Mga Reperensia Para sa Pagkabuhi kag Pagministeryo nga Workbook Para sa Miting
MARSO 2-8
MGA BAHANDI SA PULONG SANG DIOS | GENESIS 22-23
“Gintilawan sang Dios si Abraham”
(Genesis 22:1, 2) Pagkatapos sini, gintilawan sang matuod nga Dios si Abraham, kag nagsiling sia sa iya: “Abraham!” kag nagsabat sia: “Yari ako!” 2 Dayon nagsiling sia: “Dalha palihug ang imo anak, ang imo bugtong nga anak nga si Isaac nga imo gid ginahigugma, kag magkadto ka sa duta sang Moria kag ihalad mo sia didto bilang dulot nga sinunog sa bukid nga itudlo ko sa imo.”
Ngaa Ginsugo sang Dios si Abraham nga Ihalad ang Iya Anak?
Binagbinaga ang ginsiling ni Jehova kay Abraham: “Dalha palihug ang imo anak, ang imo bugtong nga anak nga si Isaac nga imo gid ginahigugma, kag . . . ihalad mo sia didto bilang dulot nga sinunog.” (Genesis 22:2, NW) Ginpatuhuyan ni Jehova si Isaac bilang anak nga “imo gid ginahigugma.” Nahibaluan ni Jehova nga ginahigugma gid ni Abraham si Isaac. Ginahigugma man ni Jehova ang iya Anak nga si Jesus, amo nga duha ka beses sia nga naghambal gikan sa langit, nga nagapatuhoy kay Jesus nga “akon Anak, ang hinigugma.”—Marcos 1:11; 9:7.
Ginsambit man ni Jehova sa iya sugo kay Abraham ang tinaga nga “palihug.” Suno sa isa ka iskolar sang Biblia, ang paggamit sang Dios sini nga tinaga nagapakita nga “nahibaluan sang GINUO kon daw ano ka serioso sang iya sugo.” Siempre, nasubuan gid si Abraham sa sini nga sugo; gani mahunahuna naton ang kasakit nga nabatyagan ni Jehova samtang ginatan-aw niya ang iya pinalangga nga Anak nga nagaantos asta mapatay. Amo ini ang pinakamasakit nga naeksperiensiahan ukon maeksperiensiahan ni Jehova.
Mahimo wala kita nanamian sa sugo ni Jehova kay Abraham, pero dumduma nga wala gintugutan ni Jehova nga dayunon sining matutom nga patriarka ang paghalad. Ginluwas niya si Isaac para malikawan ni Abraham ang pinakamasakit nga maagihan sang isa ka ginikanan. Pero, wala ginproteksionan ni Jehova ang “iya kaugalingon nga Anak kundi ginhatag niya sia para sa aton tanan.” (Roma 8:32) Ngaa gintugutan ni Jehova nga maeksperiensiahan ini nga kasakit? Para “maagom naton ang kabuhi.” (1 Juan 4:9) Nagapahanumdom ini sang gugma sang Dios sa aton! Wala bala kita napahulag nga higugmaon man sia?
(Genesis 22:9-12) Sang ulihi, nag-abot sila sa lugar nga ginsiling sang matuod nga Dios sa iya. Naghimo si Abraham sing halaran didto kag ginplastar niya ang mga kahoy sa ibabaw sini. Gingapos niya ang kamot kag tiil ni Isaac kag ginbutang sia sa ibabaw sang kahoy sa halaran. 10 Dayon ginkuha ni Abraham ang sundang agod patyon ang iya anak. 11 Apang gintawag sia sang anghel ni Jehova halin sa langit: “Abraham, Abraham!” Nagsabat sia: “Yari ako!” 12 Nagsiling ang anghel: “Indi pagpatya ang bata kag indi sia paghaliti, kay nahibaluan ko na karon nga ikaw mahinadlukon sa Dios bangod wala mo gindingot sa akon ang imo anak, ang imo bugtong nga anak.”
(Genesis 22:15-18) Gintawag liwat si Abraham sang anghel ni Jehova halin sa langit, 16 kag nagsiling sia: “‘Nagapanumpa ako sa akon kaugalingon,’ siling ni Jehova, ‘nga tungod ginhimo mo ini kag wala mo gindingot ang imo anak, ang imo bugtong nga anak, 17 pakamaayuhon ko gid ikaw kag padamuon ko gid ang imo kaliwat pareho sang mga bituon sa langit kag pareho sang mga balas sa baybayon, kag panag-iyahan sang imo kaliwat ang mga siudad sang iya mga kaaway. 18 Kag paagi sa imo kaliwat magatigayon sing pagpakamaayo para sa ila kaugalingon ang tanan nga pungsod sa duta bangod nagpamati ka sa akon tingog.’”
Tumana ang Dios kag Magbenepisyo sa Iya Ginpanumpa nga mga Saad
6 Para sa kaayuhan sang makasasala nga katawhan, si Jehova nga Dios naghimo man sing mga panumpa paagi sa mga pinamulong, “Sa nagakabuhi ako, nagasiling ang Ginoong DIOS.” (Ezeq. 17:16) Ginasugid sang Biblia ang sobra 40 ka beses nga pagpanumpa ni Jehova sa lainlain nga kahimtangan. Mahimo nga ang pinakamaayo nga halimbawa sini amo ang pagpakig-angot sang Dios kay Abraham. Sa sulod sang mga tinuig, pila ka beses nga nakigkatipan si Jehova kay Abraham, nga kon tingbon nagapakita nga ang ginsaad nga Binhi magahalin kay Abraham paagi sa iya anak nga si Isaac. (Gen. 12:1-3, 7; 13:14-17; 15:5, 18; 21:12) Dayon gintilawan ni Jehova si Abraham, nga nagsugo sa iya nga ihalad ang iya pinalangga nga anak. Gilayon nga nagtuman si Abraham, kag sang ihalad na kuntani niya si Isaac ginpunggan sia sang anghel sang Dios. Dayon nagpanumpa ang Dios: “Sa akon kaugalingon nagsumpa ako . . . bangud nga naghimo ka sining butang, kag wala mo pag-idumili ang imo anak, ang imo bugtong nga anak, sa pagkamatuud pakamaayohon ko ikaw, kag pabuaron ko ang imo mga kaliwatan subong sang kabitoonan sang langit kag subong sang balas nga yara sa baybayon sang dagat. Kag ang imo mga kaliwatan magatag-iya sang gawang sang ila mga kaaway, kag sa imo mga kaliwatan pakamaayohon ang tanan nga pungsud sang duta, bangud nagtuman ka sa akon tingug.”—Gen. 22:1-3, 9-12, 15-18.
Pagkutkot sing Espirituwal nga mga Hiyas
(Genesis 22:5) Nagsiling si Abraham sa iya mga alagad: “Diri lang kamo anay upod sa asno, kay makadto kami sang akon anak didto sa unhan agod magsimba kag pagkatapos mabalik kami dayon.”
Gintawag Sia ni Jehova nga “Akon Abyan”
13 Antes nila ginbiyaan ang mga alagad nga kaupod nila, nagsiling si Abraham: “Diri lang kamo anay upod sa asno, kay makadto kami sang akon anak didto sa unhan agod magsimba kag pagkatapos mabalik kami dayon.” (Gen. 22:5) Ano ang buot silingon ni Abraham? Nagbinutig bala si Abraham sa iya mga alagad, kay nagsiling sia nga mabalik si Isaac bisan pa nahibaluan niya nga ihalad si Isaac? Wala. Ginhatagan kita sang Biblia sang ideya kon ano ang ginhunahuna ni Abraham. (Basaha ang Hebreo 11:19.) “Nangatarungan [si Abraham] nga ang Dios makasarang sa pagbanhaw [kay Isaac] bisan gikan sa mga patay.” Huo, nagapati si Abraham sa pagkabanhaw. Nahibaluan niya nga ginbalik ni Jehova ang ila ikasarang ni Sara nga makabata bisan pa tigulang na sila. (Heb. 11:11, 12, 18) Narealisar ni Abraham nga wala sing imposible kay Jehova. Gani nagsalig sia nga bisan ano man ang matabo sadto nga adlaw, ang iya pinalangga nga anak ibalik sa iya para matuman ang tanan nga saad ni Jehova. Indi katingalahan nga gintawag si Abraham nga ‘amay sang tanan nga may pagtuo’!
