Mga Ginikanan, Magkalipay sa Inyo mga Kabataan

“Magakasadya ang imo amay kag ang imo iloy.”​—⁠HULUBATON 23:⁠25.

 1. Ano ang makabulig sa mga ginikanan nga magkalipay sa ila kabataan?

DAW ano kanami tan-awon ang pagtubo sang isa ka gamay nga kahoy padulong sa isa ka daku nga kahoy nga nagaaman sing matahom nga talan-awon kag handong​—⁠ilabi na kon ikaw ang nagtanom kag nag-atipan sini! Sing kaanggid, ang mga ginikanan nga nag-atipan sing mga kabataan nga nagdaku subong hamtong nga mga alagad sang Dios nagakalipay man sing daku sa ila, subong sang ginasiling sang hulubaton sa Biblia: “Ang amay sang matarong pat-od nga magakalipay; ang isa nga nangin amay sang isa nga maalam magakalipay man sa iya. Magakasadya ang imo amay kag ang imo iloy, kag magakasadya sia nga nagpanganak sa imo.”​—⁠Hulubaton 23:​24, 25.

2, 3. (a) Paano malikawan sang mga ginikanan ang kalisod kag kasakit? (b) Ano ang pareho nga ginakinahanglan sang gamay nga kahoy kag sang kabataan agod mangin makalilipay?

² Apang, ang isa ka bata indi awtomatiko nga nagadaku nga “matarong” kag “maalamon.” Ginakinahanglan ang daku nga panikasog agod ang mga kabataan indi mangin ginahalinan sing “kalisod” kag “kasakit,” subong nga ang pagpadaku sa isa ka gamay nga kahoy nagakinahanglan man sing pagpangabudlay. (Hulubaton 17:​21, 25) Halimbawa, ang mga tukon sarang makasuportar sa gamay nga kahoy nga magtubo sing matadlong kag mabaskog. Importante ang regular nga pagbunyag, kag ang gamay nga kahoy ayhan nagakinahanglan sing proteksion gikan sa mga piste. Sa ulihi, ang paghagbas nagapatahom sa kahoy.

³ Ginapakita sang Pulong sang Dios nga ang kabataan nagakinahanglan sing mga butang subong sang diosnon nga paghanas, pagbunyag sing tubig sang kamatuoran sang Biblia, proteksion gikan sa mga pag-abuso sa moralidad, kag mahigugmaon nga disiplina agod hagbason ang malain nga mga kinaiya. Agod mahatag ining mga kinahanglanon, ang mga amay ginasugo nga padakuon ang ila kabataan sa “disiplina kag sa nagatadlong nga panghunahuna ni Jehova.” (Efeso 6:⁠4) Ano ang nalakip sa sini?

Pagpadaku sa mga Pulong ni Jehova

 4. Ano ang salabton sang mga ginikanan sa ila kabataan, kag ano ang ginasugo antes nila matuman ini?

⁴ Ang “nagatadlong nga panghunahuna ni Jehova” nagakahulugan sing pagtadlong sang aton hunahuna sa pagsunod sa kabubut-on ni Jehova. Busa, dapat ipatudok sang mga ginikanan sa panghunahuna sang ila kabataan ang panghunahuna ni Jehova tuhoy sa mga butang. Kag dapat man nila ilugon ang halimbawa sang Dios sa paghatag sing mahigugmaon nga disiplina, ukon nagatadlong nga paghanas. (Salmo 103:​10, 11; Hulubaton 3:​11, 12) Apang antes ini mahimo sang mga ginikanan, dapat man nila ipatudok sa ila kaugalingon ang mga pulong ni Jehova, subong sang ginlaygay sang manalagna sang Dios nga si Moises sa dumaan nga mga Israelinhon: “Ining mga pulong [gikan kay Jehova] nga ginasugo ko karon sa imo mangin sa imo tagipusuon.”​—⁠Deuteronomio 6:⁠6.

 5. San-o kag sa ano nga paagi ginatudluan sang Israelinhon nga mga ginikanan ang ila kabataan, kag ano ang buot silingon sang “pagpatudok”?

