Mga Danyag Gikan sa Ginsaad nga Duta

Jerusalem​—⁠Sentro sang mga Hitabo sa Biblia

SAMTANG ang kalabanan nga pungsod may kapital, isa ka daku nga siudad nga ginahamtangan sang lingkoranan sang pangulohan, mahimo hunahunaon sang mga estudyante sang Biblia ang Jerusalem subong amo ang kapital sang katawhan. Amo sini bangod ang importante nga mga butang nga natabo didto importante sa aton tanan.

Sa ibabaw, makita mo ang danyag nga kit-anon kon magtindog ka sa bakolod sa bagatnan sang Jerusalem.⁠a Duha ka nalupyakan ang nagatabuay sa duog sang malagtom nga mga kahoy. Ang Nalupyakan sang Kidron nagahalin sa tuo; sa nakatundan, ukon sa wala, nga bahin amo ang Nalupyakan sang Hinnom, nga amo ang ginkuhaan sang ngalan sa Biblia nga Gehenna. (Mateo 10:​28; 23:33) Sa ulot (kitaon sa banas sang silak sang adlaw sa atubang sang nagaluntad nga mga pader) amo ang gintukuran anay sang Siudad ni David. Sa sulod sang mga pader may duha ka tinukod sang mga Muslim sa isa ka maragtason nga lokasyon. Malapit gid sa pader amo ang asul-asulon nga bobida sang mosque, kag sa likod amo ang daku kag duag bulawan nga kupola sang Dome of the Rock.

Apang ngaa importante sa imo ang Jerusalem, kag labi na ang tapan nga duog nga ginatindugan karon sang duha ka may bobida nga tinukod? Bueno, ano ang ginapahanumdom sa imo sang rekord sa Biblia tuhoy sa kordero nga lalaki nga ang sungay sini napukot sa kahoy? Mahimo ang tuhoy kay Abraham. Huo, naglakbay sia upod sa iya anak nga lalaki nga si Isaac padulong sa Bukid sang Moria, nga mahimo didto ukon malapit sa batuhon nga bakolod nga gikan diin makita mo ang duha ka bobida. Sa pagtuo, handa si Abraham nga ihalad ang iya hinigugma nga anak, apang ginpunggan sang anghel ang iya kamot. Nian nakita ni Abraham ang “isa ka kordero nga lalaki nga ang mga sungay napukot sa kasiotan” kag ginhalad ini “sa baylo sang iya anak.” Gani ang pagtan-aw sa Jerusalem mahimo nga magapahanumdom sining dramatiko nga hitabo.​—⁠Genesis 22:​1-13.

Ang iban pa nga mga halad nakilal-an sang ulihi sang nagtukod si Solomon sing daku nga templo kay Jehova sa tapan nga duog nga sa diin nagatindog karon ang may bobida nga mga tinukod. (2 Cronica 3:1) Handurawa ang mga Israelinhon nga nagakari diri gikan sa tanan nga bahin sang pungsod upod ang ila sapat nga mga halad para sa tuigan nga mga piesta. Ang labing solemne sa sini amo ang Adlaw sang Katumbasan. Sadto nga adlaw, ginapili ang isa ka kanding kag ‘ginatabog pakadto sa kahanayakan tungod kay Azazel,’ mahimo nga tubtob sa Nalupyakan sang Kidron kag dayon sa bagatnan kag sidlangan padulong sa kahanayakan sang Judea. Isa pa ka kanding kag tinday nga baka nga lalaki ang ginapatay kag ang dugo sini ginagamit sa halad sa paghimo sing katumbasan para sa mga saserdote kag sa katawhan. Ang iban nga dugo ginadala sa Labing Balaan sang templo. Gani sarang mo matan-aw ang laragway sang siudad nga ginatandaan ini.​—⁠Levitico 16:​1-34.

Ining tanan nga halad sa Jerusalem nagtudlo sa himpit nga halad ni Jesucristo. Sang iya katapusan nga gab-i sa duta, nga ugsad sadto, nagtipon si Jesus upod sa iya mga apostoles sa pagsaulog sang katapusan nga Paskua. Ginhiwat ini sa naibabaw nga hulot nga ginahunahuna nga yara sa mataas nga bahin sang siudad sa wala (nakatundan) sang duog sang templo. Sa tapos ginsugdan ni Jesus ang Panihapon sang Ginuo, gindala niya ang mga apostoles sa Bukid sang mga Olibo, nga yara sa pihak sang Nalupyakan sang Kidron, sa sidlangan (tuo) sang templo.​—⁠Lucas 22:​14-39.

Subong bulig sa paghanduraw sini, tan-awa ang retrato sa ubos, nga ginkuha sa sidlangan nayon gikan sa Jerusalem, ayhan gikan sa duog nga sa diin ginhiwat ni Jesus ang Panihapon sang Ginuo. Gikan sa sini nga bahin, makita mo sa naubos nga wala ang bobida (asul-asulon sa kapawa sang bulan) sang mosque sa duog sang templo. Sa uluunhan sang sidlangan amo ang Nalupyakan sang Kidron (sa ubos sang linya sang panan-aw) kag dayon ang mga kahoy sang Hardin sang Getsemane. Sa ibabaw padulong sa tuo amo ang Bukid sang mga Olibo.

Ang bulan halos mag-ugsad man sa Marso 22, 1989, kon ang mga kongregasyon sang mga Saksi ni Jehova sa bilog nga globo magatipon (pagtunod sang adlaw) para sa Panihapon sang Ginuo, agod dumdumon ang mahalaron nga kamatayon ni Jesus.⁠b Palihog planoha nga mangin didto ka. Sa amo nga adlaw, mahimo luyag mo man nga pamalandungon ang pila sang nagligad nga mga hitabo nga nagasentro sa Jerusalem kag sa palibot sini may kaangtanan sa pagbubo ni Jesus sang iya kalag sa kamatayon. Sa amo ginbindikar ni Jesus ang pagkamatarong ni Jehova kag gin­gawad ang nagatuo nga katawhan gikan sa sala kag kamatayon.​—⁠1 Corinto 11:​23-26; Hebreo 9:​11-28.

[Mga footnote]

[Picture Credit Lines sa pahina 16]

Pictorial Archive (Near Eastern History) Est.

Pictorial Archive (Near Eastern History) Est.