(Genesis 22:12) Nagsiling ang anghel: “Indi pagpatya ang bata kag indi sia paghaliti, kay nahibaluan ko na karon nga ikaw mahinadlukon sa Dios bangod wala mo gindingot sa akon ang imo anak, ang imo bugtong nga anak.”
it-1-E 853 ¶5-6
Paghibalo sing abanse, Pagtangdo sing abanse
Ginapili ang paggamit sing ikasarang sa paghibalo sing abanse. Ang pagpili sang Dios kon san-o lang niya gamiton ang iya gahom sa paghibalo sing abanse, nga kabaliskaran sang predestinasyon, dapat nahisanto sa matarong nga mga talaksan sang Dios kag sa iya mga kinaiya nga ginpahayag niya sa iya Pulong. Indi pareho sa teoriya sang predestinasyon, ginapakita sang madamo nga teksto nga ginausisa sang Dios ang nagakatabo nga sitwasyon kag nagadesisyon sia base sa sina nga pag-usisa.
Halimbawa, ginlaragway sa Genesis 11:5-8 nga ginliso sang Dios ang iya igtalupangod sa duta, gin-usisa ang sitwasyon sa Babel, kag, sadto nga tion, nagdesisyon sia kon ano ang himuon para mapauntat ang indi matarong nga proyekto didto. Sang naggrabe na gid ang kalautan sa Sodoma kag Gomorra, ginpahibalo ni Jehova si Abraham sang iya desisyon nga mag-usisa (paagi sa iya mga anghel) para “tan-awon kon bala matuod ukon indi ang reklamo nga nakalab-ot sa [iya] kag kon bala malaut gid ang ila ginahimo. Luyag [niya] mahibaluan ini.” (Ge 18:20-22; 19:1) Nagsiling ang Dios nga ‘ginkilala niya si Abraham,’ kag sang ihalad na ni Abraham si Isaac, si Jehova nagsiling, “Kay nahibaluan ko na karon nga ikaw mahinadlukon sa Dios bangod wala mo gindingot sa akon ang imo anak, ang imo bugtong nga anak.”—Ge 18:19; 22:11, 12; ipaanggid ang Ne 9:7, 8; Ga 4:9.
Pagbasa sa Biblia
(Genesis 22:1-18) Pagkatapos sini, gintilawan sang matuod nga Dios si Abraham, kag nagsiling sia sa iya: “Abraham!” kag nagsabat sia: “Yari ako!” 2 Dayon nagsiling sia: “Dalha palihug ang imo anak, ang imo bugtong nga anak nga si Isaac nga imo gid ginahigugma, kag magkadto ka sa duta sang Moria kag ihalad mo sia didto bilang dulot nga sinunog sa bukid nga itudlo ko sa imo.” 3 Gani aga pa nagbangon si Abraham kag ginhanda niya ang iya asno kag gin-upod niya ang iya duha ka alagad kag si Isaac nga iya anak. Nagbis-ak sia sing kahoy para sa dulot nga sinunog, dayon naglakat sila pakadto sa lugar nga ginsiling sa iya sang matuod nga Dios. 4 Sang ikatlo nga adlaw, nakita ni Abraham ini nga lugar sa malayo. 5 Nagsiling si Abraham sa iya mga alagad: “Diri lang kamo anay upod sa asno, kay makadto kami sang akon anak didto sa unhan agod magsimba kag pagkatapos mabalik kami dayon.” 6 Gani ginkuha ni Abraham ang kahoy para sa dulot nga sinunog kag ginpapas-an ini kay Isaac nga iya anak. Dayon ginkuha niya ang kalayo kag ang sundang, kag naglakat sila nga duha. 7 Nagsiling si Isaac sa iya amay nga si Abraham: “Amay ko!” Nagsabat sia: “Ano ina, anak ko?” Nagsiling sia: “May kalayo na kita kag kahoy, apang diin ang karnero para sa dulot nga sinunog?” 8 Nagsabat si Abraham: “Anak ko, ang Dios ang magahatag sing karnero para sa dulot nga sinunog.” Kag nagpadayon sila sa paglakat. 9 Sang ulihi, nag-abot sila sa lugar nga ginsiling sang matuod nga Dios sa iya. Naghimo si Abraham sing halaran didto kag ginplastar niya ang mga kahoy sa ibabaw sini. Gingapos niya ang kamot kag tiil ni Isaac kag ginbutang sia sa ibabaw sang kahoy sa halaran. 10 Dayon ginkuha ni Abraham ang sundang agod patyon ang iya anak. 11 Apang gintawag sia sang anghel ni Jehova halin sa langit: “Abraham, Abraham!” Nagsabat sia: “Yari ako!” 12 Nagsiling ang anghel: “Indi pagpatya ang bata kag indi sia paghaliti, kay nahibaluan ko na karon nga ikaw mahinadlukon sa Dios bangod wala mo gindingot sa akon ang imo anak, ang imo bugtong nga anak.” 13 Sang magtulok si Abraham sa unhan, may nakita sia nga isa ka karnero nga lalaki kag ang mga sungay sini nasangit sa kasiutan. Gani ginkuha ni Abraham ang karnero kag ginhalad ini bilang dulot nga sinunog sa baylo sang iya anak. 14 Gintawag ni Abraham ini nga lugar nga Jehova-jireh. Amo nga naandan na nga isiling karon: “Sa bukid ni Jehova, ihatag Niya ang kinahanglanon nga mga butang.” 15 Gintawag liwat si Abraham sang anghel ni Jehova halin sa langit, 16 kag nagsiling sia: “‘Nagapanumpa ako sa akon kaugalingon,’ siling ni Jehova, ‘nga tungod ginhimo mo ini kag wala mo gindingot ang imo anak, ang imo bugtong nga anak, 17 pakamaayuhon ko gid ikaw kag padamuon ko gid ang imo kaliwat pareho sang mga bituon sa langit kag pareho sang mga balas sa baybayon, kag panag-iyahan sang imo kaliwat ang mga siudad sang iya mga kaaway. 18 Kag paagi sa imo kaliwat magatigayon sing pagpakamaayo para sa ila kaugalingon ang tanan nga pungsod sa duta bangod nagpamati ka sa akon tingog.’”
MARSO 9-15
MGA BAHANDI SA PULONG SANG DIOS | GENESIS 24
“Asawa Para kay Isaac”
(Genesis 24:2-4) Nagsiling si Abraham sa iya alagad nga pinakamagulang sa iya panimalay kag amo ang nagadumala sa tanan niya nga pagkabutang: “Palihug ibutang ang imo kamot sa idalom sang akon paa, 3 kag pasumpaon ko ikaw kay Jehova, ang Dios sang langit kag ang Dios sang duta, nga indi ka magkuha sing asawa para sa akon anak halin sa mga anak nga babayi sang mga Canaanhon, diin nagapuyo ako sa ila duta. 4 Sa baylo, magkadto ka sa akon duta kag sa akon mga paryente, kag magkuha ka sing asawa para sa akon anak nga si Isaac.”
“Maupod Ako”
Ginpasumpa ni Abraham si Eliezer nga indi sia magkuha sang asawa para kay Isaac halin sa mga babayi nga Canaanhon. Ngaa? Bangod ang mga Canaanhon wala nagakilala ukon nagasimba kay Jehova nga Dios. Nahibaluan ni Abraham nga sa gintalana nga tion silutan ni Jehova ini nga mga tawo bangod sang ila malain nga mga buhat. Indi gusto ni Abraham nga ang iya pinalangga nga anak nga si Isaac makig-upod sa sini nga mga tawo kag makigbahin sa ila imoral nga ginahimo. Nahibaluan man niya nga ang iya anak may importante nga papel sa pagtuman sa mga saad sang Dios.—Genesis 15:16; 17:19; 24:2-4.
(Genesis 24:11-15) Ginpaluko niya ang mga kamelyo malapit sa bubon sa gua sang siudad. Manugsirom na sadto, kag amo ini ang tion nga nagagua sa siudad ang mga babayi agod magsag-ub. 12 Dayon nagsiling sia: “Jehova nga Dios sang akon agalon nga si Abraham, palihug hatagi ako sing kadalag-an sa sini nga adlaw, kag pakitai sing mainunungon nga gugma ang akon agalon nga si Abraham. 13 Nagatindog ako malapit sa tuburan sang tubig, kag ang mga anak nga babayi sang mga tawo sa siudad nagagua agod magsag-ub. 14 Kon ang lamharon nga babayi nga silingan ko, ‘Palihug ipapanaug ang imo tibod agod makainom ako,’ magsiling, ‘Inom ka, kag paimnon ko man ang imo mga kamelyo,’ kabay pa nga sia ang ginpili mo para sa imo alagad nga si Isaac; kag paagi sa sini mahibaluan ko nga nagpakita ka sing mainunungon nga gugma sa akon agalon.” 15 Wala pa sia makatapos hambal, naggua sa siudad nga nagapas-an sang iya tibod si Rebeca, nga anak ni Betuel nga anak ni Milca nga asawa ni Nahor nga utod ni Abraham.