⁵ Ang regular nga pagtuon sang Biblia, pagpamalandong, kag pagpangamuyo nagasangkap sa mga ginikanan sa paghimo sang masunod nga ginsugo ni Moises: “Kag ipatudok mo ini [mga pulong ni Jehova] sa imo mga anak kag maghambal ka tuhoy sini kon nagalingkod ka sa imo puluy-an kag kon nagalakat ka sa dalanon kag kon nagahigda ka kag kon nagabangon ka.” Ang Hebreong tinaga nga ginbadbad “ipatudok” nagakahulugan sing “pagsulit,” “paghambal sing sulit-sulit,” “pagpatudok sing madalom.” Talupangda kon paano dugang nga ginpadaku ni Moises ang kinahanglanon nga unahon ang mga pinamulong ni Jehova: “Kag ibugkos mo ini subong tanda sa imo kamot, kag mangin filacteria ini sa ulot sang imo mga mata; kag isulat mo ini sa mga bakalan sang imo balay kag sa imo mga gawang.” Sing maathag, ginasugo ni Jehova ang mga ginikanan nga hatagan ang ila kabataan sing regular, mahigugmaon nga igtalupangod!​—⁠Deuteronomio 6:​7-9.

 6. Ano ang ipatudok sang mga ginikanan sa ila kabataan, kag upod ang anong benepisyo?

⁶ Ano “ining mga pulong” ni Jehova nga dapat ipatudok sang mga ginikanan sa ila kabataan? Bag-o lang ginsulit ni Moises ang ginatawag sa kinaandan nga Napulo ka Sugo, lakip ang mga sugo nga indi magpatay, indi magpanghilahi, indi magpangawat, indi magsaksi sa kabutigan, kag indi maghamkon. Inang mga kasuguan sa moral, pati ang sugo nga “higugmaa si Jehova nga imo Dios sa bug-os mo nga tagipusuon kag sa bug-os mo nga kalag kag sa bug-os mo nga kusog,” amo ilabi na ang dapat ipatudok sang Israelinhon nga mga ginikanan sa ila kabataan. (Deuteronomio 5:​6-21; 6:​1-5) Nagaugyon ka bala nga amo ini ang sahi sang panudlo nga ginakinahanglan karon sang kabataan?

 7. (a) Sa ano ginpaanggid sang Biblia ang kabataan? (b) Ano karon ang aton pagausisaon?

⁷ Ang Israelinhon nga amay ginsugo: “Ang imo asawa mangin kaangay sang nagapamunga nga balagon sa nasulod gid nga bahin sang imo balay. Ang imo mga anak mangin kaangay sang mga kahoy nga olibo sa palibot sang imo latok.” (Salmo 128:3) Apang, agod malipay ang mga ginikanan sa ila “kabataan” sa baylo nga mahanusbo, dapat nila hatagan sing personal, matag-adlaw nga interes ang ila kabataan. (Hulubaton 10:​1; 13:​24; 29:​15, 17) Usisaon naton kon paano sang mga ginikanan mahanas, mabunyagan sa espirituwal, maamligan, kag madisiplina sing mahigugmaon ang ila kabataan agod makatigayon sila sing matuod nga kalipay sa ila.

Paghanas Kutob sa Pagkabata

 8. (a) Sin-o ang naghanas kay Timoteo? (b) San-o nagsugod ang paghanas, kag ano ang nangin resulta?

⁸ Binagbinaga si Timoteo, nga nakabaton sing pagsakdag gikan, kon sa aton pa, sa duha ka ginpalpal sing malig-on nga mga tukon​—⁠ang iya iloy kag ang iya lola. Sanglit ang amay ni Timoteo isa ka Griego kag pat-od nga ditumuluo, ang iya Judiya nga iloy, si Eunice, kag ang nanay sini nga si Loida, amo ang naghanas sa bata nga lalaki ‘kutob sa pagkabata sa balaan nga mga sinulatan.’ (2 Timoteo 1:​5; 3:​15; Binuhatan 16:1) Ang ila kapisan sa pagtudlo kay Timoteo​—⁠bisan sang bata pa sia​—⁠sing “makadalayaw nga mga butang nga ginhimo [ni Jehova]” ginpakamaayo sing daku. (Salmo 78:​1, 3, 4) Si Timoteo nangin isa ka misyonero sa malayo nga mga duog, ayhan sadtong tin-edyer pa lamang sia, kag nakatigayon sing importante nga papel sa pagpalig-on sa unang Cristianong mga kongregasyon.​—⁠Binuhatan 16:​2-5; 1 Corinto 4:​17; Filipos 2:​19-23.

