang “Mga Pamangkot Gikan sa mga Bumalasa,” pahina 31.

18. Anong dugang pa nga paglaum ang nadalahig sa Kasuguan nga katipan, apang ngaa mabudlay ini hangpon?

¹⁸ Sang ginhimo ining temporaryo nga katipan, ginsambit man sang Dios ining makapakunyag nga tulumuron: “Kon tumanon gid ninyo ang akon tingog kag bantayan ang akon katipan, nian kamo gid mangin akon pinasahi nga pagkabutang . . . Kag kamo gid mangin ginharian sang mga saserdote kag balaan nga pungsod sa akon.” (Exodo 19:​5, 6) Daw ano nga paglaum! Isa ka pungsod sang mga hari kag mga saserdote. Apang, paano ina matabo? Subong ginpakita sang ulihi sang Kasuguan, ang nagagahom nga tribo (Juda) kag ang tribo sang mga saserdote (Levi) ginhatagan sing magkatuhay nga mga salabton. (Genesis 49:​10; Exodo 28:​43; Numeros 3:​5-13) Wala sing tawo nga manuggahom na, saserdote pa. Sa gihapon, ang mga pulong sang Dios sa Exodo 19:​5, 6 naghatag sing rason sa pagpati nga sa isa ka wala pa mapahayag nga paagi, ang mga bahin sang Kasuguan nga katipan may kahigayunan sa paghatag sa mga katapo sing “ginharian sang mga saserdote kag balaan nga pungsod.”

Davidiko nga Katipan sa Ginharian

19. Paano ginpatuhuyan ang pagkahari sa mga katipan?

¹⁹ Sang ulihi nagdugang si Jehova sing isa pa ka katipan nga nagpaathag sing dugang pa kon paano niya tumanon ang iya katuyuan, para sa aton dayon nga pagpakamaayo. Nakita na naton nga ang Abrahamiko nga katipan nagtudlo sa pagkahari sa tunga sang literal nga binhi ni Abraham. (Genesis 17:6) Ang Kasuguan nga katipan nagpaabot man sing mga hari sa tunga sang katawhan sang Dios, kay si Moises nagsiling sa Israel: “Kon makasulod ka na sa [Ginsaad nga Duta] kag magsiling, ‘Magabutang ako sing hari sa ibabaw nakon kaangay sang tanan nga pungsod nga yari sa palibot nakon’; sa pagkamatuod ibutang mo nga hari sa ibabaw nimo ang pilion ni Jehova nga imo Dios. . . . Dili ka makabutang sa ibabaw nimo sang dumuluong.” (Deuteronomio 17:​14, 15) Paano ang Dios magahanda para sa sina nga pagkahari, kag paano ini naangot sa Abrahamiko nga katipan?

20. Paano si David kag ang iya kaliwatan nagsulod sa laragway?

²⁰ Bisan pa ang nahauna nga hari sang Israel amo si Saul sa tribo ni Benjamin, ginsundan sia sang maisog kag matutom nga si David sang Juda. (1 Samuel 8:​5; 9:​1, 2; 10:​1; 16:​1, 13) Sang paghari ni David, ginpili ni Jehova nga maghimo sing katipan kay David. Una, Sia nagsiling: “Bangunon ko ang imo binhi sa ulihi nimo, nga magagikan sa imo mga kasudlan; kag palig-unon ko ang iya ginharian. Sia magapatindog sing balay sa akon ngalan, kag palig-unon ko ang trono sang iya ginharian sing dayon.” (2 Samuel 7:​12, 13) Subong ginpakita didto, ang anak ni David nga si Solomon nangin masunod nga hari, kag gingamit sia sa pagpatindog sing balay, ukon templo, para sa Dios sa Jerusalem. Apang, may dugang pa.