“Maupod Ako”
Ginsugid ni Eliezer sa ila nga pag-abot niya sa bubon malapit sa Haran, nangamuyo sia kay Jehova nga Dios. Ginpangabay niya si Jehova nga magpili sang lamharon nga babayi nga mangin asawa ni Isaac. Paano? Ginpangabay ni Eliezer ang Dios nga ang babayi nga gusto Niya nga pangasaw-on ni Isaac makadto sa bubon. Kon pangayuan niya sia sang tubig nga mainom, indi lang si Eliezer ang paimnon niya kundi pati ang iya mga kamelyo. (Genesis 24:12-14) Kag si Rebeca ang nagkadto sa bubon kag naghimo gid sina! Hunahunaa kon ano ang batyagon ni Rebeca kon nabatian niya ang gin-istorya ni Eliezer sa iya pamilya!
(Genesis 24:58) Gintawag nila si Rebeca kag ginpamangkot: “Maupod ka bala sa sini nga tawo?” Nagsabat sia: “Maupod ako.”
(Genesis 24:67) Pagkatapos sini, gindala ni Isaac ang babayi sa tolda ni Sara nga iya iloy. Ginpangasawa niya si Rebeca; kag ginhigugma niya sia. Gani nalugpayan si Isaac sa pagkapatay sang iya iloy.
wp16.3 14 ¶6-7
“Maupod Ako”
Mga sinemana antes sini, ginpamangkot ni Eliezer si Abraham: “Ano abi kon indi mag-upod sa akon ang babayi?” Nagsabat si Abraham: “Wala ka na sing salabton sa ginpanumpa mo sa akon.” (Genesis 24:39, 41) Sa panimalay ni Betuel, importante man kon ano ang gusto sang lamharon nga babayi. Nalipay gid si Eliezer nga nagmadinalag-on ang ginsugo sa iya amo nga pagkaaga, nangabay sia kon makabalik sila dayon sa Canaan upod si Rebeca. Pero gusto sang pamilya ni Rebeca nga magtener sia anay upod sa ila sing mga napulo ka adlaw. Sang ulihi, agod madesisyunan ini, nagsiling sila: “Tawgon naton ang lamharon nga babayi kag pamangkuton sia.”—Genesis 24:57.
Amo na ini ang tion nga magahimo si Rebeca sing importante nga desisyon sa iya kabuhi. Ano ang isiling niya? Hingalitan bala niya ang ginabatyag sang iya amay kag utod kag mangabay nga indi sia pagpakadtuon sa lugar nga wala niya nahibaluan? Ukon tamdon bala niya nga isa ka pribilehiyo nga mangin bahin sang hitabo nga maathag nga ginagiyahan ni Jehova? Ginapakita sang iya sabat kon ano ang iya ginbatyag sa sining hinali kag daku nga pagbag-o sa iya kabuhi. Nagsabat sia: “Maupod ako.”—Genesis 24:58.
Pagkutkot sing Espirituwal nga mga Hiyas
(Genesis 24:19, 20) Sang napainom na niya sia, nagsiling ang babayi: “Magasag-ub man ako para sa imo mga kamelyo tubtob makainom sila tanan.” 20 Dalidali nga ginbubo niya sa pasungan ang tubig sa iya tibod kag nagdalagan balikbalik sa bubon agod magsag-ub. Ginsag-uban niya ang tanan nga kamelyo sang alagad.
“Maupod Ako”
Isa ka gab-i, sang napuno na ang iya tibod, nagpalapit sa iya ang may edad na nga lalaki. Nagsiling ang lalaki sa iya: “Palihug paimna ako sing diutay nga tubig sa imo tibod.” Gamay lang nga butang ang iya ginapangabay pero ginhimo niya ini sing matinahuron! Nahantop ni Rebeca nga malayo ang ginlakbay sini nga lalaki. Gani dalidali niya nga ginpapanaug ang tibod halin sa iya abaga kag ginpainom ang lalaki, indi lang sing diutay, kundi naumpawan gid ang iya kauhaw sang mabugnaw nga tubig. Natalupangdan ni Rebeca nga may napulo sia ka nagakubay nga kamelyo nga nagaluko, kag wala pa sing unod ang pasungan agod makainom sila. Nakita niya nga ginatulok sia sing maayo sang lalaki, kag gusto ni Rebeca nga mangin maalwan. Gani nagsiling sia: “Magasag-ub man ako para sa imo mga kamelyo tubtob makainom sila tanan.”—Genesis 24:17-19.
Talupangda nga wala lang nagsiling si Rebeca nga paimnon niya ang mga kamelyo sing diutay kundi sag-uban niya sila asta nga maumpawan ang ila kauhaw. Kon nauhaw gid ang isa ka kamelyo, mahimo ini makainom sing 25 ka galon (95 ka litro) nga tubig! Kon nauhaw tanan ang napulo ka kamelyo, inoras nga manag-ub si Rebeca. Maayo lang kay daw indi man gid sobra kauhaw ang mga kamelyo. Pero nabal-an bala ina ni Rebeca sang nagsiling sia nga paimnon niya ang mga kamelyo? Wala. Handa sia kag luyag gid niya nga mangabudlay para mangin maabiabihon sa sining may edad na nga dumuluong. Ginbaton sang lalaki ang bulig niya. Ginatulok sia sang lalaki samtang nagadalagan sia balikbalik para sag-uban ang pasungan.—Genesis 24:20, 21.
wp16.3 13, footnote
“Maupod Ako”
Gab-i na. Wala ginsugid sang rekord nga inoras nga nagtener si Rebeca sa bubon. Wala man sini ginpakita nga nagatulog na ang iya pamilya sang pagpauli niya ukon may nagkadto sa iya para hibaluon kon ngaa nadugayan sia sa pagpauli.
(Genesis 24:65) Ginpamangkot niya ang alagad: “Sin-o inang tawo sa latagon nga nagasugata sa aton?” Nagsabat ang alagad: “Sia ang akon agalon.” Gani ginkuha niya ang iya pandong kag nagpanabon sia sang iya ulo.
“Maupod Ako”
Nag-abot na gid man ang adlaw nga ginlaragway sa umpisa sini nga artikulo. Samtang nagalabay ang guban sa Negeb sang manugsirom na, nakita ni Rebeca ang isa ka lalaki nga nagalakatlakat sa latagon kag daw nagapamalandong. “Nagpanaug sia dayon sa kamelyo,” suno sa mabasa naton—ayhan wala na niya ginhulat nga magluhod ang kamelyo—kag namangkot sia sa alagad: “Sin-o inang tawo sa latagon nga nagasugata sa aton?” Sang nahibaluan niya nga si Isaac yadto, gintabunan niya ang iya ulo sang pandong. (Genesis 24:62-65) Ngaa? Maathag nga tanda ini sang pagtahod sa iya palamanhon. Ina nga pagpasakop mahimo tamdon sang iban sa karon nga dinumaan na. Apang ang matuod, ang mga lalaki kag mga babayi makatuon sang leksion sa pagkamapainubuson ni Rebeca. Kay kinahanglan gid naton inang matahom nga kinaiya.