 9. Paano malikawan sang mga pamatan-on ang siod sang materyalismo?

⁹ Mga ginikanan, ano kamo nga sahi sang nagatadlong nga mga tukon? Halimbawa, luyag bala ninyo makapalambo ang inyo kabataan sing timbang nga pagtamod sa materyal nga mga butang? Nian dapat kamo maghatag sing husto nga halimbawa paagi sa indi paghingamo sang pinakaulihi nga mga galamiton ukon iban pa nga mga butang nga indi ninyo tuman ka kinahanglanon. Kon ginahingamo ninyo ang materyal nga mga bentaha, indi matingala kon ginailog kamo sang inyo kabataan. (Mateo 6:​24; 1 Timoteo 6:​9, 10) Sa pagkamatuod, kon indi matadlong ang nagatadlong nga mga tukon, paano magtubo nga matadlong ang tanom?

10. Kay sin-o panuytoy ang dapat sundon pirme sang mga ginikanan, kag ano dapat ang ila mangin panimuot?

¹⁰ Ang mga ginikanan nga nagakalipay sa ila kabataan padayon nga nagapangayo sing bulig sang Dios sa paghanas sa ila, pirme ginabinagbinag kon ano ang makahatag sing kaayuhan sa espirituwalidad sang ila kabataan. Ang iloy nga may apat ka kabataan nagpanugiron: “Bisan antes sang pagkatawo sang amon kabataan, tayuyon kami nga nagapangamuyo kay Jehova nga buligan kami nga mangin maayo nga mga ginikanan, nga matuytuyan sang iya Pulong, kag kon paano ini iaplikar sa amon kabuhi.” Nagdugang pa sia: “Ang ‘si Jehova anay’ indi lamang isa ka kinaandan nga ekspresyon kundi amo ang dalanon sang amon pagkabuhi.”​—⁠Hukom 13:⁠8.

Regular nga “Pagbunyag”

11. Ano ang ginakinahanglan sang gamay nga kahoy kag sang kabataan agod magtubo?

¹¹ Ang gamay nga kahoy nagakinahanglan gid sing tayuyon nga pagbunyag, subong ginapakita sang maayo nga pagtubo sang mga kahoy sa higad sang suba. (Ipaanggid ang Bugna 22:​1, 2.) Ang mga kabataan magauswag man sa espirituwal kon regular sila nga ginabunyagan sing tubig sang kamatuoran sang Biblia. Apang dapat binagbinagon sang mga ginikanan ang kalawigon sang atension sang ila kabataan. Ayhan ang pirme malip-ot nga mga sesyon sang pagtuon mas epektibo sangsa malaka apang malawig nga mga sesyon. Indi pagpakadiutaya ang balor sinang malip-ot nga mga sesyon. Ang paghinguyang sing tion nga magkaupod kinahanglanon sa pagtuga sang higot sa ulot sang ginikanan kag bata, ang suod nga kaangtanan nga sulitsulit nga ginapalig-on sa Kasulatan.​—⁠Deuteronomio 6:​6-9; 11:​18-21; Hulubaton 22:⁠6.

12. Ano ang balor sang pagpangamuyo upod sa kabataan?

¹² Ang isa sang mga sesyon upod sa magagmay nga kabataan amo ang sa gab-i. Ang isa ka pamatan-on nagahinumdom: “Ang amon mga ginikanan nagapungko sa punta sang amon hiligdaan kada gab-i kag ginapamatian ang amon kaugalingon nga mga pangamuyo.” Tuhoy sa balor sang paghimo sini, ang isa pa nagsiling: “Nangin batasan ko ang mangamuyo kay Jehova kada gab-i antes magtulog.” Kon mabatian sang kabataan ang ila mga ginikanan nga nagahambal kay Jehova kada adlaw kag nagapangamuyo sa iya, mangin isa sia ka matuod nga persona sa ila. Ang isa ka solterito nagsiling: “Ginapiyong ko ang akon mga mata agod mangamuyo kay Jehova kag makita ko ang matuod katulad lolo nga persona. Ginbuligan ako sang akon mga ginikanan nga makita nga si Jehova may daku nga bahin sa tanan nga ginahimo namon kag ginahambal.”