21. Ang Davidiko nga katipan sa Ginharian naghimo sing aman para sa ano?

²¹ Nagpadayon si Jehova sa paghimo sining katipan kay David: “Ang imo panimalay kag ang imo ginharian papag-unon sing dayon sa atubang mo; ang imo trono palig-unon sing dayon.” (2 Samuel 7:16) Maathag nga ang Dios sa amo nagpatindog sing dinastiya sang mga hari para sa Israel sa pamilya ni David. Indi lamang ini mangin dalayon nga pagbuslanay sang Davidiko nga mga hari. Sa ulihi, ang isa sa kaliwatan ni David magagahom “sing dayon, kag ang iya trono [mangin] subong sang adlaw sa atubangan sang [Dios].”​—⁠Salmo 89:​20, 29, 34-36; Isaias 55:​3, 4.

22. Paano ang katipan kay David naangot sa kaliwatan sang Binhi, kag ano ang resulta?

²² Maathag, nian, nga ang Davidiko nga katipan nagpakitid sing dugang pa sang linya sang Binhi. Bisan ang mga Judiyo sang nahaunang siglo nakarealisar nga ang Mesias mangin kaliwat ni David. (Juan 7:​41, 42) Si Jesucristo, ang una nga bahin sang binhi sang Abrahamiko nga katipan, nangin kalipikado nga mangin permanente nga Manunubli sining Davidiko nga Ginharian, subong ginpamatud-an sang isa ka anghel. (Lucas 1:​31-33) Sa amo natigayon ni Jesus ang kinamatarong sa paggahom sa Ginsaad nga Duta, ang dutan-on nga duog nga ginharian anay ni David. Dapat ini magpabaskog pa sang aton pagsalig kay Jesus; nagagahom sia, indi paagi sa ginadumilian nga pag-agaw, kundi paagi sa natukod nga legal nga kahimusan, isa ka balaan nga katipan.

23. Anong mga pamangkot kag mga butang ang nagapabilin nga husayon?

²³ Nabinagbinag na naton ang apat sa balaan nga mga katipan nga may kaangtanan sa kon paano naghanda ang Dios sa pagtuman sang iya katuyuan nga magadala sing dayon nga mga pagpakamaayo sa katawhan. Mahimo gid nga nakita mo ang laragway nga indi pa kompleto. Ang mga pamangkot nagapabilin: Sanglit ang mga tawo nagpabilin nga dihimpit, ano nga saserdote ukon halad ang permanente nga makabalhin sina? Paano makalipikar ang mga tawo nga mangin bahin sang binhi ni Abraham? May rason bala sa pagpati nga ang kinamatarong sa paggahom magasangkad sa paglakip sing kapin pa sa dutan-on lamang nga teritoryo? Paano ang binhi ni Abraham, ang una kag ikaduha nga bahin, makadala sing pagpakamaayo sa “tanan nga pungsod sang duta,” lakip ang tagsatagsa sa aton? Tan-awon naton.

[Mga footnote]

Ano ang Imo Sabat?

◻ Paano ang Abrahamiko nga katipan nagpasad sang sadsaran para sa aton pagbaton sing dayon nga mga pagpakamaayo?

◻ Ano ang literal kag undanon nga binhi ni Abraham? Ang simbuliko nga binhi?

◻ Ngaa gindugang ang Kasuguan nga katipan sa Abrahamiko nga katipan?

◻ Paano ang Davidiko nga katipan sa Ginharian nagpaabante sa katuyuan sang Dios?

[Diagram sa pahina 13]

(For fully formatted text, see publication)

Edeniko nga katipan Genesis 3:​15

Abrahamiko nga katipan

Pangunang binhi

Ikaduhang binhi

Dayon nga mga pagpakamaayo

[Diagram sa pahina 14]

(For fully formatted text, see publication)

Edeniko nga katipan Genesis 3:​15

Abrahamiko nga katipan

Kasuguan nga katipan

Davidiko nga katipan sa Ginharian

Pangunang binhi

Ikaduhang binhi

Dayon nga mga pagpakamaayo

[Piktyur sa pahina 10]

Sa pagtuman sang iya kasuguan para sa katawhan, naghimo ang Dios sing katipan sa ­matutom nga si Abraham