Pagbasa sa Biblia
(Genesis 24:1-21) Tigulang na gid si Abraham, kag ginpakamaayo ni Jehova si Abraham sa tanan nga butang. 2 Nagsiling si Abraham sa iya alagad nga pinakamagulang sa iya panimalay kag amo ang nagadumala sa tanan niya nga pagkabutang: “Palihug ibutang ang imo kamot sa idalom sang akon paa, 3 kag pasumpaon ko ikaw kay Jehova, ang Dios sang langit kag ang Dios sang duta, nga indi ka magkuha sing asawa para sa akon anak halin sa mga anak nga babayi sang mga Canaanhon, diin nagapuyo ako sa ila duta. 4 Sa baylo, magkadto ka sa akon duta kag sa akon mga paryente, kag magkuha ka sing asawa para sa akon anak nga si Isaac.” 5 Apang, ang alagad nagsiling sa iya: “Ano abi kon indi luyag sang babayi mag-upod sa akon sa sini nga duta? Ibalik ko bala ang imo anak sa duta nga ginhalinan mo?” 6 Nagsiling si Abraham sa iya: “Indi gid pagdalha ang akon anak didto. 7 Si Jehova nga Dios sang langit ang nagkuha sa akon sa balay sang akon amay kag sa duta sang akon mga paryente. Nagpakighambal sia kag nagpanumpa sa akon: ‘Ihatag ko sa imo kaliwat ini nga duta.’ Magapadala sia sang iya anghel sing una sa imo, kag magakuha ka didto sing asawa para sa akon anak. 8 Apang kon indi luyag sang babayi nga mag-upod sa imo, wala ka na sing salabton sa sining panumpa mo sa akon. Apang indi gid pagdalha didto ang akon anak.” 9 Gani ginbutang sang alagad ang iya kamot sa idalom sang paa ni Abraham nga iya agalon kag nagpanumpa sa iya tuhoy sini nga butang. 10 Nagkuha ang alagad sing napulo ka kamelyo sang iya agalon kag sing tanan nga sahi sang regalo halin sa iya agalon. Dayon naglakat sia pakadto sa Mesopotamia sa siudad ni Nahor. 11 Ginpaluko niya ang mga kamelyo malapit sa bubon sa gua sang siudad. Manugsirom na sadto, kag amo ini ang tion nga nagagua sa siudad ang mga babayi agod magsag-ub. 12 Dayon nagsiling sia: “Jehova nga Dios sang akon agalon nga si Abraham, palihug hatagi ako sing kadalag-an sa sini nga adlaw, kag pakitai sing mainunungon nga gugma ang akon agalon nga si Abraham. 13 Nagatindog ako malapit sa tuburan sang tubig, kag ang mga anak nga babayi sang mga tawo sa siudad nagagua agod magsag-ub. 14 Kon ang lamharon nga babayi nga silingan ko, ‘Palihug ipapanaug ang imo tibod agod makainom ako,’ magsiling, ‘Inom ka, kag paimnon ko man ang imo mga kamelyo,’ kabay pa nga sia ang ginpili mo para sa imo alagad nga si Isaac; kag paagi sa sini mahibaluan ko nga nagpakita ka sing mainunungon nga gugma sa akon agalon.” 15 Wala pa sia makatapos hambal, naggua sa siudad nga nagapas-an sang iya tibod si Rebeca, nga anak ni Betuel nga anak ni Milca nga asawa ni Nahor nga utod ni Abraham. 16 Ang lamharon nga babayi matahom gid kag isa ka dalaga; wala pa sing lalaki nga nakahulid sa iya. Nagdulhog sia sa tuburan kag ginpuno sing tubig ang iya tibod, kag nagtaklad. 17 Dalidali nga nagdalagan ang alagad sa pagsugata sa iya kag nagsiling: “Palihug paimna ako sing diutay nga tubig sa imo tibod.” 18 Nagsiling ang babayi: “Inom ka, ginuo ko.” Dalidali nga ginpapanaug niya ang tibod halin sa iya abaga kag gin-uyatan ini samtang ginapainom niya ang alagad. 19 Sang napainom na niya sia, nagsiling ang babayi: “Magasag-ub man ako para sa imo mga kamelyo tubtob makainom sila tanan.” 20 Dalidali nga ginbubo niya sa pasungan ang tubig sa iya tibod kag nagdalagan balikbalik sa bubon agod magsag-ub. Ginsag-uban niya ang tanan nga kamelyo sang alagad. 21 Ginatulok sia sang alagad nga daw natingala, kag ginahunahuna niya kon bala ginhimo ni Jehova nga madinalag-on ang iya paglakbay ukon wala.
MARSO 16-22
MGA BAHANDI SA PULONG SANG DIOS | GENESIS 25-26
“Ginbaligya ni Esau ang Iya Kinamatarong Bilang Panganay”
(Genesis 25:27, 28) Sang nagdaku ang mga bata, si Esau nangin sampaton nga mangangayam, kag pirme lang sia nagapangayam, apang si Jacob pirme lang nagatener sa mga tolda, kag wala sia sing kasawayan. 28 Ginhigugma sing labi ni Isaac si Esau kay pirme sia makakaon sang inayaman ni Esau, apang ginhigugma sing labi ni Rebeca si Jacob.
it-1-E 1242
Jacob
Kabaliskaran sa paborito nga anak ni Isaac nga si Esau, nga isa ka layaw nga mangangayam, si Jacob ginlaragway nga “pirme lang nagatener sa mga tolda, kag wala sia sing kasawayan [sa Hebreo, tam],” nga malinong nga nagakabuhi sa uma kag masaligan nga nagaasikaso sa mga ulubrahon sa balay, ang isa nga ginahigugma gid sang iya iloy. (Ge 25:27, 28) Ginagamit sa iban nga teksto ang Hebreo nga tinaga nga tam para ilaragway ang mga ginakahamut-an sang Dios. Halimbawa, “ginadumtan sang mga manugpatay ang wala sing kasawayan,” pero nagapasalig si Jehova nga “ang palaabuton sina nga tawo [ang wala sing kasawayan] mangin mahidaiton.” (Hul 29:10, footnote; Sa 37:37) Ang matutom nga si Job ‘wala sing kasawayan [sa Hebreo, tam] kag matarong nga tawo.’—Job 1:1, 8; 2:3, footnote.
(Genesis 25:29, 30) Isa ka bes, nagaluto si Jacob sing linaga sang nag-abot si Esau halin sa latagon kag kapoy sia. 30 Gani nagsiling si Esau kay Jacob: “Dalia, palihug, hatagi ako sinang mapula nga linaga, kay kapoy gid ako!” Amo ina kon ngaa ginhingalanan sia nga Edom.
(Genesis 25:31-34) Apang nagsiling si Jacob: “Ibaligya anay sa akon ang imo kinamatarong bilang panganay!” 32 Nagsiling si Esau: “Daw mapatay na ako! Ano ang pulos sang akon kinamatarong bilang panganay?” 33 Nagsiling si Jacob: “Magpanumpa ka anay sa akon!” Gani nagpanumpa sia sa iya kag ginbaligya niya kay Jacob ang iya kinamatarong bilang panganay. 34 Ginhatagan dayon ni Jacob si Esau sing tinapay kag linaga nga lentehas, kag nagkaon sia kag nag-inom. Dayon naglakat sia. Gani gintamay ni Esau ang iya kinamatarong bilang panganay.
Ngaa Dapat Naton Ipakita ang Aton Apresasyon?
11 May pila nga ginsambit sa Biblia nga wala magpakita sing apresasyon. Halimbawa, wala gin-apresyar ni Esau ang sagrado nga mga butang bisan pa ginpadaku sia sang mga ginikanan nga nagapalangga kag nagatahod kay Jehova. (Basaha ang Hebreo 12:16.) Ano ang iya ginhimo? Padasudaso nga ginbaligya ni Esau ang iya kinamatarong bilang panganay sa iya manghod nga si Jacob kabaylo sang linaga nga lentehas. (Gen. 25:30-34) Sang ulihi, ginkasubo gid ni Esau ang iya ginhimo nga desisyon. Pero bangod wala sia sing apresasyon, wala sia sing rason sa pagreklamo sang wala niya mabaton ang pagpakamaayo nga para kuntani sa mga panganay.
it-1-E 835
Panganay
Halin pa sang una nga panahon, ang panganay nga anak nga lalaki may dungganon na nga posisyon sa pamilya kag sia ang masunod nga mangin ulo sang ila panimalay. Doble nga parte ang mapanubli niya sa ginapanag-iyahan sang iya amay. (Deu 21:17) Ginpapungko ni Jose si Ruben sa kalan-an base sa iya kinamatarong bilang panganay. (Ge 43:33) Pero indi pirme ginapadunggan sang Biblia ang panganay paagi sa paglista sa anak nga mga lalaki base sa kon sin-o ang una nga natawo. Sa masami, ang una sa listahan amo ang pinakaprominente ukon pinakamatutom nga bata nga lalaki imbes ang panganay.—Ge 6:10; 1Cr 1:28; ipaanggid ang Ge 11:26, 32; 12:4; tan-awa man ang KINAMATARONG BILANG PANGANAY; PALANUBLION.
Pagkutkot sing Espirituwal nga mga Hiyas
(Genesis 25:31-34) Apang nagsiling si Jacob: “Ibaligya anay sa akon ang imo kinamatarong bilang panganay!” 32 Nagsiling si Esau: “Daw mapatay na ako! Ano ang pulos sang akon kinamatarong bilang panganay?” 33 Nagsiling si Jacob: “Magpanumpa ka anay sa akon!” Gani nagpanumpa sia sa iya kag ginbaligya niya kay Jacob ang iya kinamatarong bilang panganay. 34 Ginhatagan dayon ni Jacob si Esau sing tinapay kag linaga nga lentehas, kag nagkaon sia kag nag-inom. Dayon naglakat sia. Gani gintamay ni Esau ang iya kinamatarong bilang panganay.
(Hebreo 12:16) kag mag-andam nga wala sing isa sa inyo nga nagahimo sang seksuwal nga imoralidad ukon wala nagaapresyar sa sagrado nga mga butang, kaangay ni Esau, nga ginbaylo ang iya mga kinamatarong subong panganay sa isa lang ka pagkaon.