13. Ano ang ginalakip sang mga tion sang regular nga pagtudlo?

¹³ Agod buligan ang kabataan nga mapatudok ang tubig sang kamatuoran sang Biblia, mahimo ilakip sang mga ginikanan ang madamong praktikal nga mga butang sa regular nga mga tion sang pagtudlo. Ang mga ginikanan nga may duha ka tin-edyer nga kabataan nagsiling: “Ang mga bata ginhanas nga magpungko sing mahipos sa Kingdom Hall kutob sang una nga mga semana sang ila pagkabuhi.” Ginlaragway sang isa ka amay ang ginhimo sang iya pamilya: “Ginalista namon ang tanan nga tulun-an sang Biblia sa indese nga mga kard kag bulusbulos namon nga ginapasunod ini. Ginakalangkagan pirme ini sang kabataan.” Madamong pamilya ang nagalakip sing malip-ot nga tion sang pagtudlo antes ukon pagkatapos sang pagkaon. Ang isa ka amay nagsiling: “Ang panihapon nangin isa ka maayo nga tion para sa amon nga binagbinagon ang adlaw-adlaw nga teksto sa Biblia.”

14. (a) Anong makapaladya sa espirituwal nga mga hilikuton ang mahimo mapaambit sa mga kabataan? (b) Ano ang ikasarang sang kabataan sa pagtuon?

¹⁴ Nasadyahan man ang kabataan sa pagpamati sa maathag nga mga sugilanon sa Biblia sa Ang Akon Libro sang mga Sugilanon sa Biblia.⁠a “Sang magagmay pa ang kabataan,” siling sang isa ka mag-asawa, “ginakobrehan namon ang isa ka leksion sa Mga Sugilanon sa Biblia nga libro, kag nian ang kabataan nagasuksok sing mga panapton kag ginailog ang mga bahin sa porma sang isa ka malip-ot nga drama. Nanamian sila sa sini kag pirme nagapamilit nga tuptupan ang kapin sa isa ka istorya sa kada pagtuon.” Indi pagpakadiutaya ang ikasarang sang inyo bata sa pagtuon! Nasaulo sang mga kabataan nga apat ka tuig ang edad ang tanan nga kapitulo sang Mga Sugilanon sa Biblia nga libro kag natun-an pa gani ang pagbasa sing Biblia! Ang isa ka dalagita nagahinumdom nga sang nagaedad sia sing mga tatlo ka tuig kag tunga, pirme niya ginamitlang sing sayop ang “hudisyal nga mga desisyon,” apang ginpalig-on sia sang iya amay nga magpadayon sa paghanas.

15. Anong mga butang ang sarang malakip sa pagpakighambal sa mga kabataan, kag ano ang pamatuod nga mapuslanon ang amo nga sahi sang pagpakighambal?

¹⁵ Ang mga sesyon upod sa inyo mga kabataan sarang man magamit agod ihanda sila sa pagpaambit sing tubig sang kamatuoran sa iban, subong sang pagkomento sa mga miting. (Hebreo 10:​24, 25) “Sa tion sang amon mga sesyon sang paghanas, nagakomento ako sa akon kaugalingon nga mga tinaga,” hinumdon sang isa ka dalagita. “Wala ako ginatugutan sa pagbasa nga wala ko mahangpan.” Dugang pa, ang kabataan sarang mahanas sa paghatag sing makahulugan nga bahin sa ministeryo sa latagon. Ang isa ka babayi nga ginpadaku sang mahinadlukon sa Dios nga mga ginikanan nagapaathag: “Indi kami mga pangasi nga nagatabidtabid lamang sa amon mga ginikanan sa ila hilikuton. Nahibaluan namon nga may bahin kami, bisan sing pagpislet lamang sa door­bell kag pagbilin sing isa ka hand­bill. Paagi sa mahalungon nga paghanda antes sang tagsa ka hilikuton sa talipuspusan sang semana, nahibaluan namon kon ano ang amon ihambal. Wala kami nagabugtaw kon Sabado sang aga nga nagapamangkot kon bala magguwa kami sa ministeryo. Nahibaluan namon nga amo gid ini ang amon himuon.”