Mga Pamangkot Gikan sa mga Bumalasa
Basahon naton ang Hebreo 12:16: “Mag-andam nga wala sing isa sa inyo nga nagahimo sang seksuwal nga imoralidad ukon wala nagaapresyar sa sagrado nga mga butang, kaangay ni Esau, nga ginbaylo ang iya mga kinamatarong subong panganay sa isa lang ka pagkaon.” Ano ang buot silingon sini?
Wala diri ginabinagbinag ni apostol Pablo ang katigulangan sang Mesias. Ginapalig-on lamang niya ang mga Cristiano nga ‘tadlungon ang ila mga banas para sa ila mga tiil.’ Kay kon himuon nila ini, ‘mabaton nila ang wala tupong nga kaayo sang Dios,’ pero indi ini matabo kon maghimo sila sang seksuwal nga imoralidad. (Heb. 12:12-16) Sa baylo, mangin pareho sila kay Esau. Wala niya ‘gin-apresyar ang sagrado nga mga butang,’ kag gin-una niya ang indi espirituwal nga mga butang.
Nagkabuhi si Esau sa tion sang mga patriarka, kag mahimo nga kon kaisa naghalad sia. (Gen. 8:20, 21; 12:7, 8; Job 1:4, 5) Pero bangod ang iya ginapamensar indi ang espirituwal nga mga butang, ginbaylo niya ining tanan nga pribilehiyo sa isa lang ka yahong sang linaga. Mahimo nga indi niya gusto nga maeksperiensiahan ang gintagna nga pag-antos sang mga kaliwat ni Abraham. (Gen. 15:13) Ginpakita man ni Esau nga nahuyog sia sa indi espirituwal nga mga butang kag wala niya ginaapresyar ang sagrado nga mga butang kay ginpangasawa niya ang duha ka pagano nga babayi. Ginkasubo ini sang iya mga ginikanan. (Gen. 26:34, 35) Tuhay sia kay Jacob nga nangasawa sang sumilimba sang matuod nga Dios!—Gen. 28:6, 7; 29:10-12, 18.
(Genesis 26:7) Kon pamangkuton sia sang mga tawo sa amo nga lugar tuhoy sa iya asawa, nagasabat sia: “Utod ko sia.” Nahadlok sia magsiling nga “Asawa ko sia,” kay siling niya, “Basi patyon ako sang mga lalaki sa amo nga lugar tungod kay Rebeca,” bangod matahom sia.
it-2-E 245 ¶6
Kabutigan
Ginapakamalaut gid sang Biblia ang makahalalit nga pagbinutig, pero wala ini nagakahulugan nga obligado ang isa nga isugid ang kamatuoran sa mga tawo nga wala sing kinamatarong nga mabal-an ini. Si Jesucristo naglaygay: “Indi ninyo pag-ihatag ang mga butang nga iya sang Dios sa mga ido, ukon ihaboy ang inyo mga perlas sa mga baboy, kay basi tasakon lamang nila ini kag halitan kamo.” (Mat 7:6) Amo kon ngaa may mga sitwasyon nga wala ginsugid ni Jesus ang kompleto nga impormasyon ukon direkta nga ginsabat ang pila ka pamangkot kon ang paghimo sini magaresulta sa indi maayo. (Mat 15:1-6; 21:23-27; Ju 7:3-10) Maathag nga ang ginhimo nanday Abraham, Isaac, Rahab, kag Eliseo nga pagpatalang ukon indi pagsugid sang kompleto nga kamatuoran sa mga wala nagasimba kay Jehova dapat tamdon sa amo man nga paagi.—Ge 12:10-19; kap 20; 26:1-10; Jos 2:1-6; San 2:25; 2Ha 6:11-23.
Pagbasa sa Biblia
(Genesis 26:1-18) May tiggulutom nga natabo sa duta luwas pa sa una nga tiggulutom sang panahon ni Abraham, gani nagkadto si Isaac kay Abimelec nga hari sang mga Filistinhon, sa Gerar. 2 Nagpakita si Jehova sa iya kag nagsiling: “Indi ka magkadto sa Egipto. Mag-istar ka sa duta nga itudlo ko sa imo. 3 Mag-istar ka bilang dumuluong sa sini nga duta, kag magaupod ako sa imo kag pakamaayuhon ko ikaw, kay ihatag ko sa imo kag sa imo kaliwat ining tanan nga kadutaan. Tumanon ko ang akon ginpanumpa kay Abraham nga imo amay: 4 ‘Padamuon ko ang imo kaliwat pareho sang mga bituon sa langit; kag ihatag ko sa imo kaliwat ining tanan nga kadutaan; kag paagi sa imo kaliwat magatigayon sing pagpakamaayo para sa ila kaugalingon ang tanan nga pungsod sa duta,’ 5 bangod nagpamati si Abraham sa akon tingog kag gintuman niya ang akon mga ginapatuman, ang akon mga sugo, ang akon mga pagsulundan, kag ang akon mga kasuguan.” 6 Gani padayon nga nag-istar si Isaac sa Gerar. 7 Kon pamangkuton sia sang mga tawo sa amo nga lugar tuhoy sa iya asawa, nagasabat sia: “Utod ko sia.” Nahadlok sia magsiling nga “Asawa ko sia,” kay siling niya, “Basi patyon ako sang mga lalaki sa amo nga lugar tungod kay Rebeca,” bangod matahom sia. 8 Pagligad sang madugaydugay nga tion, naggawa sa bintana si Abimelec nga hari sang mga Filistinhon kag nakita niya nga ginaangga ni Isaac si Rebeca nga iya asawa. 9 Ginpatawag dayon ni Abimelec si Isaac kag nagsiling sia: “Asawa mo gali sia! Ngaa nagsiling ka, ‘Utod ko sia’?” Nagsabat si Isaac: “Ginsiling ko ini bangod nahadlok ako nga basi patyon ako tungod sa iya.” 10 Nagsiling si Abimelec: “Ano ining ginhimo mo sa amon? Nakasala kami kuntani tungod sa imo kon may isa sa akon katawhan nga naghulid sa imo asawa!” 11 Dayon nagsiling si Abimelec sa tanan nga katawhan: “Ang bisan sin-o nga magtandog sa sini nga lalaki kag sa iya asawa patyon!” 12 Sang ulihi, nagsab-ug si Isaac sing binhi sa amo nga duta, kag sa amo nga tuig nakaani sia sing 100 ka pilo sang iya ginsab-ug, kay ginapakamaayo sia ni Jehova. 13 Nagmanggaranon sia kag padayon nga nag-uswag tubtob nga nangin tuman gid sia ka manggaranon. 14 Nakatigayon sia sing mga panong sang mga karnero kag mga baka kag sing madamo nga alagad, amo nga nahisa sa iya ang mga Filistinhon. 15 Gani gintampukan sang mga Filistinhon ang tanan nga bubon nga ginkutkot sang mga alagad sang iya amay sang panahon ni Abraham. 16 Dayon nagsiling si Abimelec kay Isaac: “Maghalin ka diri sa amon, bangod nangin gamhanan ka pa sa amon.” 17 Gani naglakat si Isaac kag nagkampo sa nalupyakan sang Gerar kag didto sia nag-istar. 18 Ginkutkot liwat ni Isaac ang mga bubon nga ginkutkot nila sang panahon sang iya amay nga si Abraham nga gintampukan sang mga Filistinhon sang patay na si Abraham. Ginhingalanan niya ini sing amo gihapon nga mga ngalan nga ginhatag sadto sang iya amay.
MARSO 23-29
MGA BAHANDI SA PULONG SANG DIOS | GENESIS 27-28
“Natigayon ni Jacob ang Pagpakamaayo nga Para Gid sa Iya”
(Genesis 27:6-10) Si Rebeca naman nagsiling kay Jacob nga iya anak: “Nabatian ko bag-o lang ang imo amay nga nagapakighambal sa imo utod nga si Esau, kag nagsiling sia, 7 ‘Dalhi ako sing inayaman kag lutui ako sing manamit nga kalan-on. Pagkatapos ako makakaon, pakamaayuhon ko ikaw sa atubangan ni Jehova sa wala pa ako mapatay.’ 8 Gani anak ko, magpamati ka sing maayo kag himua ang akon isugo sa imo. 9 Palihug kadto ka sa panong kag kuhai ako sing duha ka maayo nga tinday nga kanding, kag lutuan ko ang imo amay sing manamit nga kalan-on nga naluyagan gid niya. 10 Dayon dalhon mo ini sa imo amay para kaunon niya, agod pakamaayuhon ka niya sa wala pa sia mapatay.”
Si Rebeca—Isa ka Diosnon kag Mapisan nga Babayi
Wala ginsiling sang Biblia kon nahibaluan ni Isaac nga si Esau magaalagad kay Jacob. Ano man ang kahimtangan, nahibaluan ni Rebeca kag ni Jacob nga ang pagpakamaayo iya ni Jacob. Naghulag gilayon si Rebeca sang nabatian niya nga pakamaayuhon ni Isaac si Esau kon dalhan niya ang iya amay sing pagkaon halin sa ginpangayam niya nga sapat. Yara gihapon kay Rebeca ang iya determinasyon kag kakugi sang bataon pa sia. ‘Ginsugo’ niya si Jacob nga dalhan sia sing duha ka tinday sang kanding. Lutuon niya ang pagkaon nga naluyagan sang iya bana. Nian magapakunokuno si Jacob nga sia si Esau agod matigayon niya ang pagpakamaayo. Namatok si Jacob. Matukiban sang iya amay ang paglimbong kag pakamalauton sia! Namilit si Rebeca. “Anak ko, sa akon ang pakamalaut sa imo,” siling niya. Nian nagluto sia, gin-ilisan si Jacob agod mangin kaangay ni Esau, kag ginpakadto niya si Jacob sa iya bana.—Genesis 27:1-17.
Wala ginsiling kon ngaa amo sini ang ginhimo ni Rebeca. Madamo ang nagpakalain sa iya ginhimo, apang wala ini ginpakalain sang Biblia, ukon ni Isaac sang matukiban niya nga si Jacob ang nakabaton sang pagpakamaayo. Sa baylo, gindugangan pa ini ni Isaac. (Genesis 27:29; 28:3, 4) Nahibaluan ni Rebeca ang gintagna ni Jehova tuhoy sa iya mga anak. Gani naghulag sia agod mapat-od nga mabaton ni Jacob ang pagpakamaayo nga para gid sa iya. Nahisuno gid ini sa kabubut-on ni Jehova.—Roma 9:6-13.
(Genesis 27:18, 19) Nagkadto sia sa iya amay kag nagsiling: “Amay ko!” Kag nagsiling sia: “Yari ako! Sin-o ka, anak ko?” 19 Nagsabat si Jacob sa iya amay: “Ako si Esau nga imo panganay. Ginhimo ko ang imo ginsiling sa akon. Palihug magpungko ka kag magkaon sang akon inayaman, agod pakamaayuhon mo ako.”
Mga Pamangkot Gikan sa mga Bumalasa
Wala ginatul-id sang Biblia kon ngaa nahimo yadto ni Rebeka kag ni Jacob, apang ginapakita nga wala nila ginplano ang natabo. Tandaan naton nga wala ginapakamaayo ukon ginapakamalaut sang Pulong sang Dios ang ginhimo ni Jacob kag ni Rebeka, gani indi naton ini magamit nga rason nga puede kita makabutig ukon makalimbong. Apang ang Biblia nagpaathag tuhoy sa sini nga hitabo.
Una, maathag nga ginapakita sang Biblia nga indi si Esau kundi si Jacob ang may kinamatarong sa pagpakamaayo sang ila amay. Legal nga nabakal na ni Jacob ang kinamatarong subong panganay gikan sa iya di-mainapresyahon nga kapid nga si Esau, nga nagbaligya sang iya pagkapanganay kabaylo sang pagkaon agod mabusog sia. “Gintamay ni Esau ang iya pagkapanganay.” (Genesis 25:29-34) Gani, ang pagpakamaayo nga ginpangayo ni Jacob nagakadapat gid para sa iya.
(Genesis 27:27-29) Nagpalapit si Jacob kag naghalok sa iya, kag napanimahuan niya ang iya bayo. Dayon ginpakamaayo niya sia kag nagsiling sia: “Ang baho sang akon anak pareho sa baho sang latagon nga ginpakamaayo ni Jehova. 28 Kabay pa nga ihatag sa imo sang matuod nga Dios ang tun-og sang langit kag ang maayo nga duta kag ang bugana nga uyas kag ang bag-o nga alak. 29 Magaalagad sa imo ang mga katawhan kag magaduko sa imo ang mga pungsod. Mangin agalon ka sang imo mga utod, kag ang mga anak sang imo iloy magaduko sa imo. Pakamalauton ang tanan nga nagapakamalaut sa imo, kag pakamaayuhon ang tanan nga nagapakamaayo sa imo.”
it-1-E 341 ¶6
Pagpakamaayo
Sa isa ka katilingban sang patriarka, masami nga ginapakamaayo sang amay ang iya anak nga mga lalaki kon lapit na lang sia mapatay. Importante kag ginapabaloran gid ini. Amo kon ngaa ginpakamaayo ni Isaac si Jacob, bangod abi niya sia ang iya panganay nga si Esau. Una nga nagpahayag si Isaac sang pagpakamaayo kag kabuganaan kay Jacob imbes nga kay Esau, amo kon ngaa wala duhaduha nga nangabay sia kay Jehova nga tumanon ang pagpakamaayo, kay sadto nga tion indi na makakita si Isaac kag tigulang na. (Ge 27:1-4, 23-29; 28:1, 6; Heb 11:20; 12:16, 17) Sang ulihi, hungod nga ginkumpirmar kag ginpasangkad ni Isaac ina nga pagpakamaayo. (Ge 28:1-4) Antes sia mapatay, una nga ginpakamaayo ni Jacob ang duha ka anak nga lalaki ni Jose, kag dayon ang iya mismo mga anak. (Ge 48:9, 20; 49:1-28; Heb 11:21) Sing kaanggid, antes mapatay si Moises, ginpakamaayo niya ang bug-os nga pungsod sang Israel. (Deu 33:1) Sa sini nga mga halimbawa, ginapakita sang mga nangin resulta nga naghambal sila sa matagnaon nga paagi. Sa pila sadto ka sitwasyon, kon nagapahayag sang mga pagpakamaayo, ang kamot sang nagapakamaayo ginatungtong sa ulo sang ginapakamaayo.—Ge 48:13, 14.
Pagkutkot sing Espirituwal nga mga Hiyas
(Genesis 27:46–28:2) Pagkatapos sini, nagsiling si Rebeca kay Isaac: “Ginakaugtan ko ang akon kabuhi bangod sa mga anak nga babayi ni Het. Kon magpangasawa man si Jacob sa isa sang mga anak ni Het, pareho sining mga anak nga babayi sang duta, ano pa ang pulos sang akon kabuhi?”
28 Gani gintawag ni Isaac si Jacob kag ginpakamaayo sia, kag ginsugo niya sia: “Indi ka magpangasawa sa mga anak nga babayi sang Canaan. 2 Magkadto ka sa Padan-aram sa balay ni Betuel nga amay sang imo iloy kag magpili ka sing palangasaw-on sa mga anak nga babayi ni Laban nga utod sang imo iloy.
Importante nga mga Bulig sa Pagpakigkomunikar sa Imo Tiayon
Napalambo bala nanday Isaac kag Rebeca ang maayo nga kalantip sa pagpakigkomunikar? Sang mangasawa ang ila anak nga si Esau sing duha ka anak nga babayi ni Het, nag-utwas ang mabug-at nga problema sa sulod sang pamilya. Si Rebeca ‘pirme nga nagsiling’ kay Isaac: “Ginakaugtan ko na ining kabuhi ko bangod sang mga anak nga babayi ni Het. Kon magkuha man si Jacob [ila kinagot nga anak] sing asawa gikan sa mga anak nga babayi ni Het . . . , ano pa ang pulos sang akon kabuhi?” (Genesis 26:34; 27:46) Maathag nga ginpaalinton ni Rebeca ang iya ginakahangaw-an.
Ginsingganan ni Isaac si Jacob, nga kapid ni Esau, nga indi magkuha sing asawa gikan sa mga anak nga babayi sang Canaan. (Genesis 28:1, 2) Napaalinton ni Rebeca kon ano ang luyag niya. Madinalag-on nga nahambalan sini nga mag-asawa ang isa ka sensitibo gid nga topiko sa sulod sang pamilya, nga isa ka maayo nga halimbawa para sa aton karon. Apang, ano kon wala nagaugyunay ang mag-asawa? Ano ang sarang mahimo?
(Genesis 28:12, 13) Dayon nagdamgo sia nga may isa ka hagdanan sa duta nga nagalambot sa langit; kag nagasaka-panaug sa sini ang mga anghel sang Dios. 13 Yara si Jehova sa ibabaw sini, kag nagsiling sia: “Ako si Jehova nga Dios ni Abraham nga imo amay kag ang Dios ni Isaac. Ang duta nga imo ginahigdaan ihatag ko sa imo kag sa imo kaliwat.
Talalupangdon nga mga Punto Gikan sa Tulun-an nga Genesis—II
28:12, 13—Ano ang kahulugan sang damgo ni Jacob tuhoy sa “isa ka hagdan”? Ini nga “hagdan,” nga mahimo daw mga halintang sang mga bato kon tulukon, nagpakita nga may komunikasyon sa tunga sang duta kag langit. Ang pagsaka-panaug sa sini sang mga anghel sang Dios nagpakita nga ang mga anghel nagaalagad sa pila ka importante nga paagi sa ulot ni Jehova kag sang mga tawo nga nahamut-an niya.—Juan 1:51.