16. Ngaa importante ang regular nga paghiwat sing pagtuon subong pamilya upod sa kabataan?

¹⁶ Ang regular nga paghatag sing tubig sang kamatuoran sang Biblia sa kabataan indi pagpasobra, nagakahulugan nga ang semanal nga pagtuon sang Biblia subong pamilya importante. Ang isa ka amay nga may duha ka kabataan nagasiling nga “ang pangunang butang nga nagapaugot sa kabataan amo ang pagbulubag-o.” (Efeso 6:4) Sia nagasiling: “Nagapili kami sang akon asawa sing isa ka adlaw kag tion kag regular nga ginahiwat ang pagtuon subong pamilya sa sina nga eskedyul. Indi madugay kag matun-an sang kabataan nga paabuton ini sa sina nga tion.” Inang tanan nga paghanas kutob sa pagkabata importante, nga nahisuno sa katunayan, ‘Kon ano ang pagdihon sa gamay nga kahoy, amo man ang pagtubo sini.’

17. Ano ang subong ka importante sa paghatag sa kabataan sing kamatuoran sang Biblia?

¹⁷ Ang pag-aman sa kabataan sang mga kamatuoran sa Biblia importante, apang amo man ang halimbawa sang mga ginikanan. Makit-an ka bala sang imo kabataan nga nagatuon, regular nga nagatambong sa mga miting, nagapakigbahin sa ministeryo sa latagon, huo, nagakalipay sa paghimo sang kabubut-on ni Jehova? (Salmo 40:8) Importante nga himuon nila ini. Sing talalupangdon, ang isa ka bata nga babayi nagsiling tuhoy sa iya iloy, nga nagbatas sing pagpamatok sang iya bana kag nagpadaku sing anom ka kabataan nga nangin matutom nga Saksi: “Ang nagpadayaw gid sa amon sing daku amo ang halimbawa mismo ni Nanay​—⁠epektibo gid ini sangsa mga hambal lamang.”

Pag-amlig sa Kabataan

18. (a) Paano maaman sang mga ginikanan ang pangamlig nga ginakinahanglan sang kabataan? (b) Ano nga sahi sang pagtudlo ang nabaton sang mga kabataan sa Israel tuhoy sa seksuwal nga bahin sang lawas?

¹⁸ Subong nga ang magagmay nga mga kahoy masami nagakinahanglan sing pangamlig gikan sa makatalagam nga mga piste, sa sining malauton nga sistema sang mga butang, ang kabataan nagakinahanglan sing pangamlig gikan sa “malauton nga mga tawo.” (2 Timoteo 3:​1-5, 13) Paano mahatag sang mga ginikanan ini nga pangamlig? Paagi sa pagbulig sa ila nga makatigayon sing diosnon nga kaalam! (Manugwali 7:12) Ginsugo ni Jehova ang mga Israelinhon​—⁠lakip ang ila “kabataan”​—⁠sa pagpamati sa pagbasa sang iya Kasuguan, nga nagalakip sang pagpakilala sing nagakaigo kag dinagakaigo nga paggawi sa sekso. (Deuteronomio 31:​12; Levitico 18:​6-24) Ang seksuwal nga mga bahin sang lawas sulitsulit nga ginsambit lakip ang “mga testicle” kag “kinatawo.” (Levitico 15:​1-3, 16; 21:​20; 22:​24; Numeros 25:​8; Deuteronomio 23:10) Bangod sang tuman nga kaduluntan sa kalibutan karon, dapat matun-an sang mga kabataan ang nagakaigo kag dinagakaigo nga paggamit sining mga bahin sang lawas nga nalakip sa mga tinuga nga gintawag sang Dios “maayo gid.”​—⁠Genesis 1:​31; 1 Corinto 12:​21-24.

19. Anong nagakaigo nga instruksion ang dapat ihatag sa kabataan tuhoy sa pribado nga mga bahin sang ila lawas?

¹⁹ Sing nagakaigo dapat ipakilala sang mga ginikanan sa kabataan, ukon sang tagsa ka adulto nga nagaatipan sa kabataan, ang iya pribado nga mga bahin sang lawas. Nian dapat nila ipaathag nga indi dapat ipatandog ini sa iban nga tawo. Sanglit pirme ginatilawan sang mga nagaabuso sa kabataan kon ano ang reaksion sang kabataan sa malalangon seksuwal nga mga pamentaha, ang bata dapat tudluan sa pagpamatok sing malig-on kag sa pagsiling, “isugid ko ikaw!” Tudlui ang inyo kabataan nga dapat nila pirme isugid ang bisan sin-o nga nagatinguha sa pagtandog sa ila sing mahilas, walay sapayan sang bisan anong pagpamahog.