Pagbasa sa Biblia
(Genesis 27:1-23) Sang tigulang na si Isaac kag indi na makakita, gintawag niya si Esau nga iya kamagulangan nga anak kag nagsiling sia sa iya: “Anak ko!” Nagsabat sia: “Ano ina amay ko?” 2 Nagsiling sia: “Tigulang na ako. Wala ako makahibalo kon san-o ako mapatay. 3 Gani, palihug kuhaa ang imo suludlan sang baslay kag ang imo pana. Magkadto ka sa latagon kag magpangayam sing ilahas nga sapat para sa akon. 4 Dayon lutui ako sing manamit nga kalan-on nga naluyagan ko gid kag dalha ini sa akon. Pagkatapos ako makakaon, pakamaayuhon ko ikaw sa wala pa ako mapatay.” 5 Apang nagapamati si Rebeca samtang nagahambal si Isaac kay Esau nga iya anak. Kag nagkadto si Esau sa latagon agod magpangayam kag dalhon ini pauli. 6 Si Rebeca naman nagsiling kay Jacob nga iya anak: “Nabatian ko bag-o lang ang imo amay nga nagapakighambal sa imo utod nga si Esau, kag nagsiling sia, 7 ‘Dalhi ako sing inayaman kag lutui ako sing manamit nga kalan-on. Pagkatapos ako makakaon, pakamaayuhon ko ikaw sa atubangan ni Jehova sa wala pa ako mapatay.’ 8 Gani anak ko, magpamati ka sing maayo kag himua ang akon isugo sa imo. 9 Palihug kadto ka sa panong kag kuhai ako sing duha ka maayo nga tinday nga kanding, kag lutuan ko ang imo amay sing manamit nga kalan-on nga naluyagan gid niya. 10 Dayon dalhon mo ini sa imo amay para kaunon niya, agod pakamaayuhon ka niya sa wala pa sia mapatay.” 11 Nagsiling si Jacob sa iya iloy nga si Rebeca: “Apang ang akon utod nga si Esau balbunon apang ako indi. 12 Ano abi kon hikapon ako sang akon amay? Basi maghunahuna sia nga ginatunto ko sia, kag pakamalauton niya ako sa baylo nga pakamaayuhon.” 13 Nagsiling ang iya iloy sa iya: “Akuon ko ang pagpakamalaut sa imo, anak ko. Himua lang ang ginasiling ko sa imo. Lakat na, kuhai ako sini.” 14 Gani naglakat sia kag nagkuha sini kag gindala niya ini sa iya iloy. Dayon nagluto ang iya iloy sing manamit nga kalan-on nga naluyagan gid sang iya amay. 15 Pagkatapos sini, ginkuha ni Rebeca ang pinakamanami nga bayo sang iya kamagulangan nga anak nga si Esau, nga yara sa ila balay, kag ginpasuksok ini sa iya kamanghuran nga anak nga si Jacob. 16 Ginbutang man niya ang panit sang kanding sa mga kamot sang iya anak kag sa iya liog nga wala sing balahibo. 17 Dayon ginhatag niya sa iya anak nga si Jacob ang manamit nga kalan-on kag ang tinapay nga ginluto niya. 18 Nagkadto sia sa iya amay kag nagsiling: “Amay ko!” Kag nagsiling sia: “Yari ako! Sin-o ka, anak ko?” 19 Nagsabat si Jacob sa iya amay: “Ako si Esau nga imo panganay. Ginhimo ko ang imo ginsiling sa akon. Palihug magpungko ka kag magkaon sang akon inayaman, agod pakamaayuhon mo ako.” 20 Nagsiling si Isaac sa iya anak: “Ngaa kadasig sang imo pagpangayam, anak ko?” Nagsabat sia: “Bangod ginhatag ini sa akon ni Jehova nga imo Dios.” 21 Dayon nagsiling si Isaac kay Jacob: “Palihug magpalapit ka agod mahikap ko ikaw, anak ko, agod mahibaluan ko kon bala ikaw gid si Esau nga akon anak ukon indi.” 22 Gani nagpalapit si Jacob sa iya amay nga si Isaac, kag ginhikap niya sia. Pagkatapos sini, nagsiling ang iya amay: “Ang tingog iya ni Jacob, apang ang mga kamot iya ni Esau.” 23 Wala niya sia makilala bangod balbunon ang iya mga kamot pareho sang mga kamot sang iya utod nga si Esau. Gani ginpakamaayo sia sang iya amay.
MARSO 30–ABRIL 5
MGA BAHANDI SA PULONG SANG DIOS | GENESIS 29-30
“Nangasawa si Jacob”
(Genesis 29:18-20) Ginhigugma ni Jacob si Raquel, gani nagsiling sia: “Handa ako mag-alagad sa imo sing pito ka tuig para sa imo anak nga kamanghuran nga si Raquel.” 19 Nagsiling si Laban: “Maayo pa nga ihatag ko sia sa imo sangsa ihatag sia sa iban nga lalaki. Magpabilin ka lang diri sa akon.” 20 Gani nagpangalagad si Jacob sing pito ka tuig para kay Raquel, apang para sa iya daw pila lang ini ka adlaw bangod sang gugma niya kay Raquel.
Si Jacob Nagpabalor sa Espirituwal nga mga Butang
Ang kasugtanan sa pagpakasal himuon kon mabayaran ang dote sa pamilya sang nobya. Ang Mosaikong Kasuguan sa ulihi nagtalana sing bili nga 50 ka siklo nga pilak para sa ginsulay nga mga ulay. Ang isa ka iskolar nga si Gordon Wenham nagapati nga amo ini sadto ang “pinakamataas nga dote” apang ang kalabanan “mas manubo pa.” (Deuteronomio 22:28, 29) Wala sing inugbayad si Jacob. Gintanyagan niya si Laban sang pito ka tuig nga serbisyo. “Sanglit ang kinaandan nga trabahador sa Babilonia sang una may suhol nga katunga tubtob isa ka siklo kada bulan” (halin 42 tubtob 84 ka siklo sa bug-os nga pito ka tuig), padayon ni Wenham, “ang tanyag ni Jacob nga dote kay Laban para pakaslan si Raquel sobra gid.” Nagsugot dayon si Laban.—Genesis 29:19.
(Genesis 29:21-26) Nagsiling si Jacob kay Laban: “Ihatag na sa akon ang akon asawa, bangod natapos na ang tion sang akon pagpangalagad sa imo, kag tuguti ako nga maghulid sa iya.” 22 Gani gintipon ni Laban ang tanan nga tawo sa amo nga lugar kag naghiwat sia sing punsion. 23 Apang sang gab-i, ginkuha niya ang iya anak nga si Lea kag gindala niya sia kay Jacob agod maghulid sia sa iya. 24 Ginhatag man ni Laban ang iya alagad nga babayi nga si Zilpa nga mangin alagad ni Lea nga iya anak. 25 Pagkaaga nakita ni Jacob nga si Lea gali ang naghulid sa iya! Gani nagsiling sia kay Laban: “Ano ang ginhimo mo sa akon? Indi bala nga nagpangalagad ako sa imo para kay Raquel? Ngaa gindaya mo ako?” 26 Nagsiling si Laban: “Indi kinabatasan sa amon nga ihatag ang manghod una sa magulang.