Paghatag sing Mahigugmaon nga Disiplina

20. (a) Paano nga ang disiplina kaangay sa paghagbas? (b) Ano ang una nga epekto sang disiplina, apang ano ang resulta?

²⁰ Ang mga kabataan nagabenepisyo gikan sa mahigugmaon nga pagdisiplina, subong nga ang kahoy nagabenepisyo gikan sa paghagbas. (Hulubaton 1:​8, 9; 4:​13; 13:1) Kon ginahagbas ang malain nga mga sanga, ginapauswag sini ang pagtubo sang iban. Gani kon ang igtalupangod sang inyo kabataan nasentro sa materyal nga mga pagkabutang ukon nahuyog sa malain nga mga kaupdanan ukon malaw-ay nga kalingawan, ining sayop nga mga huyog kaangay sang mga sanga nga dapat tapson. Kon makuha na ini, ang inyo kabataan magatubo sa espirituwal nga direksion. Sa una ina nga pagdisiplina mahimo nga indi makalilipay, subong nga ang paghagbas makatublag sa isa ka kahoy. Apang ang maayo nga resulta sang disiplina amo ang bag-o nga pagtubo sa direksion nga luyag ninyo magdaku ang inyo kabataan.​—⁠Hebreo 12:​5-11.

21, 22. (a) Ano ang nagapakita nga ang disiplina indi makalilipay ihatag ukon batunon? (b) Ngaa indi dapat pag-idumili sang mga ginikanan ang disiplina?

²¹ Ang paghatag kag pagbaton sing disiplina indi gid makalilipay. “Ang akon anak nga lalaki nagaupod-upod sa isa ka pamatan-on nga ginsiling sa akon sang mga gulang nga indi maayo nga kaupod,” siling sang isa ka amay. “Dapat kuntani nga naghulag ako sa gilayon. Walay sapayan nga wala madalahig ang akon anak sa malaw-ay gid nga kasal-anan, nadugayan nga nabag-o ang iya panghunahuna.” Ang anak nga lalaki nagsiling: “Sang ginpabulag ako sa akon pinakasuod nga abyan, nagkasubo gid ako.” Apang nagdugang sia: “Isa yadto ka maayo nga desisyon, kay wala madugay pagkatapos sadto gindisfellowship sia.”

²² “Ang sabdong sang disiplina amo ang dalanon sang kabuhi,” siling sang Pulong sang Dios. Gani walay sapayan sang kabudlay sang pagpadapat sing disiplina, indi ini pag-idumili sa inyo kabataan. (Hulubaton 6:​23; 23:​13; 29:17) Sa ulihi, magapasalamat sila nga gintadlong mo sila. “Madumduman ko nga naakig gid ako katama sa akon mga ginikanan sang gindisiplina nila ako,” hinumdom sang isa ka pamatan-on. “Labi pa gid ako nga maakig karon kon wala ako pagdisiplinaha sang akon mga ginikanan.”

Ang Padya nga Takus sa Pagpanikasog

23. Ngaa ang tanan mahigugmaon nga atension nga ginhinguyang sa kabataan takus sa panikasog?

²³ Wala sing duhaduha sa sini, ang sahi sang mga kabataan nga nagapahalipay sa mga ginikanan, kag sa iban, resulta sang madamong matag-adlaw, mahigugmaon nga atension. Apang, ang tanan nga panikasog nga ginhinguyang sa ila​—⁠sa pisikal man ukon espirituwal nga kabataan​—⁠takus sa makalilipay nga padya. Ginpakita ini sang tigulang na nga si apostol Juan sang magsulat sia: “Wala na ako sing kalipay nga labaw pa sa sini, sa pagpamati nga ang akon mga anak padayon nga nagalakat sa kamatuoran.”​—⁠3 Juan 4.

[Footnote]

Madumduman Mo Bala?

◻ Ano ang ginakinahanglan sang gamay nga kahoy kag sang kabataan agod mangin dalayawon?

◻ Subong resulta, paano mangin epektibo nga nagahanas nga mga tukon ang mga ginikanan?

◻ Ano ang mahimo ilakip sa mga sesyon sang pagtudlo sa kabataan, kag dapat sila tudluan nga pamatukan ang ano?

◻ Paano nangin mapuslanon ang disiplina para sa kabataan, subong sang paghagbas para sa isa ka kahoy?

[Credit Line sang retrato sa pahina 10]

Sa maayong kabubut-on sang Green Chimney’s Farm