Duha ka Nagakagha nga Mag-utod nga “Nagpatindog sang Balay sang Israel”
Nakighimbon bala si Lea sa paglimbong kay Jacob? Ukon nangin obligado lamang sia sa pagtuman sa iya Amay? Kag diin ayhan si Raquel? Nahibaluan bala niya ang mga nagakatabo? Kon amo, ano ayhan ang iya ginbatyag? Malalis ayhan niya ang luyag sang istrikto niya nga amay? Wala sing sabat ang Biblia sa sini nga mga pamangkot. Kon ano man ang ginbatyag ni Raquel kag ni Lea tuhoy sini, ang paglimbong nagpaakig gid kay Jacob. Kay Laban sia nakigsuay kag indi sa duha ka mag-utod. Sia nagsiling: “Wala bala ako magpangagad sa imo tungud kay Raquel? Ngaa bala nga ginlimbongan mo ako?” Apang si Laban nagpangatarungan: “Wala ginahimoa ang subong sa amon duug, sa paghatag sang manghud sing una sa magulang. Bug-osa ang iya semana sini, kag ihatag namon sa imo ang isa man tungud sang pagpangagad mo sa akon sa pito pa ka tuig.” (Genesis 29:25-27) Busa ginmaniobra si Jacob nga mangin duha ang iya asawa kag ginbangdan ini sang mapait nga pagpangimonay ni Lea kag ni Raquel.
it-2-E 341 ¶3
Pag-asawahay
Selebrasyon. Bisan nga wala sing pormal nga seremonya ang kasal mismo, masadya gid ang selebrasyon sang mga kasal sadto sa Israel. Sa adlaw sang kasal, masami nga nagahanda sing magarbo ang nobya sa iya balay. Una, nagapaligo sia kag nagapanghaplas sing mahamot nga lana. (Ipaanggid ang Rut 3:3; Eze 23:40.) Kon kaisa, sa bulig sang suluguon nga mga babayi, nagasuksok sia sang laso nga pangkasal kag malaba kag puti nga bayo, nga masami naburdahan sing maayo, depende sa iya pinansial nga kahimtangan. (Jer 2:32; Bug 19:7, 8; Sa 45:13, 14) Nagabutang man sia sang mga huluyason kag hiyas kon may ara sia sini (Isa 49:18; 61:10; Bug 21:2), dayon nagapanabon sia sing manipis nga tela bilang takurong, halin sa ulo asta sa tiil. (Isa 3:19, 23) Amo ini ang rason kon ngaa hapos lang nga nadaya ni Laban si Jacob para indi mabal-an ni Jacob nga si Lea ang gindala ni Laban sa iya imbes nga si Raquel. (Ge 29:23, 25) Si Rebeca nagpandong sang iya ulo sang nagpalapit sia para sugataon si Isaac. (Ge 24:65) Nagasimbulo ini sang pagpasakop sang nobya sa nobyo—sa awtoridad sang nobyo.—1Co 11:5, 10.
(Genesis 29:27, 28) Magsaulog ka sing isa ka semana upod sa sini nga babayi. Dayon ihatag man sa imo ining isa pa ka babayi kabaylo sang pagpangalagad mo sa akon sing pito pa ka tuig.” 28 Gani gintapos ni Jacob ang pagsaulog sing isa ka semana upod sa sini nga babayi, dayon ginpaasawa sa iya ni Laban ang iya anak nga si Raquel.
Pagkutkot sing Espirituwal nga mga Hiyas
(Genesis 30:3) Nagsiling si Raquel: “Yari ang akon ulipon nga si Bilha. Maghulid ka sa iya, agod magbun-ag sia sing mga anak para sa akon, agod makaangkon ako sing mga anak paagi sa iya.”
it-1-E 50
Pag-adoptar
Ginkabig nanday Raquel kag Lea ang mga bata ni Jacob sa ila suluguon nga mga babayi nga ila mismo kabataan, nga ‘nabun-ag sa ila mga tuhod.’ (Ge 30:3-8, footnote, 12, 13, 24) Ini nga mga anak ginhatagan man sang palanublion pareho sa mga anak ni Jacob sa iya legal nga mga asawa. Mga anak gid sila sang ila amay, kag bangod ginapanag-iyahan sang mga asawa ang suluguon nga mga babayi, may kinamatarong sanday Raquel kag Lea nga angkunon bilang ila mga anak ini nga kabataan.
(Genesis 30:14, 15) Sang tig-alani sang trigo, nagalakatlakat si Ruben sa latagon kag nakakita sia sing mga mandragora. Gindala niya ini sa iya iloy nga si Lea. Dayon nagsiling si Raquel kay Lea: “Palihug hatagi ako sing pila ka mandragora sang imo anak.” 15 Nagsiling si Lea sa iya: “Ginkuha mo na gani ang akon bana, kag karon kuhaon mo pati ang mga mandragora sang akon anak?” Gani nagsiling si Raquel: “Sige, sa imo sia mahulid karon nga gab-i kabaylo sang mga mandragora sang imo anak.”
Talalupangdon nga mga Punto Gikan sa Tulun-an nga Genesis—II
30:14, 15—Ngaa ginpaiway ni Raquel ang kahigayunan nga maghulid sa iya bana bilang kabaylo sang mga mandragora? Sang dumaan nga mga tion, ang bunga sang mandragora gingamit subong narkotiko kag para sa pagtapna kag pagbulong sa biling ukon palaminhod. Ginpatihan man nga ang bunga nagapukaw sing gana sa sekso kag nagapadugang sa pertilidad sang babayi ukon nagabulig sa pagpanamkon. (Ambahanon ni Solomon 7:13) Bisan wala ginasugid sang Biblia ang motibo ni Raquel sa pagbaylo, mahimo nagdumdom sia nga ang mga mandragora magabulig sa iya nga magpanamkon kag madula ang iya kahuluy-an subong baw-as. Apang, pila pa ka tuig ang nagligad antes ‘ginbuksan sang Dios ang iya tiyan.’—Genesis 30:22-24.
Pagbasa sa Biblia
(Genesis 30:1-21) Wala gihapon mahatagan ni Raquel sing mga anak si Jacob, gani nahisa sia sa iya utod kag nagsiling sia kay Jacob: “Hatagi ako sing mga anak, kay kon indi mapatay gid ako.” 2 Bangod sini, naakig gid si Jacob kay Raquel kag nagsiling sia: “Ako bala ang Dios, nga wala maghatag sa imo sing mga anak?” 3 Nagsiling si Raquel: “Yari ang akon ulipon nga si Bilha. Maghulid ka sa iya, agod magbun-ag sia sing mga anak para sa akon, agod makaangkon ako sing mga anak paagi sa iya.” 4 Gani ginhatag niya bilang asawa si Bilha nga iya alagad, kag naghulid si Jacob sa iya. 5 Nagbusong si Bilha kag nagbun-ag sing anak nga lalaki kay Jacob. 6 Dayon nagsiling si Raquel: “Ang Dios nangin akon hukom kag ginpamatian man niya ako, gani ginhatagan niya ako sing anak nga lalaki.” Amo kon ngaa ginhingalanan niya sia nga Dan. 7 Nagbusong liwat si Bilha nga alagad ni Raquel, kag nagbun-ag sia sing ikaduha nga anak nga lalaki kay Jacob. 8 Nagsiling si Raquel: “Nagpakigdumog ako sing todo sa akon utod. Kag nagdaug ako!” Gani ginhingalanan niya sia nga Neptali. 9 Sang nag-untat na sa pagpamata si Lea, ginhatag niya kay Jacob bilang asawa ang iya alagad nga si Zilpa. 10 Kag nagbun-ag sing anak nga lalaki kay Jacob si Zilpa nga alagad ni Lea. 11 Nagsiling si Lea: “Mapalaron gid ako!” Gani ginhingalanan niya sia nga Gad. 12 Pagkatapos sini, nagbun-ag pa si Zilpa nga alagad ni Lea sing ikaduha nga anak nga lalaki kay Jacob. 13 Nagsiling si Lea: “Malipayon gid ako! Kay magasiling ang mga anak nga babayi nga malipayon ako.” Gani ginhingalanan niya sia nga Aser. 14 Sang tig-alani sang trigo, nagalakatlakat si Ruben sa latagon kag nakakita sia sing mga mandragora. Gindala niya ini sa iya iloy nga si Lea. Dayon nagsiling si Raquel kay Lea: “Palihug hatagi ako sing pila ka mandragora sang imo anak.” 15 Nagsiling si Lea sa iya: “Ginkuha mo na gani ang akon bana, kag karon kuhaon mo pati ang mga mandragora sang akon anak?” Gani nagsiling si Raquel: “Sige, sa imo sia mahulid karon nga gab-i kabaylo sang mga mandragora sang imo anak.” 16 Sang nag-abot si Jacob halin sa latagon sina nga gab-i, ginsugata sia ni Lea kag nagsiling sia: “Sa akon ka mahulid, kay ginbayaran ko na ikaw sing mga mandragora sang akon anak.” Gani naghulid sia sa iya sina nga gab-i. 17 Ginpamatian sang Dios si Lea, kag nagbusong sia kag nagbun-ag sing ikalima nga anak nga lalaki kay Jacob. 18 Nagsiling si Lea: “Ginbayaran ako sang Dios bangod ginhatag ko ang akon alagad sa akon bana.” Gani ginhingalanan niya sia nga Isacar. 19 Nagbusong liwat si Lea kag nagbun-ag sia sing ikan-om nga anak nga lalaki kay Jacob. 20 Nagsiling si Lea: “Ginhatagan ako sang Dios sing maayo nga regalo. Batason na ako karon sang akon bana, bangod nagbun-ag ako sing anom ka anak nga lalaki sa iya.” Gani ginhingalanan niya sia nga Zebulon. 21 Sang ulihi, nagbun-ag sia sing anak nga babayi kag ginhingalanan sia nga Dina.